Na Latou Tali atu ma le Lē Manatu Faapito i le Alofa o le Atua

“Ia vivii atu i latou ia Ieova ona o lona alofa, ma ona vavega na fai i le fanau a tagata.”—SALAMO 107:8.

1. Ua faapefea ona faamamafa e le aposetolo o Ioane le uiga o le alofa i lana uluai tusi?

“O LE Atua, o le alofa lava ia.” Maeu le uigā o na upu! E lē tioa ona lagona e le aposetolo o Ioane le tatau ona toe taʻua o ia upu i lana uluai tusi. (1 Ioane 4:8, 16) E lē gata o Ieova le Atua o le alofa ae o ia foi o le faatinoga atoatoa po o le peresona totino o le alofa.

2. I ā auala na faaalia ai le alofa o le Atua i le foafoaina o le tane ma le fafine ma saunia mea mo i laua?

² Seʻi manatu i le alofa na faaalia e le Atua i le auala na ia foafoaina ai i tatou. Ua matuā fetaui ai lava upu talisapaia a Tavita. I le avea o se faisalamo faagaeeina, na ia faapea mai: “Ou te vivii atu ia te oe, auā na faia aʻu e ala ai ona matautia ma ofo tele ai.” (Salamo 139:14) Ina ia mafai ona tatou ola malōlōina ma fiafia, na faia ai e le Atua ina ia mafai ona tatou maua ni fiafiaga e lē uma e auala i o tatou lagona e lima—o le vaai, faalogo, tofo, sogisogi, ma le lagona. Maeu le matagofie ua tatou vaaia i le foafoaga o loo siomia ai i tatou! Maeu le matagofie o le tele ma le matalasi o laau ma manu, ua sili atu foi ona matagofie le tino mai ma foliga o tagata! Na tuu foi e le Atua ni ituaiga o fuālaau ʻaina eseese, fuālaau fai sua, ma isi meaʻai ina ia mafai ona tatou maua. (Salamo 104:13-16) Mo se mafuaaga lelei, na faamanatu atu ai e le aposetolo o Paulo i tagata sa ʻaināina Lusa faapea o le  Atua ua “agalelei mai, ma foai mai o ua mai le lagi ia te i tatou, ma tausaga o fuata a le tau, ma ona ua faamalilie ai o tatou loto i le mea e ʻai ma le olioli.”—Galuega 14:17.

3. Faatasi ai ma ā uiga ofoofogia na tuuina mai e le Atua ia i tatou?

³ Seʻi manatu foi i faamanuiaga uma ua iai faatasi ma le olaga faaleaiga fiafia. E sili atu na i lo lena, seʻi manatunatu i mea lelei uma ua mafai ona tatou olioli ai ona o lo tatou tomai faalemafaufau ma faalogona: o manatunatuga, faauigana, mafaufauga, loto fuatiaifo, ma ae maise lava le tomai e tapuai ai—o nei mea uma ua na tuua ai i tatou ia sili mamao aʻe i lo manu; ma aua foi neʻi o tatou faaleamanaia le fiafia ua mafai e musika ona aumai ia i tatou. O nei mea ma le tele o isi meaalofa o ni faamaoniga ia o le alofa o le Atua mo i tatou.

4. O ā faailoaga o le alofa o le Atua ua tofo i ai le fanau a tagata talu mai le solitulafono a o latou uluai mātua?

⁴ E lē tau fesiligia le olioli sa ia Atamu ma Eva i le anoanoai o mea i lo la tulaga lelei atoatoa i le faatoaga o Etena. (Kenese 2:7-9, 22, 23) Ae ina ua lē taulau ona la tali atu ma le lē manatu faapito i faaaliga uma o le alofa tauatua sa la olioli ai, pe sa lafoaia ai e le Atua le fanau a tagata? E leai lava! Sa vave ona ia faia le sauniuniga mo le faasaʻoina o iʻuga sese uma mai le solitulafono a o tatou uluai mātua. (Kenese 3:15) Sa faaalia foi le alofa o Ieova e ala i le onosai ma faapalepale atu i le fanau lē lelei atoatoa a Atamu. (Roma 5:12) Mo le ā le umi? Ioe, mo se 6,000 tausaga seia oo mai i le asō! Ae maise lava, le faaalia o le alofa o le Atua i ana feutagaiga ma ana auauna. Ua moni ai upu: “O Ieova, o Ieova, o le Atua alofa mutimutivale ma le alofa fua, e telegese lona toasa, a e tele le alofa ma le faamaoni; o lē tausi le alofa e oo atu i afe o tupulaga; o lē faamagalo foi i le amioletonu ma le solitulafono ma le agasala.”—Esoto 34:6, 7.

