Talaʻiga Mai Lea Nuu i Lea Nuu i Sepania

SA FEMALAGAI Iesu Keriso “i aai ma faoa aai [“ma i lea nuu ma lea nuu,” NW], ua aʻoaʻo fano, o alu malaga atu i Ierusalema.” (Luka 13:22) Ina ia faataunuuina le faiva, sa talaʻi ai Iesu ma ona soʻo e lē gata “i aai ma faoa aai” ae faapea foi “i lea nuu ma lea nuu.” E ui sa ono faigofie ona uai faapitoa atu i aai, ae latou te leʻi faagaloina ai le tele o nuu tu ese. *

Sa fesagai Molimau a Ieova i Sepania ma se lui e pei o lea na fesagai ma Iesu. I tuā i le 1970, sa iai vaipanoa tetele o oganuu maotua e leʻi galueaiina ua tatau mo le seleselega. (Mataio 9:37, 38) E faitau selau nuu i atu mauga timuga i mātū, ma fanua laugatasi paaa i le ogatotonu, ma i le talafatai e leʻi oo lava i ai le feau o le Malo.

Sa filifili Molimau a Ieova i Sepania e faia se taumafaiga sili ina ia mafai ai ona oo atu le tala lelei i nei vaega. Ae aisea na faatali umi ai tagata o nei vaipanoa ina ia faalogo atu i le feau o le Malo? Ma na faapefea ona latou tali atu?

Uunaia le Molimau atu i Nuu Maotua ina ua Aloaia Faaletulafono

Sa faasaina le galuega a Molimau a Ieova i Sepania talu mai le iuga o le taua sivili i le 1939. Mai i le 1951 e oo i le 1969, sa talaʻi ai ma le faaeteete Molimau maelega i aai na sa lē iloagofie ai i latou. Ae ina ua iu ina aloaia faaletulafono la latou galuega i le 1970, sa iai ni tagata talaʻi o le Malo e tusa ma le 10,000 i Sepania. E toetoe lava o i latou uma sa nonofo i aai ma taulaga tetele, ae sa manaomia foi e nuu i tua o Sepania ona faalogologo i le feau o le Malo. O ai o le a faafetaiaia le lui?

Mai le 1973 e oo i le 1979, na faia ai se taumafaiga ina ia faaoo atu i vaipanoa uma o le penisula le tala lelei. E toetoe lava o masina uma mai le 1973 e oo i le 1979, na aumaia ai ni faaaliga faapitoa i La Tatou Faiva o le Malo, le lomiga faalemasina mo faapotopotoga a Molimau a Ieova, e otooto mai ai le manaoga o loo i vaega eseese o le atunuu. E toatele aiga fiafia ma loto naunau na tali atu i le valaau ma na tauofo ai e auauna i le mea o loo tele ai le manaomia.

E pei o le faaaoaoga a Rosendo ma lana avā o Luci. Sa aauina atu i laua e avea o ni paeonia faapito (tagata talaʻi faataimi atoa o le Malo) i se aai faifaiva i mātū i sisifo o Sepania, ma na la filifili e nonofo ai i inā ina ua iloa o le a fai sa la fanau. Ua faailoa mai e Rosendo e faapea: “Ou te tautino atu sa oo ia i maʻua ni taimi sili ona faigata. Sa faigata ona maua se galuega totogi, ae sa ma faalagolago i le fesoasoani mai ia Ieova ma, ma te leʻi fia aai lava pe na leai se fale ma te nonofo ai. O le mea moni, sa aogā.” I le faagasologa o tausaga, sa mafai ai ona la fesoasoani i le faavaeina o ni faapotopotoga se fa i lenei vaega o Sepania.

