Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Ia Savavali ma le Poto i le Lalolagi

Ia Savavali ma le Poto i le Lalolagi

Ia Savavali ma le Poto i le Lalolagi

“Ia savavali ma le poto i e o i tua.”—KOLOSE 4:5.

1. O ā mea na fesagaʻi ma uluai Kerisiano, ma o le ā le fautuaga a Paulo i le faapotopotoga i Kolose?

SA FESAGAʻI pea uluai Kerisiano na nonofo i aai o pulega a Roma, ma ifoga i tupua, o sailiga i faafiafiaga o amioga lē mamā, o tū ma aganuu faapaupau. E mautinoa foi o i latou na nonofo i Kolose, o se aai i sisifo tutotonu o Asia Itiiti, sa fesagaʻi ma tapuaiga i atua fafine ma faiga faataulaitu a tagatanuu o Ferukia, o filosofia faapaupau a ē na nofoia Eleni, ma tū faa-Iutaia a itumalo o Iutaia. Na fautuaina e le aposetolo o Paulo le faapotopotoga Kerisiano, ina “ia savavali ma le poto” i na tagata o “e o i tua.”—Kolose 4:5.

2. Aiseā e manaomia ai e Molimau a Ieova i aso nei ona savavali ma le poto i ē o i tua?

2 I aso nei, ua fetaiai ai Molimau a Ieova ma na lava faiga sese, ma ua sili atu foi ona tele. O lea, ua manaomia ai foi ona latou atamamai i a latou faiā ma ē o loo i fafo atu o le faapotopotoga a Kerisiano moni. Ua teena i latou e le tele o faalapotopotoga faalelotu ma faapolotiki, ae maise foi tagata faasalalau. O nisi o nei teteega, o ni osofaiga moni, pe masani foi ona ala mai i ni faaupuga tau faaleaga, e taumafai ina ia taʻuleagaina ai le talaaga o Molimau a Ieova, ma faatupuina ai ni faiga lē tonu ia i latou. E pei lava ona manatu sese i uluai Kerisiano e faapea o se ‘lotu mavae’ e maelega valea ma mataʻutia, ua masani foi i aso nei ona avea Molimau a Ieova ma taulaʻiga o faiga lē tonu ma tuuaʻiga sese.—Galuega 24:14; 1 Peteru 4:4.

Le Foiaina o Faiga Lē Tonu

3, 4. (a) Aiseā o le a lē taitai ai ona alofagia Kerisiano moni e le lalolagi, ae o le ā e ao ona tatou taumafai e fai? (e) O le ā le faamatalaga a se tasi tusitala e uiga i Molimau a Ieova, ia sa faasalaina i le falepuipui o Nazi?

3 E lē faatalitalia e Kerisiano moni e alofagia i latou e le lalolagi, lea na taʻua e le aposetolo o Ioane e faapea, “o loo nofo toilalo i loo leaga.” (1 Ioane 5:19) Peitai, ua faalaeiau Kerisiano e le Tusi Paia ina ia taumafai e tataʻi mai tagata ia Ieova ma lana tapuaiga mamā. Tatou te faia faapea i le molimau tuusaʻo atu i ai, atoa foi ma a tatou amioga lelei. Na tusi le aposetolo o Peteru: “Ia lelei a outou amio i luma o nuu ese, o le mea latou te fai upu leaga ai ia te outou, peiseai o tagata amio leaga outou, latou te vaavaai ai i a outou amio lelei, ona latou vivii atu ai lea i le Atua i le aso e asiasi mai ai.”—1 Peteru 2:12.

4 I le tusi o le Forgive—But Do Not Forget, a le tusitala o Sylvia Salvesen, na ia taʻua ai e uiga i ni fafine Molimau sa latou potu faatasi i le falepuipui a Nazi e faapea: “O i laʻua na, o Käthe ma Margarethe, ma le toatele o isi Molimau, sa fesoasoani tele ia te aʻu, e lē gata i lo latou faatuatua ae i gaoioiga aogā. Na latou teuina mo i matou ni ieie mamā mo o matou manuʻa . . . Pe a faapuupuu le tala, sa matou iai faatasi ma ni tagata o ē sa talosia mo so matou lelei, ma faaalia mai o latou lagona faaleuō e ala i a latou gaoioiga.” Maeu se molimau matagofie mai i “e o i tua”!

