Talaaga o le Soifuaga

Mai le Fausiaina o Auupega i le Faasaoina o Ola

UA FAAMATALAINA E ISIDOROS ISMAILIDIS

Sa ou tootuli a o maligi ifo oʻu loimata ma susū ai oʻu alafau. “Oi le Atua e, o loo taʻu mai e loʻu lotofuatiaifo e lē mafai ona toe faaauau pea loʻu galue i le fausiaina o auupega,” o upu ia o laʻu tatalo. “Ua ou fiu e tau saʻili se isi galuega, ae lē o manuia lava. O taeao e faaoo ai i le pule laʻu faamavaega. Faamolemole Ieova, seʻi aua neʻi e faamatelāina si a ma fanau e toʻafā.” Na faapefea ona ou oo i lenei tulaga?

SA FILEMU lava ma faigofie le olaga i Drama, i le itu i mātū o Eleni, o iinā na ou fanau ai i le tausaga e 1932. Sa masani lava ona talanoa mai loʻu tamā ia te aʻu i le mea sa ia manaʻo ou te faia. Sa ia uunaʻia aʻu ina ia ou alu i le Iunaite Setete ou te aʻoga ai. Ina ua faatamaʻia Eleni i le Taua Lona Lua a le Lalolagi, na aʻe ai se anaga i tagata Eleni e faapea: “E mafai ona tou gaoia a matou meatotino, ae lē taitai mafai ona tou gaoia mea o loo i o matou mafaufau.” Sa ou maumauaʻi e tulituliloa le mauaina o ni aʻoaʻoga maualuluga ma ia maua se mea o le a lē taitai mafai e se tasi ona gaoia.

Mai lava i loʻu laʻitiiti, sa ou auai atu ai i vaega eseese a ʻautalavou sa faatupeina e le Lotu Orthodox i Eleni. Iinā na faatonuina ai i matou ina ia alofia lotu mavae mataʻutia. Ou te manatua faapitoa lava se tasi o vaega—o Molimau a Ieova—na taʻua, ona e faapea se faamatalaga o latou o ni anetikeriso.

Ina ua mavae loʻu faauuga mai se aʻoga tau i matātā eseese i Atenai i le 1953, sa ou faimalaga atu loa i Siamani seʻi vaai pe mafai ona maua ai saʻu galuega iinā ae faaauau ai pea ma laʻu aʻoga. Peitaʻi e lē o le tulaga lena na iʻu i ai, o lea na ou malaga atu ai i isi atunuu. Ina ua mavae ni vaiaso, na teʻi lava ua iʻu ane ua ou nofonofo i le taulaga o vaa i Peleseuma e aunoa ma se tupe ia te aʻu. Ou te manatua loʻu savalivali atu i totonu o se falesa, nofo ifo i lalo, ma ou tagi masūsū lea na iʻu ina susū ai i oʻu loimata le  fola o loo i oʻu luma. Sa ou tatalo atu i le Atua pe afai e fesoasoani mai e ave aʻu i le Iunaite Setete, o le a ou lē pupū atu i le saʻilia o meafaitino, ae o le a ou aʻoga ma taumafai malosi e avea o se Kerisiano lelei ma se tagatanuu lelei. Na iʻu lava ina ou taunuu iinā i le 1957.

Olaga Fou i le Iunaite Setete

Sa faigatā le olaga i le Iunaite Setete mo se tagata fou e malaga mai se isi atunuu ae na te lē iloa le gagana ma leai ni ana tupe. E lua aʻu galuega i le po ae lē taulia ai loʻu tauivi e alu i le aʻoga i le ao. E tele ni kolisi na ou aʻoga ai ma maua ai soʻu tikerī i mataupu tau matātā eseese (associate degree). Ona ou aʻoga lea i le Iunivesite o Kalifonia i Los Angeles ma maua ai soʻu tikerī i mataupu faasaienisi (bachelor of science degree) i le mataupu o le fisiki (physics). Sa avea lava upu a si oʻu tamā e faatatau i le mauaina o ni aʻoaʻoga, ma pogai o le mafai pea ona faaauau aʻu taumafaiga i nei tausaga faigatā.