 ‘Saili mo Ē ua Tatau Ai’

Na taʻu atu e Iesu i ona soʻo ina ia ‘saili’ ē ua tatau ai i aai po o nuu taitasi. (Mataio 10:11) I vaipanoa maotua o Sepania, o le sailiga, e manaomia ai le filigā ma le tausolomua, e pei ona iloa ai e Ángel, o se uso mai Alcoy (Alicante). Na seʻi faatoʻā uma lava ona asiasi atu o ia i nisi o aiga i le nuu o Masías, ae ia faalogoina loa le vivini mai o se toa. Sa ia manatu ifo faapea, “Afai o iai se moa, e tatau la ona iai se fale i se mea—se fale na matou misia.” Ina ua uma ona saili faataamilo, na iloa ai e Angel se auala vaiti e ui i tafatafa o le mautietie ma iu ai ina taunuu i se fale e tu ese.

I lenei faatoaga, sa nonofo ai se tuagane ma se tuafafine faaletino o José ma Dolores, ua sili atu i le taʻi 60 o la tausaga. Sa la faalogologo ma le naunau ma talia loa le ofo ina ia faia se suesuega faale-Tusi Paia. Ae peitai, sa lē faigofie ona faia se suesuega ma nei tagata loto maulalo, talu ai sa la lē iloa faitau ma tusitusi, ma sa tatau ona faaliliuina mea uma mai le faa-Sepania i la laua gagana, le gagana Valencian, ona e na o le pau lava lena o le gagana la te malamalama i ai. E lē gata i lea, sa fesagai i laua ma teteega matuia mai o la tuaoi. E ui i nei toatuga, ae sa agaigai pea i luma José ma Dolores i le upu moni, e ui lava e mamao se malaga e faia i atu mauga ina ia auai i sauniga. Mulimuli ane, sa agavaa loa i laua mo le papatisoga, ma o loo faaauau pea e i laua uma ona auauna faamaoni ia Ieova.

Na manatua foi e Rosendo ma Luci, ia na taʻua i le amataga, le auala na talia ai le upu moni e se tagata o lē e pē lona tino, e nofo i se fale e tu ese, e latalata i Moaña, i mātū i sisifo o Sepania. O María lona igoa. I le uluai taimi na ia talanoa ai ma Molimau, sa lē iloa faitau pe tusitusi, ma sa faataotolia mo ni tausaga ona sa maua i le faamaʻi pipili a o laitiiti. O lona fale e silia i le maila le mamao mai le auala e pito lata ane i ai. Ae peitai, sa ia naunau e suesueina le Tusi Paia, ma sa leʻi pine ae faaalia lona maumauai e auauna ia Ieova. Sa aʻoaʻo e María ina ia iloa faitau ma tusitusi, ma amata ai ona ia auai i sauniga, e faafetai tele ai i taumafaiga tuutoina a le faapotopotoga. E sii o ia e uso mai i lona fale e tusa ma le luaselau iata le mamao i se auala e leʻi faatāina, ma o i inā latou te tuutuu ifo ai ma le faaeteete o ia i totonu o se taavale. E ui lava i uluai teeteega mai lona aiga, ae sa agaigai o ia i le tulaga na papatisoina ai. Ona o le faalototeleina e lona agaigai i luma faaleagaga, ua mafai ai nei ona ia iloa ave se taavale faapitoa e mafai ona fetuunai, ma ua uma lana aʻoga faavae. Ua faamatala mai e Rosendo e  faapea, “o le mafai ona fesoasoani atu i tagata e pei o María, ua aogā ai le faia o ni taulaga.”

Nofo Sauni le Au Faitau o le Tusi Paia e Tali Atu

I le 1970 ma agaʻi mai ai, na maua ai e tagata lautele o Sepania le Tusi Paia mo le uluai taimi. E toatele tagata Sepania na faatauina ni kopi o le Tusi Paia ma amata ona faitau i ai. O Pilar, mai Medina del Campo (Valladolid), sa ia faitauina muamua le Tusi Paia, ae faatoʻā ō mai Molimau a Ieova i lona aai i le 1973. I le avea o se Katoliko, sa faaeteete ai o ia e taliaina ni lomiga mai Molimau, ae sa fia malamalama o ia i le Tusi Paia. O le iuga, sa malie o ia e faia se talanoaga faalevaiaso e tali ai ana fesili mai le Tusi Paia.

