1-2. O ā tulaga e ono māfua ai ona maligi o tatou loimata?

 O I TATOU uma lava, e iai se taimi na maligi ai o tatou loimata. Atonu e iai taimi e maligi ai o tatou loimata ona o le fiafia. A o isi taimi e maligi o tatou loimata ona o se mea tāua na tupu iā i tatou, e pei o le fanau mai o se pepe, manatua se mea faapitoa na tupu, pe feiloaʻi foʻi ma se uō pele ua leva e leʻi toe feiloaʻi.

² Peitaʻi, o le tulaga masani lava, e maligi o tatou loimata ona o le mafatia. O se faaaʻoaʻoga, e tatou te ono fetagisi pe a faia e se tasi se mea e tatou te matuā tigā ai. E tatou te ono fetagisi foʻi ona o le mafatia i se maʻi tugā, pe ona o le maliu o sē e pele iā i tatou. I taimi faapena, e ono pei o tatou faalogona o le perofeta o Ieremia ina ua faatoʻilaloina Ierusalema e ʻautau a Papelonia. Na faapea mai Ieremia: “Ua tafe ifo vai i oʻu mata, . . . Ua tafe ifo pea loimata i oʻu mata ma ua lē taofia lava.”—Aue. 3:​48, 49.

3. O ā faalogona o Ieova pe a silasila mai o loo mafatia ana auauna? (Isaia 63:9)

³ E silafia lelei e Ieova le tele o taimi e maligi ai o tatou loimata ona o tulaga e mafatia ai. Ua faamautinoa mai i le Tusi Paia, o loo silafia e Ieova mafatiaga eseese o ana auauna, ma e faafofoga mai o ia i la latou alaga atu mo se fesoasoani. (Sala. 34:15) Ae e lē faapea ai o loo tau ina silasila mai Ieova ma faafofoga mai iā i tatou. E pei lava o se matua alofa, e  ootia ona faalogona pe a silasila mai o loo mafatia lana fanau, ma e naunau e vave fesoasoani mai.—Faitau le Isaia 63:9.

4. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i nisi o faaaʻoaʻoga faale-Tusi Paia e faatatau iā Ieova?

⁴ O loo faailoa mai i le Tusi Paia le auala na tali mai ai Ieova, ina ua maligi loimata o nisi o ana auauna. E tatou te iloa lenā mea e ala i le iloilo o le faaaʻoaʻoga a Hana, Tavita ma le tupu o Esekia. Aiseā na maligi ai o latou loimata? O le ā le auala na tali mai ai Ieova ina ua latou ʻaiʻoi atu ma loimata mo se fesoasoani? E faapefea i la latou faaaʻoaʻoga ona faamāfanafanaina ai i tatou, pe a maligi o tatou loimata ona o le faanoanoa, le lē faamaoni o se tasi, po o le matuā mafatia?

LOIMATA ONA O LE FAANOANOA

5. O ā faalogona o Hana?

⁵ Na feagai Hana ma le tele o faafitauli, lea na māfua ai ona maligi ona loimata. O se tasi o faafitauli ona e iai se isi avā a lana tane, lea e igoa Penina ma na taufaifai atu iā te ia. Ae o le mea na sili ona mafatia ai Hana, ona e leai sana fanau ae na toʻatele le fanau a Penina. (1 Samu. 1:​1, 2) Na faaauau ona matuā faalili e Penina ia Hana ona o lona tulaga lē fanau. O ā ni ou faalogona pe ana faapea o oe lea e tupu ai lea tulaga? Na matuā mafatia Hana, ua “tagi o ia ma lē ʻai ai,” ma ua ʻmatuā tigā lona loto.’—1 Samu. 1:​6, 7, 10.

