Na ou fanau i le 1927, i se tamaʻi taulaga e lata i Chicago, i Amerika. E toʻalima le fanau a oʻu mātua, o Jetha, o Don, o aʻu, o Karl, ma Joy, ma na matou maumauaʻi uma e auauna iā Ieova ma le lotoatoa. Na auai Jetha i le vasega lona lua o Kiliata i le 1943. Na auauna Don, Karl, ma Joy i le Peteli i Brooklyn, i le 1944, 1947, ma le 1951. O a latou faaaʻoaʻoga lelei ma oʻu mātua, na faalaeiauina ai aʻu e faia le mea sili i le auaunaga iā Ieova.

O oʻu mātua o ni tagata e fiafia e faitau i le Tusi Paia ma e alolofa i le Atua, ma na la aʻoaʻoina foʻi i matou ia alolofa i le Atua. Ae e leʻi toe fiafia loʻu tamā i lotu, ina ua foʻi mai i le avea ai o se fitafita i le taimi o le Taua Muamua a le Lalolagi. Na lotofaafetai loʻu tinā ina ua toe foʻi mai ma le saogalemu loʻu tamā, ma na ia faapea atu iā te ia: “Karl, ta ō i le lotu.” Ae na fai mai loʻu tamā: “Ta ō e momoli oe, ae ou te lē alu i le lotu.” Na fesili ai loʻu tinā pe aiseā, ae fai mai: “I le taua, na ou vaai ai i taʻitaʻi lotu mai i le lotu e tasi, o faamanuia i fitafita o itu taua o loo fetauaʻi. O fea la le itu na lagolagoina e le Atua?”

A o iai loʻu tinā i le lotu, na asiasi ane ni Molimau a Ieova i lo matou fale, ma tuu i loʻu tamā ni tusi se lua e taʻua o le Light, lea e talanoaina ai le tusi o Faaaliga. Na fiafia loʻu tamā ma na ia taliaina na tusi. Ina ua vaai loʻu tinā i na tusi, na ia faitauina loa. I le isi aso, na ia faitau ai i se faasalalauga i le nusipepa e valaaulia ai so o se tasi e fia faia se suʻesuʻega faale-Tusi Paia, e faaaogā ai tusi o le Light. Na filifili loʻu tinā e alu, ma e taunuu atu ae faafeiloaʻi e se fafine matua. Na faaali atu e loʻu tinā tusi o le Light ma fesili atu, “O ī lea e suʻesuʻe ai tusi ia?” Na tali mai le fafine, “O lea lava, susū mai i totonu.” I le vaiaso na sosoo ai, na alu ai loʻu tinā ma ave i matou ma nai oʻu tei, ma e leʻi toe misi sa matou suʻesuʻega.

I se tasi o sauniga, na tofi ai aʻu e faitau le Salamo 144:​15, lea e taʻua ai e fiafia i latou e tapuaʻi iā Ieova. E ese loʻu fiafia i lenā mau faapea le 1 Timoteo 1:​11, lea e taʻua ai o Ieova o “le Atua fiafia,” ma le Efeso 5:​1, lea e faalaeiauina ai i tatou ina “ia faaaʻoaʻo i le Atua.” O i inā na ou  iloa ai e tatau ona ou fiafia e auauna i Lē na foafoaina aʻu, ma faafetaia o ia mo le faaeaga e faia ai faapea. O mea na e lua na ou taumafai e fai i loʻu olaga atoa.

O le faapotopotoga i Chicago e sili ona lata mai iā i matou, lea e 32 kilomita (20 maila) le mamao. E ui i lea, na matou auai pea i sauniga ma na tele mea na ou aʻoaʻoina mai i le Tusi Paia. Ou te manatua se taimi na tofi ai Jetha e fai sana tali. A o oʻu faalogologo i lana tali, na ou faapea ifo: “Ana iloa lava e sii loʻu lima auā o lea ou te iloa le tali.” Na amata loa ona ou sauniuni ma fai aʻu lava tali. O le mea e sili ona tāua, na ou tuputupu aʻe faaleagaga faatasi ai ma nai oʻu tei, ma na ou papatiso i le 1941.

Ou te manatua le tauaofiaga na faia i le 1942 i Ohio. E silia ma le 50 isi aai i Amerika na faalogologo mai ai le ʻauuso i telefoni. Na nonofo lo matou aiga ma isi aiga i ni faleʻie, e latalata i le mea na faia ai le tauaofiaga. O le taimi lenā o loo faagasolo le Taua Lona Lua a le Lalolagi, ma na faateteleina teteega i Molimau a Ieova. O lea pe a oo i afiafi, e siʻo e taavale a uso mea na matou nonofo ai, ae faasasaga afi o taavale agaʻi i fafo mai i le mea o loo matou iai. Na tofu taavale ma se tasi na iai i le pō atoa, ina ia vaavaai pe iai se isi e osofaʻi mai. Pe a tupu lenā mea, e latou te kiina uma molī o taavale ina ia segaia ai mata o ē osofaʻi ane, ma faaʻeʻē pū o taavale, ae faavave ane isi e fesoasoani. Na ou faapea ifo, ʻUa matuā lava saunia tagata o Ieova i so o se mea e tupu.’ O lea, na ou moe filemu ai e aunoa ma soʻu popole, ma e leʻi iai lava se mea na tupu.