I le faaaogāina lelei o lomiga mai le Sosaiete o le Olo Matamata, sa mafai ai e le tuafafine paeonia lea na asiasi atu ia Pilar, ona taliina le tele o ana fesili. I le maofa i mea na ia aʻoaʻoina, ma ina ua mavae ni nai vaiaso, sa ioe ai Pilar e suesue le Tusi Paia e faaaogā ai le tusi Le Upu Moni e Taʻitaʻi ai i le Ola e Faavavau. A o leʻi uma lana suesuega i le tusi o le Upu Moni, ae ua uma ona ia faitauina le Tusi Paia atoa ma na ia mautinoa ai ua ia mauaina le upu moni. Sa avea o ia ma uluai Molimau i Medina del Campo, lea ua iai nei se Maota o le Malo matagofie ma se faapotopotoga e toʻa 63 le au talaʻi.

O loo maua pea e Molimau i Sepania tagata o ē “naunau i o latou manaoga faaleagaga” ma ē e faitau e lē aunoa le Tusi Paia ona o le taumafai ia malamalama i le finagalo o le Atua. (Mataio 5:3, NW) O Pepi o sē na avea muamua ma Katoliko, sa ia aʻoaʻoina i se tasi taimi talitonuga faalotu i le aulotu i Zumaia i le (itu i mātū o Sepania), sa talaʻi o ia i se nuu e latalata ane, ma na feiloai ai o ia ma se patele.

Na taʻu atu e le patele ia te ia e faapea: “Pepi, ua maimau lou taimi. I le nuu lenei o Itziar, e na o le toalua lava tagata—o se ulugalii faaipoipo—e pupū i mea faaleagaga. O isi tagata uma, e na ona ō lava i le lotu ona o se masaniga.”

Sa tali atu faapea Pepi: “Ia, afai e na o le toalua tagata e pupū i le faaleagaga, o le a avea la i laua ma Molimau a Ieova.”

Sa faaauau pea e Pepi lana galuega talaʻi mai lea fale i lea fale faatasi ma isi Molimau seia oo ina soo atoa le nuu. Ma o le mea moni, i se fale tu ese, sa maua ai e uso le ulugalii tonu lava lea na taʻua e le patele. Sa la faitauina le Tusi Paia ae leʻi malamalama i ai. Sa la talia ma le naunau se suesuega faale-Tusi Paia, na vave ona agaigai i luma, ma na papatisoina ia Aperila 1991.

O nisi tagata loto faamaoni sa latou aʻoaʻoina le upu moni i le na o le faitauina e i latou  lava o tusi e faavae i le Tusi Paia na lomia e le Sosaiete o le Olo Matamata. Mo se faataitaiga, a o talaʻi atu Molimau mai Almadén (Ciudad Real) i se taulaga laitiiti o Ciruelas (Badajoz), sa latou maua ai se tamaitai o lē na faalogologo ma le naunautai i la latou feau. I le vaai atu i le faaalia o lona naunau, sa latou ofoina atu ai ia te ia se suesuega faale-Tusi Paia i le aiga. Ae peitai, sa ia teena ma fai atu e iai se tamaloa matua lea na te faia ana lesona faale-Tusi Paia. Sa taʻua foi e nisi tagata i lena vaipanoa le mea lava lea. Sa faatupuina ai lo latou fia iloa, ma sa tuufesili ai uso e uiga i le tamaloa matua. Sa tuuina atu ia i latou lona tuatusi ma sa ō atu loa e asiasi ia te ia.

Sa latou matuā ofo tele ina ua latou iloa faapea, i Madrid, sa maua ai e le tamaloa lenei e igoa ia Felipe le tusi E Mafai ona E Ola e Faavavau i Parataiso i Le Lalolagi. Ina ua uma ona ia faitauina atoa le tusi, sa ia malamalama faapea o lana matafaioi o le tufa atu lea o le tala lelei i ona tuaoi. O lea, sa ia faaaogā ai le tusi e faia ai a latou lesona faale-Tusi Paia. Sa faia fuafuaga a uso e faia sana suesuega. Sa talia foi e se tamaitai o lē sa suesue i le Tusi Paia ma lenei tamaloa se suesuega. E ui ua 80 ona tausaga ma e lē lelei lona soifua maloloina, ae sa tulaga lelei lava le agaigai i luma o Felipe i le upu moni.