6. O le ā na faia e Hana ina ia maua ai faamāfanafanaga?

⁶ Na faapefea ona maua e Hana faamāfanafanaga? O se tasi o auala na fesoasoani iā te ia, o lona alu atu lea i le faleʻie paia e tapuaʻi ai. Ina ua oo atu o ia i le mea atonu e ulu atu ai i le lotoā o le faleʻie paia, “ona ia tatalo ai lea iā Ieova ma ua matuā tagi lava.” Na ia augani atu iā Ieova: “Silasila mai i le tigā o lau auauna, ma manatua mai aʻu.” (1 Samu. 1:10e, 11) Na ia sasaa atu lona loto iā Ieova i le tatalo. E mautinoa na matuā ootia faalogona o Ieova, a o ia silasila mai i le maligi o loimata o si ona afafine pele!

7. O le ā le faamāfanafanaga na maua e Hana ina ua sasaa atu lona loto iā Ieova?

⁷ O ā faalogona o Hana ina ua sasaa atu lona loto iā Ieova i le tatalo, ma maua le faamautinoaga mai i le ositaulaga sili o Eli? Ua faapea mai le Tusi Paia: “Ona alu lea o le fafine i lona ala ma ua ʻai, ua lē toe foliga faanoanoa foʻi o ia.” (1 Samu. 1:​17, 18) E ui lava e leʻi suia lona tulaga mafatia i lenā taimi, ae na ia lagona le toʻafilemu. Na ia lafo atu ona popolega uma ma ona faalogona tigā iā Ieova. Na silasila mai Ieova i mafatiaga o Hana, faafofoga mai i lana tagi atu, ma mulimuli ane faamanuia iā te ia e ala i le maua o sana fanau.—1 Samu. 1:​19, 20; 2:21.

8-9. E tusa ai ma le Eperu 10:​24, 25, aiseā e ao ai ona tatou taumafai malosi e auai i sauniga? (Tagaʻi foʻi i le ata.)

⁸ Lesona mo i tatou. Po o e feagai ma se  tulaga faigatā e māfua ai ona e tagi? Atonu o loo e faavauvau ona o le maliu o sou tauaiga po o sau uō. I na taimi faigatā, o se faalogona masani lo tatou mananaʻo e faaesea i tatou. Ae e pei lava ona maua e Hana faamāfanafanaga ma faalaeiauga e ala i le alu i le faleʻie paia, e mafai foʻi ona e maua faamāfanafanaga e ala i le auai i sauniga, e tusa lava pe lagona le vaivai ma le faanoanoa. (Faitau le Eperu 10:​24, 25.) A o tatou faalogologo atu i manatu faamāfanafanaloto mai i le Tusi Paia i taimi o sauniga, e mafai ona fesoasoani Ieova e suia ni o tatou manatu lē lelei, i ni manatu faalaeiau. O le iʻuga, e tatou te lagona ai le toʻafilemu e tusa pe e lē o vave suia ai tulaga na tatou faanoanoa ai.

⁹ I taimi o sauniga, e mafai ona faaleleia ai o tatou faalogona, ona o faatasitasiga ma o tatou uso tapuaʻi, o ē e faaalia le manatu mamafa ma le alofa iā i tatou. (1 Tesa. 5:​11, 14) Mātau le mea na tupu i se uso paeonia faapito ina ua maliu lana avā. Na ia faapea mai: “O nisi taimi ou te alu ai na o aʻu i se mea, ona e lē mātū oʻu loimata i loʻu misia tele o si aʻu avā. Ae ou te maua faamāfanafanaga mai i a tatou sauniga. O faaupuga alofa mai i oʻu uso ma tuafāfine, e matuā faamāfanafanaina ai aʻu. E tusa lava po o ā oʻu faalogona popole a o ou leʻi auai i le sauniga, ae e uma ane lava ua ou lagona le fiafia.” Pe a tatou auai i sauniga, e faaaogā e Ieova o tatou uso ma tuafāfine e fesoasoani mai iā i tatou.

