Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Aiseā e Suesue ai i le A‘oga?

Aiseā e Suesue ai i le A‘oga?

MATAUPU 11

Aiseā e Suesue ai i le Aʻoga?

1-3. (a) E faapefea lou lagona e faatatau i le aʻoga? (e) I le ā le auala e faatatauina ai i aʻoga le mataupu silisili i le Tusi Paia o loo i le Kalatia 6:7?

AISEĀ e te alu ai i le aʻoga? Atonu o le nofoaga o loo e nofo ai e manaomia ona e alu i le aʻoga seia oo i se matua faatapulaaina; e leai se filifiliga e mafai ona fai i ai. Pe atonu foi o loo e laitiiti pea ma e tatau la ona e faia le mea o loo faatonuina ai oe e ou mātua.

2 Ae peitai, pe o e iloa totino e oe lava ia nisi mafuaaga e tatau ai ona alu i le aʻoga? O iai ea ni aogā e maua mai le uaʻi atu ma le faaeteete o oe lava a o iai i le aʻoga pe mai le faia o mea aʻoga i le aiga? Atonu o loo e iloaina le toatele o tagata talavou o ē suesue na o se mea e tau ina pasi ai, e tusa lava po o le ā—e saʻo a ea? Ae peitai, latou te masani ona faafaigata mea mo i latou lava mo aso o totoe o o latou olaga ona o lo latou lē faaaogāina tatau o le avanoa ina ia aʻoaʻoina ai. Aiseā?

3 Auā foi o le mea e fai e le tagata i le vaitaimi o lona talavou e iai se aafiaga tele i le mea na te mafaia pe a avea ma tagata matua. E oo lava i aʻoga e faatatauina i ai le mataupu silisili o le Tusi Paia: “O le mea e luluina e le tagata, o le mea lava lea e seleseleina mai ai e ia.” (Kalatia 6:7) Peitai, atonu e te fesili mai, o ā nisi o aogā e maua mai le taimi e ‘lulu’ ai ma le taumafai e suesue i le aʻoga i le taimi nei?

AʻOAʻOGA E AOGĀ

4-6. (a) Aiseā e sili ai le lelei o se tagata na te faaaogāina lelei avanoa ina ia aʻoaʻoina ai a o iai i le aʻoga? (Faataoto 21:5) (e) O ā mataupu ua ofoina mai e aʻoga e te manatu o le a sili ona fesoasoani ia te oe i taimi mulimuli ane o le olaga?

4 E tatau ona e talia le mea moni faapea, a o leʻi oo atu i nisi tausaga e tele, atonu o le a tatau ona e tausia oe lava. Atonu o le a iʻu ina e tauavea matafaioi a se tane ma se tamā, po o le avā ma se tina. Pe e te manao ina ia faafaigofie na tiute tauave, ia sili atu ona olioli ai? E te mafaia pe afai e te faaaogāina tatau ou tausaga aʻoga, i le aʻoaʻoina o mea o le a aogā tele i lou olaga faatagata matua.

5 I le tele o aʻoga, o loo iai ni mataupu e aʻoaʻoina ai oe i faavae autū e faatatau i tomai eseese. Atonu e iai vasega faakamuta mo taulelea talavou, le faapipiiina o mea tau eletise, le uelo, sue tusi ma isi lava mataupu. E mafai e tamaitai talavou ona aʻoaʻoina mataupu faafailautusi, matātā tau i le aiga, e pei o le kuka ma le suʻisuʻi ma isi mataupu tāua.

6 O le tele o nei aʻoaʻoga atonu e lē faigofie ona maua pe a uma au aʻoga. Afai foi e te mauaina mulimuli ane, atonu o le a e iloaina ua fai si taugata. Pe atonu foi e te aʻoaʻoina mai e ala i lou faigaluega faatasi ma isi o ē atonu e faalēnaunau i le aʻoaʻoina o oe. O lea, a o e iai pea i le aʻoga, aiseā e lē faaaogāina ai le avanoa ina ia aʻoaʻoina ai nisi o nei mea? Ma pe a oo mai le taimi e filifilia ai mataupu faaleaʻoga, ia talanoa i ou mātua e faatatau i ai. I lenei auala o le a e mafai ai ona mauaina aogā mai lo la poto masani i le olaga.

AʻOAʻO INA IA LELEI LE FAITAU

7-11. (a) Aiseā e tāua tele ai le agavaa ina ia lelei le faitau? (1 Timoteo 4:13; Iosua 1:8) (e) O le ā e mafai ona fesoasoani ia te oe ina ia faaleleia atili ai lou agavaa e faitau?

