Ia Aua Lava Neʻi Tatou Tuumuli i le Malaia!

“O i tatou e le o ni e tuumuli i le malaia.”—EPERU 10:39.

1. O ā mea tutupu na faapogaia ai le aposetolo o Peteru e lolo atu i le fefe?

E LĒ taumatea sa faateʻia le ʻau aposetolo ina ua taʻu atu ia i latou e lo latou Matai faapelepeleina, o Iesu e faapea, o le a faataapeapeina i latou uma ma tuua o ia. O le a faapefea ona tupu lena mea—i lena taimi, o le taimi sa sili ona ia manaʻomia ai se fesoasoani? Sa maumauaʻi mai Peteru e faapea: “E ui lava ina tausuai o tagata uma, ou te le faapea lava aʻu.” O le mea moni lava ia, o Peteru o se tagata loto tele ma le faamalosi. Peitaʻi ina ua faalataina ma puʻea Iesu, sa taape le ʻau aposetolo e aofia mai ma Peteru. Mulimuli ane, a o faamasinoina Iesu i le maota o le Faitaulaga Sili o Kaiafa, sa fesavaliai ma le popole Peteru i le lotoā. A o faasolo ina leva le po mālūlū, e lē taumatea sa oo ina popole Peteru faapea o le a iʻu nei ina faasalaina Iesu i le oti ma so o se tasi sa la auaufaatasi. Ina ua mātauina e se tasi sa iai iinā Peteru faapea o ia o se tasi o aumea vāvālalata a Iesu, sa matuā tetemū o ia i le fefe. E faatolu lava ona ia faafitia le iai o so la sootaga ma Iesu. Na oo lava ina faafiti mai Peteru na te lē iloa Iesu!—Mareko 14:27-31, 66-72.

2. (a) Aiseā o le a lē avea ai le gaoioiga fefevale a Peteru lea sa fai i le po na puʻea ai Iesu e faapea ai o ia ‘o sē tuumuli’? (e) O le ā e ao ona avea ma a tatou filifiliga maumaututū?

² O se taimi lea sa sili ona vaivai ai le faatuatua o Peteru i lona olaga, o se taimi e lē taumatea na ia faanoanoa ai i lona olaga atoa. Peitaʻi pe na avea ea gaoioiga a Peteru i lena po ma mea na avea ai o ia o se tagata palaai? Pe na faapogaia ai ea le avea o ia o se tasi ‘o lē’ sa faamatalaina mulimuli ane e le aposetolo o Paulo ina ua ia tusi mai: “A o i tatou e le o ni e tuumuli i le malaia”? (Eperu 10:39) O le toʻatele o i tatou e ono ioe mai faapea e lē faatatauina upu a Paulo ia Peteru. Aiseā? Auā sa leʻi tumau ai le fefe o Peteru, sa na o sina masei lava sa iai i se soifuaga sa faailogaina i le loto tele ma le faatuatua mataʻina. I se tulaga talitutusa, o le toʻatele lava o i tatou e iai taimi ua teʻa o o tatou olaga e tatou te manatunatu i ai ma le masiasi, ni taimi sa poʻia ai faamanu i ofaga i tatou e le fefe ma taofia ai i tatou mai le tutū atu ma le loto tetele mo le upu moni e pei ona tatou mananaʻo ai. (Faatusatusa i le Roma 7:21-23.) E ao ona tatou mautinoa o le a lē avea na lē taulau i ni taimi pupuu e avea ai i tatou o ni ē tuumuli i le malaia. Peitaʻi, e manaʻomia ona ia i tatou le filifiliga maumaututū ia aua lava neʻi avea i tatou o ni tagata faapena. Aiseā? Ma e faapefea ona tatou ʻalofia le avea ai ma tagata faapena?