5, 6. (a) O le ā le galuega o loo faataunuuina e Keriso i le taimi nei, ma o le ā e lē tatau ona tatou faagaloina? (e) O le ā le uiga e ao ona tatou faaali atu i tagata o le lalolagi, ma aiseā?

5 E tele mea tatou te mafaia ina ia tineia ai faiga lē tonu, e ala i le ala poto tatou te amioai ai i ē o i tua. O le mea moni, o loo tatou ola i le vaitaimi o loo tuu eseese ai e lo tatou Tupu faauuina o Keriso Iesu, tagata o atunuu, “e pei o le leoleo mamoe ona tuueseeseina o mamoe ma ʻoti.” (Mataio 25:32) Ae ia aua lava neʻi faagaloina, o Keriso o le Faamasino; ma o ia na te filifilia po o ai “mamoe” a o ai “ʻoti.”—Ioane 5:22.

6 O lenei tulaga e ao ona aafia ai o tatou uiga ia i latou o ē e lē o iai i le faalapotopotoga a Ieova. Atonu tatou te manatu o i latou o ni tagata o le lalolagi, peitai, o i latou o se vaega o le lalolagi o tagata lea ‘e alofa tele i ai le Atua, ua ia foai mai ai lona Atalii pele e toatasi, ina ia le fano se tasi e faatuatua ia te ia, a ia maua le ola e faavavau.’ (Ioane 3:16) E sili ona lelei le manatu i tagata faapea o ni ē e ono avea ma mamoe, na i lo le filifili ma le faasausili e faapea, o i latou o ni ʻoti. O nisi sa muai sili ona tetee i le upu moni, ua avea nei ma Molimau tuuina atu. Ma o le toatele o i latou nei na muai liliuina ona o gaoioiga o le agalelei, a o leʻi tali mai i latou i so o se molimau na tuusaʻo atu. Mo se faaaʻoaʻoga, seʻi tagai i le ata i le itulau e 18.

E Maelega, ae Lē Tauanau Faamalosi

7. O le ā le faitioga na faia e le pope, ae o le ā le fesili tatou te ono fesiligia?

7 Na faitioina faalauaitele e Pope Ioane Paulo II lotu mavae, ae maise lava Molimau a Ieova, ina ua ia taʻua: “O le maelega e toetoe lava tauanau faamalosi, lea ua ō atu ai isi e sailia ni soʻo fou, ua ō atu i lea fale ma lea fale, po o le taofi o tagata feoai i magāala, o se faiga faalelotu taufaasese lea o le aasa faaaposetolo ma faamisionare.” Atonu e fesiligia, Afai o la tatou lotu o se “taufaasese lea o le aasa faaaposetolo ma faamisionare,” a o fea la o iai le maelega moni faaevagelia? E matuā lē maua lava i tagata Katoliko, e lē maua foi i tagata Porotesano po o tagata o lotu Orthodox.

8. E ao faapefea ona tatou tauaveina le molimau atu i lea fale ma lea fale, ma o le ā le iʻuga e ono faamoemoe i ai?

Peitai, ina ia faaalia le sese o so o se tuuaʻiga o le faapea e tauanau faamalosi la tatou molimau atu, e ao ai ona tatou agalelei pea, ia faaaloalo, ma faatamālii pe a tatou faalatalata atu i tagata. Na tusi mai le soʻo o Iakopo: “O ai ea so outou ua poto ma ua malamalama? Ina faaali mai ia e ia ai le amio lelei o ana lava galuega i le agamalu o i ai le poto.” (Iakopo 3:13) Ua augani mai ia i tatou le aposetolo o Paulo ina ia “aua neʻi faamisa.” (Tito 3:2) Mo se faaaʻoaʻoga, na i lo le tuusaʻo atu o le taʻuleagaina o talitonuga o le tagata o loo tatou molimau atu i ai, aiseā e lē faaali atu ai se naunau moni i ona taofi? Ona taʻu atu lea i le tagata o upu moni e pei ona iai i le Tusi Paia. O le lelei o la tatou faalatalata atu ma faaalia le faaaloalo tatau mo tagata o isi talitonuga, o le a tatou fesoasoani ai ia i latou ina ia iai se mafaufau lelei e faalogologo mai ai, ma atonu o le a latou manatunatu ai foi i le tāua o le feau a le Tusi Paia. Atonu e iʻu ai i le liliu mai o nisi, ona “vivii atu ai lea i le Atua.”—1 Peteru 2:12.