5. Na faapefea ona faaalia le onosai alofa o Ieova i lana feutagaiga ma le nuu o Isaraelu?

⁵ Ioe, e matuā tele lava le onosai o Ieova le Atua na faaalia i ana feutagaiga ma Isaraelu mai lava i le taimi na ia aumaia ai i latou e avea o se nuu i le auvae Mauga o Sinai seia oo ina faamalosia o ia e matuā tuulafoaiina i latou ona o lo latou lē usiusitai ia te ia. E pei ona tatou faitau ai i le 2 Nofoaiga a Tupu 36:15, 16: “Ua aauina mai ia te i latou e Ieova le Atua o latou tamā o e ave ana feau, ua ala aauina lava i latou; auā ua na alofa i lona nuu ma lona afioaga; a ua latou faatauemu i e na aauina mai e le Atua, ma ua ʻinoʻino i ana afioga, ma ua ula i ana perofeta, ua oo ina tupu le toasa o Ieova i lona nuu, ua oo ina leai se fofo.” Ae sa iai i latou o ē na tali atu ma le lē manatu faapito i le alofa o Ieova le Atua. Ina ia iloa pe na faapefea ona latou faia faapea, seʻi o tatou iloiloina nei le olaga o nisi o nei tagata. O le a faataatia ai e lenei mea se faavae mo le faaalia pe o le a faapefea e i tatou lava ona tali atu i le alofa o Ieova i le tele o auala aogā.

Le Auala na Tali atu ai ma le Lē Manatu Faapito Mose

6. I ā auala na mataʻina ai le faaaʻoaʻoga a Mose, ma i le faataunuuina o ā tiute na ia tofo ai i le alofa o le Atua?

⁶ Sa avea Mose o se faaaʻoaʻoga mataʻina o se tagata o lē na tali atu ma le lē manatu faapito i le alofa o le Atua. Maeu ni avanoa na taatia i luma o Mose a o avea ma tamafai a le afafine o Farao! Ae sa ia filifili “ia agaleagaina o ia faatasi ma tagata o le Atua e lelei ai, a e aua le ia te ia le fiafia i le agasala e vave mavae; ua manatu o ia i le upu faifai ona o Keriso o le oa lea e sili i faaputugāoa o Aikupito.” (Eperu 11:25, 26) I se tasi taimi, na manao ai Mose e faasaoina ona uso, tagata Isaraelu, mai noataga i Aikupito. Ae latou te leʻi talisapaia ana taumafaiga, ma e lē o le taimi atofa foi lea a Ieova mo le laveaiina o i latou. (Galuega 7:23-29) Ae peitai, i le faitau sefulu tausaga mulimuli ane, ona o le faatuatua ma le faanaunauga lē manatu faapito o Mose e fesoasoani i ona uso, na faamalosia ai o ia e Ieova ina ia faatino le tele o vavega ma auauna ia Isaraelu mo le 40 tausaga i le avea o ia o sana perofeta, faamasino, faitulafono, ma puluvaga. I le tauaveina o nei tiute tauave, na tofo ai Mose i le  tele o faataʻitaʻiga o le alofa o Ieova mo ia ma ona uso Isaraelu.