7 A o tele mea e tāua aogā e mafai ona e aʻoaʻoina i le aʻoga, e iai se isi mea e mafai ona aumaia ai ia te oe le olioli tele. Ma o le a iai se taaʻiga tele i aso o totoe o lou olaga aʻoga faapea foi ma lou lava olaga atoa faatagata matua. O le agavaa lea e faitau ai—ma ia LELEI le faitau. O le ki lena e tatalaina ai ituaiga o poto eseese, tomai ma le olioli.

8 I taimi o loo e ala ai, e te feagai ai ma mea e faitau i aso taitasi: o faailoga, o pepa faailo, tusi, mekasini, nusipepa, pepa faatumu faapea foi ma tusi mai le meli. O nei mea uma e mafai ona avea o se galuega e lē manaia mo i latou e lē lelei le faitau. Ae peitai, afai e te aʻoaʻoina ina ia lelei le faitau, o le a e iloaina ai le faaʻoaina tele o lou olaga i se auala e fiafia ai.

9 O le a e manao ina ia lelei lau faitau ae maise lava pe afai o oe o se Kerisiano, ina ia mafai ai ona e aʻoaʻoina mea o loo i le Afioga a le Atua, le Tusi Paia. O le a e iloaina ai foi le tāua tele o le faitau ma le tomai pe a e talanoa i isi e uiga i fuafuaga a le Atua. Ioe, e fesootai vavalalata le lelei o le faitau ma le lelei o le talanoa.

10 Afai e te iloaina e iai sou faafitauli i le faitau, aua le faavaivai ai e pei o le toatele. O le mea e sili ona tāua o le taumafai e faataʻitaʻi ma ia mataalia e matau pe faapefea ona sipela upu. Faitau leotele mai lea taimi i lea taimi. O le a fesoasoani lea ia te oe ina ia mauaina ai le uiga saʻo ma faamatala faalogona e tatau ai pe a e faitau. Ma afai e mafai ai, fesili i se tasi e lelei le faitau ina ia faalogo ia te oe a o e faitau. O le a fesoasoani lea ia te oe ina ia faasaʻo ai so o se mea sese po o so o se masani leaga o loo e faia.

11 E moni, e lē mafai ona agavaa ina ia faigofie ona faitau ma ia tafe malie e aunoa ma ni taumafaiga moni. Peitai, o le a faateleina ona e toe tauia ni taumafaiga e te faia i le taimi nei. O le a fesoasoani lea ia te oe ina ia mauaina ai le mea sili ona lelei i le olaga.

O ISI AOGĀ MAI LE SUESUE

12-14. (a) O ā aogā tāua o mataupu o loo e aʻoaʻoina i le aʻoga i le taimi nei? (e) O le a faamaonia faapefea le tāua ia te oe i le olaga mulimuli mai lou aʻoaʻiina o oe lava ina ia suesue?

12 Atonu e foliga mai e matuā lē tāua tele nisi mataupu faaleaʻoaʻoga, ae e fesoasoani ina ia faalautele ai lou iloa ma e mafai ona aogā i nisi o auala. O le suesueina o talafaasolopito, o atunuu ma mea tau i le eleele faapea ma gagana o le a e mafai ai ona aʻoaʻoina e faatatau i isi tagata ma isi nofoaga. E aogā tele le matematika lea ua manatu i ai le toatele o se mataupu faigata, i le tele o matātā ma galuega. E aogā tele foi i se tausi aiga o sē e manaomia ona faavasega faiga o meaʻai ma le faatatauga o tupe faaalu.

13 E iai foi se isi aogā i le suesue i le aʻoga, e oo lava i mataupu na e te lē fiafia i ai. O le suesue e faagaoioia ai lou mafaufau ma faaleleia atili ai lou agavaa e faaaogāina ai. O se mea e pei o se musele i lou tino—o le tele lava e te faagaoioia ai o le lelei foi lena o lana tautua ia te oe. O le a e iloaina ai e faasolosolo malie lava ona sili ona faigofie ma fua tele mai taumafaiga faalemafaufau. Peitai, o le a “faapalu pe” le mafaufau pe afai e te lē popole e faaaogā soʻo, e pei lava o le musele. O ai e manao ina ia faapena lona mafaufau?