Le Uiga o le Tuumuli i le Malaia

3. Na faapefea i perofeta o Elia ma Iona ona lolo atu i le fefe?

³ Ina ua tusi Paulo e faatatau i “e tuumuli i le malaia,” sa ia leʻi faauiga atu ia i latou o le a mafatia i se lē taulau e loto tele mo sina taimi itiiti. E mautinoa sa iloa e Paulo le mea na tupu ia Peteru atoa ma isi tulaga na tutupu faapena. Sa avea Elia o se perofeta loto tele ma le tautala saʻo, ae na iai le taimi na fefe ai ma sola loa mo lona ola ona o le taufaamataʻu ane a le masiofo amioleaga o Iesepela. (1 Tupu 19:1-4) Sa sili atu ai ona matuiā le mea na tupu i le perofeta o Iona ona o le fefe. Na tofia o ia e Ieova e malaga i le aai amioleaga, ma le logologoā i le sauā, o Nineva. Sa vave lava ona alu atu Iona i le vaa e alu agaʻi i Tasesa —e 2,200 maila (3,500 kilomita) e agaʻi ese atu i le isi itulagi! (Iona 1:1-3) Ae ui i lea, e leʻi avea ai se tasi o nei perofeta faamaoni faapena foʻi le aposetolo o Peteru o ni ē tuumuli. Aiseā ua leai ai?

4, 5. (a) E faapefea i manatu autū o loo siʻomia ai ona fesoasoani mai ia tatou iloa le mea sa uiga i ai Paulo i lona faapea mai “malaia” i le Eperu 10:39? (e) O le ā sa uiga i ai Paulo ina ua ia faapea mai: “O i tatou e le o ni e tuumuli i le malaia”?

⁴ Mātau le faaupuga atoa sa faaaogā e Paulo: “A o i tatou e le o ni e tuumuli i le malaia.” O le ā na uiga i ai lana faamatalaga “malaia”? O le upu Eleni sa ia faaaogāina iinei e faatatau atu i nisi taimi i le faaumatiaga e faavavau. E talafeagai lelei le faauigaina lenei ma isi manatu autū o loo siʻomia ai. Faatoʻā uma lava ona lapataʻi mai Paulo e faapea: “Afai tatou te agasala ma le loto i ai pe a uma ona talia o le malamalama o le upu moni, ua le toe lava se taulaga mo agasala, na o le faatali ma le mataʻu tele i le faamasinoga ma le toasa e mumū e susunu ai i e o tetee atu.”—Eperu 10:26, 27.

⁵ Ina ua fai atu la Paulo i ē sa latou talitonu faatasi, “O i tatou e le o ni e tuumuli i le malaia,” sa uiga lana faamatalaga e faapea o ia ma Kerisiano faamaoni sa faitauina lana tusi sa maumauaʻi ina ia aua neʻi toe liliu ese mai ia Ieova ma taofia le auauna ia te ia. Auā o le faia faapea o le a taʻitaʻia ai i le malaia e faavavau. O Iuta le Sekara o se tasi na tuumuli i le ituaiga malaia lena, e faapena foʻi isi fili o le upu moni o ē sa galulue ma le loto i ai e tetee i le agaga o Ieova. (Ioane 17:12; 2 Tesalonia 2:3) O tagata taʻitoʻatasi nei e aofia i “e loto vaivai” o ē o le a mafatia i le malaia e faavavau i le lepa afi faafaatusa. (Faaaliga 21:8) Leai, tatou te lē mananaʻo lava e avea i tatou o nisi o lena vaega!

6. O le ā le gaoioiga o loo manaʻo Satani le Tiapolo tatou te faia?

⁶ E manaʻo Satani le Tiapolo ia tatou tuumuli i le malaia. O le matai o “gaoioiga faatogafiti,” ua ia iloa lelei o lenei ituaiga gaoioiga e faaleagaina ai e masani lava e amata mai i ni auala laiti. (Efeso 6:11, faaopoopoga i lalo, NW) Afai e lē taulau i sauāga tuusaʻo ona faataunuu ai lona manaʻo, na te sailia e faaleagaina le faatuatua o Kerisiano moni e ala i faiga taufaasee. E manaʻo Satani e vaai mai ua taofia le faamalosi, ma le maelegā o Molimau a Ieova. Seʻi tatou vaai po o  ā mailei sa ia faaaogā i Kerisiano Eperu ia na tusi atu i ai Paulo.

