Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Le Suafa Tauatua na Ta‘ua i Isaraelu

Le Suafa Tauatua na Ta‘ua i Isaraelu

Le Suafa Tauatua na Taʻua i Isaraelu

MO LE tele o senituri, e matuā faasā ai i le tū faa-Iutaia, ona taʻua e ona tagata le suafa tauatua, o Ieova. Fai mai se faamatalaga a le Mishnah, so o se tasi e taʻuaina le suafa o le Atua o le a “leai sana vaega i le lalolagi o loo sau.”—Sanhedrin 10:1. *

Ia Ianuari 30, 1995, na taʻua ai ma le iloa e lē na avea muamua ma rapi sili o le ituaiga o Sephardic o Isaraelu le suafa tauatua. Sa ia taʻua a o ia taulotoina mai se tikkun, o se tatalo o faasaʻoga e faia e se tagata aʻoga Iutaia (Cabalist). E faia lenei tatalo ina ia talosagaina ai le toe faafoisia mai e le Atua o le filemu i le vateatea, lea e manatu tagata tapuai faapea, ua faaleagaina e malosiaga leaga. Na faapea mai le nusipepa o le Yedioth Aharonoth o Fepuari 6, 1995: “Talu ai le matuā ese lava o lenei sauniga faalotu, e na o se tamai tusi faapitoa ua maua ai ona upu ma e lē o faatauina atu i tagata lautele.” O le faaaogaina o le suafa o le Atua i lenei auala ua manatu i ai faapea e ono faaoo mai ai se malosiaga faapitoa i le talosaga.

E lelei ona mātau mai o loo poloaiina e le Tusi Paia auauna a le Atua ina ia faaaogā le suafa tauatua, o Ieova. (Esoto 3:15; Faataoto 18:10; Isaia 12:4; Sefanaia 3:9) I tusitusiga o le Tusi Paia mai le uluai gagana Eperu, o loo iai lena suafa i le toetoe lava 7,000 taimi. Peitai, o loo lapatai mai le Tusi Paia i le faaaogaseseina o le suafa o le Atua. Ua faapea mai le tulafono lona tolu o Tulafono e Sefulu: “Aua e te taʻu fua le suafa o Ieova lou Atua; auā e le faasaoina e Ieova o lē taʻu fua i lona suafa.” (Esoto 20:7) E ono faapefea ona taʻu fua le suafa o le Atua? O le faamatalaga a le Sosaiete o Tusitusiga Faa-Iutaia ua taʻua ai faapea, o le upu Eperu ua faaliliuina i le “taʻu fua” e mafai ona aofia ai e lē gata o se “faaaogaina faaulaula” o le suafa tauatua ae faapea foi i “le taulotoina o se faamanuiaga e lē talafeagai.”

O le ā la so tatou manatu i le tatalo o le tikkun o faasaʻoga a se tagata aʻoga Iutaia? O le ā lona amataga mai? I senituri lona 12 ma lona 13 T.A., na amata ai ona lauiloa se vaega faa-Iutaia e faalilolilo a latou aʻoaʻoga, sa taʻua o le Cabala. I le senituri lona 16, na faaofi mai ai e se rapi, e igoa ia Isaac Luria, le tatalo o le “tikkunim” i le sauniga faalotu a le vaega faa-Iutaia o le Cabala. Sa faaaogaina le suafa o le Atua e avea ma faiga faalilolilo e iai ni malosiaga faapitoa, ma oo ai ina fai ma vaega o sauniga faalotu a tagata o lea vaega faa-Iutaia. Pe e te manatu ea o se faaaogaina tatau lenei o le suafa o le Atua?—Teuteronome 18:10-12.

Po o le ā lava sau tali i lena fesili, ae o le a e ioe, o le taʻutaʻuina faalauaitele o le suafa o le Atua i Isaraelu i ona po nei o se mea e matuā lē masani ai lava. Peitai, o le Atua lava ia na muai valoia mai: “O lea aso foi tou te faapea atu ai, Ia outou vivii atu ia Ieova, ina valaau atu ia i lona suafa; ia outou faailoa atu i nuu o ana galuega; ia outou taʻutaʻu atu ua viia lona suafa. Pepese atu ia ia Ieova, auā ua faia e ia mea silisili ese; ina faailoa atu ia o lea mea i le lalolagi uma.”—Isaia 12:4, 5.

O se mea e fiafia ai, auā i Isaraelu, e pei foi ona iai i le silia ma le 230 atunuu i le lalolagi aoao, o loo faia ai e Molimau a Ieova taumafaiga uma e fesoasoani atu ai i o latou tuaoi ina ia maua le poto saʻo e uiga ia Ieova. Latou te faamoemoe ina ia toatele nisi tagata latou te talisapaia le uiga o na mau e pei o le Salamo 91:14 e faapea: “Ona ua naunau mai [Ieova] ia te au, o le mea lea ou te faaolaina ai o ia; ou te faamamalu ia te ia ona ua iloa e ia loʻu igoa.”

[Faaopoopoga i lalo]

^ pala. 2 O le Mishnah o se tusi ua tuufaatasia uma i ai faamatalaga faaopoopo o le tulafono faale-Tusi Paia, e faavae mai faamatalaga sa faia e le au rapi o ē ua taʻua o Tannaim (faiaʻoga). Na tusitusia na faamatalaga i le faaiuiuga o le senituri lona lua seia oo mai i le amataga o le senituri lona tolu T.A.

[Ata i le itulau 28]

Iinei i Negeb, o loo faalauiloa atu ai le suafa o Ieova ma lana Afioga e ona tagata

[Ata i le itulau 29]

O se ata o loo faaalia ai le suafa tauatua