Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Fautuaga Atamai a se Tinā

Fautuaga Atamai a se Tinā

Fautuaga Atamai a se Tinā

“Loʻu atalii e, faalogo mai ia i le aʻoaʻo atu a lou tamā; aua foi e te tuulafoaiina le upu a lou tinā.”—Faataoto 1:8.

E MAFAI ona avea o tatou mātua—lo tatou tamā ma le tinā—o se puna tāua o faalāʻeiʻauga, le lagolagosua, ma fautuaga. Ua taʻu mai e le tusi o le Tusi Paia o Faataoto e uiga i se tupu talavou, o Lemueli, o lē na mauaina se “feʻau tāua” o “aʻoaʻiga” mai lona tinā. Ua faamauina nei upu i le Faataoto mataupu e 31, ma e mafai ona aogā foʻi mo i tatou fautuaga atamai a lenei tinā.—Faataoto 31:1, NW.

Fautuaga Talafeagai mo se Tupu

Ua faatomua mai e le tinā o Lemueli i ni fesili e faatuputele ai lo tatou naunau: “Se a ea saʻu upu ia te oe laʻu tama e? se a lava saʻu upu ia te oe na fanau i loʻu manava? se a lava saʻu upu ia te oe le tama na ou tauto ai?” Ua faaalia mai i lona augani atu pea faatolu lona naunau ina ia uaʻi mai lana tama i ana upu. (Faataoto 31:2) O lona manatu mamafa i le tulaga faaleagaga o lana tama ua faataatia ai se faataʻitaʻiga lelei mo mātua Kerisiano i aso nei.

E tusa ai ma le tulaga sologa lelei o lana tama, e leai se isi mea e sili atu ai ona popole se tinā na i lo o poula ma faiga lē pulea i le faaaogāina o le uaina, o amioga lē mamā ma fafine, ma faafiafiaga? Na tuusaʻo lava e le tinā o Lemueli le manatu: “Aua neʻi e avatu lou malosi i fafine.” Na taʻua le lē pulea o amioga lē mamā o se “mea e fano ai tupu.”—Faataoto 31:3.

O le inu tele e lē tatau ona manatu māmā i ai. Ua ia lapataʻi mai e faapea: “Lemueli e, e le ono i tupu, e le ono lava i tupu le inu uaina.” E mafai faapēfea i se tupu ona faia se faaiʻuga saʻo ma manino lelei i le mafaufau e aunoa ma le ‘galo o tulafono, ma faasese ai le finauga o se tasi tagata ua tigaina’ pe afai ua onā soo?—Faataoto 31:4-7.

I lona tuufaafeagai, e ala i le faamamao ese mai na masaniga leaga, o le a mafai ai e le tupu ona “faamasino ma le tonu, ma ia finau mo e ua puapuagatia, ma e ua mativa.”—Faataoto 31:8, 9.

E ui atonu e lē o avea talavou Kerisiano i aso nei ma ni “tupu,” ae o fautuaga atamai a le tinā o Lemueli ua fetaui tonu ma lenei taimi, pe sili atu foʻi. Ua salalau atu i le toʻatele o tagata talavou le faaaogāsesēina o le ʻava malosi, le faaaogāina o le tapaa, ma amioga lē mamā faaleituaiga, ma e tāua ai i Kerisiano talavou ona uaʻi atu pe a tuuina mai e o latou mātua ia i latou “feʻau tāua.”

Se Avā Lelei

E talafeagai ona manatu mamafa tinā i faamoemoega o a latou fanau tama mo ni faaipoipoga a o faasolo ina matutua. Na sosoo ai lea ma le uaʻi atu o le tinā o Lemueli i uiga o se avā e sili ona lelei. E mautinoa, o le a sili ona aogā mo se alii talavou ona iloilo le vaaiga a se tamaʻitaʻi e faatatau i lenei mataupu tāua.

I le fuaiupu e 10, ua faatusaina ai le ‘avā lelei’ i ni penina e mauagatā ma tautele, seʻi vaganā ua alu ai ni taumafaiga malolosi faatoʻā maua lea i taimi o le Tusi Paia. I se tulaga talitutusa, o le sailia o se avā lelei e manaʻomia ai ni taumafaiga. Na i lo le naunau e vave ona faaipoipo, o le a sili ona lelei mo se alii talavou ona lava se taimi e filifili lelei ai. Ona sili ai lea ona ia matuā faatāuaina lē e tautele ua ia mauaina.

