Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Fesili Mai le ʻAufaitau

Fesili Mai le ʻAufaitau

O le ā le maualuga o le faapaologa o le malumalu o Solomona?

Na avea le faapaologa o se faitotoʻa e ulu atu ai i le Mea Paia o le malumalu. E tusa ai ma le Tusi Paia O le Faaliliuga a le Lalolagi Fou lea na lomia a o leʻi oo i le 2023, “O le faapaologa sa i luma o le umi o le fale e lua sefulu kupita i luma o le lautele o le fale, o lona maualuga e selau lua sefulu kupita.” (2 No. 3:4) O loo taʻua foʻi i isi faaliliuga e “120 kupita” le maualuga o le faapaologa, e tutusa lenā ma se ʻolo e 53 mita (175 futu) le maualuga.

Peitaʻi, ua faapea mai le Faaliliuga a le Lalolagi Fou lea na lomia i le 2023 e faatatau i le faapaologa o le malumalu o Solomona: “O lona maualuga e 20 kupita,” pe tusa lenā ma le 9 mita (30 futu) le maualuga. a Seʻi iloilo nisi o māfuaaga ua faia ai lenei fetuunaʻiga i le malamalamaga.

E lē o taʻua le maualuga o le faapaologa i le 1 Tupu 6:3. I lenā mau, na taʻua ai e Ieremia le umi o le faapaologa, ae e lē o le maualuga. I le mataupu e sosoo ai, o loo ia faamatala auʻiliʻili ai isi vaega mataʻina o le malumalu, e aofia ai le faatanoa vai telē ʻapamemea, o taavale toso e sefulu, ma poutū ʻapamemea e lua sa iai i le faapaologa. (1 Tu. 7:​15-37) Pe ana faapea e moni lava e silia i le 50 mita le maualuga o le faapaologa ma maualuga atu nai lo o isi vaega uma o le malumalu, aiseā la e leʻi taʻua ai e Ieremia lenā faamatalaga? I le faitau selau tausaga mulimuli ane ai, na taʻua ai e tusitala Iutaia e faapea, e leʻi maualuga atu le faapaologa nai lo o isi vaega uma o le malumalu o Solomona.

Ua fesiligia e nisi o faitofā, pe e moni lava na mafai e puipui o le malumalu ona tauave le mamafa o se faapaologa e 120 kupita le maualuga. I aso anamua, o nisi o fausaga maualuluga na faia i maa ma piliki, e pei o faitotoʻa o malumalu i Aikupito, e lautele le pito i lalo ae lauiti le pito i luga. Ae e ese mai ai le malumalu o Solomona. E manatu tagata atamamai, e 6 kupita pe 2.7 mita (9 futu) le mafiafia o puipui o le malumalu. O lea, na faapea mai ai Theodor Busink, o sē e suʻesuʻeina le fausaga o fale: “Pe a fua i le mafiafia o puipui o le [faitotoʻa o le malumalu], o lona uiga e lē 120 kupita [le maualuga] o le faapaologa.”

Atonu na sesē le kopiina o le 2 Nofoaiga a Tupu 3:4. E ui lava o loo taʻua le numera “120” i lenei mau i nisi o manusikulipi anamua, ae i isi tusitusiga e pei o le Codex Alexandrinus lea na tusia i le senituri lona lima ma le Codex Ambrosianus lea na tusia i le senituri lona ono, o loo taʻua ai le “20 kupita.” Aiseā la atonu na sesē ai ona tusia e se tusiupu le numera “120”? I le gagana Eperu, e taitutusa foliga o faaupuga “selau” ma le “kupita.” O lea, na ono tusia ai e se tusiupu le upu “selau” nai lo o le upu “kupita.”

O le mea moni, e ui lava e tatou te taumafai ina ia malamalama i nei faamatalaga ma ia faamatala i se auala saʻo, ae e tatou te taulaʻi patino i le mea ua faaata mai e lenā malumalu, o le malumalu sili faaleagaga. Maʻeu lo tatou lotofaafetai ona ua valaaulia e Ieova ana auauna uma e tapuaʻi atu iā te ia i lenā malumalu!—Epe. 9:​11-14; Faaa. 3:12; 7:​9-17.

a Ua faamanino mai i se faamatalaga pito i lalo, “o loo taʻua i isi manusikulipi e ʻ120,’ ae o loo taʻua i isi manusikulipi ma faaliliuga e ʻ20 kupita.’”