Le Auala sa Omia ai Kerisiano Ina ia Tuumuli

7. (a) O le ā le talaaga sa iai o le faapotopotoga i Ierusalema? (e) O ā tulaga i le itu faaleagaga sa iai i nisi o le ʻau faitau a Paulo?

⁷ Ua faaalia e mea na tutupu e faapea sa tusia e Paulo lana tusi i Kerisiano Eperu pe tusa o le 61 T.A. Sa iai se talaaga vevesi tele o le faapotopotoga i Ierusalema. Ina ua mavae le maliu o Iesu, na iai ni sauāga mataʻutia sa tulaʻi mai, ma na faamalosia ai le faataapeapeina o le toʻatele o Kerisiano sa i le aai. Peitaʻi, sa iai se vaitaimi o le filēmū, lea na mafai ai ona faatoʻateleina le faitau aofaʻi o Kerisiano. (Galuega 8:4; 9:31) A o faagasolo tausaga, sa iai isi sauāga ma mea faigatā sa tutupu mai lea taimi i lea taimi. E foliga mai i le taimi na tusi ai e Paulo le tusi i Kerisiano Eperu, o le taimi lea ua toe olioli foʻi le faapotopotoga i se vaitaimi o le toʻafimālie. Ae ui i lea, sa iai lava omiga. Ua toeitiiti tolusefulu tausaga talu ona valoia mai e Iesu le faaumatiaga o Ierusalema. E foliga mai sa iai nisi o ē sa manatu ua faatuai ane le iʻuga ma ailoga e oo ane i o latou taimi. O isi, ae maise lava i latou e fou i le faatuatua, sa leʻi tofotofoina e ala i sauāga mamafa ma e itiiti so latou iloa i le manaʻoga e ao ona tumau i lalo o tofotofoga. (Eperu 12:4) E mautinoa lava sa saili atu Satani e faaaogā na tulaga. O ā “togafiti” sa ia faaaogā?

8. O le ā le manatu sa iai i le toʻatele o tagata Iutaia agaʻi i le faapotopotoga Kerisiano fou e leai se poto masani?

⁸ Sa matuā manatu faatauvaa lava tagata Iutaia i Ierusalema ma Iutaia i le faapotopotoga Kerisiano fou sa leʻi iai so latou poto masani. A fua atu i mea o loo tusia i le tusi a Paulo, tatou te iloa ai sina vaega o taufāifaiga sa fai e taʻitaʻi lotu Iutaia faasausili ma ē sa mulimuli ia i latou agaʻi i Kerisiano. Atonu, sa latou fai atu faapenei: ‘O loo ia i matou le malumalu sili i Ierusalema, ua faitau senituri talu ona iai! O loo ia i matou se ositaulaga sili o loo galue ai iinā, faatasi ai ma ana ositaulaga lagolago. O loo ofo atu taulaga i aso taʻitasi. O loo ia i matou le Tulafono, sa auala mai i agelu ia Mose ma sa faamautinoa i faailoga o mea e ofo ma mataʻu ai i luga o le Mauga o Sinai. O lenei lotu fou ua tulaʻi mai, o nei Kerisiano e pei ona iai, o ē ua vavae ese mai le lotu Iutaia, e aunoa ma se mea e tasi o nei mea o ia i latou!’ Pe sa taulau ea lena taufāifaiga? E foliga mai sa faapopoleina nisi o Kerisiano Eperu i nei osofaʻiga. Sa latou maua se fesoasoani i le taimi talafeagai mai le tusi a Paulo.