E tusa ai ma le avā lelei ua faatonuina Lemueli e faapea: “Ua faatuatua ia te ia le loto o lana tane.” (Fuaiupu 11) I nisi faaupuga, e lē tatau ona ia maumauaʻi faapea e ao lava ona fesili mai lana avā ia te ia mo se ioega i mataupu uma. O le mea moni, e tatau i paaga faaipoipo ona talatalanoa le isi i le tasi a o leʻi faia ni faaiʻuga tāua, ia e aofia ai le faia o ni faatauga taugatā po o le tausiaina aʻe o le la fanau. O le talanoa i nei vala e saosaolaumea lea i le mauaina o se la faiā vāvālalata.

O le mea moni, e tele mea e faia e se avā lelei. I le fuaiupu e 13 e oo i le 27 ua lisiina mai ai fautuaga ma mataupu silisili e mafai ona faaaogā e avā i so o se vaitaimi lava mo le lelei o o latou aiga. Mo se faaaʻoaʻoga, ona o le sii i luga o le tau o lavalava ma meafale, e aʻoaʻoina ai e se avā lelei galuega e faia i lima ma ia faasoasoa lelei, ina ia lelei ai le auala e laei ma foliga atu ai lona aiga. (Fuaiupu 13, 19, 21, 22) Ina ia faaitiitia tupe faaalu i meaʻai a le aiga, e totōina ai e le avā laau e mafai ona ia totō ma putiputi le faiga o faatau.—Fuaiupu 14, 16.

E mautinoa, o lenei fafine e lē ʻai i “mea e ʻai a le paie.” E galue mamafa o ia ma na te faamaopoopoina lelei galuega fai a lona aiga. (Fuaiupu 27) Na te fusia “lona sulugatiti i le malosi,” e faauiga atu faapea e nofo sauni o ia e faia galuega mamafa faaletino. (Fuaiupu 17) E usupo o ia e amata ana galuega o le aso, ma e galue ma le punouaʻi o ia seʻia oo i le po. E pei lava o loo susulu pea le lamepa o loo faamalamalama ai ana galuega.—Fuaiupu 15, 18.

E sili atu i na mea uma, o le avā lelei o se tagata faaleagaga. E mataʻu o ia i le Atua ma tapuaʻi ia te ia i le faaaloalo loloto ma le migao tatau. (Fuaiupu 30) E faapena foʻi ona fesoasoani o ia i lana tane i le toleniina o le la fanau ina ia faia faapea. I le fuaiupu e 26 ua faapea mai, na te faatonuina lana fanau ma le “poto” ma e “i lona laulaufaiva le tulafono o le alofa.”

Se Tane Lelei

Ina ia tosina mai se avā lelei, sa manaʻomia e Lemueli ona faataunuuina tiute tauave o se tane lelei. Ua faamanatu atu e le tinā o Lemueli ia te ia nisi o nei mea.

O se tane lelei o le a maua mai sona talaaga lelei mai “toeaina o le nuu.” (Faataoto 31:23) O le uiga o lena mea, o le a avea o ia ma se tasi e agavaa, e faamaoni, e maufaatuatuaina, ma mataʻu i le Atua. (Esoto 18:21; Teuteronome 16:18-20) O na uiga, o le a ‘iloga ai o ia i faitotoa,’ i le mea e faapotopoto ai tane aloaʻia e talanoaina mataupufai o le aai. Ina ia “iloga” o se tane e mataʻu i le Atua, e tatau ona magafagafa ma galulue faatasi ma toeaina o le “nuu” lea atonu o uiga atu i le itumalo po o le vaipanoa.

E mautinoa o le tautala mai i mea ua oo totino i ai, ua faamanatu atu ai e le tinā o Lemueli i lana tama le tāua o le faaalia o le talisapaia mo lē o loo faamoemoe e avea ma ana avā. E leai se tasi i le lalolagi o le a sili atu ona pele ia te ia. Seʻi mafaufau la i faalogona loloto i lona leo ina ua ia faailoa atu i luma ia i latou uma e faapea: “E toatele fafine e amio lelei i latou; a o oe, ua faasilisili oe ia i latou uma.”—Faataoto 31:29.

E manino lava na talisapaia e Lemueli le fautuaga atamai a lona tinā. Mo se faataʻitaʻiga, ua tatou mātauina i le fuaiupu 1, ua ia faasino atu i upu a lona tinā e pei o ni ana lava upu. O lea, na ia teulotoina ana “aʻoaʻiga” ma maua ai aogā mai ana fautuaga. Talosia ia tatou mauaina foʻi ni aogā mai lenei “feʻau tāua” e ala i le faatatauina o ona mataupu silisili i o tatou olaga.

[Ata i le itulau 31]

O se avā lelei e lē ʻai o ia i “mea e ʻai a le paie”