1. O le ā le tulaga o le aposetolo o Ioane i le faaiʻuga o le uluaʻi senituri T.A.?

I LE faaiʻuga o le uluaʻi senituri T.A., na feagai le aposetolo o Ioane ma se tulaga faigatā. E lē gata ua matua lona soifua ma o loo faaaunuua i le motu o Patamo, ae e foliga mai foʻi e na o ia le aposetolo o loo soifua. (Faaa. 1:9) Na ia iloa o loo faasesē ma faatupu e tagata tetee fevaevaeaʻiga i le faapotopotoga. E foliga mai la, e lē o toe umi ae lē toe i ai ni Kerisiano moni.​—Iuta 4; Faaa. 2:15, 20; 3:1, 17.

2. O le ā le faaaliga fiafia na vaaia e Ioane lea o loo i le Faaaliga 7:9-14? (Tagaʻi i le ata i le faavaa.)

² A o feagai Ioane ma nei tulaga faigatā, na ia maua se faaaliga mataʻina. I lenei faaaliga, o loo faatonuina agelu ia latou taofimau i matagi o le faaumatiaga o le puapuaga tele, seʻia māeʻa le faamaufaailogaina o se vasega o pologa. (Faaa. 7:1-3) E 144,000 le aofaʻi o lenā vasega, o ē o le a pule faatasi ma Iesu i le lagi. (Luka 12:32; Faaa. 7:4) Ae na taʻua foʻi e Ioane se isi vaega e matuā toʻatele na matuā ofo ai ma faapea mai: “Faauta foʻi!” o se faaupuga atonu e faailoa mai ai lona faateʻia, i se vaaiga e na te leʻi faatalitalia. O le ā na vaaia e Ioane? “O se motu o tagata e toʻatele e lē mafai e se tasi ona faitaulia mai i atunuu uma, ma ituaiga, ma nuu, ma gagana, o loo tutū i luma o le nofoālii ma i luma o le Tamaʻi Mamoe.” (Faitau le Faaaliga 7:9-14.) Seʻi manatu i le matuā fiafia o Ioane i lona iloa, e matuā toʻatele tagata o le a lagolagoina le tapuaʻiga moni i le lumanaʻi.

3. (a) Aiseā e tatau ai ona faamalosia i tatou i le faaaliga na vaaia e Ioane? (e) O le ā o le a tatou iloiloina i lenei mataupu?

 ³ E mautinoa o lenā faaaliga na faamalosia ai le faatuatua o Ioane. Ae e sili atu ai ona faamalosia lo tatou faatuatua, ona ua tatou ola i le taimi o loo faataunuuina ai lenā faaaliga. Ua tatou vaaia le aoaoina mai o le faitau miliona, o i latou e faamoemoe e faasaoina mai i le puapuaga tele ma ola e faavavau i le lalolagi. I lenei mataupu, o le a tatou talanoaina ai le auala na faailoa mai ai e Ieova lenā motu o tagata e toʻatele i ona tagata, i le silia ma le 80 tausaga talu ai. O le a tatou iloiloina foʻi vala e lua o le motu o tagata: (1) o le aofaʻi ma le (2) e mai i atunuu uma. O nei manatu, e mafai ona faamalosia ai le faatuatua o i latou uma e faamoemoe e avea ma sui o nei vaega ua faamanuiaina.

4. O le ā le upu moni i le Tusi Paia e lē o malamalama ai lotu ua faapea mai o Kerisiano, ae na faapefea ona ese mai ai Tagata Aʻoga o le Tusi Paia?

⁴ E lē o aʻoaʻoina e lotu ua faapea mai o Kerisiano, le upu moni mai i le Tusi Paia o le a i ai le aso o le a ola ai e faavavau tagata usiusitaʻi i le lalolagi. (2 Kori. 4:3, 4) E aʻoaʻo i le tele o lotu i aso nei, o tagata lelei uma e maliliu e ō i le lagi. Ae na ese mai ai le vaega toʻaitiiti o Tagata Aʻoga o le Tusi Paia, o ē na lomia le Watch Tower i le tausaga e 1879. Na latou malamalama o le a faafoʻisia e le Atua le Parataiso i le lalolagi, ma e faitau miliona tagata usiusitaʻi o le a ola i luga o le lalolagi ae e lē ola i le lagi. Peitaʻi, na umi se taimi o latou saʻiliʻili ina ia malamalama lelei, po o ai e faasino i ai tagata usiusitaʻi.—Mata. 6:10.

