Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Ia Tutupu a‘e pea i le Poto

Ia Tutupu a‘e pea i le Poto

Ia Tutupu aʻe pea i le Poto

‘Ia faaopoopoina le poto i lo outou faatuatua.’—2 PETERU 1:5.

1, 2. (a) O le ā e mafai ona e aʻoaʻoina i le tagatagai atu i le lagi? (Roma 1:20) (e) O le ā le mamao e oo i ai le faateleina o le poto o le tagata?

O LE Ā e mafai ona e aʻoaʻoina pe a e alu i fafo i se po masina ma e tagatagai atu i le susulu mai o le masina ma le lē mafaitaulia o fetu? E mafai ona e aʻoaʻoina ai se mea e uiga i Lē na foafoaina nei mea uma.—Salamo 19:1-6; 69:34.

2 Afai e te fia iloa atili, po o le a e aʻe ea i le taualuga o lou fale ma vaavaai atu ai i inā? E leai. E faapena se faataitaiga na faia e Albert Einstein ina ia faaalia ai le manatu e faapea, e leʻi matuā tele naua se poto i saienitisi e uiga i le vateatea ae mautinoa le matuā itiiti o lo latou poto e uiga i Lē na foafoaina lea vateatea. * Na tusia e Dr. Lewis Thomas e faapea: “Na pau le mea silisili na maua e le faasaienisi i ana sailiiliga faasaienitisi i le tele o senituri, o le iloaina lea e faapea o i tatou o ni tagata e matuā valea lava; e itiiti lava so tatou iloa e uiga i le natura ma e itiiti foi so tatou malamalama i ai.”

3. O le ā le uiga o le faateleina o le tiga pe a faateleina le poto?

3 E tusa lava pe e te faaaluina tausaga o totoe o lou olaga e sailia ai lea poto, ae atonu e na o le pau le mea e te iloaina ai o le puupuu o le olaga ma atili manino ai e faapea, e gata mai le faaaogāina e le tagata o le poto, ona o le lē lelei atoatoa ma le ‘piopio’ o lenei lalolagi. Na taʻuina mai e Solomona lena manatu ina ua ia tusia e faapea: “O le tele o le poto e tele ai le loto tiga; o le na te faateleina foi le iloa o mea, na te faateleina ai le faanoanoa.” (Failauga 1:15, 18) Ioe, o le mauaina o le poto ma le atamai ae aunoa ma sina sootaga atu i fuafuaga a le Atua e masani ona oo ai i tiga ma puapuaga.—Failauga 1:13, 14; 12:12; 1 Timoteo 6:20.

4. O le ā le poto e ao ona tatou mananao e mauaina?

4 Po o faapea mai ea le Tusi Paia e lē tatau ona tatou naunau e faateleina lo tatou poto? Na tusi mai le aposetolo o Peteru: ‘E leai, a ia tutupu pea i le alofa tunoa ma le poto i lo tatou Alii ma o lo tatou Faaola lea o Iesu Keriso. Ia tuu atu ia te ia le viiga i ona po nei, ma e oo i le faavavau.’ (2 Peteru 3:18) E mafai ma e ao ona tatou talia lena timaiga auā e aogā ia i tatou, ua uunaia ai i tatou ina ia tutupu aʻe i le poto. Ae o le ā le ituaiga o poto? E mafai faapefea ona tatou tutupu aʻe ai? Ma po o tatou faia moni ea faapea?

5, 6. Na faamamafaina faapefea e Peteru le manaoga ina ia maua le poto?

5 O le faateleina o le poto saʻo e uiga i Lē na Foafoaina le vateatea ma e uiga ia Iesu, o le taulaiga lea o le tusi lona lua a Peteru. I ana upu amata na ia tusia ai: “Ia faateleina ia te outou le alofa tunoa ma le manuia i lo outou iloa lelei le Atua, atoa ma lo tatou Alii o Iesu. Faapei ona foaiina mai ia te i tatou ai lona mana [mai le] Atua o mea uma, e oo ai i le ola ma le amio Atua, i lo tatou iloa lelei o le na valaau mai ia i tatou i lona lelei e silisili lava.” (2 Peteru 1:2, 3) Ua ia faafesootaia ai lo tatou mauaina o le alofa tunoa ma le filemu, ma lo tatou mauaina o le poto i le Atua ma lona Alo. Ua talafeagai lena talu ai, o Lē na Foafoaina Mea, o Ieova, o le taulaiga autū lea o le poto moni. O lē e mataʻu i le Atua e mafai ona ia tilofaia ni mataupu i se malamalama saʻo, ma faia ai ni ana faaiuga e aogā.—Faataoto 1:7.