O le taimi foʻi lena, sa ou feiloaʻi atu ai i se tamaʻitaʻi Eleni lalelei, o Ekaterini, ma sa ma faaipoipo i le 1964. O le tolu o tausaga talu ona ma nonofo ae fanau loa le ma tama tama ulumatua, ae e leʻi atoa lelei le isi fā tausaga mulimuli ane, ua toe maua isi a ma fanau tama e toʻalua ma le teine. Sa avea moni lava o se luʻi le tausia aʻe o se aiga ma i le taimi lava e tasi o loo faaauau ai foʻi aʻoaʻoga i le iunivesite.

Sa ou galue mo le Vaegaʻau o le Ea a le Iunaite Setete (U.S. Air Force), i se kamupani i le vaega e gafa ma pomu faatonutonu alu mamao (missile) ma le vateatea i Sunnyvale, i Kalifonia. Sa tele ina ou aafia i galuega tetele i le ea ma roketi, e aofia ai galuega o le Agena ma le Apolo. Na ou mauaina foʻi ni pine mo loʻu sao sa faia i le faatinoina o faigamalaga a le Apolo 8 ma le Apolo 11. Ina ua mavae lena, sa faaauau pea aʻu aʻoaʻoga ma oo ai ina matuā telē loʻu aafia i galuega eseese a le fitafita mo le ea ma roketi. Ina ua ou oo i lena tulaga, sa iai lava loʻu manatu o le atoaga lea o loʻu olaga—ua iai laʻu avā lalelei, o laʻu fanau aulelei e toʻafā, se galuega faaeaea, faatasi ai ma se fale matagofie.

Se Tamāloa Maumauaʻi

I le amatamataga o le 1967, sa ou feiloaʻi atu ai ia Simi, i le galuega, ma o ia o se tamāloa e ese le lotomaulalo ma agalelei. E foliga mai e mata ʻataʻata lava Simi ia i taimi uma, ma e lē taitai ona teena saʻu valaaulia ina ia inu faatasi a ma ipu kofe i taimi mālōlō. O avanoa la nei na te faaaogā e tufa mai ai ia te aʻu ni faamatalaga mai le Tusi Paia. Na taʻu mai e Simi ia te aʻu faapea, o loo faia ni ana suʻesuʻega ma Molimau a Ieova.

Sa faateʻia aʻu ina ua ou faalogo e iai se fesootaʻiga a Simi ma lenei vaega faalotu. E mafai faapefea e se tagata lelei ona faasesēina e anetikeriso o le vaega o le lotu mavae? Ae peitaʻi, sa lē mafai ona ou teteeina uiga naunau totino mai o Simi ia te aʻu ma lona agalelei. Sa foliga mai o aso uma lava e tatau lava ona iai se mea fou na te aumai ou te faitau ai. Mo se faaaʻoaʻoga, o se tasi o aso na ia sau ai i loʻu ofisa ma faapea mai: “Isidoros, o le mataupu lenei i Le Olomatamata o loo talanoaina ai le faamalosia o le olaga faaleaiga. Alu ma oe i le fale e te lua faitau ai ma lau avā.” Sa ou taʻu atu ia te ia o le a ou faitauina le lomiga, ae na mulimuli ane oʻu alu i le faleese ma saesae ninii ai le mekasini ma lafo i le kalone lapisi.

E tolu lelei tausaga o fai ma aʻu masani le saei o tusi uma ma mekasini sa aumai e Simi ia te aʻu. Ona o loʻu ita i Molimau a Ieova, na ou manatu ai loa e sili ona lelei pe a tau ina ou faalogo atu i mea sa ia fai mai ai ona toe faagalo vave atu lava lea ae i  le taimi e tasi sa ou taumafai e tausia pea le ma faigauō ma Simi.