9. E mafai faapefea ona tatou faatatauina le fautuaga a Paulo (a) i le Kolose 4:5? (e) i le Kolose 4:6?

9 Na fautua mai le aposetolo o Paulo: “Ia savavali ma le poto i e o i tua, ma faaaogaina e outou aso o lenei olaga.” (Kolose 4:5) I le faamalamalamaina o le faaupuga mulimuli, na tusi mai ai J. B. Lightfoot: “Aua neʻi e misia se avanoa, e tautala atu ai ma faia ai se mea e mafai ona faalautele ai le feau a le Atua.” (O upu faasisipa o a matou.) Ioe, e tatau ona tatou nofo sauni e faia upu ma gaoioiga i le taimi fetaui. O lena atamai e aofia ai foi le filifilia o se taimi talafeagai o le aso e faia ai asiasiga. Afai e teena la tatou feau, po ua mafua ea ona e lē o talisapaia e tagata, po ona o loo tatou asiasi atu i se taimi e lē o fetaui? Na tusi foi Paulo e faapea: “Ia le aunoa a outou upu ma le alofa, ia faamāi i le masima, ia iloa e outou ona fai faatatau se tali i tagata e taitoatasi uma.” (Kolose 4:6) E manaomia ai i lenei itu le muai manatunatu ma le alofa moni i tuaoi. Tau ia ina ia tatou avatu pea le feau o le Malo i se auala alofa.

Ia Faaaloalo ma “Nofo Sauniuni . . . i Galuega Lelei Uma”

10. (a) O le ā le fautuaga a le aposetolo o Paulo i Kerisiano i Kereta? (e) Ua avea faapefea Molimau a Ieova ma faaaʻoaʻoga lelei i le mulimuli atu i le fautuaga a Paulo?

10 E lē tatau ona tatou faagutugutulua i mataupu silisili a le Tusi Paia. Ae i le isi itu, e lē tatau ona tatou finauvale i ni mataupu e lē o aafia ai le faamaoni faa-Kerisiano. Na tusi mai le aposetolo o Paulo: “Ia e faamanatu atu ia i latou [o Kerisiano i Kereta] ia latou usiusitai i alii sili ma faipule, ia gauai i alii, ia nofo sauniuni foi i latou i galuega lelei uma lava, aua neʻi upu leaga i se tasi, aua neʻi faamisa, a ia faapalepale, ma ia faaali atu le agamalu uma i tagata uma lava.” (Tito 3:1, 2) Na tusi mai le tagata aʻoga i mataupu faale-Tusi Paia o E. F. Scott e tusa ai ma lenei fuaitau: “E lē gata ia usiusitai Kerisiano i faipule silisili, ae e tatau foi ona latou nofo sauni e faia so o se galuega lelei. O lona uiga . . . pe a iai se manaoga, e ao ona taulamua Kerisiano i le faaalia o le agaga o le faia o mea lelei. O le a faaauau pea i nisi taimi ona sasao aʻe se mū, ma isi ituaiga uma o mala, ma o le taimi lena o le a mananao ai tagatanuu lelei uma e fesoasoani atu i o latou tuaoi.” Ua tele ni faataʻitaʻiga i le lalolagi aoao o ni mala e tutupu, ma e iai lava Molimau a Ieova i ē e muamua i le faatinoina o galuega laveai. E lē gata ina latou fesoasoani i o latou uso, ae i tagata foi o le lalolagi.