Le Māfuaaga sa Ao ai Ona Aua Latou te Tuumuli i le Malaia

9. (a) O le ā le matua o loo talanoaina i le tusi i Kerisiano Eperu? (e) I le ā le uiga sa auauna ai Kerisiano i se malumalu e sili atu ona lelei na i lo lea sa i Ierusalema?

⁹ Seʻi tatou iloiloina ni māfuaaga se lua na avatu e Paulo i ona uso ma tuafāfine iinā i Iutaia ina ia aua ai latou te tuumuli i le malaia. Muamua—o le silisili o le faiga tau tapuaʻiga faa-Kerisiano—sa talanoaina i le tusi i Kerisiano Eperu. Sa ati aʻe e Paulo le matua lenei i lana tusi atoa lava. O le malumalu i Ierusalema sa na o se āta o le mea moni e silisili atu, le malumalu faaleagaga o Ieova, se fausaga “e le faia e lima.” (Eperu 9:11) Sa iai i na Kerisiano le faaeaga o le auauna i lena faatulagaga faaleagaga mo le tapuaʻiga mamā. Sa latou auauna i lalo o se feagaiga sili ona lelei, le feagaiga fou ua leva ona folafola mai, o lona Puluvaga e sili mamao atu ia Mose, o Iesu Keriso.—Ieremia 31:31-34.

10, 11. (a) Aiseā sa leʻi avea ai le gafa o Iesu ma māfuaaga e faapea o le a lē taʻuagavaaina ai lana auaunaga o se Ositaulaga Sili i le malumalu faaleagaga? (e) O ā auala sa avea ai Iesu o se Ositaulaga Sili e sili atu ona lelei na i lo le ositaulaga sa auauna i le malumalu i Ierusalema?

¹⁰ Sa iai foʻi i na Kerisiano se Ositaulaga Sili e silisili ona lelei, o Iesu Keriso. Leai, e lē o ia o se tasi e tupuga mai ia Arona. Na i lo lena, o ia o se Ositaulaga Sili “e uiga faatasi ma Mekisateko.” (Salamo 110:4) O Mekisateko lenei, lea e leai ni faamaumauga o lona gafa, o ia o le tupu ma o se ositaulaga sili foʻi o Salema anamua. Ua matuā fetaui lelei ia te ia ona faaāta maia faavaloaga Iesu, lea o lona tulaga faaositaulaga e faalagolago atu e lē i ni tupuaga faaletagata lē lelei atoatoa, ae i se mea e sili mamao atu—le tautoga a Ieova  le Atua lava ia. I le pei o Mekisateko, e auauna Iesu e lē gata o se Ositaulaga Sili ae e avea foʻi o se Tupu, o lē e lē maliu lava.—Eperu 7:11-21.

¹¹ E lē gata i lena, i le lē pei o le ositaulaga sili i le malumalu i Ierusalema, sa leʻi manaʻomia e Iesu ona ofo atu taulaga i lea tausaga ma lea tausaga. O lana taulaga o lona lava soifua lelei atoatoa, lea sa ia ofo atu e na o le faatasi lava. (Eperu 7:27) O na taulaga uma lava sa ofo atu i le malumalu sa na o ni āta, po o faatusa o le mea na ofo atu e Iesu. O lana taulaga lelei atoatoa na saunia ai le faamagaloga moni o agasala a i latou uma e faatuatua. E faamāfanafana loto foʻi upu a Paulo ua faaalia ai e faapea o lenei Ositaulaga Sili, o le Iesu lava lea e lē liliu o lē sa iloa e Kerisiano i Ierusalema. Sa avea o ia o sē e loto maulalo, agalelei, ma o lē e mafaia ona “tiga alofa faatasi ma i tatou i o tatou vaivai.” (Eperu 4:15; 13:8) O na Kerisiano faauuina sa ia i latou le faamoemoe o le auauna o ni ositaulaga faatasi ma Keriso! O le a faapefea la ona latou toe tau mānatu e toe liliu i mataupu muamua o le lotu Iutaia piʻopiʻo e “vaivai ma faatauvaa?”—Kalatia 4:9.