5. O le ā na talitonu i ai Tagata Aʻoga o le Tusi Paia e faatatau i le 144,000?

⁵ Na iloa foʻi e Tagata Aʻoga o le Tusi Paia mai i Tusitusiga Paia, o le a “faatauina mai i le lalolagi” nisi e pule faatasi ma Iesu i le lagi. (Faaa. 14:3) O lenā vaega e faia aʻe i le 144,000 o Kerisiano tuuina atu ma maelega, o ē na auauna ma le faamaoni i le Atua a o i ai i le lalolagi. Ae e faapefea le motu o tagata e toʻatele?

6. O le ā na talitonu i ai Tagata Aʻoga o le Tusi Paia e faatatau i le motu o tagata e toʻatele?

⁶ I le faaaliga, na vaaia e Ioane se vaega o tagata “o loo tutū i luma o le nofoālii ma i luma o le Tamaʻi Mamoe.” (Faaa. 7:9) O lenei faaupuga na manatu ai Tagata Aʻoga o le Tusi Paia, e pei le motu o tagata e toʻatele o le 144,000, o le a ola i le lagi. Ae afai e ola uma i le lagi le 144,000 ma le motu o tagata e toʻatele, o le ā la le eseesega o nei vaega e lua? Na manatu Tagata Aʻoga o le Tusi Paia, e faia aʻe le motu o tagata e toʻatele i Kerisiano e leʻi atoatoa lo latou usiusitaʻi i le Atua a o i ai i le lalolagi. E ui na latou ola i ni olaga mamā, ae atonu o loo auai pea nisi o i latou i lotu ua faapea mai o Kerisiano. Na manatu Tagata Aʻoga o le Tusi Paia o i latou nei e alolofa i le Atua, ae e lē lava lenā ina ia agavaa ai e pule faatasi ma Iesu. Talu ai e leʻi malosi lo latou alofa i le Atua, e agavaa la le motu o tagata e toʻatele e ō i le lagi i luma o le nofoālii, ae e lē nonofo i luga o nofoālii.

7. O ai na talitonu Tagata Aʻoga o le Tusi Paia o le a ola i le lalolagi a o faagasolo le Afe Tausaga, ma o le ā na latou talitonu i ai e faatatau i tane faamaoni anamua?

⁷ O ai la o le a nonofo i le lalolagi? Na talitonu Tagata Aʻoga o le Tusi Paia pe a māeʻa le aoaoina o le 144,000 ma le motu o tagata e toʻatele i le lagi, o le a agavaa le faitau miliona o tagata e ola i le lalolagi ina ia tofo i faamanuiaga o le Pulega a Keriso mo le afe tausaga. E leʻi faatalitalia e Tagata Aʻoga o le Tusi Paia lenei faitau miliona e auauna iā Ieova, a o leʻi amataina le Pulega a Keriso. Nai lo o lea, o  lenei vaega o le a aʻoaʻoina i ala o Ieova a o faagasolo le Afe Tausaga. Pe a māeʻa, o i latou e usiusitaʻi i tapulaa a Ieova o le a faamanuia e ola e faavavau i le lalolagi, ae o le a faaumatia o ē e fouvale. Na manatu foʻi Tagata Aʻoga o le Tusi Paia atonu o nisi o le a auauna o ni “perenise” i le lalolagi i lenā taimi, e aofia ai “auauna anamua” ua toetutū mai, o tane faamaoni na maliliu a o leʻi afio mai le Keriso ma o le a faamanuiaina e ola i le lagi pe a mavae le Afe Tausaga.​—Sala. 45:16.

8. O ā vaega e tolu e foliga mai e i ai ni a latou vaegafai i le faataunuuina o le finagalo o le Atua?

⁸ Na manatu Tagata Aʻoga o le Tusi Paia e tolu vaega: (1) o le 144,000 o ē o le a pule faatasi ma Iesu i le lagi; (2) o le motu o tagata e toʻatele o ni Kerisiano e itiiti lo latou maelega, lea o le a tutū i luma o le nofoālii ma i luma o le Tamaʻi Mamoe i le lagi; ma le (3) o le faitau miliona o tagata o le a aʻoaʻoina i ala o Ieova i le lalolagi, a o faagasolo le Pulega a Keriso mo le Afe Tausaga. * Peitaʻi, i le taimi atofaina a Ieova, o le a faamalamalama atili mai ai le upu moni e faatatau i lenei mataupu.—Faata. 4:18.