6 Ona timai mai lea o Peteru: “Ia faaopoopoina le amio lelei i lo outou faatuatua, ia faaopoopo foi le poto i le amio lelei, ia faaopoopo foi le le gaoiā i le poto, ma ia faaopoopo le onosai i le le gaoiā, o le amio Atua foi i le onosai, ia faaopoopo foi le alofa i le au uso i le amio Atua, o le alofa foi i le alofa i le au uso. Auā pe a maua e outou ia mea, ma ua faateleina, ona avea ai lea o outou ma e ua le paie, a o e fua mai le iloa lelei o lo tatou Alii o Iesu Keriso.” (2 Peteru 1:5-8) * I le mataupu o sosoo ai, tatou te faitau ai e faapea, o le mauaina o le poto e fesoasoani lea i tagata ina ia sosola ese ai mai mea leaga a le lalolagi. (2 Peteru 2:20) Ona faamanino mai lea e Peteru faapea, o ē ua avea ma Kerisiano latou te manaomia le poto, e faapena foi ia i latou o ē ua auauna ia Ieova. Po o e iai ea i se tasi o na vaega?

Ia Aʻoaʻo, ia Saga Aʻoaʻo Pea, ma Faaaogā

7. O le ā le auala ua maua ai e le toatele le poto saʻo i upu moni faavae o le Tusi Paia?

7 Atonu o loo e suesueina le Tusi Paia ma Molimau a Ieova ona ua e iloaina le moni o la latou feau. Pe faatasi i le vaiaso, i se itula e tasi pe ā, o loo e talanoaina ai se mataupu faale-Tusi Paia e faaaogā ai se fesoasoani e pei o le tusi E Mafai ona E Ola e Faavavau i Parataiso i Le Lalolagi. Ua matuā lelei tele lena! E toatele i latou na suesue ma Molimau a Ieova ua latou mauaina le poto saʻo. Peitai, o le ā e mafai ona e faia ina ia faateleina ai mea o loo e aʻoaʻoina? O nisi nei o manatu ua faatutu atu. *

8. A o sauniuni mo se suesuega, o le ā e mafai e se tagata aʻoga ona fai ina ia tele ai mea na te aʻoaʻoina?

8 Muamua lava, a o e sauniuni mo lau suesuega, ia e tilofaia atoa le mataupu o le a talanoaina. O lona uiga, ia tagai i le ulutala o le mataupu, o ulutala laiti, ma so o se ata o loo faaaogā e faataitaia ai le mataupu. Ma a o e faitau i le palakalafa po o se vaega o le tusi, ia saili i manatu autū ma mau o loo lagolagoina ai, ma ia vase lalo o nei manatu po o le faailoga faamatilatila mai. Ina ia mautinoa ua e maua le upu moni o loo talanoaina, ia taumafai e taliina fesili o palakalafa eseese. I le faia faapea, ia taumafai e faaupu mai tali i au lava upu. Ona faaiu loa lea i lou toe autaluina o le mataupu, i le taumafai e toe manatua manatu autū ma faamatalaga e lagolago i ai.

9. O le a faapefea i le faatatauina o manatu mo suesuega, ona fesoasoani i se tasi ina ia aʻoaʻoina ai mea?

9 E te ono faatalitalia le faateleina o lou poto pe a e faatatauina nei manatu. Aisea? Auā o le a e sagai atu ai i le mataupu ma se faanaunauga tinou ina ia aʻoaʻoina se mea e peiseai o loo e faatoaina le eleele. O le muai faia o se aotelega ona toe tilofaia lea o manatu autū ma fuaitau e lagolagoina ai, o le a e iloa ai pe faapefea ona fesootai atu faamatalaga auiliili i le matua po o toe upu. O se autaluga faaiu o le a fesoasoani ia te oe ina ia manatua ai mea na e suesueina. O ā ni aogā o le a e maua mulimuli ane a o faia lau suesuega faale-Tusi Paia?

10. (a) Aisea e gata mai ai le aogā o le tau ina saga taʻua o mea moni po o ni faamatalaga fou? (e) O le ā e aofia ai i le “faasolosolo malie mai lea taimi i lea taimi ona taumafai e manatuaina mea”? (i) Sa aogā faapefea i le fanauga a Isaraelu le saga aʻoaʻoina pea o i latou?