7. Na faapefea ona tali atu Mose i faailoaga o le alofa o le Atua?

⁷ Na faapefea ona tali atu Mose i le alofa ma le agalelei faifua o le Atua? Pe sa ia ‘talia le agalelei faifua o Ieova ma misia ai lana fuafuaga’? (2 Korinito 6:1) E matuā leai lava! Na tali atu ma le lē manatu faapito Mose i faailoaga o le alofa o Ieova ia te ia e ala i le matuā tuutoina atoatoa i le Atua. Sa ia vaavaai atu ia Ieova i taimi uma lava ma iai sa la faiā totino vavalalata ma Lē na Faia o ia. Maeu le matuā taʻuleleia e le Atua o Mose ina ua ia aʻoaʻia Arona i le faitioina o lona uso, ma Miriama i le faitioina o Mose lona tuagane! Ioe, na fetalai “faafesagaʻi” Ieova ma Mose ma faataga o ia e vaai i “le faatusa . . . o Ieova.” (Numera 12:6-8) E ui lava i le tele o faaeaga o Mose, ae sa faaauau pea ona avea o ia o se tagata aupito agamalu i tagata uma lava ma faia poloaiga a Ieova “ua faapea lava” ona faia.—Esoto 40:16; Numera 12:3.

8. Na faapefea ona faaalia e Mose faapea sa tuutoina moni lava o ia i le Atua?

⁸ Sa faaalia foi e Mose lona matuā tuutoina atoatoa ma le lē manatu faapito i le Atua e ala i le manatu mamafa na ia faaalia mo le suafa o Ieova, le taʻuleleia, ma le tapuaiga mamā. O lea, e lua ni mea tutupu na manuia ai le olega a Mose ia Ieova ina ia faalautele atu le alofa tunoa ia Isaraelu ona sa aafia ai le suafa o le Atua. (Esoto 32:11-14; Numera 14:13-19) Ina ua aafia tagata Isaraelu i le tapuaiga ifo i tupua i se tamai povi, na faaalia le maelega o Mose mo le tapuaiga mamā e ala i lona valaau atu: “O ai se ʻau ma Ieova? ina sau ia ia te au.” Ina ua mavae lena, ona faaoo ai lea e Mose ma i latou sa faatasi ma ia le sala oti i le 3,000 o tagata ifo i tupua. Ona ia toe faapalepale foi lea mo le 40 tausaga i muimuiga ma tagata fouvale. E mautinoa lava la na tali atu ma le lē manatu faapito Mose i faailoaga o le alofa o le Atua, i le faataatiaina o se faaaʻoaʻoga lelei mo i tatou i aso nei.—Esoto 32:26-28; Teuteronome 34:7, 10-12.

Le Tali Lelei atu a Tavita

9. (a) Na faapefea ona tali atu Tavita i le alofa o Ieova le Atua? (e) I le pei o Tavita, e mafai faapefea ona tatou āva ia Ieova i a tatou oa?

⁹ O se tasi tagata mataʻina i le Tusi Paia o lē na faataatiaina se faaaʻoaʻoga lelei o le tali atu ma le lē manatu faapito i le alofa o le Atua o le faisalamo o Tavita, le tupu lona lua o Isaraelu. O lona maelega mo le suafa o Ieova na uunaia ai o ia e tau le taua ma le Filisitia tino ese o lē na faifai mai o Koliata, lea na tuuina atu ai e le Atua le manumalo ia Tavita. (1 Samuelu 17:45-51) O lena lava maelega na faamalosia ai Tavita e aumaia le atolaau o le feagaiga i Ierusalema. (2 Samuelu 6:12-19) Ma pe sa lē o le faanaunauga ea o Tavita ia fau se malumalu mo Ieova, o le tasi lena faailoaga o lona maelega ma le talisapaia mo le alofa ma  le lelei o le Atua? Ioe, o le mea moni lava lena. Ona o le taofia mai lena faaeaga sa leʻi faalotovaivaia ai Tavita mai le sauniuni atu mo le fuafuaga ma le faamamaluina o Ieova e ala i le foaiina atu totino o auro, ario, ma maa tāua tautele. (2 Samuelu 7:1-13; 1 Nofoaiga a Tupu 29:2-5) O se tali lē manatu faapito faapena i le alofa o le Atua e ao ona uunaia ai i tatou e ‘vivii ia Ieova i a tatou oa’ e ala i le faaaogāina o a tatou alāmanuia faitino ina ia faaauiluma ai faanaunauga o le Malo.—Faataoto 3:9, 10; Mataio 6:33.