12, 13. (a) O le ā le māfuaaga lona lua sa saunia e Paulo mo le aua lava neʻi tuumuli? (e) Aiseā o le a avea ai lo latou talaaga o le onosaʻi i le taimi ua teʻa e faalaeiʻau ai i Kerisiano Eperu ina ia aua lava neʻi tuumuli i le malaia?

¹² E ui ina lava i lena faamaoniga, ae na avatu e Paulo i Kerisiano Eperu se māfuaaga lona lua ina ia aua ai neʻi tuumuli i le malaia—o lo latou lava talaaga o le onosaʻi. Na ia tusi atu e faapea: “Ia outou manatu i aso anamua, ina o faamalamalamaina outou, na outou onosai ai i le taua tele o tiga.” Sa faamanatu atu e Paulo ia i latou e faapea sa fai i latou “ma mataaga” i upu faifai ma puapuaga. O nisi sa mafatia i le faafalepuipuiina; o isi sa faamāfanafana atu ma lagolago ia i latou sa i falepuipui. Ioe, sa latou faaalia le faatuatua lea e mafai ona fai ma faataʻitaʻiga atoa ma le tūtūmau. (Eperu 10:32-34) Peitaʻi, aiseā na fai atu ai Paulo ina ia “manatu” pea i na mea tigā sa tutupu? Pe o le a lē avea ea lena o se mea e loto vaivai ai?

¹³ E lē o le tulaga lena, ae o le “manatu i aso anamua” o le a faamanatu atu ai i Kerisiano Eperu le auala sa faatumauina ai i latou e Ieova i lalo o puapuaga. Ona o lana fesoasoani, ua latou teea le tele o osofaʻiga a Satani. Na tusi mai Paulo: “E le amioletonu le Atua, na te le faagalogaloina la outou galuega ma le alofa ua outou faaali mai ai i lona suafa.” (Eperu 6:10) Ioe, e manatua uma e Ieova a latou galuega ma le faamaoni, e manatua uma i lona finagalo e lē gata mai. Ua faamanatu mai ai ia i tatou le fautuaga a Iesu ina ia toloʻaʻi oa i le lagi. E leai se gaoi e mafai ona gaoia nei oa; e leai se mogamoga po o se ele e faaleagaina nei mea. (Mataio 6:19-21) O le mea moni lava ia, o nei oa e faatoʻā faaleagaina lava pe a tuumuli se Kerisiano i le malaia. O le faia faapea o le a faaleagaina ai so o se oa lava na ia teuina i le lagi. Maʻeu se māfuaaga malosi na avatu e Paulo i Kerisiano Eperu ina ia aua ai lava neʻi o latou uia lea laasaga! Aiseā o le a melea ai o latou tausaga e tele sa auauna ai ma le faamaoni? E sili atu ona lelei ma talafeagai le faaauau ona onosaʻi.