Ae peitaʻi, o talanoaga nei na ou iloa ai, o le tele lava o mea sa ou talitonu i ai ma faatinoina, sa leʻi faavaea mai le Tusi Paia. Na faatoʻā ou iloa ai o aʻoaʻoga i le Tasitolu, le afi i hele, ma le ola pea o le solu sa lē o ni aʻoaʻoga faale-Tusi Paia. (Failauga 9:10; Esekielu 18:4; Ioane 20:17) Talu ai sa ou faamaualuga i le avea ai o aʻu o se tagata o le Lotu Orthodox i Eleni, sa ou lē manaʻo ai e taʻutino atu i lumamea le saʻo o Simi. Peitaʻi, talu ai o taimi uma lava na te faaaogā ai le Tusi Paia ma le lē taitai ona ia aumaia o sona lava manatu, na iʻu ai lava ina ou ioe o loo iai i lenei tamāloa se feʻau tāua mai le Tusi Paia mo aʻu.

Na iite laʻu avā e iai se mea ua tupu, ona fesili mai lea pe sa ma talanoa ma laʻu uō lea e fesootaʻi atu i Molimau. Ina ua ou tali atu i ai ioe, ona ia fai mai lea: “Ia tatou ō lava i so o se lotu ae aua neʻi o tatou ō i Molimau a Ieova.” Ae peitaʻi, e leʻi umi lava, ae matou auai uma atu e lē aunoa o aʻu, o laʻu avā, ma la ma fanau, i sauniga a Molimau.

Se Filifiliga Tugā

A o oʻu suʻesuʻeina le Tusi Paia, sa ou tau ai i upu nei a le perofeta o Isaia: “Ona latou tuʻi ai lea i a latou pelu e fai ma uamea o suotosina, o latou tao foi e fai ma polo e teu aʻi vine; e le sii atu le pelu e le tasi nuu i le tasi nuu, latou te le toe aʻoaʻo foi i taua.” (Isaia 2:4) Sa ou fesili ifo ia te aʻu, ‘E mafai faapefea e se auauna a se Atua e naunau i le filemu ona galue i le fuafuaina ma le fausia o auupega e faaumatia ai ola?’ (Salamo 46:9) E leʻi umi se taimi na fai ai laʻu filifiliga ae ou filifili loa o le a suia laʻu galuega.

E mautinoa lava, sa avea o se luʻi tele lenei mea. Sa iai saʻu galuega faaeaea. Na fia tausaga o oʻu tauivi i aʻu galuega mamafa, i aʻoaʻoga, ma mea sa ou faataulagaina ina ia oo mai i lenei tulaga. Sa ou āsā le vaofilifili ina ia maua se tulaga maualuga i le galuega, a o lenei ua ou fesagaʻi ma le filifiliga e toe faamatuu atu laʻu galuega. Ae peitaʻi, na iʻu lava ina malo le loloto o loʻu alofa mo Ieova ma loʻu faanaunauga sili e faia lona finagalo.—Mataio 7:21.

Sa ou filifili loa e saʻili atu saʻu galuega i se tasi o kamupani i Seattle, i Uosigitone. Peitaʻi, sa ou lē fiafia ina ua ou iloa ane sa sili atu ona ou aafia ai iinā i le faia o galuega e lē ōgatusa ma le Isaia 2:4. Sa leʻi taulau aʻu taumafaiga ina ia ou faigaluega i na o isi galuega, ma na toe faatigāina ai foʻi aʻu e loʻu lotofuatiaifo. Sa manino lelei i loʻu mafaufau e lē mafai ona ou faigaluega pea i laʻu galuega ma tausisia ai se lotofuatiaifo mamā.—1 Peteru 3:21.

Sa oo ina manino mai le tatau ona matou faia ni suiga tāua. E leʻi atoa lelei se ono masina, ae suia atoa le olaga sa matou ola ai ma ua faaitiitia foʻi i le ʻafa le tupe e ao ona faaalu e lo matou aiga. Ona matou faatauina atu lea o lo matou fale taugatā sa iai ae faatau mai si o matou tamaʻi fale i Denver, i Colorado. Sa ou sauni loa mo le laasaga faaiʻu lava—faamaamulu mai laʻu galuega. Sa ou tāina laʻu tusi faamavae, e faamatala ai loʻu tulaga e tusa o loʻu lotofuatiaifo. I lena pō, ina ua ō atu le fanau i o latou moega, sa ma tootutuli ifo ma si aʻu avā ma fai le ma tatalo ia Ieova, e pei ona faamatalaina i le amataga o lenei mataupu.