10 Ua iloa e ē popoto i itu tau aʻoaʻoga, le tāua o le saga aʻoaʻoina pea i le taimi ua talafeagai ma aogā. E lē uiga i le tau ina aʻo faatauloto o upu, lea atonu e te faia i le aʻoga a o taumafai e aʻoaʻoina ni igoa, po o nisi manatu tāua i se faiga faatauloto. Ae pe na e iloa ai ea, e lē umi lava ae galo ia te oe mea na e aʻoina, sa vave lava ona mou ese atu ua e lē manatua? Aisea? O le tau ina aʻo faatauloto o se upu fou po o se manatu e oo ina fiu ai, ma e pupuu lava ni āuga lelei e maua ai. Pe mafai faapefea ona suia lena faiga? Pe afai e te manao moni lava e aʻoaʻoina se mea. O le isi itu tāua, o le saga aʻoaʻoina pea lea e aogā. I ni nai minute talu ona e aʻoaʻoina se manatu autū, ma a o leʻi galo ia te oe, ia e taumafai e toe manatunatu oe lava i mea ua e aʻoaʻoina. O le uiga o lenei mea “o le faasolosolo malie lea mai lea taimi i lea taimi ona taumafai e manatuaina mea. O le faafouina o lou tomai e manatuaina ai mea a o leʻi galo atu, e atili ai ona faateleina mea e te taofia i lou mafaufau. I Isaraelu, sa tatau ai i tamā ona aʻoaʻo soo i loto o a latou fanau poloaiga a le Atua. (Teuteronome 6:6, 7) O le “aʻoaʻo soo” o lona uiga ia faifai pea ona aʻoaʻo atu. E foliga mai, o le toatele o na tamā sa latou muai tuuina atu tulafono i a latou fanau; mulimuli ane sa latou toe faamanatu atu faamatalaga; ona fesili atu loa lea i a latou fanau e tusa ai o mea sa aʻoaʻoina.

11. O le ā e mafai ona faia i le taimi o se suesuega faale-Tusi Paia ina ia faateleina ai mea e aʻoaʻoina?

11 Afai o lua faia se suesuega faale-Tusi Paia ma se Molimau, atonu o le a fesoasoani atu o ia i lou aʻoaʻoina o mea e ala i le faia soo o ni aotelega i isi taimi a o loo faagasolo pea a lua suesuega. E lē o se faiga faatamaiti lenei mea. O se metotia e faaleleia ai le aʻoaʻoina, ma e maua ai le fiafia i le faia o se sao i taimi o autaluga. Ma a oo i le iuga o le suesuega, ia e auai i le autaluga faaiu lea e te tali mai ai i mea o loo e manatua. Atonu e mafai ona e faamatala mai i au lava upu manatu autū e pei ona e faia i le aʻoaʻoina o se isi tagata. (1 Peteru 3:15) O le a aogā lenei ina ia e manatua ai pea mea sa e aʻoaʻoina.—Faatusatusa i le Salamo 119:1, 2, 125; 2 Peteru 3:1.

12. O le ā e mafai e le tagata aʻoga lava ia ona faia ina ia faaleleia atili ai lona manatuaina o mea?

12 O se isi vala aogā ia te oe e faapea, i lena lava aso po o le isi aso e sosoo ai, ia e taʻu atu ai i se isi tagata mea na e aʻoaʻoina, atonu o se aumea i le aʻoga, o sē lua te faigaluega faatasi, po o se tuaoi. E mafai ona e taʻua le matua ona e fai atu lea i ai, o lea sa na ona e fia iloa po o e manatua pea manatu autū e faamaonia ai manatu, po o mau foi e lagolagoina ai mai le Tusi Paia. Atonu o le a faaosofia ai i lena mea le naunau fiafia o le isi tagata. E tusa lava pe leai, ae o lena lava faiga o le toe taʻua o manatu fou pe a mavae se aso e tasi pe lua talu ona e aʻoaʻoina, o le a e matuā manatua ai. Ona e aʻoaʻoina moni ai lea, ma faia le mea ua timai mai ai le 2 Peteru 3:18.

Le Aʻoaʻoina ma le Mataalia

13, 14. Aisea e ao ai ona tatou mananao ina ia sili atu nisi mea e faia na i lo le tau ina mauaina ma manatuaina faamatalaga?

