Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

O le Taimi ma le Faavavau—O le ā so Tatou Malamalamaaga Moni e Uiga i Ai?

O le Taimi ma le Faavavau—O le ā so Tatou Malamalamaaga Moni e Uiga i Ai?

O le Taimi ma le Faavavau—O le ā so Tatou Malamalamaaga Moni e Uiga i Ai?

“O LE taimi e foliga mai o le isi lea vala ua avea ma misitelio sili i le olaga o le tagata,” ua faapea mai ai se tasi lomifefiloi. Ioe, ina ia faamatalaina le upu taimi i se uiga faigofie e toetoe lava a lē mafai. Atonu tatou te faapea atu ua “mavae,” ua “teʻa,” ua “sola,” le taimi ma e oo foi lava ia i tatou o loo tatou gaoioi “i le faagasologa o taimi.” Ae o le mea moni tatou te lē o iloa le mea lea tatou te talanoa i ai.

Ua faamatalaina le taimi e pei o se “va o ni mea se lua na tutupu.” E ui i lea, e foliga ua taʻu mai e mea tutupu ia i tatou e faapea e tu saoloto le taimi mai mea tutupu; e foliga mai e faaauau pea ona alu le taimi e tusa lava pe tupu se mea pe leai. Na faapea mai se tasi fai filosofia e lē iai moni se taimi ae ua na o se mea i lou mafaufau. Pe mafai e le tele o mea o tutupu ia i tatou ona faavae aʻe i se mea e tau ina fatu aʻe i o tatou mafaufauga?

Le Vaaiga a le Tusi Paia i le Taimi

E lē o aumaia e le Tusi Paia se faauigaga e faatatau i le taimi, ua manatu ai faapea atonu e lē mafai ona malamalama atoatoa i ai le tagata. E pei lava o le lautele e lē gata mai o le vateatea, lea foi e faigata mo i tatou ona malamalama i ai. E atagia mai la, o le taimi, o se tasi lea o mea ua na o le Atua o loo iai lona silafia atoatoa i ai, auā ua na o ia e “mai le vavau e oo i le faavavau.”—Salamo 90:2.

E ui lava la e lē o faamatalaina mai e le Tusi Paia le uiga o le taimi, ae o loo tautala faasino i le taimi faapea e iai moni. Muamua lava, o loo taʻu mai e le Tusi Paia ia i tatou faapea na faia e le Atua “mea e malamalama aʻi”—o le la, masina, ma fetu—e fai ma mea e faailoga ai le taimi, “ia fai foi ma faailoga, ma tau, ma aso, ma tausaga.” O le tele o mea tutupu o loo faamauina i le Tusi Paia o loo faamautuina i le faagasologa o taimi. (Kenese 1:14; 5:3-32; 7:11, 12; 11:10-32; Esoto 12:40, 41) O loo tautala foi le Tusi Paia e faatatau i le taimi e faapea o se mea e ao ona tatou faaaogaina tatau ina ia tatou maua ai faamanuiaga a le Atua mo se taimi e faavavau—le faamoemoe o le ola e faavavau.—Efeso 5:15, 16.

Le Ola e Faavavau—Pe o se Mea Moni?

Ona o le lē fiafia talu ai le faigata ona malamalama i le uiga moni o le taimi, o le manatu la i se olaga e lē gata mai i le toatele o tagata, po o le ola e faavavau, ua tele ina iso ai. O se tasi o mafuaaga o lenei mea ona o le mea ua tatou iloa e faatatau i le taimi ua fesootai ma le faataamilosaga o le fanau mai, tuputupu aʻe, matua, ma oti. O lea, ua tatou faitauina ai le faagasologa o le taimi faatasi ma le faasolo atu o tausaga o le olaga seia oo ina matua. I le toatele, o le mafaufau i so o se isi auala e ese atu mai lena e foliga mai ua faatuiese i le manatu masani e faatatau i le taimi. Latou te ono fesili: ‘Aisea e tatau ona ese ai le tagata mai isi mea faiola e tusa ai o le faagasologa o tausaga?’

O le mea e masani ona lē amanaia o le mea moni e faapea e tele vala e ese mai ai le tagata i lo isi vala o le foafoaga. Mo se faataitaiga, e lē o iai i manu le tomai faalemafaufau lea e iai i le tagata. E ui i manatu e ese mai, ae latou te lē faia se mea e sili atu i lo le mea ua uunaia i latou e lo latou natura e fai. E lē ia i latou le meaalofa o le tomai e faia ai mea eseese e fiafia ai po o faalogona e faaalia ai le alofa ma le talisapaia e pei ona maua i tagata. Afai la ua tuuina atu i tagata le tele o nei uiga ma tomai ina ia faapea ai ona uigā le olaga ia i latou, aisea la e lē mafai ai ona faapea atu ua sili atu ai ona tele le taimi ua tuuina atu ia i latou e tusa ai o le ola lava ia?

Ae i le isi itu, pe e lē o se mea e ofo ai i laau, e lē mafai ona mafaufau, ae e mafai ona ola mo le faitauafe o tausaga, ae o lea ua na o le 70 i le 80 tausaga le umi e mafai ona ola ai le tagata e mafai ona mafaufau? E lē o se mea uigaese ea i laumei, lea e leai ni o latou tomai e fausia ai mea pe e mafaufau ai, ae e mafai ona feola mo le silia i le 200 tausaga, na i lo tagata, lea e sili ona faaoaina i na tomai, ae e itiiti ifo i le ʻafa o na tausaga e mafai ona ola ai?

E ui lava ina lē malamalama atoatoa le tagata e faatatau i le taimi ma le faavavau, ae o le folafolaga i le ola e faavavau o loo avea pea ma faamoemoe ua faavaeina lelei i le Tusi Paia. I le Tusi Paia, o loo aliae mai ai toeitiiti 40 taimi le faaupuga “ola e faavavau.” Ae afai o le fuafuaga a le Atua e tatau ona ola e faavavau le tagata, aisea ua lē o faataunuuina ai? O le a talanoaina lenei fesili i le mataupu o sosoo mai.