A o leʻi atoa se masina talu lena suiga, ae matou see atu loa i Denver, ma i le lua vaiaso na sosoo ai, ia Iulai 1975, sa ma papatiso ai loa ma si aʻu avā. E ono lelei masina e leʻi maua saʻu galuega, ma sa faasolosolo mālie lava ona uma atu si a matou seleni na iai. E oo atu i le masina lona fitu, ua lē atoa le totogi  faalemasina o le mokesi o le matou fale i le matou tupe lea sa totoe. Sa amata nei ona ou saʻili atu mo so o se galuega lava e mafai ona ou maua, peitaʻi e leʻi umi lava ae maua loa saʻu galuega faainisinia. O loʻu totogi na iai e tusa o le ʻafa lea o loʻu totogi sa masani ona maua; ae ui lava i lea, ua matuā sili atu ona telē lena tupe na i lo se mea sa ou ole atu ai ia Ieova. Maʻeu loʻu fiafia ona sa mafai ona ou faamuamuaina manaʻoga faaleagaga!—Mataio 6:33.

Tausia Aʻe o la Ma Fanau Ina ia Latou Alolofa ia Ieova

O le taimi lea sa ma taufai pisi uma ma Ekaterini i le galuega sa fai ma luʻi ia i maʻua o le tausia aʻe o si a ma fanau e toʻafā i mataupu silisili faale-Atua. E fiafia lava, ona ua mafai ona ma vaai atu ia i latou uma, faatasi ai ma le fesoasoani a Ieova, ua avea ai i latou o ni Kerisiano taʻumatuaina, o loo tuutoina atu atoatoa o latou ola i le galuega tāua o le talaʻia o le Malo. O la ma fanau tama e toʻatolu, o Christos, Lakes, ma Gregory ua faauu uma mai lava i latou i le Aʻoga mo Toleniga i le Faiva ma o loo auauna nei i ni tofiga eseese, e asiasi atu ma faamalosiau i faapotopotoga. O le ma tama teine o Toula, o loo galue tauofo i le ofisa ulu o Molimau a Ieova i Niu Ioka. Sa pāʻia o ma loto a o ma vaavaai atu ia i latou uma o loo faataulaga lo latou mauaina o ni galuega lelei ma totogi lelei ona o lo latou fia auauna atu ia Ieova.

Ua fesili le toʻatele i le auala e mafai ai ona taulau manuia faapena i le tausia ai o se tamaitiiti. O le mea moni, e leai lava se auala patino ua faataatia mo le tausia aʻe o le fanau, ae na ma taumafai ma le filigā e totōina i o latou loto le alofa mo Ieova ma le alofa i tuaoi. (Teuteronome 6:6, 7; Mataio 22:37-39) Sa aʻoaʻoina e le fanau faapea, e lē mafai ona tatou fai atu ia Ieova tatou te alolofa ia te ia seʻi vaganā ua taʻu atu faapena e a tatou gaoioiga.

E tasi le aso o le vaiaso, e masani lava o le Aso Toonai, e auai uma ai lava lo matou aiga i le faiva. O pō o Aso Gafua pe a uma la matou meaʻai o le afiafi, sa faia ai e lē aunoa le suʻesuʻega faale-Tusi Paia a lo matou aiga, ae tofu lava foʻi le tamaitiiti ia ma lana suʻesuʻega faale-Tusi Paia ma te faia. A o laiti lava le fanau, sa iai ni avanoa pupuu i taimi eseese o le vaiaso ma te faia ai suʻesuʻega a tamaiti taʻitoʻatasi, ae ina ua latou tuputupu aʻe ua amata ona matutua, ona faatasi loa lea i le vaiaso ona faia a latou suʻesuʻega mo ni taimi ua uumi atu. A o faagasolo nei suʻesuʻega, sa saʻoloto ai la ma fanau e tatala mai o latou lagona ma taʻu mai ia i maʻua o latou faafitauli.