13 O le aʻoaʻoina e sili atu se isi ona uiga na i lo le iloa o mea moni po o le mafai ona manatua o ni faamatalaga. O le mea lena na faia e tagata lotu i aso o Iesu, i a latou tatalo sa tautu ai i ni upu patino. (Mataio 6:5-7) Ae pe sa uigā faapefea ia i latou ni faamatalaga? Pe sa latou faaalia mai ea ni fua o le amiotonu? E leai. (Mataio 7:15-17; Luka 3:7, 8) O le isi mafuaaga o le faafitauli, ona sa leʻi goto ifo le poto i o latou loto ma maua ai se aafiaga lelei ia i latou.

14 E tusa ai ma upu a Peteru, sa tatau ona ese mai ai Kerisiano, i tuā ma taimi nei foi. Ua ia uunaia i tatou ina ia faaopoopo le poto i lo tatou faatuatua, o le a fesoasoani lea ia i tatou e alofia le paie ma le faapalapala. (2 Peteru 1:5, 8) Ina ia aogā lenei tulaga ia i tatou, e tatau ona tatou mananao e tutupu aʻe i lena poto ma ia tatou mananao e matuā faaaafia ai i tatou, ia matuā pāʻia ai o tatou loto. Atonu e lē o lena le tulaga i taimi uma.

15. O le ā le faafitauli na tupu aʻe i nisi Kerisiano Eperu?

15 I aso o Paulo, sa tupu ai i Kerisiano Eperu se faafitauli e tusa ai ma lenei itu. Ona o i latou o ni tagata Iutaia, sa ia i latou ai sina poto i le Tusi Paia. Sa latou iloa Ieova ma nisi o mea na te manaomia. Mulimuli ane sa faateleina lo latou poto e uiga i le Mesia, sa latou faaalia le faatuatua, ma papatisoina e avea ma Kerisiano. (Galuega 2:22, 37-41; 8:26-36) I le gasologa o masina ma tausaga, atonu sa latou auai i sauniga faa-Kerisiano, na sa mafai ona latou faitauina ai mau o le Tusi Paia ma fai manatu i ai. Ae sa tumau pea ona lē tutupu aʻe isi i le poto. Na tusia faapenei e Paulo: “Auā foi ana fai outou ma aʻoaʻo po ua tatau ai ina ua leva, a e ao ina toe aʻoaʻoina outou e se tasi i mataupu muamua o le afioga a le Atua; ua avea foi outou ma e o tusa i ai le suāsusu, a e le o mea aano.” (Eperu 5:12) E mafai faapefea ona tupu o lena mea? Faamata e ono tupu foi ia i tatou?

16. O le ā le palapala malō ua aisā, ma e faapefea ona aafia ai laau?

16 O se faataitaiga, seʻi manatunatu i le palapala malō ua aisā, o le laufanua i le Atika e aisā i taimi uma, ma i nisi foi vaipanoa ua matuā maatiati ai le malulu o le aisa. Ua matuā maaa le aisā o le eleele, o papa, ma vai, o nisi taimi e oo le mafiafia o le aisa i le 3,000 futu (900 mita). I le taumafanafana, e oo ina maveve le eleele (lea ua taʻua o le laualuga). Peitai, e masani lava i lenei laumanifi o le eleele ua maveve ona avea ma palapala vaivai talu ai e lē mafai e le sau ona ati atu i le palapala malō ua aisā o loo i lalo ifo. O laau e ola ai i lena laumanifi e masani lava ona laiti ma faalautagitagi; e lē mafai ona ati atu le sosolo o o latou aa i le palapala malō ua aisā. Atonu e te tau mānatu, ‘O le ā le sootaga a le palapala malō ua aisā ma le iloaina po o oʻu tuputupu aʻe i le poto o le upu moni a le Tusi Paia?’

17, 18. E mafai faapefea e le palapala malō ua aisā ma lona laualuga ona faataitaia ai le mea na tuputupu aʻe i nisi Kerisiano Eperu?

