Pe Manaomia e le Atua le Anapogi?

O LE Tulafono a le Atua na tuuina atu e ala ia Mose sa manaomia ai le anapogi i le na o le taimi e tasi—le Aso o le Togisala faaletausaga. Sa faatonuina e le Tulafono tagata Isaraelu i lena aso ‘ina ia faatiga ia i latou lava,’ lea na manino lona faatatau atu i a latou anapogi. (Levitiko 16:29-31; 23:27; Salamo 35:13) Peitai, o lenei anapogi ua lē na o se faiga e faia o se tū masani faalelotu. O le faamamaluina o le Aso o le Togisala sa uunaia ai tagata Isaraelu e matuā amanaiaina lo latou tulaga agasala ma le manaoga mo le togiolaina. E latou te anapogi foi i lena aso ina ia faailoa ai lo latou faanoanoa mo a latou agasala ma le salamō i luma o le Atua.

E ui e na o le pau lea o le manaoga ia anapogi i lalo o le Tulafono faa-Mose, ae sa faamamaluina e tagata Isaraelu le anapogi i isi foi aso. (Esoto 34:28; 1 Samuelu 7:6; 2 Nofoaiga a Tupu 20:3; Esera 8:21; Eseta 4:3, 16) E aofia ai iinei, ia anapogi na tuu i le faitalia a le tagata lava ia, o se auala lea e faaalia ai le salamō. Sa uunaia e Ieova tagata Iutaia agasala: “Ia outou toe foi mai ia te au ma o outou loto atoa, ma le anapogi, ma le fetagisi, ma le tagiaue.” Ua lē faia lenei mea i se vaaiga atu i fafo, ona sa fetalai atu faapea le Atua: “Ia outou saeia o outou loto, a e le o outou ofu.”—Ioelu 2:12-15.

Mulimuli ane, sa toatele na anapogi i se faiga ua na o se vaaiga atu i fafo. E inosia e Ieova ia ituaiga o anapogi e faatagafai ma o lea na fesiligia ai e Ieova tagata Isaraelu faagutugutulua: “E faapena ea le anapogi ou te loto i ai; o le aso e faatiga ai le tagata ia te ia lava? e punou ai ea lona ulu e pei o le fiso? e fola lona moega i le ie talatala ma le lefulefu? E te faaigoa ea lena mea o le anapogi ma le aso e fiafia i ai Ieova?” (Isaia 58:5) Nai lo le faia o se faiga faalialia o la latou anapogi, o nei tagata lē usiusitai sa manaomia ona latou faaalia galuega e fetaui ma le salamō.

O nisi o anapogi sa faatulaga e tagata Iutaia sa lē taliaina e le Atua mai lava i le amataga. Mo se faaaoaoga, sa iai le taimi sa tausia ai e tagata Iutaia anapogi faaletausaga e fa e faamanatu ai puapuaga na tutupu e fesootai atu i le osofaia ma le faatafunaina o Ierusalema i le senituri lona fitu T.L.M. (2 Tupu 25:1-4, 8, 9, 22-26; Sakaria 8:19) Ina ua mavae le tatalaina o tagata Iutaia mai le faaaunuua i Papelonia, sa fetalai Ieova e ala i le perofeta o Sakaria e faapea: “Na outou anapogi . . . , i ia tausaga e fitugafulu, na outou anapogi ai ea ia te au?” Sa lē taliaina e le Atua nei anapogi talu ai o tagata Iutaia sa anapogi ma faanoanoa i faamasinoga ia na aumaia mai ia Ieova lava ia. Sa latou anapogi ona o mala na oo ia i latou, ae lē ona o o latou lava sese lea na taitaiina atu i ai. Ina ua toe faafoisia i lo latou lava nuu, sa o se taimi mo i latou e fiafia ai nai lo le faanoanoa i mea na tutupu ua tuanai.—Sakaria 7:5.

Pe e mo Kerisiano le Anapogi?