9. (a) O le ā e uiga i ai le tutū o le motu o tagata e toʻatele o loo i le lalolagi, i “luma o le nofoālii ma i luma o le Tamaʻi Mamoe”? (e) Aiseā e talafeagai lelei ai le suiga o le malamalamaga o le Faaaliga 7:9?

⁹ I le 1935, na malamalama lelei ai Molimau a Ieova e faatatau i le motu o tagata e toʻatele o le faaaliga na vaaia e Ioane. Na oo ina latou malamalama, e lē manaʻomia ona iai moni i le lagi le motu o tagata e toʻatele ina ia “tutū i luma o le nofoālii ma i luma o le Tamaʻi Mamoe.” Nai i lo o lea, e faafaatusa lo latou tutū i luma o le nofoālii, ma le Tamaʻi Mamoe. E ui lava e latou te ola i le lalolagi, ae e mafai e le motu o tagata e toʻatele ona “tutū i luma o le nofoālii,” e ala i le amanaʻia o le pule a Ieova ma gauaʻi i lana pule silisili ese. (Isa. 66:1) E mafai foʻi ona latou tutū “i luma o le Tamaʻi Mamoe” e ala i le faatuatua i le taulaga togiola a Iesu. I se tulaga talitutusa i le Mataio 25:31, 32, o “atunuu uma” e aofia ai ma ē e amioleaga, o le a “faapotopotoina” i luma o Iesu i lona nofoālii mamalu. E manino mai, o nei atunuu uma e lē faapotopotoina i le lagi ae e faapotopoto i le lalolagi. E talafeagai lelei le suiga i lenei malamalamaga. O loo faailoa mai ai le māfuaaga e lē o taʻua ai i le Tusi Paia le toetutū o le motu o tagata e toʻatele i le lagi. E na o le tasi le vaega ua folafola mai e maua le ola e faavavau i le lagi, o le 144,000 o ē o le a ʻpule mai o ni tupu i le lalolagi’ faatasi ma Iesu.​—Faaa. 5:10.

10. Aiseā e talafeagai ai ona aʻoaʻoina le motu o tagata e toʻatele i ala o Ieova, a o leʻi oo i le Afe Tausaga?

¹⁰ Talu mai le 1935, na malamalama Molimau a Ieova o le motu o tagata e toʻatele i le faaaliga na vaaia e Ioane, o se vaega e faia aʻe i Kerisiano faamaoni o ē e faamoemoe e ola e faavavau i le lalolagi. Ina ia faasaoina mai i le puapuaga tele, e tatau ona aʻoaʻoina lenei motu o tagata e toʻatele i ala o Ieova, a o leʻi amata le Afe Tausaga. E manaʻomia ona latou faaalia le faatuatua malosi, ina ia “sao mai i nei mea uma o le a oo mai” a o leʻi oo i le Pulega a Keriso i le Afe Tausaga.—Luka 21:34-36.

11. Aiseā na manatu ai nisi Tagata Aʻoga o le Tusi Paia, e ono faatutū i le lagi nisi pe a mavae le Afe Tausaga?

¹¹ Ae e faapefea le manatu o le a aveina aʻe i le lagi nisi o auauna faamaoni na i le lalolagi, pe a mavae le Afe Tausaga? O le manatu lenā na taʻua i tausaga ua mavae, i le The Watch Tower o Fepuari 15, 1913. Na ono faapea mai se isi, ʻAiseā ua maua ai e nisi auauna faamaoni  anamua, na o se taui e ola i le lalolagi, ae maua e Kerisiano na faatalalē le taui o le ola i le lagi?’ Na taaʻina lenā manatu i manatu sesē nei e lua: (1) o le motu o tagata e toʻatele e ola i le lagi ma le (2) e faia aʻe le motu o tagata e toʻatele i Kerisiano e itiiti lo latou maelega.