14 O iai ea se isi mea e tāua tele e maua mai lou matuā uaʻi atu o oe lava i au suesuega i le aʻoga? Ioe, e mafai ona e aʻoaʻoina ai lou aʻoaʻia o oe lava. Atonu e lē manaia lea ia te oe i le taimi nei. Peitai, e pei lava ona e iloa, e te lē mafaia pea ona fai tau o mea e te manao i ai i le olaga. O le a sili atu ona moni lena mea pe a oo mai le taimi mo oe e tauavea ai tiute tauave e sili ona tetele i le faia o lou lava olaga, po o le tausiga o lou lava aiga. Afai e te masani i lou aʻoaʻia o oe lava i le taimi nei e pei o se tagata taalo tomai, o le a fesoasoani lena ia te oe ina ia mauaina ai le aʻoaʻiga ua manaomia e faafeagai ai ma matafaioi faatagata matua. O le a fesoasoani foi ia te oe ina ia atiina aʻe le agavaa e uaʻi totoʻa ai. O se mea lena ua moomoo le toatele o tagata maimau pe ana latou aʻoaʻoina ina ia atiina aʻe a o latou laiti.

SE PUIPUIGA

15-18. (a) I le ā le auala e mafai ai e le filiga e suesue ona avea ma puipuiga ia te oe? (Faataoto 13:20) (e) Aiseā e tatau ai i se tagata talavou o lē o se Kerisiano ona manao faapitoa lava ina ia faataatia se faaaʻoaʻoga lelei i le aʻoga? (Tito 2:6, 7, 10) (i) O le ā le faamoemoe o le olaga o loo iai i Kerisiano e tatau ona avea ma uunaiga malosi ia te oe ina ia suesue ma mauaina ai tomai aogā i le aʻoga? (1 Ioane 2:15-17; 2 Peteru 3:13)

15 E tusa ai ma le matuā uaʻi atu o oe e oe lava ma le filiga i au suesuega, o loo iai foi se isi aogā e tatau ona taʻua faapitoa. E mafai ona avea le filiga e suesue o se puipuiga mo oe. I le ā le auala?

16 Ai lava ua tele ina e vaaia faamaoniga o faafitauli tau amioga mamā i au aumea i le aʻoga. O loo tele naunau amioga lē mamā faaleituaiga ma le faaaogāina o vailaau faasaina faapea ma ni iʻuga faanoanoa tele. O loo iai foi se agaga o le fouvale i le toatele o talavou.

17 Atonu e faalavelave tele ia te oe le auaufaatasi ma tagata o ē e lē faaaloalo i tapulaa lelei tau amioga ua aʻoaʻoina i le Afioga a le Atua. E ui lava ina lē maalofia le fesootai ma tagata faapena, ae mafai ona e alofia lou auaufaatasi ma i latou i tala atu o le mea e tatau ona iai mo au galuega tau aʻoaʻoga. Ma afai e te uaʻi lelei atu i au suesuega, o le a faatumulia ai se vaega tele o ou taimi paganoa pe a uma le aʻoga, e otometi lava le faamutaina ai o lou auaufaatasi ma tagata e lē taʻitaʻia e ni mataupu silisili. I le vaai atu i lou faanaunauga ina ia alualu i luma i lau aʻoaʻoga, e iai le taimi e foliga mai ai o le a lē toe faalavelave atu ai ia te oe tagata faapena. O le a avea lea ma puipuiga mo oe.

18 Afai foi la e lauiloa oe o se Kerisiano moni, e ala i lou matuā uaʻi atu o oe lava i au galuega tau aʻoaʻoga, o le a e faataatiaina ai se faaaʻoaʻoga lelei. O le a avea lena ma mea lelei mo oe, i ou mātua ma le Atua o loo e tapuai i ai. I le avea ma se Kerisiano talavou, o le a e iloa ai le faalaeiau tele ma le uunaiga i lenei mea moni: O le a aogā tele agavaa ma tomai e te atiina aʻe i le taimi nei i tala atu o le vaitaimi e faaiʻua ai lenei faiga o mea. Aiseā? Auā ua faamaonia e le Tusi Paia faapea ua latalata atu nei lenei faiga amioleaga o mea atoa lava i lona iʻuga. E lē pine nei ae o le a suia e le faiga fou amiotonu a le Atua, lea o le a mafai ai e tagata loto faamaoni ona olioli i le ola e faavavau. O le a faamaonia le moni o le folafolaga a le Atua i lena faiga fou: “O le a faaaogāina atoatoa e aʻu tagata na filifilia galuega a o latou lava lima.” (Isaia 65:22, NW) O le suesue lelei la ma masani tau galuega e te aʻoaʻoina i le taimi nei i le avea ai ma talavou, e mafai ona faamaonia e avea ma se puna o le lotomalie ma le olioli e faavavau.

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Ata i le itulau 26]

O faatonuga aogā e mafai ona saunia ai oe mo le olaga mulimuli mai

[Pusa i le itulau 25]

Ua aofia i le faasologa lona ono lenei o la tatou tusi mataupu i le aogā o le suesue i Aʻoga, le tāua o le faaumaina o ni mea na faia, ma le vaaiga e tatau ona iai agaʻi le aogā o aʻoaʻiga.