17 Ua faataitaia lelei e le palapala malō ua aisā le tulaga o se tasi na te lē o matuā faaaofiaina lona mafaufau i le aʻoaʻoina o mea, le manatuaina, ma le faaaogāina o le poto saʻo. (Faatusatusa i le Mataio 13:5, 20, 21.) E foliga mai ua iai i le tagata se tomai o le mafaufau ina ia aʻoaʻoina ai mataupu eseese, e aofia ai ma le upu moni o le Tusi Paia. Na ia aʻoaʻoina “mataupu muamua o le afioga a le Atua” ma atonu sa agavaa e papatiso, e pei ona sa iai Kerisiano Eperu. Peitai, atonu sa leʻi oo atu o ia i le “faaatoatoaga,” (“taumatuaina,” NW) i mea e sili atu na i lo “o mataupu muamua a Keriso.”—Eperu 5:12; 6:1.

18 Seʻi faaata i le mafaufau nisi o na Kerisiano i a latou sauniga i tuā i inā. Sa latou auai ma mataalia, ae pe sa tuu atu i ai o latou mafaufau i mea na aʻoaʻoina? Pe sa mataalia ea ma naunautai lo latou tutupu aʻe i le poto? Atonu e leai. Mo ē sa leʻi taumatuaina, o lo latou auai i sauniga sa peiseai ua na o se laumanifi, e matuā augapiu ma se uigā po ua pei o le maaa o loo i lalo ifo o le aisa mafiafia. O aa o upu moni loloto, sa lē mafai ona ati atu i totonu o lenei mafaufau maaa.—Faatusatusa i le Isaia 40:24.

19. E mafai faapefea e se Kerisiano i aso nei ua lava sona poto masani, ona pei o Kerisiano Eperu?

19 E mafai foi ona faatusatusa i se Kerisiano i aso nei. E tusa lava pe auai i sauniga, ae atonu na te lē o faaaogāina na faatasiga e tuputupu aʻe ai i le poto. Ae faapefea le faia o sona sao uigā i na sauniga? O le tauofo mai o se tagata fou po o se talavou e faitauina se mau po o sana tali i upu o loo i le palakalafa, ua ia faia ai se taumafaiga lelei, e atagia mai ai le faaaogāina lelei o lona tomai. Ae na faaalia faapea e Paulo, o isi, e tusa ai ma le leva talu ona avea ma Kerisiano, sa tatau la ona sili atu so latou agaigai i luma na i lo o lena uluai laasaga, pe afai latou te mananao e tuputupu aʻe pea i le poto.—Eperu 5:14.

20. O le ā le iloiloga e ao ia i tatou taitoatasi ona faia i le tagata lava ia?

20 Afai o se Kerisiano ua lava sona poto masani, ae o loo tumau pea i le na ona faitau o le fuaiupu o le Tusi Paia po o le fai mai o sina tali faigofie o loo i le palakalafa, o lona uiga la, o lona sao ua na o se “laualuga” o lona mafaufau. Pe a faaauauina la tatou faataitaiga e uiga i le laueleele aisā, o lona uiga e ui lava i le tele o sauniga e auai ai, ae o loo tumau pea lona mafaufau i se tulaga o loo maaa e pei o le aisa. E ao ai ona tatou fesili ifo ia i tatou lava: ‘Po o le tulaga ea lena o loo oʻu iai? Po o ia te aʻu ea lea ituaiga o mafaufau maaa? Po o le ā le tele o iai loʻu mataalia faalemafaufau ma loʻu naunau i le aʻoaʻoina o mea?’ E tusa lava pe tatou te lē o mautonu lelei i a tatou tali moni, ae mafai lava i le taimi nei ona tatou uia laasaga ina ia tuputupu aʻe ai i le poto.

21. O ā laasaga na muai talanoaina e mafai ona e faatatauina i le sauniuni po o le auai i sauniga?

21 E mafai e i tatou taitoatasi ona faatatauina manatu o loo i le palakalafa e 8. E tusa lava po o le ā le umi talu ona tatou auaufaatasi ma le faapotopotoga, ae e mafai lava ona tatou filifili e agaʻi atu i le taumatuaina ma faateleina atili le poto. Mo nisi, e manaomia ai le maelega atili i le sauniuni mo sauniga, po o le toe faaolaolaina o uiga masani sa faia i le tele o tausaga ua tuanai, ae ua faasolosolo ona mou atu. A o e sauniuni, ia taumafai e mautinoa po o ā manatu autū, ma ia malamalama i mau e lē masani ai na o loo faaaogā e faatupu ai ni faamatalaga e lagolagoina manatu. Ia sailia so o se mea fou e te maua i le mataupu o loo suesueina. E faapena foi i le sauniga, ia taumafai e faatatau ia te oe manatu ua taʻua i le palakalafa e 10 ma le 11. Ia tauivi e faaala lou mafaufau, e pei o loo e faaaasaina lou mafaufau. O lena tulaga o le a faaitiitia ai so o sina faanaunauga ina ia faaofi mai i o tatou loto le “palapala malō ua aisā” faafaatusa; o le a faamataaina foi e lenei taumafaiga filigā so o se tulaga “maaa” e pei o le aisa, lena na iai muamua.—Faataoto 8:12, 32-34.