11, 12. (a) O le ā le uiga e ao ona iai i Kerisiano agaʻi i faipule silisili? (e) O le ā e aofia i le gauai atu i faipule silisili pe a oo i le fausiaina o Maota o le Malo?

11 Ua faaalia foi i lenei lava fuaitau mai le tusi a Paulo ia Tito, le tāua o le iai o se uiga faaaloalo i faipule silisili. O Kerisiano talavou o ē e tulai i faamasinoga ona o lo latou solitu, e ao ona matuā faaeteete ina ia savavali ma le atamai i ē o i tua. E tele mea e mafai ona latou faia a lē o le taʻuleleia, po o le faaleagaina ai o le talaaga o tagata o Ieova ona o o latou foliga faaalia, o a latou gaoioiga, ma le auala latou te tautatala atu ai i na faipule silisili. E ao ona latou “avatu . . . le faaaloalo i e ua tatau i ai le faaaloalo,” ma tali atu ma le matuā migao.—Roma 13:1-7; 1 Peteru 2:17; 3:15.

12 O “faipule silisili” e aofia ai tagata ofisa o le malo i lou lava atunuu. Talu ai le faateleina pea o Maota o le Malo o loo fausia i le taimi nei, ua lē maalofia ai la ni feutagaiga ma faipule silisili o le atunuu. E masani ona fetaiai toeaina ma faiga lē tonu. Peitai ua mātauina, o atunuu o loo lelei ai faiā a tagata o le faapotopotoga ma faipule silisili, ma felagolagomai ma pulega a le aai, o atunuu na o loo mafai ona tineia ai lenei faiga lē tonu. E masani ona tuuina atu se molimau lelei i tagata o ē na itiiti po o le matuā leai lava o so latou malamalamaga e uiga i Molimau a Ieova ma la latou feau.

‘Pe a Mafai, Ia Nonofo Filemu ma Tagata Uma’

13, 14. O le ā le fautuaga a Paulo i Kerisiano i Roma, ma e mafai faapefea ona tatou faatatauina i a tatou faiā ma tagata o le lalolagi?

13 Na tuu atu e Paulo lenei fautuaga i Kerisiano sa nonofo i le nuu faapaupau o Roma: “Aua le taui atu le leaga i le leaga i se tasi; ia sauniuni mea e tusa i luma o tagata uma lava. Afai e mafaia ia te outou, ia outou nofo lelei ma tagata uma lava. Le au pele e, aua le taui atu ma sui, a ia outou tuu atu i le toasa; auā ua tusia, Ua faapea mai le Alii [o “Ieova,” NW], O ia te au le taui ma sui, ou te taui atu. O lenei, a matelaina le ua ita mai ia te oe, fafaga ia te ia; a fia inu ia, avatu ia te ia e inu ai; auā o le amio faapea e faafaupue ai malala ola i luga i lona ulu. Aua le faatoilaloina oe i le leaga, a ia e faatoilaloina le leaga i le lelei.”—Roma 12:17-21.

14 I a tatou faiā ma tagata o le lalolagi, e lē maalofia ai lo tatou fesagaʻi o ni Kerisiano moni ma ē tetee. I upu o i luga, ua faaalia ai e Paulo e faapea, o le auala atamai o le taumafai ina ia foia le teteega e ala i gaoioiga agalelei. I le pei o ni malala ola, e mafai e nei gaoioiga o le agalelei ona tapēina ai le aasa o le ita ma iʻu ai ina faaalia mai e lē sa tetee le agalelei e sili atu mo tagata o Ieova, pe atonu e iʻu lava ina naunau fiafia ai o ia i le tala lelei. Afai e tupu lenei mea, ua manumalo la le lelei i le leaga.