10. E faapefea ona tatou faaaʻoaʻo iā Hana pe a oo iā i tatou faalogona matuā faanoanoa?

¹⁰ Na maua foʻi e Hana faamāfanafanaga, e ala i le sasaa atu o lona loto iā Ieova i le tatalo. E mafai foʻi ona “lafo atu [ou] popolega uma iā [Ieova],” auā e mautinoa e faafofoga mai o ia. (1 Pete. 5:7) Na faapea mai se tuafafine, lea na fasiotia si ona toʻalua e se ʻau gāoi: “Na peiseaʻī ua tuia e se isi loʻu fatu ma na ou faapea ua leai soʻu faamoemoe. Ae na ou maua faamāfanafanaga e ala i le tatalo atu i loʻu Tamā alofa i le lagi, o Ieova. O nisi taimi ou te lē iloa faamatala oʻu faalogona, ae e malamalama lelei o ia iā te aʻu. Pe a lofitūina aʻu i faalogona popole ma le faanoanoa, ou te tatalo atu iā Ieova e foaʻi mai le filemu. O le iʻuga, ou te lagona le toʻafilemu o loʻu loto ma le mafaufau, ma mafai ai ona ou onosaia tulaga faigatā.” Pe a sasaa atu foʻi ou popolega iā Ieova, e ootia ona faalogona i le silasila mai i ou loimata ma e malamalama lelei i ou faalogona tigā. E tusa lava pe e lē o suia le tulaga na māfua ai ona e mafatia, ae e mafai e Ieova ona faamāfanafanaina lou lotomafatia, ma fesoasoani iā te oe ina ia e lagona le toʻafilemu. (Sala. 94:19; Fili. 4:​6, 7) O le a ia tauia foʻi lou tumau ma le faamaoni.—Epe. 11:6.

LOIMATA ONA UA LĒ FAAMAONI SE TASI

11. O ā faalogona o Tavita ina ua ia fesagaʻia tulaga faigatā?

¹¹ E tele foʻi tulaga faigatā na feagai ma Tavita na māfua ai ona maligi ona loimata. Na ʻinoʻino isi iā te ia ma na oo lava ina lē toe faamaoni iā te ia nisi na ia maufaatuatuaina. (1 Samu. 19:​10, 11; 2 Samu. 15:​10-14, 30) I se tasi o taimi faigatā, na ia tusi e faapea: “Ua ou vaivai ona o loʻu ōi; ua lofia loʻu moega i loimata i le pō atoa; ua pei o se vai le mea ou te moe ai ona o le tagi.” Aiseā na oo ai iā Tavita na faalogona? Na ia faapea mai: “Ona o ē uma ua faasauā mai iā te aʻu.” (Sala. 6:​6, 7) O gaoioiga faatigā a isi na oo ai iā Tavita tigā matuitui, ma lē mafai ai ona taofia ona loimata.

12. E pei ona taʻua i le Salamo 56:​8, o le ā na mautinoa i ai Tavita?

¹² E ui i tulaga faigatā na feagai ma Tavita, ae na ia mautinoa e alofa Ieova iā te ia. Na  tusi o ia: “E faafofoga mai Ieova i le leo o laʻu tagi.” (Sala. 6:8) I se tasi taimi, na ia tusia ai faaupuga matagofie o loo faamauina i le Salamo 56:8. (Faitau.) O na faaupuga ua faailoa mai ai le alofa mutimutivale o Ieova ma lona manatu mamafa mai iā i tatou. Na taʻua e Tavita e pei ua utuina e Ieova ona loimata i se fagupaʻu, pe tusia i se tusi. Na ia mautinoa o loo silafia ma manatua e Ieova ona tigā. Na iloa lelei e Tavita, e lē gata o loo silafia e lona Tamā alofa i le lagi ona faafitauli, ae o aafiaga foʻi ua oo iā te ia ona o na faafitauli.