12-13. O le ā ua iloa e le ʻaufaauuina ma le motu o tagata e toʻatele e faatatau i o latou taui?

¹² Peitaʻi, ua tatou iloa talu mai le 1935 ua malamalama lelei Molimau a Ieova, o i latou e faasaoina mai iā Amaketo, o le motu o tagata e toʻatele lea na vaaia e Ioane i le faaaliga. O le a latou “sao mai i le puapuaga tele” i le lalolagi, ma o le a “latou alalaga atu pea ma le leotetele e faapea: ʻO lo tatou faaolataga e mai le Atua o lē o loo afio i le nofoālii, ma le Tamaʻi Mamoe.’” (Faaa. 7:10, 14) Na latou malamalama foʻi e lē ō i le lagi auauna faamaoni anamua. O le mea moni, o loo taʻua i le Tusi Paia o i latou e toetutū e ola i le lagi, o le a latou maua se “mea e sili atu ona lelei” nai lo o auauna faamaoni anamua. (Epe. 11:40) O lea, na maelega ai o tatou uso e valaaulia tagata ina ia auauna iā Ieova, ma le faamoemoe e ola e faavavau i le lalolagi.

¹³ Ua olioli le motu o tagata e toʻatele i lo latou faamoemoe. E latou te malamalama e filifili e Ieova po o fea e auauna ai ana auauna tapuaʻi faamaoni, pe i le lagi po o le lalolagi. Ua iloa e le ʻaufaauuina ma le motu o tagata e toʻatele, o le agalelei faifua o Ieova lea ua faaalia e ala mai i le taulaga togiola a Iesu Keriso, ua na o le pau lea o le auala e maua ai lo latou taui.—Roma 3:24.

14. Ina ua mavae le 1935, aiseā e toʻatele ai na tuufesili i le auala o le a faataunuu ai le valoaga e faatatau i le motu o tagata e toʻatele?

¹⁴ Ina ua māeʻa ona faamanino mai i tagata o Ieova le malamalamaga e faatatau i le motu o tagata e toʻatele i le 1935, e toʻatele na tuufesili, pe o le a faapefea la ona avea tagata o loo faamoemoe e ola i le lalolagi ma motu o tagata e toʻatele. O se faaaʻoaʻoga, e 12 tausaga o Ronald Parkin ina ua faailoa manino mai le motu o tagata e toʻatele. Na ia faapea mai, “I lenā taimi, e pe ā ma le 56,000 le ʻautalaʻi i le lalolagi aoao ma atonu o le toʻatele o i latou o le ʻaufaauuina. O lea, na foliga mai e lē toʻatele le aofaʻi o le motu o tagata e toʻatele.”

15. Ua faapefea ona faatupulaʻia le aoaoina mai o le motu o tagata e toʻatele?

¹⁵ Peitaʻi a o faagasolo tausaga, na auina atu misionare i le tele o atunuu, ma na faaauau ona faatupulaʻia ai le aofaʻi o Molimau a Ieova. O lea, i le 1968, na amata ai se polokalame e suʻesuʻe ai le Tusi Paia e faaaogā ai  le tusi, O Le Upu Moni E Taʻitaʻi Ai I Le Ola Faavavau. O le faigofie o le faamatalaina i lenā tusi o upu moni o le Tusi Paia, na tosina mai ai tagata agamalu i se auala mataʻina. I totonu o le fā tausaga, e sili atu i le afa miliona soo fou na papatisoina. A o faaitiitia le malosi o taaʻina a le lotu Katoliko i Amerika Latina ma isi atunuu, ma ua lē toe i ai ni faasāsāaga i la tatou galuega i Europa Sasaʻe ma vaega o Aferika, na silia ma le afa miliona soo fou na papatisoina. (Isa. 60:22) I nai tausaga talu ai, na saunia ai e le faalapotopotoga a Ieova le tele o meafaigaluega aogā, e fesoasoani ai i tagata ina ia aʻoaʻoina aʻoaʻoga mai i le Tusi Paia. E mautinoa o loo aoaoina mai le motu o tagata e toʻatele, lea ua sili atu i le valu miliona.