E ui lava e lei faatonuina e Iesu Keriso ona soo e anapogi, ae sa anapogi o ia ma ona soo i le Aso o le Togisala talu ai sa latou iai i lalo o le Tulafono faa-Mose. E lē gata i lea, o nisi o ona soo sa anapogi i nisi o taimi e tusa ai ma la latou faitalia, talu ai e lei faatonuina i latou e Iesu e alofia atoatoa lea faiga. (Galuega 13:2, 3; 14:23) Peitai, sa latou lei “faalaleaga o latou mata, ina ia iloa e tagata ua latou anapopogi.” (Mataio 6:16) O ia ituaiga o faailoaga taufaasese i fafo, e mafai ona tosina atu i ai ma aumaia ai faamaoniga mai i isi tagata. Ae peitai, e lē fiafia le Atua i ia ituaiga o faiga faalialia.—Mataio 6:17, 18.

Sa taʻua foi e Iesu ona soo o anapopogi i le taimi o lona maliu. E na te lē o faatulagaina se anapogi faalelotu. Nai lo lea, sa ia faasino atu i gaoioiga o faanoanoaga loloto o le a latou oo i ai. O le taimi lava e toetu ai o ia, o le a ia toe faatasi foi ma i latou, ma o le a lē tatau ona  toe iai se mafuaaga mo i latou e anapogi ai.—Luka 5:34, 35.

Na faaiuina le Tulafono faa-Mose ‘ina ua faatasi ona ofoina atu e Keriso o ia ma taulaga, ina ia aveina ai agasala a le toatele.’ (Eperu 9:24-28) Ma ina ua faaiuina le Tulafono, na faamutaina ai foi ma le faatonuga ia anapogi i le Aso o le Togisala. O lea, o le anapogi lea sa fai ma tiute tauave o loo taʻua i le Tusi Paia sa aveeseina loa.

Ae Faapefea le Litania?

O le ā la, le faavae mo Kerisinetoma e faia ai le anapogi i le vaitaimi o le Litania? E taufai faamamaluina e le lotu Katoliko ma le Porotesano le Litania, e ui lava e eseese le uiga e tausia ai mai lea lotu i lea lotu. O nisi e latou te taumafaina e na o le tasi le ʻaiga i le aso a o faagasolo aso e 40 o le vaitaimi a o lumanai le Eseta. O isi e anapogi na o le Aso Lulu o le Lefulefu ma le Aso Maliu. Mo nisi, o le Litania e manaomia ai le taumamao mai aano o manufasi, iʻa, fuamoa, ma mea e faia mai i le suasusu.

O le Litania e aliali mai e faavae mai i le anapogi a Iesu i aso e 40 ina ua mavae lona papatisoga. Ae, pe sa ia faavaeina se faiga faalelotu e mulimuli ai i tausaga taitasi? E matuā leai lava. E faamaonia lenei mea i mea moni e faapea e lē o faamauina i le Tusi Paia se faiga faapea i uluai Kerisiano. O le Litania sa uluai faamamaluina i le senituri lona fa ina ua mavae Keriso. E pei lava o le tele o isi aʻoaʻoga a Kerisinetoma, na latou nonōina mai i amataga e faapaupau.

Afai o le Litania o se faataitaiga lea o le anapogi na faia e Iesu i le vao ina ua mavae lona papatisoga, aisea la ua faamamaluina ai a o faagasolo atu vaiaso i le Eseta—ae o le taimi lea o lona toetu? Sa lei anapogi Iesu i aso a o lumanai lona maliu. O faamatalaga a Evagelia ua faaalia ai faapea o ia ma ona soo sa latou asiasi atu i aiga i Petania ma taumamafa ai i ni nai aso a o lei oo i lona maliu. Ma sa ia taumafaina le talisuaga o le Paseka i le po a o lei maliu o ia.—Mataio 26:6, 7; Luka 22:15; Ioane 12:2.

O loo iai se mea e tatau ona aʻoaʻoina mai i le anapogi a Iesu ina ua mavae lona papatisoga. Ua ia sagai atu i se auaunaga tāua. O le faamaonia o le tonu o le silisili ese o Ieova ma le lumanai o tagata uma o loo aafia ai. O se taimi lea mo le manatunatu loloto ma liliu atu ia Ieova i le tatalo mo le fesoasoani ma le taitaiga. A o faagasolo lenei taimi sa talafeagai ai ia Iesu ona anapogi. Ua faailoa mai i lenei mea faapea e mafai ona aogā le anapogi pe a faia i le uunaiga saʻo ma fetaui lelei ma le mafuaaga ua fai ai.—Faatusatusa i le Kolose 2:20-23.