13. O le ā e tatau ona tatou manatua pe a faatigā pe e lē faamaoni se tasi iā i tatou? (Tagaʻi foʻi i le ata.)

¹³ Lesona mo i tatou. Po o matuā tigā ou faalogona, ona o le lē faamaoni iā te oe o se tasi na e maufaatuatuaina? Atonu o loo tigā ou faalogona, ona ua tuua oe e lau paaga faaipoipo po o se tasi foʻi na fuafua e te lua faaipoipo. Pe atonu foʻi ua lē o toe auauna iā Ieova se tasi e pele iā te oe. E iai se uso na mulilua lana avā ma tuua o ia, ma na ia faapea mai: “Na matuā ou teʻi lava ma lē talitonu i le mea na tupu. Na ou lagona le lē aogā, faanoanoa ma le ita.” Pe afai ua lē faamaoni se tasi iā te oe, pe faia foʻi se mea e te matuā tigā ai, e mafai ona faamāfanafanaina oe i le iloa e lē taitai tuulafoaʻia oe e Ieova. Ua faapea mai le uso: “Ua ou iloa nei e mafai ona lē taulau faiā faaletagata. Ae o Ieova o lo tatou Papa, ma po o le ā lava e tupu, e faatasi mai pea o ia ma e na te lē tuua ona tagata faamaoni.” (Sala. 37:28) Ia manatua, e sili mamao atu le alofa o Ieova iā te oe nai lo o se isi tagata. Po o ā lava tigā e te tofo i ai ona o le lē faamaoni o se tasi iā te oe, ae e lē mafaatusalia i le tele o le alofa o Ieova iā te oe. (Roma 8:​38, 39) O le manatu autū: E tusa lava po o ā mea e faia e isi iā te oe, ae e alofa mai lou Tamā i le lagi.

14. O le ā le faamautinoaga e tatou te maua mai i le Salamo 34:18?

¹⁴ Pe a lē faamaoni se tasi iā i tatou, e mafai ona faamāfanafanaina i tatou i upu a Tavita o loo i le Salamo 34:18. (Faitau.) Ua taʻua i se tasi o tusi, o le upu “lotonutimomoia” e mafai ona faasino atu iā i “latou e leai se mea lelei e latou te tulimataʻia.” E faapefea ona fesoasoani Ieova i ē o loo iai faalogona faapena? E pei lava o se matua o loo opo mai ma faamāfanafana sana tama o loo mafatia, e faapena foʻi ona “latalata mai Ieova” iā i tatou, ma e matuā tigā alofa ma nofosauni e fesoasoani mai pe a tatou lagona le lotonutimomoia, ona o le lē faamaoni pe ua tuulafoaʻia i tatou e se tasi. E naunau o ia e faamāfanafana mai pe a tuia o tatou loto ma lagona  le leai o se aogā. Ua ia saunia foʻi le tele o mea e tatou te tulimataʻia, lea e fesoasoani iā i tatou e onosaia ai faafitauli o loo fesagaʻia i le taimi lenei.—Isa. 65:17.

LOIMATA ONA O LE MATUĀ MAFATIA

15. Aiseā na matuā tagi masūsū ai Esekia?

¹⁵ Na aafia le tupu o Iuta o Esekia i se maʻi tugā i le 39 o ona tausaga. Na faaoo atu e le perofeta o Isaia iā Esekia le feʻau mai iā Ieova, o le a oti o ia mai i lona maʻi. (2 Tu. 20:1) E foliga mai ua leai se faamoemoe o Esekia. O lea, na matuā tagi masūsū ai o ia ma ʻaiʻoi atu iā Ieova e ala i le tatalo.—2 Tu. 20:​2, 3.

16. O le ā le tali mai a Ieova i le tatalo a Esekia?

¹⁶ Ina ua faafofoga Ieova i le tatalo a Esekia ma silasila mai i lana ʻaiʻoi atu, na fetalai o ia: “Ua ou faalogo i lau tatalo. Ua ou vaai i ou loimata. O lenei, ou te faamālōlō iā te oe.” E ala mai iā Isaia, na folafola atu ma le alofa e Ieova o le a faaopoopoina tausaga e ola ai Esekia, ma o le a ia laveaʻi foʻi Ierusalema mai i ʻautau a Asuria.—2 Tu. 20:​4-6.

