Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Peteleema—Pe o se Faailoga o le Autasi Faa-Kerisiano ma le Alofa?

Peteleema—Pe o se Faailoga o le Autasi Faa-Kerisiano ma le Alofa?

Peteleema—Pe o se Faailoga o le Autasi Faa-Kerisiano ma le Alofa?

“O PETELEEMA . . . o le faamaoniga o le alofa lē uma, o se lesona i le loto maulalo.”—na taʻua ai e Maria Teresa Petrozzi, o le tamaitai na tusia le tusi Bethlehem (Peteleema).

Pe tai faapena le uiga o Peteleema ia te oe? Atonu e faapea, talu ai ona o le faitau selau miliona o tagata faamaoni, e alolofa i le filemu i le lalolagi atoa o loo vaavaai ma le naunau atu ia Peteleema, ae maise lava i le vaitaimi o le Kirisimasi. O loo manatua pea e i latou faapea o lenei aai laitiiti i Sasae Tutotonu o le nofoaga lea na fanau ai le “Perenise o le Filemu,” o Iesu Keriso. Mo le tele o senituri, na lolofi atu ai i ai malaga a tagata lotu i inā e asiasi atu i se tasi o nofoaga aupito paia a Kerisinetoma ma atonu ina ia tapuai atu i ai. O lenei nofoaga, o le Grotto of the Nativity [Le Ana o le Fanauga o Iesu], o se nofoaga e tusa ma uputuu na fanau ai Iesu Keriso. O loo i totonu o se fale tele faatalafaasolopito ua taʻua o le Church of the Nativity [Le Falesa o le Fanauga o Iesu].—Isaia 9:6, NW; Mataio 2:1.

Ae peitai, e tusa ai o le mea moni, pe o nei nofoaga paia faauputuu ua faia e avea o mea autū o le autasi, alofa, ma le loto maulalo faa-Kerisiano? O le ā sau faaiʻuga mai i mea o mulimuli mai?

Na taʻua e le tusitala Katoliko o Maria Teresa Petrozzi i lana tusi Bethlehem e faapea: “I le amata mai i lona 16 senituri, sa pagatia ai [Peteleema] mai taua ogoogo ma le faamasaatoto i le va o tagata Latina [Katoliko Roma] ma tagata Eleni [tagata Eleni e talitonu i le Lotu i Sasae (Orthodox)] mo le tulaga pule i le falesa o le Fanauga o Iesu.” O le tutupu pea o nei “taua ogoogo ma le faamasaatoto” mo le pule o le falesa e masani lava ona faaautū i le fetu siliva i totonu o le Ana o le Fanauga o Iesu, lea o loo faatuina faalilolilo, i lalo ifo o le Falesa o le Fanauga o Iesu. O lenei fetu ua taʻua faapea e faailogaina ai le nofoaga tonu lava na fanau ai Keriso. Ua lipotia mai e R. W. Hamilton i lana tusi The Church of the Nativity, Bethlehem [Le Falesa o le Fanauga o Iesu, Peteleema] e faapea: “Ua lauiloa lelei faapea, o ni mataupu se lua o le finauga i le va o Falani ma Rusia lea na taʻitaʻiina atu ai i le taua i Crimea, sa mafua i ni manatu fefaloai i le po o ai o le a umia ki o faitotoa autū o le falesa ma faitotoa i le Ana o le Fanauga o Iesu, ma faatasi ai ma le gaoiina uigaese i se tasi po o le 1847, o le fetu siliva lea o loo vane ai ni upu faa-Latina, o le fetu siliva sa oomi i totonu o se mapu tioata sa i lalo ifo o le fata faitaulaga o le Fanauga o Iesu.”

I le avea o se iʻuga o fetauaiga faifai pea i va o lotu e uiga i aiā i nei nofoaga i le faagasologa o senituri, “ua matuā aiaia ai nei ma le faaeteete aiā a lotu taitasi. Mo se faaaʻoaʻoga, e mai le 53 lamepa [molī] i totonu o le ana, ua faataga atu ai i tagata o le lotu ua taʻua o le Order of Friars Minor lamepa e 19. O le Fata Faitaulaga i le Fanauga o Iesu ua maua e tagata Eleni, ma e lē faatagaina tagata Latina e faia ai ni a latou sauniga i inā.”—Historical Sites in Israel.

I le vaitaimi o le Kirisimasi, pe afai e faatagaina e tulaga faapolotiki, e faia ai e faapotopotoga faalotu taitasi a Kerisinetoma o loo iai lana lava Misasā o le Kirisimasi ma faia se solo i totonu o Peteleema. Ia Tesema 24 ma le 25, e faia ai e tagata Latina se solo ma le Misasā i le vaeluapo i le Malumalu o Sagata Katerina, e sosoo ma le Falesa o le Fanauga o Iesu, lea ua fai faatasi ai nei le lotu Eleni ma le lotu Orthodox [Lotu i Sasae] i Amenia. Ia Ianuari 6, e faamanatu ai e lotu Eleni, Suria, ma le Coptic Orthodox a latou Misasā o le Kirisimasi. Ia Ianuari 18, e faia ai e le lotu i Sasae (Orthodox) i Amenia la latou Misasā o le Kirisimasi, faatasi ai ma se solo ia Ianuari 19.

Pe o mea e pei ona taʻua i luga e lagā ai se manatu faapea o nofoaga paia faauputuu a Peteleema ‘o se faamaoniga lea o le alofa e lē uma, o se lesona o le loto maulalo’? E faaopoopo atu i ai, pe o atagia mai ai i ia mea le upu moni e uiga i tulaga o le fanau mai o Iesu? Mo se faaaʻoaʻoga, o anafea na fanau mai ai o ia? Pe sa fanau moni o ia i lea mea ua taʻua nei o le Ana o le Fanauga o Iesu? Ma pe ao ia te oe po o so o se tasi ona tuuina atu se faaaloaloga i le nofoaga na fanau ai o ia?

[Ē Ana le Ata i le itulau 3]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.