15. O afea e matuā tatau ai i Kerisiano ona faaeteete ina ia savavali ma le poto i ē o i tua?

15 O le savavali ma le poto i ē o i tua, ua patino le tāua i aiga o loo iai se tasi o le paaga faaipoipo na te leʻi taliaina le upu moni. O le usitaia o mataupu silisili o le Tusi Paia e mafai ona maua ai ni tane e sili ona lelei, ni avā e sili ona lelei, ni tamā e sili ona lelei, ni tinā e sili ona lelei, ma ni fanau ua sili atu ona usiusitai ma toaaga e suesue i le aʻoga. E ao ona vaaia e le tagata lē talitonu ni āuga aogā o mataupu silisili o le Tusi Paia i lē o loo talitonu. O lea, o nisi ua ‘maua ona o le amio lelei e aunoa ma se upu’ a sui tuuina atu o le aiga.—1 Peteru 3:1, 2.

‘Ia Faia Mea Lelei mo Tagata Uma’

16, 17. (a) O ā taulaga e finagalo malie i ai le Atua? (e) E ao faapefea ona tatou ‘faia mea lelei’ i o tatou uso ma i latou foi o ē o i tua?

16 O le mea e silisili ona lelei e mafai ona tatou faia mo lo tatou tuaoi o le avatu lea i ai o le feau o le ola ma aʻoaʻo o ia ina ia iai se leleiga ma Ieova e ala ia Iesu Keriso. (Roma 5:8-11) O le ala lea ua faapea mai ai le aposetolo o Paulo ia i tatou: “O ia [Keriso] tatou te avatu soo ai le taulaga o le viiga i le Atua, o le fua lea o tatou laugutu, o loo faafetai atu [“faalauiloa i le lautele,” NW] i lona suafa.” (Eperu 13:15) Ua toe faaopoopo mai Paulo: “Aua le galo ia te outou ona agalelei ma alolofa atu; auā o taulaga faapena e fiafia ai le Atua.” (Eperu 13:16) E lē gata i lo tatou molimau atu i le lautele, ae e lē tatau foi ona galo ia i tatou ‘le faia o mea lelei.’ Ua faia ai se vaega tāua o taulaga ia e finagalo malie mai i ai le Atua.

17 O le tulaga masani, tatou te faia mea lelei i o tatou uso faaleagaga, o ē atonu o loo iai ni manaoga i faalogona ootia, i le itu faaleagaga, i le itu faaletino, po o ni mea faitino. Na faamaonia e Paulo lenei manatu ina ua ia tusia: “Ia tatou agalelei, ia faatatau i mea e tutupu i lea aso ma lea aso, i tagata uma lava, a e faasili i le aiga o le faatuatua.” (Kalatia 6:10; Iakopo 2:15, 16) Peitai, e lē tatau ona tatou faagaloina upu, “Ia tatou agalelei, . . . i tagata uma lava.” O se galuega agalelei i se tauaiga, se tuaoi, po o sē faigaluega faatasi e mafai ona tele sona sao i le tineia o faiga lē tonu e tetee mai ai ia i tatou, ma talia ai i le loto o se tagata le upu moni.

18. (a) O ā lamatiaga e ao ona tatou alofia? (e) E mafai faapefea ona tatou faaaogā lo tatou lelei faa-Kerisiano e fai ma lagolagosua i la tatou galuega o le molimau atu i le lautele?

18 E lē faapea o le faatinoina o lenei itu o le a tatou matuā faauō ai ia i latou o i le lalolagi. O aumea faapea e masani lava ona lamatia. (1 Korinito 15:33) Ma e lē o iai se faanaunauga ina ia faauō ma le lalolagi. (Iakopo 4:4) Ae e mafai e lo tatou lelei faa-Kerisiano ona lagolagoina la tatou talaʻiga. O nisi atunuu ua matuā faigata ai lava ona talanoa atu i tagata i o latou fale. O nisi fale mautotogi ua fai ai ni faiga faatogafiti ina ia teteeina ai i tatou mai le fesootai atu i tagata o loo nonofo ai. I atunuu tamaoaiga, ua avea telefoni o se auala e talaʻi atu ai. O le tele o atunuu e mafai ona molimau atu i magāala. Peitai, i atunuu uma lava, o le tausaafia, le faaaloalo, le agalelei, ma le loto fesoasoani e maua ai avanoa ina ia tineia faiga lē tonu ma avatu ai se molimau lelei.