Sa matou fiafia foʻi e fai faatasi o se aiga a matou tafaoga ma mālōlōga e faalaeiau ai. Sa matou fiafia e tātā faatasi ni mea faimusika, ma sa tofu lava le tamaitiiti ma ana ia pese sa fiafia e tā. I nisi faaiʻuga o vaiaso, sa matou valaaulia ai isi aiga mo se faatasitasiga faalaeiau. Sa matou faimalaga faatasi foʻi o se aiga i a matou faigā mālōlōga. I se tasi o na malaga, sa matou faaaluina ai le lua vaiaso e matamata solo ai i atumauga o Colorado ma galulue faatasi i le faiva i le fanau ma faapotopotoga o lena vaipanoa. E manatua ma le fiafia e la ma fanau lo latou galulue i  taimi o tauaofiaga itumalo i matagaluega eseese ma fesoasoani i le fausiaina o Maota o le Malo i nofoaga eseese. Ina ua ma aveina le fanau i Eleni seʻi vaai i o latou tauaiga, sa mafai ai foʻi ona latou feiloaʻi atu i le toʻatele o Molimau faamaoni o ē na faafalepuipuiina ona o lo latou faatuatua. O lenei mea na avea o se faagaeega loloto ia i latou, i le fesoasoani ia i latou e faia sa latou faaiʻuga ina ia tutumau ma ia lototetele mo le upu moni.

O le mea moni lava, e iai nisi taimi sa lē usiusitai nisi o le fanau ma latou faia ni filifiliga lē lelei e tusa ai o a latou aumea. O nisi foʻi taimi, sa faatupuina e maʻua o mātua ni faafitauli mo latou ona atonu sa ma soona maumauaʻi i nisi o vala. Peitaʻi o le sulu atu i “apoapoaiga a [Ieova],” e pei ona iai i le Tusi Paia, sa fesoasoani lena i le faasagatonuina o mea mo i matou uma.—Efeso 6:4; 2 Timoteo 3:16, 17.

Le Taimi Sili Ona Fiafia o Loʻu Olaga

Ina ua auai uma atu la ma fanau i le faiva faataimi atoa, sa amata loa ona ma mafaufau loloto ma Ekaterini i se mea e mafai ona ma fai e faalautele atu ai so ma sao i lenei galuega faasaoola. O lea, i le 1994, ina ua vave ona ou litaea mai le galuega e ui e leʻi oo i le taimi faatulagaina, sa amata ai loa ona ma taufai auauna o ni paeonia sauatoa. E aofia ai i la ma faiva le asia o kolisi uma ma iunivesite i lo matou vaipanoa, o iinā ma te molimau atu ai i tamaiti aʻoga ma faia ni suʻesuʻega faale-Tusi Paia ma nisi o i latou. Talu ai e mafai ona ou malamalama i o latou faafitauli—auā o le tulaga tonu foʻi lena sa ou iai i ni tausaga e leʻi leva tele atu—ua mafai ai ona tele se taulau manuia e mafai ona ou maua i le fesoasoani atu ia i latou e aʻoaʻo e uiga ia Ieova. Maʻeu se olioli i le faia o ni suʻesuʻega ma ni tagata aʻoga mai Aitiope, Aikupito, Mekisikō, Pasili, Polivia, Saina, Sili, Taialani, ma Take! Ou te fiafia foʻi i le molimau atu e ala i le telefoni, aemaise lava i tagata o ē tautala i laʻu lava gagana.

E ui lava ina tele mea ua lē mafai ona ou faia ona o le faigatā ona ou faaleoina o le faa-Peretania ona o laʻu gagana muamua o le faa-Eleni ma ua matua foʻi, ae ou te taumafai pea e faaavanoa atu aʻu ma ia ou maua le agaga o Isaia, o lē na folafola mai: “O aʻu lenei, ina auina atu aʻu.” (Isaia 6:8) Ua ma maua le olioli o le fesoasoani atu i tagata e silia ma le toʻaono ina ia tuuina atu o latou ola ia Ieova. O lenei mea ua mautinoa lava le avea ma taimi sili ona fiafia mo i matou.