Le Poto, o se Fesoasoani ina ia Fuatele Mai

22. O le a faapefea ona tatou maua aogā pe a tatou taumafai ina ia faateleina lo tatou poto?

22 O le a faapefea ona aogā ia i tatou taitoatasi lo tatou taumafai e tuputupu aʻe i le alofa tunoa ma le poto i lo tatou Alii, ma o lo tatou Faaola lea o Iesu Keriso? O le faia o sa tatou taumafaiga filigā ina ia tausia ai pea le mataalia o o tatou mafaufau, ina ia sauniuni e taliaina le poto, o le a matuā mauaa ai fatu o upu moni fou ma le loloto o le Tusi Paia, ma o le a faateleina ai foi ma mautū lo tatou malamalama. O le a faatusaina lena i le fetalaiga a Iesu i se isi faataitaiga e uiga i le loto. (Luka 8:5-12) O fatu na toulu i le eleele lelei e mafai ona tutupu aʻe ai ni o latou aa malolosi ina ia faamausali ai le tutupu olaola aʻe o laau.—Mataio 13:8, 23.

23. O ā iuga e mafai ona maua pe a tatou teu loto le 2 Peteru 3:18? (Kolose 1:9-12)

23 Atonu e tau ese le faataitaiga a Iesu, peitai sa tutusa lava ona iuga lelei ma le mea na folafolaina e Peteru e faapea: “O le mea lava lea ia outou matuā faamalosi ai lava, ina ia faaopoopoina le amio lelei i lo outou faatuatua, ia faaopoopo foi le poto i le amio lelei, . . . Auā pe a maua e outou ia mea, ma ua faateleina, ona avea ai lea o outou ma e ua le paie, a o e fua mai le iloa lelei o lo tatou Alii o Iesu Keriso.” (2 Peteru 1:5-8) Ioe, o lo tatou tutupu aʻe i le poto o le a fesoasoani ia i tatou ina ia fua tele mai. O le a tatou iloa ai, o le tele o le poto tatou te mauaina, o le faateleina foi lena o lo tatou fiafia. (Faataoto 2:2-5) O mea ua e aʻoaʻoina o le a e manatua pea, ma o le a aogā a o e aʻoaʻoina atu i isi ina ia avea ma soʻo. I lenei foi la itu, o le a atili ai ona e fua tele mai ma o le a viia ai le Atua ma lona Alo. Na faaiuina e Peteru lana tusi lona lua i le faapea mai: “Ia tutupu outou i le alofa tunoa ma le poto i lo tatou Alii o lo tatou Faaola lea o Iesu Keriso. Ia ia te ia le viiga i ona po nei, ma ia oo i le faavavau lava.”—2 Peteru 3:18.

[Faaopoopoga i lalo]

^ pala. 2 “O lena poto e tutusa ma le poto e maua e se tagata e fiafia e suesue atili i le masina, pe a alu e aʻe i le taualuga o lona fale ina ia faalatalata atu ai lana vaai i lena masina.”

^ pala. 6 O le faatuatua ma le amio lelei, o uluai uiga na e lua i lenei mataupu, sa talanoaina i la tatou lomiga o Iulai 15, 1993.

^ pala. 7 E mafai foi ona fesoasoani nei manatu i ē ua loa ona avea ma Kerisiano, ina ia faateleina mea latou te maua mai i a latou suesuega totino ma a latou sauniuniga mo sauniga.

Pe Mafai ona E Manatua?

□ Aisea e ao ai ona e naunau i le faateleina o lou poto?

□ E mafai faapefea e se tagata aʻoga fou o le Tusi Paia ona maua nisi aogā mai lana suesuega?

□ O le ā le lamatiaga e te manao e alofia, e pei ona faataitaia mai i le palapala malō ua aisā?

□ Aisea e ao ai ona e filifili e faaleleia atili lou tomai ina ia faateleina lou poto?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Ata i le itulau 15]

Po o iai ea soʻu faafitauli i le maaa o le mafaufau?