Faafilemuina o Ē Tetee

19. (a) Talu ai e lē o i tatou o ni ē e faafiafia i tagata, o le ā la tatou te faatalitalia? (e) E ao faapefea ona tatou taumafai e mulimuli atu i le faaaʻoaʻoga a Tanielu ma faatatauina le fautuaga a Peteru?

19 O Molimau a Ieova e lē o ni ē e faafiafia i tagata, ae e lē matataʻu foi i tagata. (Faataoto 29:25; Efeso 6:6) Ua latou mautinoa lelei, e tusa lava po o ā a latou taumafaiga uma ina ia avea ma faaaʻoaʻoga lelei i le totogiina o a latou lafoga ma avea o ni tagatanuu lelei, ae o le a faasalalau pea e tagata tetee ni pepelo taufaaleaga ma taʻufaatauvaaina i latou. (1 Peteru 3:16) I le nofouta i lenei itu, ua latou taumafai ai e faataʻitaʻi ia Tanielu, o lē na taʻua e ona fili: “E le maua e i tatou se mea leaga i lenei Tanielu, pe afai tatou te le maua se mea ia te ia i le tulafono a lona Atua.” (Tanielu 6:5) O le a lē taitai ona tatou faagutugutulua i mataupu silisili a le Tusi Paia ina ia faafiafia ai i tagata. I se isi itu, tatou te lē saili ina ia faamaturoina. Tatou te taumafai ina ia nonofo fifilemu ma utagia le fautuaga faaaposetolo e faapea: “Auā o le finagalo lea o le Atua, o la outou amio lelei ia faalologo ai le valea o tagata pouliuli.”—1 Peteru 2:15.

20. (a) O le ā ua tatou mautinoa, ma o le ā le faalaeiauga a Iesu ia i tatou? (e) E mafai faapefea ona tatou savavali ma le poto i ē o i tua?

20 Tatou te mautinoa, o lo tatou vavae ese mai le lalolagi ua matuā ōgatasi lea ma le Tusi Paia. Ua lagolagoina lena e le talafaasolopito o Kerisiano o le uluai senituri. Ua faamafanafana loto ia i tatou fetalaiga a Iesu: “E maua foi outou e le puapuaga i le lalolagi, a ia outou loto tetele, ua ou manumalo i le lalolagi.” (Ioane 16:33) Tatou te lē matataʻu. “O ai foi na te agaleaga ia te outou, pe afai tou te faaaʻoaʻo i loo lelei? A e afai e tigaina outou ona o le amiotonu, amuia outou, Aua foi tou te fefefe i lo latou faamatau mai, aua foi le atuatuvale. A ia paia le Alii le [“Keriso,” NW] i o outou loto. Ia saunia pea lava outou e tali atu ma le agamalu ma le mataʻu ia i latou uma o e fesili mai ia te outou i le uiga o le faamoemoe o loo ia te outou.” (1 Peteru 3:13-15) A o gaoioi faapea, o le a tatou savavali ai pea ma le poto i ē o i tua.

I se Tulaga Faaautaluga

◻ Aiseā e manaomia ai ona savavali ma le poto Molimau a Ieova i ē o i tua?

◻ Aiseā e lē taitai ai ona faamoemoe Kerisiano moni o le a alofagia i latou e le lalolagi, ae o le ā e ao ona latou taumafai e fai?

◻ O le ā lo tatou uiga e ao ona iai agaʻi i tagata o le lalolagi, ma aiseā?

◻ Aiseā e ao ai ona tatou ‘faia mea lelei’ e lē gata i o tatou uso ae faapea foi ia i latou o ē o i tua?

◻ E mafai faapefea e lo tatou savavali ma le poto i ē o i tua, ona fesoasoani i la tatou galuega o le molimau atu i le lautele?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Ata i le itulau 18]

Le itu agavale: O Kerisiano moni i Falani o loo fesoasoani i o latou tuaoi ina ua mavae se lōlōga

[Ata i le itulau 20]

O galuega o le agalelei faa-Kerisiano e tele sona aogā i le tineia o faiga lē tonu

[Ata i le itulau 23]

E ao i Kerisiano ona “nofo sauniuni . . . i galuega lelei uma”