Muamua, sa aafia atoa loʻu olaga i le fausiaina o auupega mataʻutia mo le fasiotia o uso a tagata. Peitaʻi ane, ona o le alofa tunoa o Ieova, sa ia tatala mai ai le ala mo aʻu ma loʻu aiga ina ia avea i matou o ni ana auauna tuuina atu, ma tuutoina atu o matou ola i le faaooina atu i tagata o le tala lelei i le ola e faavavau i se lalolagi parataiso. Pe a ou toe tomanatu i filifiliga pei ni luʻi sa tatau ona ou faia, ona ou toe manatua ai lea o upu a le Malaki 3:10 e faapea: “Ia outou tofotofo mai ai ia te au i lenei mea, ua fetalai mai ai Ieova o ʻau; pe ou te le toina pupuni o le lagi mo outou, ma sasaa atu le manuia mo outou, ina seia silisili ona tele.” O le mea moni lava lena ua ia faia—seʻi oo i le faamalieina o o matou loto!

[Pusa i le itulau 27]

Lakes: E ʻinoʻino tele loʻu tamā i faiga faaʻoleʻole. Sa taumafai malosi lava o ia ina ia lē avea ma sē e taufaaʻoleʻole, aemaise lava i le faataatiaina o le faaaʻoaʻoga saʻo mo lona aiga. Sa masani lava ona ia fai mai i a matou: “Pe afai e te tuuina atu lou ola ia Ieova, e iai se uiga o lena mea. E tatau ona e lotomalie e faia ni faataulaga mo Ieova. O le uiga moni lava lena o le avea ma Kerisiano.” O upu lava nei sa teu mau pea i loʻu mafaufau ma ua avea ma itu ua mafai ai ona ou mulimuli atu i lana faaaʻoaʻoga i le faia o faataulaga mo Ieova.

[Pusa i le itulau 27]

Christos: Ou te matuā talisapaia le faamaoni ma le lotoatoa o oʻu mātua ia Ieova ma lo la tuutoina atoatoa atu i le la avega tauave o ni mātua. E faifaimea faatasi lava lo matou aiga—mai lava i la matou auaunaga e oo atu i a matou faiga mālōlōga. E ui sa ono mafai ona la auai atu i le tele o isi mea, ae sa faafaigofie pea e oʻu mātua lo la olaga ae taulaʻi atu i le faiva. I le taimi nei, ou te iloa ua matuā sili atu loʻu fiafia ina ua ou auai atoatoa i le auaunaga a Ieova.

[Pusa i le itulau 28]

Gregory: E lē gata i upu faalaeiau a oʻu mātua ia te aʻu ina ia faalautele atu laʻu faiva, ae o a la faaaʻoaʻoga ma le faamaoniga o lo la olioli i le auaunaga ia Ieova na uunaʻia ai aʻu e toe iloilo oʻu tulaga, faagalo so o se popolega ma ni mea na faafatuulu i loʻu mafaufau i le amataina o le auaunaga faataimi atoa, ae ou matuā uaʻi atoatoa atu loa i le galuega a Ieova. Ou te faafetai i oʻu mātua mo le la fesoasoani mai ina ia ou maua le olioli lea ua iʻu i ai ona o loʻu finafinau.

[Pusa i le itulau 28]

Toula: E masani lava ona faamamafa e oʻu mātua le manatu faapea, o la tatou faiā ma Ieova o le mea sili lea ona tautele e mafai ona tatou maua, ma e na o le pau le auala e mafai ona tatou maua ai le fiafiaga moni, o le foaʻi atu lea ia Ieova o le mea e silisili ona lelei tatou te maua. Sa la gaoioi ina ia avea Ieova o se peresona moni lava ia i matou. E masani ona taʻu mai e loʻu tamā ia i matou e faapea, o se lagona e lē mafai e upu ona faamatalaina o le mafai ona moe i le pō ma se lotofuatiaifo e mamā, i le iloa sa e faia le mea sili e te mafai ina ia faafiafia ai Ieova.

[Ata i le itulau 25]

A o avea aʻu o se fitafita i Eleni, 1951

[Ata i le itulau 25]

O maʻua ma Ekaterini i le 1966

[Ata i le itulau 26]

Loʻu aiga i le 1996: (mai le itu agavale i le taumatau, pito i tua) Gregory, Christos, Toula; (pito i luma) Lakes, Ekaterini, ma aʻu