10. I le ā le itu ua ono ma tatau ai ona tatou faaaʻoaʻo i le auala o Tavita?

¹⁰ E ui lava sa faia e Tavita ni mea sese matuiā, ae i le faagasologa mai o lona olaga sa faamaonia o ia ‘o se tagata sa finagalo malie i ai Ieova.’ (1 Samuelu 13:14; Galuega 13:22) Ua faatumuina ana salamo i faailoaga o le talisapaia mo le alofa o le Atua. Ua faapea mai The International Standard Bible Encyclopædia o Tavita “e sili atu ma sili atu ana faafetai na i lo so o se isi lava o loo taʻua i le Tusi Paia.” Na faapea mai le faisalamo o Asafo e faapea o le Atua na ia “filifilia foi Tavita lana auauna, ma na aumaia o ia nai lotoā mamoe; na ia aumaia o ia . . . ina ia fafaga lava e ia ia Iakopo lona nuu, o Isaraelu foi lona tofi. Na fafaga foi e ia ia te i latou e tusa ma le faamaoni o lona loto.” (Salamo 78:70-72) E moni lava, o le ala o Tavita, o se auala lea mo i tatou e faaaʻoaʻo i ai.

Iesu Keriso, o lo Tatou Faaaʻoaʻo Lelei Atoatoa

11, 12. Na faapefea ona faaalia e Iesu lona matuā tuutoina moni lava i le Atua?

¹¹ E moni, o Iesu Keriso o se faaaʻoaʻo faale-Tusi Paia aupito sili ona lelei, o se tagata o lē na tali atu ma le lē manatu faapito i le alofa o le Atua. O le ā na uunaia e lenei mea Iesu e fai? Muamua lava, sa uunaia o ia e avatu le matuā tuutoina ia Ieova. E lē fesiligia le matuā tuutoina atu lava o Iesu i le Atua. O le talisapaia mo le alofa ma le lelei o lona Tamā faalelagi, na uunaia ai o ia e avea moni o se tagata faaleagaga. Sa iai sa la faiā totino vavalalata ma le Atua. Sa avea Iesu ma tagata o tatalo, ma sa fiafia o ia e talanoa atu i lona Tamā faalelagi. Tatou te faitau soo faapea, na tatalo Keriso. I se tasi taimi, sa tatalo o ia i le po atoa. (Luka 3:21, 22; 6:12; 11:1; Ioane 17:1-26) I le tali atu i le alofa o le Atua, sa faataunuu ai e Iesu le upu moni faapea, ‘e lē na o meaʻai e ola ai le tagata, a o afioga uma e tulei mai i le fofoga o Ieova.’ O le mea moni, o le faia o le finagalo o lona Tamā, sa avea o se meaʻai ia te ia. (Mataio 4:4; Ioane 4:34) Pe lē ao ona tatou tali atu foi faapena i le alofa o le Atua e ala i le tuutoina atoatoa ia te ia?

¹² I le tali atu ma le lē manatu faapito i le alofa o le Atua, sa tataʻi atu ai pea e Iesu Keriso manatu i lona Atua ma o lona Tamā. Pe a fai atu se tasi ia Iesu “Le aʻoaʻo lelei,” na ia tetee i ai ma faapea atu: “E leai sē lelei, na o le toatasi, o le Atua lea.” (Luka 18:18, 19) Sa faamamafa soo atu pea e Iesu faapea e lē mafai ona ia faia se mea pe a na o ia. Sa ia faaaogā  avanoa uma e faalauiloa atu ai le suafa o lona Tamā, ma sa matuā sili ai ona talafeagai lona amataina o lana tatalo faaaʻoaʻo i le olega: “Ia paia lou suafa.” Na ia tatalo: “Loʻu Tamā e, ia e tuuina atu le mamalu i lou suafa.” Ma a o toeitiiti lava oo i le taimi e maliu ai, na faapea atu Keriso i lona Tamā: “Ua ou tuu atu le viiga ia te oe i le lalolagi; ua ou faaumaina le galuega na e tuuina mai ia te au, ou te faia.” (Mataio 6:9; Ioane 12:28; 17:4) E mautinoa lava, o le tali atu i le alofa o le Atua, e ao ona tatou saili e faamamaluina Ieova, i le tatalo mo le faapaiaina o lona suafa paia.