Foia Manatu Sese

Sa tulai mai i oganuu maotua nisi o faafitauli ese. O aganuu ma faiga faalotu e masani lava ona aafia malosi ai na vaipanoa, ma o le toatele o tagata i nofoaga maotua e matuā masalosalo lava pe a iai se “lotu fou.” E matuā ilitata tele isi tagata o le nuu, ae maise lava i manatu o tuaoi ma aiga pe afai e suia la latou lotu. Ae o le mana o le Afioga a le Atua ua mafai ai ona foia na faafitauli ma suia le olaga o se tasi. O le tulaga lena i se tasi o nuu faifaiva o Cangas de Morrazo i Sepania i mātū i sisifo.

O Roberto, o se tagata moni o le nuu lenei, sa faigaluega o se seila i vaa ina ua 14 ona tausaga, ona o le moomoo e fia ola tutoatasi. O lona olaga o se seila na mafua ai ona ia faauo atu i isi seila talavou o ē onanā ma faaaogā fualaau faasaina e faaalu ai le taimi i luga o le sami. E leʻi pine lava, ae avea foi Roberto o se tagata onā ma fai ma masani le tagofia o fualaau faasaina.

I se taimi ina ua toe foi Roberto i lona aiga, ae ua lē mafai ma ua lē manao foi e taofia ana masaniga leaga. Ina ia faatupeina lana masaniga leaga, sa avea ai o ia o se gaoi ma iu ai ina faafalepuipui faaono. Ina ua 18 ona tausaga, o lona inuina faatasi o le uaina ma se vailaau e faafilemu ai (tranquilizer), na toetoe lava a oti ai. Sa laveaiina e fomai lona ola, ae ua pē atoa ai ona lima ma ona vae. Sa ia tuua le falemai ae ua pē ona vae ma lima. E ui lava ina alu i le nofoa faataavale, ae e leʻi taofia ai lana masaniga leaga e uiga i fualaau faasaina. Sa lē mautonu o ia e uiga i lotu, ma sa foliga mai e na o fualaau faasaina lava mea na ia maua e mafai ona aogā ai lona olaga—seia oo i le tolu tausaga mulimuli ane ina ua asiasi atu ni Molimau a Ieova ia te ia.

 Ina ua ia iloa e uiga i valoaga o le Tusi Paia ua faataunuuina, na fesoasoani lea ia Roberto e foia ai lona lē mautonu. O se faafeiloaiga mafana na ia maua i le Maota o le Malo na faamautinoa atu ai ia te ia faapea o le lotu moni, na te faatamaoaigaina olaga o tagata. I totonu o le iva masina, ae ua foia e Roberto lana masaniga leaga i fualaau faasaina, ma na papatisoina ai loa o ia. E ui i le matuia o le maʻi i lona tino ona o le lē atoatoa o lona malosi, ae ua valu tausaga o auauna o ia o se paeonia. Ua avea foi o ia o se toeaina i se faapotopotoga mo tausaga e lua ua mavae. Sa matuā faafiafiaina Francisco, o se tasi o ana uluai aumea, ona o suiga i le olaga o Roberto, o lea na avea ai foi o ia ma Molimau ma ua avea nei ma auauna o le faiva. O suiga mataina o lenei tagata ua masani i fualaau faasaina, lea sa manatu i ai faapea ailoga e mafai ona foia, sa fesoasoani i tagata o lena vaipanoa e talisapaia atili ai le uiga o la tatou galuega. Sa oo lava foi ina aumaia e se tasi fafine lana tama talavou i le Maota o le Malo seʻi iloa ai pe mafai e Molimau ona togafitia o ia.

Saili i le Tusi Paia mo le Upu Moni

E masani lava ona matuā talisapaia e tagata o nuu i tua le upu moni, o lea ua masani ona faamāina ai tagata popoto o le lalolagi. (1 Korinito 1:26, 27) O se tasi o nei tagata talisapaia o Atalina, o se fafine faamatuā tagata e matamuli. Sa masani lava ona uigā ia te ia lona faatuatuaga faa-Katoliko. I taeao taitasi, e tootuli ai o ia e lē aunoa ma tauloto mo ni taimi le tatalo a le Alii, ma Vivii atu ia Maria. E eseese lava “sagato” e fai atu i ai ana tatalo i aso taitasi o le vaiaso—ina ia faamautinoa ua faafofogaina se tasi o ana tatalo.