Māfuaaga e Ao ai Ona Aua Tatou te Tuumuli i le Malaia

14. O ā luʻitau o loo tatou fesagaʻia e tutusa ma ia sa fesagaʻi ma Kerisiano i le uluaʻi senituri?

¹⁴ Ua faapena foʻi ona malolosi māfuaaga o loo i Kerisiano moni i aso nei ina ia aua ai neʻi tuumuli. Muamua, ia tatou manatua le maʻeu o le faamanuiaga ua ia i tatou o le maua o le ituaiga tapuaʻiga mamā lea ua aumai e Ieova ia i tatou. I le pei o Kerisiano i le uluaʻi senituri, ua tatou ola nei i se taimi o loo taliē ma aamu mai ai ia i tatou, lotu o loo iai nei o loo naunau i ai le toʻatele, o loo latou faasino atu ma le manatu maualuga i o latou falesā tetele ma le leva ona iai o a latou tū faalotu. Ae ui i lea, ua faamautinoa mai e Ieova ia i tatou e faapea, o loo ia faamaoniaina le auala o loo tatou tapuaʻi ai. O le mea moni lava ia, o loo tatou olioli i aso nei i faamanuiaga sa leʻi maua e Kerisiano o le uluaʻi senituri. Atonu e te tau mānatu, ‘E faapefea ona tupu lena mea?’ A fua atu i ai, sa latou soifua i le taimi na amata faagaoioia ai le malumalu faaleagaga. Na avea Keriso ma ona Ositaulaga Sili i le taimi o lona papatisoga i le 29 T.A. O nisi o i latou sa vaai i  vavega sa faia e le Alo o le Atua. E oo lava foʻi ina ua mavae lona maliu, sa iai pea isi vavega. Peitaʻi, e pei lava ona valoia mai, o nei meaalofa na iʻu ina mavae atu.—1 Korinito 13:8.

15. O loo soifua Kerisiano moni i aso nei i le faataunuuga o le ā le valoaga, ma o le ā le uiga o lena mea mo i tatou?

¹⁵ Peitaʻi, o loo tatou ola i le taimi o se faataunuuga mataʻina o le valoaga faaumiumi o le malumalu i le Esekielu mataupu e 40-48. * O lea la, ua uma ona tatou vaaia le toe faafoʻisia o le faatulagaga a le Atua mo le tapuaʻiga mamā. Ua uma ona faamamāina lena malumalu faaleagaga mai so o se faaleagaina lava faalotu ma ifoga i tupua. (Esekielu 43:9; Malaki 3:1-5) Seʻi manatu la i āuga lelei lea ua aumaia ia i tatou e lenei faamamāina.

16. O le ā se faiga e faalotovaivai ai sa fesagaʻi ma Kerisiano i le uluaʻi senituri?

¹⁶ I le uluaʻi senituri, sa foliga lē mautinoa le tulaga o le lumanaʻi mo le faapotopotoga Kerisiano ua faavaeina. Sa valoia e Iesu o le a pei lava o se faatoʻaga saito faatoʻā totō ae toe lūlū i ai ma le titania, ma lē faigofie ai ona iloa le eseesega o le saito ma le titania. (Mataio 13:24-30) Ma o le tulaga lena na iai. E oo ane i le faaiʻuga o le uluaʻi senituri, a o gaoioi le aposetolo ua āfu lona soifua o Ioane i se taumafaiga mulimuli e tetee atu ai i faiga faapiʻopiʻo, o le taimi lea ua lauolaola le faaaposetasi. (2 Tesalonia 2:6; 1 Ioane 2:18) E leʻi umi lava talu le maliliu o le ʻau aposetolo, ae tulaʻi mai loa se vaega o taʻitaʻi lotu ua faaesea i latou lava, sa latou faatigā i le lafu ma fai ni o latou laei e faaesea ai i latou. Sa matuā telē le salalau atu o le faaaposetasi. Pagā le avea ma mea e faalotovaivaia ai Kerisiano! Sa latou vaai atu i le faatulagaga fou ua faavaeina mo le tapuaʻiga mamā ua lofia i se faiga piʻopiʻo. Na tupu aʻe lenei mea ae leʻi atoa se senituri talu ona faavae e Keriso le faapotopotoga.

17. I le ā le tulaga ua sili atu ai le faapotopotoga Kerisiano i ona po nei na i lo le faapotopotoga i le uluaʻi senituri?