Le Taimi e Mafai ai Ona Aogā le Anapogi

Seʻi o tatou manatunatu i nisi o mea tutupu i aso nei lea e ono mafai ai e se auauna a le Atua ona anapogi. O se tagata o lē na faia se agasala atonu e na te lē lagonaina se fia ʻai mo se vaitaimi. E lē faia faapea ina ia fiafia mai ai isi po o le loto tigā foi i le aoaiga ua tuuina atu. Ma o le mea moni, o le anapogi lava ia o le a lē faasaʻoina ai mataupu ma le Atua. Peitai ane, o le tagata ua salamō moni o le a lagona le faanoanoa loloto i lona faatiga ia Ieova ma atonu foi ma uo ma aiga. O tiga loloto ma tatalo faatauanau mo le faamagaloga, atonu o le a taofia ai le faanaunau atu o se tasi mo meataumafa.

Sa oo totino i le tupu o Isaraelu o Tavita lena lava mea e tasi. Ina ua fesagai ma le tulaga o le ono maumau o le ola o lona atalii ia Patesepa, sa taulai tasi atu ana gaoioiga ia Ieova i le tatalo ina ia mauaina lona alofa mutimutivale e tusa ai ma le tamaitiiti. A o tuuina atu ona faalogona ma lona malosi i ana tatalo, sa ia anapogi. E faapena foi, atonu o le a lē foliga talafeagai i lalo o ni faanoanoaga patino i aso nei le taumafaina o meaʻai.—2 Samuelu 12:15-17.

Atonu e iai foi taimi e manao ai se tagata faaleatua e taulai atu i nisi o mea loloto faaleagaga. Atonu e talafeagai ai le saili atu i le Tusi Paia ma lomiga faa-Kerisiano. Atonu e manaomia se vaitaimi e manatunatu loloto ai. A o uaʻi  atoatoa atu i ia ituaiga o suesuega loloto, atonu e filifili ai se tagata e lē faalavelaveina o ia i le taumafaina o meaʻai.—Faatusatusa i le Ieremia 36:8-10.

O loo iai faaaoaoga faale-Tusi Paia o auauna a le Atua na anapogi pe a oo ina iai filifiliga mamafa e manaomia ona faia. I aso o Neemia sa tatau ona faia se tautoga ia Ieova, ma sa mafai ona faamalaiaina tagata Iutaia pe afai e latou te solia ia tautoga. Sa latou tauto e aveesea a latou avā o nuu ese ma tausia le vavae ese mai nuu na siomia ai i latou. A o lei faia lenei tautoga, faapea foi ma le taimi o le taʻutinoga o a latou agasala, sa anapopogi le faapotopotoga atoa uma. (Neemia 9:1, 38; 10:29, 30) Pe a fesagai ma le faia o faaiuga mamafa, atonu o le a oo ai ina lē ʻai se Kerisiano mo se vaitaimi puupuu.

O le faia o faaiuga a le ʻau toeaina i le uluai faapotopotoga Kerisiano, sa latou anapogi ai i nisi o taimi. I aso nei, ua fesagai ai toeaina o le faapotopotoga ma le faia o filifiliga mamafa, atonu e fesootai atu i se mataupu faafaamasinoga, e ono taofia ai le ʻai mo se taimi a o fefulisaia le mataupu.

O le filifili e anapogi i nisi o tulaga patino o se filifiliga totino lea a le tagata lava ia. E lē tatau ona faamasino e le isi tagata le isi i lenei mataupu. E lē tatau ona tatou mananao e “mataamiotonu i luma o tagata”; po o le faatāuaina o meataumafa lea e faalavelave i le tausiaina o tiute tauave tāua. (Mataio 23:28; Luka 12:22, 23) Ma ua faaalia e le Tusi Paia e faapea, o le Atua e na te lē manaomia a tatou anapogi, e na te lē faasaina foi i tatou mai le anapogi.

[Ata i le itulau 7]

Pe e te silafia le mafuaaga na anapogi ai Iesu mo le 40 aso ina ua mavae lona papatisoga?