13. Na faapefea ona uunaia e le alofa o le Atua Iesu ia gaoioi?

¹³ O lenei, faamolemole seʻi matau le auala lona lua lea na uunaia ai Iesu e tali atu ma le lē manatu faapito i le alofa o le Atua. Sa faapogaia ai o ia e alofa i le amiotonu, ma inoino i le amio leaga, e pei ona valoia mai i le Salamo 45:7. (Eperu 1:9) Sa ia “faamaoni, e lē faaoleole, e leai sona leaga, e taumamao ma e agasala.” (Eperu 7:26, NW) Sa luʻia e Iesu ē na tetee ma le lotoleaga ia te ia ina ia faaali mai pe iai sana agasala, ae sa leʻi mafai ona latou faia faapea. (Ioane 8:46) I ni taimi se lua, o lona inoino i amioga leaga na faapogaia ai o ia e faamamā le malumalu mai tagata mapo lotu matapeapea. (Mataio 21:12, 13; Ioane 2:13-17) Ma maeu le malolosi o upu na aʻoaʻia mamafa ai e Iesu taʻitaʻi lotu pepelo, sa oo lava ina ia taʻu atu ia i latou faapea o lo latou tamā o le Tiapolo!—Mataio 6:2, 5, 16; 15:7-9; 23:13-32; Ioane 8:44.

14. I le tali atu i le alofa o Ieova, na faapefea ona feutagai Iesu ma ona soʻo?

¹⁴ O le isi foi auala na uunaia ai e le alofa o Ieova Iesu lea e mafai ona vaaia i ana feutagaiga ma ona aposetolo ma isi soʻo. Maeu le alofa, onosai, ma le lavapapale sa ia te ia mo i latou! O lo latou fefinauai atonu sa ono avea o se mea sa latou matuā faatiga ai ia te ia, ona e oo lava i le po na faalataina ai o ia o fefinauai lava po o ai o i latou e sili. (Luka 22:24-27) Peitai, sa faaalia pea e Iesu lona agamalu ma le loto maulalo. (Mataio 11:28-30) E moni, sa faalata e Iuta Iesu, sa faafitia faatolu e Peteru o ia, ma sa sosola isi aposetolo ina ua ō mai se motu o tagata faatupu vevesi e puʻe ia te ia. Ae sa leʻi ita o ia pe faaalia se lē fiafia. E faapefea ona tatou iloa? Ia, ina ua toe faatasi atu i le au aposetolo ina ua toetu mai, sa leʻi aʻoaʻia i latou e Iesu i ni upu faatiga ona o le lolo atu i le mataʻu. Na i lo lea, sa ia faamafanafana ma faalaeiau ia i latou mo le isi auaunaga atili o le Malo.—Ioane 20:19-23.

15. Na faapefea ona auauna ma le lē manatu faapito Iesu i manaoga faaletino o tagata?

¹⁵ Seʻi o tatou talanoaina atili se isi auala na tali atu ai ma le lē manatu faapito Iesu Keriso i le alofa o le Atua. Sa ia faia faapea e ala i le faataulagaina o ia lava e fai ma sui o isi, i le faamaulaloina o ia i se maliu matagā ma le tiga i luga o le satauro. (Filipi 2:5-8) Sa auauna Iesu mo manaoga faaletino o tagata e ala i le fafagaina faavavega o le motu o tagata ma le faia o le tele o faamalōlōga. (Mataio 14:14-22; 15:32-39) Sa ia faamuamua pea manaoga o isi na i lo ona lava manaoga. O le mea lena sa mafai ai ona ia fai atu: “E fai lua o alope, e fai foi mea e momoe ai manu felelei; a o le Atalii o le tagata, e leai se mea e moe ai o ia.” (Mataio 8:20) Sa lagona e Iesu le galue o le agaga o le Atua, a o tafe mai ia te ia i le faatinoina o faamalōlōga faavavega. Ae sa leʻi taumafai o ia e maua ai ni mea faitino mo ia lava mai le faaaogāina o lena mana malosi, e pei o le taimi lea na toe malosi ai se fafine na maʻi i le puna toto mo le 12 tausaga, i le paʻi atu ma le faatuatua i lona ofu tele. (Mareko 5:25-34) E lē gata i lea, sa leʻi faaaogāina lava e Iesu lenei mana malosi sili mo ia lava.—Faatusatusa Mataio 4:2-4.