¹⁷ Nei la, seʻi iloilo se tulaga tuufaafeagai. I aso nei, o lea ua sili atu ona umi le vaitaimi talu ona iai le tapuaʻiga mamā, na i lo le vaitaimi na iai muamua seʻia oo ina maliliu le ʻau aposetolo. Mai le taimi o le lomiaina o le lomiga muamua o lenei mekasini i tuā i le 1879, ua faamanuiaina i tatou e Ieova i le atili faamamāina o le tapuaʻiga. Na afio mai Ieova ma Keriso Iesu i le malumalu faaleagaga i le 1918 ina ia faamamāina. (Malaki 3:1-5) Talu mai le 1919, o loo faasolosolo pea ona faamamāina le faatulagaga mo le tapuaʻiga ia Ieova le Atua. O loo faasolo ina manino lo tatou malamalamaga o valoaga ma mataupu silisili o le Tusi Paia. (Faataoto 4:18) O ai e ao ona viia i lenei mea? E lē o tagata lē lelei atoatoa. E na o Ieova lava, ma lona Alo le Ulu o le faapotopotoga, e mafai ona puipuia Ona tagata mai le faaleagaina i nei taimi ua matuā leaga lava. O lea, ia aua lava neʻi tatou lē taulau i le faafetaia o Ieova ona o le faatagaina o i tatou e fai sa tatou vaega i le tapuaʻiga mamā i aso nei. Ma ia tatou matuā maumaututū e aua lava tatou te tuumuli i le malaia!

18. O le ā le māfuaaga o ia i tatou o le a lē taitai ai lava ona tatou tuumuli i le malaia?

¹⁸ Faapei lava o na Kerisiano Eperu, o loo ia i tatou se māfuaaga lona lua e teea ai le gaoioiga palaai, o le tuumuli—o lo tatou lava talaaga o le onosaʻi. Tusa lava pe faatoʻā tatou auauna ia Ieova i nai tausaga talu ai nei po ua faitau sefulu tausaga o tatou auauna ai ma le faamaoni, ua uma lava ona tatou ati aʻe se talaaga o galuega  faa-Kerisiano. O le toʻatele o i tatou sa mafatia i sauāga, po o le faafalepuipuiina, faasā le galuega, faiga sauā, po o se aveesea o mea totino. E sili atu foʻi ona toʻatele sa fesagaʻia omiga mai aiga, o le manatu faatavā mai, o le aamu, ma le lē ano mai. Ua tatou onosaʻi uma lava, ma faaauau i la tatou auaunaga faamaoni ia Ieova e ui lava i luʻitau ma tofotofoga o le olaga. O le faia faapea, ua tatou ati aʻe ai se talaaga o le tūtūmau lea o le a lē faagaloina e Ieova, o se fale teu oloa o oloa i le lagi. Ma le mautinoa lava la, e lē o se taimi lenei e toe tuumuli ai i le faiga leaga tuai o mea sa tatou lafoaʻia! Aiseā e faalēaogāina ai a tatou galuega mamafa uma? E faapitoa le moni o lenei mea i aso nei, a o toe lava “o se aga” ona oo mai lea o le iʻuga.—Eperu 10:37.

19. O le ā o le a talanoaina i le isi a tatou mataupu o sosoo mai?

¹⁹ Ioe, ia tatou faia nei loa se faaiʻuga e faapea “o i tatou e le o ni e tuumuli i le malaia”! Na i lo lena, ia avea i tatou, o “ni e faatuatua.” (Eperu 10:39) E faapefea ona tatou faamautinoa e fetaui ia i tatou lena faamatalaga, ma e faapefea ona tatou fesoasoani atu i a tatou aumea Kerisiano ina ia faia faapea? O mea nei o le a iloiloina i le tatou mataupu o loo sosoo mai.

[Faaopoopoga i lalo]

Pe E te Manatua?

□ O le ā le uiga o le tuumuli i le malaia?

□ O ā omiga sa feagai ma Kerisiano i Eperu o ē sa tusi atu i ai Paulo?

□ O ā māfuaaga sa avatu e Paulo i Kerisiano Eperu e lē tatau ai ona tuumuli i le malaia?

□ O ā māfuaaga o ia i tatou e fai ai sa tatou faaiʻuga e aua lava neʻi tuumuli i le malaia?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Ata i le itulau 15]

O sina masei o Peteru ona o le fefe sa lē avea ai ia o ‘se e tuumuli i le malaia’