16. O fea e aoao mai ai le motu o tagata e toʻatele?

¹⁶ A o tusia e Ioane le faaaliga na ia vaaia, na ia mātauina o lenei motu o tagata e toʻatele e mai i “atunuu uma, ma ituaiga, ma nuu, ma gagana.” Na valoia muamua foʻi e le perofeta o Sakaria se valoaga talitutusa. Na ia tusi: “O ia aso o le a fetagofi atu ai tagata e toʻasefulu mai i gagana uma a atunuu eseese, ioe, latou te fetagofi atu lava i le pito ofu o le tagata Iutaia, ma faapea atu: ʻE matou te ō ma outou,  auā ua matou faalogo o loo iā te outou le Atua.’”—Saka. 8:23.

17. O le ā ua faia e fesoasoani ai i tagata mai i atunuu uma ma gagana?

¹⁷ Ua iloa e Molimau a Ieova ina ia aoao tagata mai i gagana uma, e tatau la ona talaʻia le tala lelei i le tele o gagana. Sa faaliliuina lomiga mo le suʻesuʻeina o le Tusi Paia i le silia ma le 130 tausaga ua mavae, ae i le taimi nei ua sili atu ona tele galuega faaliliu o loo faia i le silia ma le 900 gagana, nai lo o se isi lava taimi. E manino mai, o loo faia e Ieova se vavega i aso nei, o le aoaoina mai lea o le motu o tagata e toʻatele mai i atunuu uma. Maʻeu le matagofie o le maua o meaʻai faaleagaga i le tele o gagana, ua autasia ai lenei vaega mai i atunuu uma e tapuaʻi iā Ieova. Ua lauiloa Molimau i lo latou maelega e talaʻi, ma lo latou alofa faaleuso. O lenei mea ua faamalosia ai lo tatou faatuatua!—Mata. 24:14; Ioa. 13:35.

18. (a) E tusa ai ma le Isaia 46:10, 11, aiseā e lē faateʻia ai i tatou i le faataunuuina e Ieova o le valoaga e faatatau i le motu o tagata e toʻatele? (e) Aiseā e lē manatu ai i latou e ola i le lalolagi e lē o amanaʻia i latou?

¹⁸ E iā i tatou māfuaaga uma e fiafia ai i le valoaga e faatatau i le motu o tagata e toʻatele. E lē faateʻia i tatou i le faataunuuina e Ieova o lenei valoaga, i se auala mataʻina. (Faitau le Isaia 46:10, 11) E matuā talisapaia e le motu o tagata e toʻatele le faamoemoe ua saunia e Ieova. E latou te lē manatu ua lē amanaʻia i latou e le Atua, ona e lē o faauuina i latou e lona agaga e auauna ma Iesu i le lagi. I le Tusi Paia, ua tatou faitau i ai i tane ma fafine faatuatua o ē na taʻitaʻia e le agaga paia, e ui e lē o i latou o se vaega o le 144,000. O se tasi o i latou na o Ioane le Papatiso. (Mata. 11:11) O le isi o Tavita. (Galu. 2:34) O i laʻua nei ma le toʻatele o isi o le a toetutū e ola i se lalolagi parataiso. O i latou uma nei faatasi ai ma le motu o tagata e toʻatele, o le a maua le avanoa e faaalia ai lo latou faamaoni iā Ieova, ma lana pule silisili ese.

19. E faapefea i le faataunuuga o le faaaliga na vaaia e Ioane i le motu o tagata e toʻatele, ona faamamafa mai ai le faanatinati o le taimi ua tatou ola ai?

¹⁹ O le taimi muamua lenei i le talafaasolopito o tagata, ua aoaoina ai e le Atua le faitau miliona o tagata mai i atunuu uma. Pe e tatou te faamoemoe e ola i le lagi pe i le lalolagi, e ao ona tatou fesoasoani i le toʻatele i le tele e mafai ai, ina ia avea ma vaega o le motu o tagata e toʻatele o “isi mamoe.” (Ioa. 10:16) E lē o toe umi, ona aumaia lea e Ieova o le puapuaga tele lea na ia folafola mai, o le a faaumatia ai malo ma lotu ua māfua ai ona mafatia tagata. Maʻeu se faaeaga tutasi ua folafola mai mo le motu o tagata e toʻatele, o le auauna iā Ieova i le lalolagi e faavavau!—Faaa. 7:14.