17. E faapefea ona fesoasoani mai Ieova pe a tatou feagai ma se faafitauli tugā tau i le soifua mālōlōina? (Salamo 41:3) (Tagaʻi foʻi i le ata.)

¹⁷ Lesona mo i tatou. Po o e feagai ma se faafitauli i lou soifua mālōlōina e foliga mai e leai se vaifofō? Ia tatalo atu iā Ieova, e tusa lava pe e te tatalo atu ma ou loimata. Ua faamautinoa mai i le Tusi Paia, o “le Tamā o le alofa mutimutivale, ma le Atua o faamāfanafanaga uma,” o le a ia faamāfanafanaina i tatou i o tatou mafatiaga uma. (2 Kori. 1:​3, 4) I aso nei, e lē mafai ona tatou faatalitalia e aveesea e Ieova o tatou faafitauli uma, ae e mafai ona tatou faalagolago atu pea iā te ia mo lana fesoasoani. (Faitau le Salamo 41:3.) Ina ia onosaia tulaga faigatā, ua foaʻi mai e Ieova lona agaga paia ina ia tatou maua ai le malosi, atamai ma le filemu o le loto. (Faata. 18:14; Fili. 4:13) E na te faamalosia foʻi i tatou e ala i le saunia mai o se faamoemoe i le lumanaʻi, lea o le a tafiesea ai maʻi.—Isa. 33:24.

18. O le ā se mau e sili ona faamāfanafanaina ai oe, pe a tulaʻi mai se tulaga e matuā faigatā? (Tagaʻi i le pusa “ Faamatalaga Faamāfanafanaloto e Toʻafilemu Ai.”)

¹⁸ Na faamāfanafanaina Esekia ona o fetalaiga a Ieova, ma e faapena foʻi ona faamāfanafanaina i tatou i afioga a le Atua. Na faamauina e Ieova na upu faamāfanafana ina ia faalaeiau ai i tatou pe a tulaʻi mai tulaga faigatā. (Roma 15:4) Ina ua maua se tuafafine i Aferika i Sisifo i le kanesa, na masani ona tagi o ia. Na ia faapea mai: “O se tasi o mau na sili ona faamāfanafanaina ai aʻu, o le Isaia 26:3. E ui e lē mafai ona tatou pulea tulaga faigatā, ae ua faamautinoa mai i lenei mau, e foaʻi mai e Ieova iā i tatou le filemu o le loto lea e fesoasoani e pulea ai le auala e tatou te tali atu ai i tulaga faigatā.” Pe e iai se mau e  sili ona faamāfanafanaina ai oe, pe a tulaʻi mai tulaga e matuā faigatā pe foliga mai foʻi ua leai se faamoemoe?

19. O le ā e tatou te tulimataʻia i le lumanaʻi?

¹⁹ Talu ai ua lata mai le iʻuga o nei aso e gata ai, e tatou te faatalitalia la o le a faateteleina faigatā lea e māfua ai ona maligi o tatou loimata. Ae e pei ona tatou aʻoaʻoina mai i le faaaʻoaʻoga a Hana, Tavita ma le tupu o Esekia, e silafia lelei e Ieova taimi e maligi ai o tatou loimata, ma e matuā ootia ai ona faalogona. E tautele iā Ieova i tatou pe a tatou faamaoni, ma e na te manatua o tatou loimata. O lea, pe a feagai ma tulaga faigatā, ia sasaa atu o tatou loto iā Ieova i le tatalo. Ia aua lava neʻi faaesea i tatou mai i uso ma tuafāfine i le faapotopotoga. Tau ina ia faamāfanafanaina pea i tatou i upu faalaeiau o loo i le Tusi Paia. Pe a faaauau ona tatou tumau faamaoni, e mautinoa o le a tauia i tatou e Ieova. E aofia ai i na faamanuiaga lona soloiesea o loimata uma e māfua mai ona o le faanoanoa, le lē faamaoni o se tasi, po o le matuā mafatia. (Faaa. 21:4) Pe a oo atu i lenā taimi, o le a na o loimata o le fiafia.