16. I ā auala na auauna ai Keriso i manaoga faaleagaga o tagata?

 ¹⁶ E ui lava sa uaʻi atu ma le lē manatu faapito Iesu i manaoga faaletino o tagata e ala i le faamalōlōina o o latou maʻi tiga ma fafaga faavavega i latou, ae o le uunaiga sili i lana faiva faalelalolagi o le talaʻiina lea o le tala lelei o le Malo o le Atua, aʻoaʻo atu, ma faia soʻo. E ui lava i le tele o faamalōlōga faavavega sa ia faia, ae sa leʻi lauiloa ai o ia o se Fomaʻi Sili po o se Faivavega Sili ae o se Faiaʻoga Lelei. (Mataio 4:23, 24; Mareko 10:17) Sa faasino Iesu ia te ia lava o le Faiaʻoga, e pei ona sa faia e ona soʻo ma e oo lava i ona fili. (Mataio 22:16; 26:18; Mareko 9:38) Ma maeu ni upu moni na ia aʻoaʻoina, e pei ona sa iai i lana Lauga i luga o le Mauga! (Mataio 5:1–7:29) Maeu le fetaui o ana tala faatusa sa faia, ma maeu le mataʻina o ana faataoto faavaloaga ma isi valoaga! E lē tioa ina ua aauina atu fitafita e puʻe Iesu i se tasi o taimi sa latou lē mananao i latou lava e puʻe ia te ia!—Ioane 7:45, 46.

17. (a) Na faapefea ona saunia e Iesu mo i tatou le faaaʻoaʻo lelei atoatoa o le alofa? (e) O ā ni mea o le a talanoaina i le mataupu o sosoo mai?

¹⁷ Ma le lē fesiligia, sa faataatia e Iesu Keriso mo i tatou se faaaʻoaʻoga lelei atoatoa o le tali atu ma le lē manatu faapito i faaaliga mai o le alofa o le Atua ia i tatou. Na tuu faamuamua e Iesu lona Tamā faalelagi i lona olaga ma ana gaoioiga. Sa alofa moni lava o ia i le amiotonu, feutagai ma le alofa ma ona aposetolo ma isi soʻo, ma sa faaalu lona olaga e auauna atu ai i manaoga faaleagaga ma faaletino o tagata. I le iʻuga, na faapaleina ai e Iesu lana faiva e ala i le tuuina atu o lona soifua e fai ma togiola. (Mataio 20:28) Ae faapefea i tatou? E moni, tatou te lē lelei atoatoa, e pei o Mose ma Tavita. Ae peitai, e pei ona faaalia i le mataupu o sosoo mai, o loo iai ni auala aogā e mafai ai ona tatou faataʻitaʻi i lo tatou Faaaʻoaʻo i le tali atu ma le lē manatu faapito i faailoaga mai o le alofa o le Atua.

O le a Faapefea ona E Tali?

□ Aiseā ua mafai ai ona faapea atu “o le Atua, o le alofa lava ia”?

□ Na faapefea ona tali atu Mose i faailoaga o le alofa o le Atua?

□ I ā auala na tali atu ai Tavita i le alofa o Ieova le Atua?

□ O le ā le faaaʻoaʻoga na faataatia e Iesu Keriso i le tali atu i le alofa o le Atua?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Ata i le itulau 10]

Pe e te iloa na faapefea ona tali atu Mose i le alofa o le Atua?

[Ata i le itulau 12]

Na tali atu Iesu i le alofa o le Atua e ala i le fesoasoani atu i isi i le faaleagaga ma le faaletino ma e ala i le avatua o lona soifua e fai ma togiola