I tausaga mulimuli ane, na ou toe mafaufau ai i lenā tauaofiaga ma ou iloa ai, e leai ma se taimi na ou vaaia ai o popole loʻu tinā. Na faatuatua atoatoa o ia iā Ieova ma lana faalapotopotoga, ma e lē galo iā te aʻu lana faaaʻoaʻoga lelei.

Na avea loʻu tinā ma paeonia sauatoa a o leʻi faia lenā tauaofiaga. O lea, na uaʻi totoʻa atu ai o ia i lauga o le tauaofiaga e faatatau i le auaunaga faataimi atoa. A o matou toe foʻi i le fale, na ia faapea mai: “Ou te manaʻo lava e faaauau laʻu paeonia, ae ou te manaʻomia la outou fesoasoani i feʻau i le fale.” Na matou lotomalilie e fesoasoani iā te ia, ma na ia tuu mai iā i matou e tofu ma le potu e tapena, a o leʻi faia la matou ti o le taeao. A o matou ō i le aʻoga, e faamautinoa e loʻu tinā po ua lelei ona tapena le fale ona alu loa lea i le talaʻiga. E ui i lona pisi, ae e leʻi faatalalē i le tausiga o i matou. O so o se taimi e tūʻua mai ai le aʻoga, e matou te ō mai ua iai loʻu tinā i le fale ma ua vela atu se matou meaʻai. O nisi aso pe a tūʻua mai le aʻoga, e matou te ō i le talaʻiga ma loʻu tinā, ma na fesoasoani lenā matou te tofo ai i le agaga faapaeonia.

Na ou paeonia i le 16 o oʻu tausaga. E ui e leʻi Molimau a Ieova loʻu tamā i lenā taimi, ae na ia naunau e fia iloa po o ā mai laʻu faiva. I le isi afiafi, na ou faamatala ai iā te ia, e leʻi maua lava se isi e ma te suʻesuʻe i le Tusi Paia e ui i le tele o aʻu taumafaiga. A o ma nofonofo, na teʻi lava ua ou fesili i loʻu tamā, “E ā, e te manaʻo e ta te suʻesuʻe?” Na tau mafaufau loʻu tamā ma faapea mai, “Ia, manaia foʻi!” O lea, o laʻu suʻesuʻega muamua  lava na fai, o loʻu tamā, ma o se matuā faaeaga mo aʻu!

Na faia la ma suʻesuʻega e faaaogā ai le tusi, “The Truth Shall Make You Free.” A o faagasolo taimi, na ou mātauina ai sa taumafai loʻu tamā ia avea aʻu o se tagata aʻoga lelei, ma o se faiaʻoga tomai o le Tusi Paia. O se faataʻitaʻiga, ina ua uma ona ma faitauina se tasi o palakalafa, na ia faapea mai: “O lea ou te iloa le manatu o loo i le tusi, ae e faapefea ona e faamaonia mai e saʻo lenei manatu?” Ou te leʻi faatalitalia lana fesili, o lea na ou faapea atu ai: “Ou te lē iloa, ae i le isi ta suʻesuʻega, o le a ou taliina ai lau fesili.” Na ou faia faapea, ma na ou maua le tele o mau e faamaonia ai le manatu na ma talanoaina. Talu mai lenā taimi, na ou aʻoaʻoina ai le tāua o le faia o saʻiliʻiliga, ma na ou sauniuni lelei ai mo a ma suʻesuʻega. Na fesoasoani lenā mea ou te tuputupu aʻe ai faaleagaga, ma e faapena foʻi loʻu tamā. Na ia faatatauina mea na ia aʻoaʻoina ma papatiso ai i le 1952.

Na ou tuua lo matou aiga i le 17 o oʻu tausaga. Na avea Jetha a o se misionare, ae galue Don i le Peteli. Na la fiafia i le la auaunaga, ma na matuā faalaeiauina ai aʻu. O lea, na faatumu ai laʻu talosaga mo le Peteli ma le Aʻoga o Kiliata, ma faatalitali i se tali mai iā Ieova. Mulimuli ane, na valaaulia aʻu e galue i le Peteli i le 1946.

A o faagasolo tausaga, e tele faaeaga na ou galue ai i le Peteli ma na ou aʻoaʻoina ai le tele o mea fou. I le 75 tausaga talu ona ou galue i le Peteli, na ou aʻoaʻoina ai le auala e faia ai lomiga, taulimaina o tupe, faapea le faatauina mai o mea e manaʻomia i le Peteli, ma le lafoina atu o mea i isi vaipanoa. Ae o le mea e sili ona ou talisapaia, o le aʻoaʻoina pea o aʻu i le itu faaleagaga, e ala mai i le tapuaʻiga o le taeao i le Peteli ma isi lauga faale-Tusi Paia.