Ina ua amata ona suesue e Atalina le Tusi Paia, sa ia avatua lava lenei maelega faalotu i lona faatuatuaga fou. E ui lava i lona matamuli, ae sa leʻi taofia ai o ia, e ui lava o le uluai taimi lena na faatoʻā ō atu ai o ia ma lana tane i le Maota o le Malo, ae pe tusa ma le sefulu minute o tau fatufatuai le lototele e ulufale ai. Ae peitai, i totonu o le sauniga, sa ia faalogologo ma le lē gāsē. I se tasi taimi, sa ia aʻoaʻoina ai e uiga i le Pulega mo le Afe Tausaga a Keriso. Sa ia fia iloa atili lenei mataupu, ma ina ua foi atu i le aiga, sa manao o ia e faitau atili e uiga i lenei mea i lana Tusi Paia. Ae, sa leʻi mafai e ia po o lana tane ona iloa po o gafea o le Tusi Paia e maua ai lea faamatalaga, e ui lava sa la manatu o loo taʻua i se mea o le tusi o Faaaliga. O lea, na amata ai e Atalina ona faitau le tusi o Faaaliga i lena po, ma faitau ai pea lava seia iu ina oo i le mataupu e 20 ae ua toeitiiti ao.

I se isi taimi, sa aʻoaʻoina ai foi e Atalina e faapea, e alagatatau mo le tane ona fai ma sui o lana avā i le tatalo. E ui lava sa naunau lana tane e tatalo, ae sa lē iloa e ia po o le ā e fai atu ai i le tatalo. I lena lava po, na filifili ai Atalina e vaai mo ni faatonuga mai le Tusi Paia. I le 2.00 i le taeao, sa ia fafaguina ai lana tane ma taʻu atu i ai e faapea, ua ia maua le Mataio mataupu e 6, lea o loo talanoa auiliili ai le mataupu e uiga i le tatalo. Ina ua uma ona faitau i faatonuga a Iesu, na iu ai loa ina fai e lana tane se tatalo mo i laua uma. Nei la, ua avea uma Atalina ma lana tane ma Molimau a Ieova.

Se Seleselega Matagofie

Ina ua mavae le toetoe lava 25 tausaga o molimau atu auauna maelega a Ieova i nuu maotua, ua faalogo ai tulimanu uma o Sepania i le tala lelei. I le uluai senituri, sa faapena foi ona moni i Asia Itiiti, ‘sa talaʻiina atu le afioga a Ieova na soo ai le atunuu atoa.’ (Galuega 13:49) O le iuga, e faitau afe tagata o nuu ua latou talia ma le fiafia.

I Sepania ma isi nofoaga, o le talaʻiina maeaea o nuu maotua e manaomia ai le onosai ma le faataulagaina totino. Ae ona o le finagalo o le Atua ina ia “faaolaina tagata uma lava,” ua fiafia ai Molimau a Ieova e saili i latou o ē e talisapaia. (1 Timoteo 2:4) Ma e pei ona faaalia i mea na tutupu i le amataga, ua matuā faatamaoaigaina ai e Ieova taumafaiga na faia ina ia talaʻi atu ai i lea nuu ma lea nuu i Sepania.

[Faaopoopoga i lalo]

[Faafanua i le itulau 23]

(Tagaʻi i le lomiga mo le ata atoa)

FALANI

POTUKALI

SEPANIA

BALEARIC ISLANDS

CANARY ISLANDS

[Ata i le itulau 24]

Vilac, Lérida

[Ata i le itulau 24]

Puebla de Sanabria, Zamora

[Ata i le itulau 25]

Casarabonela, Málaga

[Ata i le itulau 25]

Sinués, Huesca

[Ata i le itulau 26]

Lekeitio, Vizcaya