E iai foʻi mea na ou aʻoaʻoina mai i loʻu uso laʻitiiti o Karl, ina ua sau i le Peteli i le 1947. O ia o se tagata aʻoga lelei ma o se faiaʻoga tomai o le Tusi Paia. Na ou tāpā lana fesoasoani i se tasi o taimi a o tapena saʻu lauga e fai. Na ou faamatala atu iā Karl, e tele manatu mananaia na ou maua i lomiga eseese, ae ou te lē iloa po o lē fea manatu e faaaogā. Ae e pau lava lana fesili na fai mai: “Joel, o le ā le matua o lau lauga?” Na vave lava ona ou maua le uiga o lana fesili, e tatau ona faaaogā na o manatu e fesootaʻi i le matua o laʻu lauga. E lē taitai galo iā te aʻu lenā lesona.

Ina ia e fiafia i lau auaunaga i le Peteli, e manaʻomia ona fai sou sao atoatoa i le talaʻiga, lea e  faalaeiauina ai oe i mea e tutupu ai. Ou te manatua se tasi o afiafi na ou talaʻi ai i Bronx i Niu Ioka. Na ma asiasi ma se uso i se fafine na ia mauaina i se taimi ua mavae se kopi o Le Olomatamata ma le Ala Mai! Na ma faapea atu, “O loo ma fiafia e talanoa i tagata i se manatu faalaeiau mai i le Tusi Paia.” Na faapea mai o ia, “Ou te talia pe afai o se feʻau mai i le Tusi Paia.” Na matou faitau ma talanoa i mau e faatatau i le Malo o le Atua ma le lalolagi fou. Na fiafia le fafine, ma na ia valaaulia nisi o ana uō e auai i le matou talanoaga i le vaiaso na sosoo ai. Mulimuli ane, na avea o ia ma lana tane ma auauna faamaoni a Ieova.

Na ou manaʻo ou te faaipoipo, ma i le pe ā o le 10 tausaga mulimuli ane ai, na ou maua ai se tuafafine lelei. O le ā na fesoasoani ou te maua ai se avā lelei? Na ou tatalo e faatatau i le mataupu ma ou fesili ifo, ʻO le ā ou te manaʻo e fai pe a uma ona ou faaipoipo?’

Ina ua uma le tauaofiaga lea na faia i le 1953 i le Yankee Stadium, na ma feiloaʻi ai ma le tuafafine o Mary Aniol. O ia o le paga misionare a loʻu tuafafine o Jetha, ma na la vasega faatasi i Kiliata. Na faamatala mai ma le naunau e Mary lona faaeaga o se misionare i le atu Karipiane, ma ana suʻesuʻega faale-Tusi Paia na faia a o faagasolo tausaga. A o ma faamasani, na ma iloa ai e tutusa o ma sini faaleagaga. Na oo ina matuā alofa le tasi i le isi, ma na ma faaipoipo iā Aperila 1955. E tele auala na avea ai Mary o se meaalofa mai iā Ieova, ma o se faaaʻoaʻoga lelei. Na ia talisapaia so o se faaeaga, ma o ia o se tagata e galue malosi, manatu mamafa i isi, ma faamuamua manaʻoga o le Malo i taimi uma. (Mata. 6:33) E tolu tausaga o ma galulue o se ovasia matagaluega, ma i le 1958, na valaaulia ai i maʻua i le Peteli.

E tele mea na ou aʻoaʻoina mai iā Mary. O se faataʻitaʻiga, ina ua ma faaipoipo, na ma filifili ai e fai faatasi la ma faitauga Tusi Paia, ma e pe ā ma le 15 fuaiupu e faitau i le aso. Pe a uma ona ma faitauina se vaega, ona ma talanoa lea i na mau ma auala e ma te faatatauina ai. E masani ona faamatala e Mary mea na ia aʻoaʻoina mai i Kiliata, ma i lana auaunaga faamisionare. E tele mea na ou aʻoaʻoina mai i na talanoaga, ma na fesoasoani e faaleleia ai aʻu lauga ma le auala ou te faalaeiau ai i tuafāfine.—Faata. 25:11.

Na maliu si aʻu avā pele o Mary i le 2013. Ou te matuā naunau e toe fia vaai iā te ia i le lalolagi fou. Ae i le taimi lenei, ua ou maumauaʻi e aʻoaʻoina pea mea mai iā Ieova, ma maufaatuatuaina o ia ma loʻu lotoatoa. (Faata. 3:​5, 6) E ese loʻu olioli ma le faamāfanafanaina o aʻu, pe a ou mafaufau i mea o le a faia e Ieova mo ona tagata i le lalolagi fou. E aofia ai foʻi le aʻoaʻoina o nisi mea fou mai i lo tatou Aʻoaʻo Sili, ma mea e uiga iā te ia! Ou te faafetai iā Ieova mo mea uma ua ia aʻoaʻoina ai aʻu, faapea auala eseese ua faaalia mai ai lona agalelei faifua.