Pe Sili ea Ona Lelei Tulaga Tau Amio a le Tusi Paia?

“E MANAʻOMIA e se sosaiete se faatulagaga faavae o amioga tatau ia e maua ai e ona tagata le saogalemu ma taʻiala.” O le faamatalaga lena a se alii atamai mai Siamani, o ia o se tusitala ma o se faifaasalalauga i le televise. E mautinoa le talafeagai o lena manatu. Ina ia mafai ona mautū ma olaola lelei le sosaiete faaletagata, e tatau i tagata ona iai sa latou faavae mausalī mo tapulaa o loo taatele ona taliaina mo le mātauliaina o le mea e saʻo po o le mea e sesē, le mea lelei po o le mea leaga. O le fesili la: O ā tapulaa e sili atu ona lelei, e lē gata mo le sosaiete ae faapea foʻi i ona sui taʻitoʻatasi?

Pe afai o tapulaa tau amio a le Tusi Paia lea e faaaogā, e tatau la ona fesoasoani i tagata taʻitoʻatasi e ola ai i ni olaga mautū, ma le fiafia. I lena tulaga, pe afai e faalautele atu, o le a maua ai se sosaiete o tagata o ē usitaia na tapulaa, o loo sili atu ona fiafia ma sili atu ona mautū. Po o le tulaga ea lena o iai? Seʻi o tatou iloiloina le mea o fai mai ai le Tusi Paia i ni mataupu tāua se lua: le faamaoni i le faaipoipoga ma le faamaoni i le olaga i aso faisoo.

Ia Faatasi Pea ma Lau Paaga

Na faia Atamu e Lē na Foafoaina i tatou, ona faia foʻi lea o Eva e fai mana paaga. O le la faatasiga o le uluaʻi faaipoipoga lea i le talafaasolopito ma sa tatau  ona avea o se faiā e tumau. Na fetalai le Atua: ‘O le a tuua e le tane lona tamā ma lona tinā, a e faatasi ma lana avā.’ Pe ā ma le 4,000 tausaga mulimuli ane, ae toe taʻua e Iesu Keriso lenei tapulaa tau faaipoipoga mo ona soo uma. E lē gata i lea, sa ia taʻusalaina feusuaʻiga e fai i fafo atu o le liʻo o le faaipoipoga.—Kenese 1:27, 28; 2:24; Mataio 5:27-30; 19:5.

E tusa ai ma le Tusi Paia, o ki tāua e lua i se faaipoipoga fiafia o le alofa ma le faaaloalo e faaalia e paaga uma e toʻalua. E tatau i le tane, o le ulu lea o le aiga, ona ia faaalia le alofa lē manatu faapito e ala i le saʻilia o mea e lelei ai lana avā. E tatau ona la nonofo faatasi ma ia “ma le poto” ma e lē tatau ona “faaonoono” ia te ia. E tatau i le avā ona [“faaaloalo loloto,” NW] atu i lana tane. Pe afai e usitaia e paaga faaipoipo nei mataupu silisili, e mafai foʻi ona ʻalofia pe foʻia le tele o toʻatugā tau faaipoipoga. O le a manaʻo ai le tane e la te faatasi pea ma lana avā, ma e faapea foʻi le avā i lana tane.—1 Peteru 3:1-7; Kolose 3:18, 19; Efeso 5:22-33.

Pe iai ea se aogā o le tapulaa a le Tusi Paia faapea e tatau ona faatasi atu pea ma le faamaoni se tasi i lana paaga, i le mauaina o se faaipoipoga fiafia? Ia, seʻi manatu foʻi i iʻuga o se suʻesuʻega na faia i Siamani. Sa fesiligia tagata po o ā ni vala e tāua mo se faaipoipoga manuia. O se tasi o vala na sili ona faatāua mai, o le iai lea o le faamaoni i le vā o paaga. Pe e te lē ioe ea o le a sili atu ona fiafia tagata faaipoipo pe a latou iloa o loo faamaoni a latou paaga?

Ae Faapefea pe a Aliaʻe Faafitauli?

Ae faapefea pe a iai ni feeseeseaʻiga matuiā i le vā o se tane ma le avā? E faapefea pe afai ua mou atu lo la alofa? Po ua lē sili ea ona lelei i na tulaga ona faamutaina loa le faaipoipoga? Pe o loo talafeagai lava le tapulaa faale-Tusi Paia o le faatasi atu pea ma le faamaoni o se tasi i lana paaga?

Sa iloa lelei e tusitala o le Tusi Paia o le a fesagaʻi ulugalii faaipoipo uma ma faafitauli ona o le tulaga lē lelei atoatoa faaletagata. (1 Korinito 7:28) Peitaʻi, o ulugalii o ē usitaia tapulaa tau amio a le Tusi Paia latou te taumafai e lotofaamagalo ma galulue faatasi e foʻia o latou faafitauli. O le mea moni, e iai tulaga—e pei o le mulilua po o le faasauā—atonu e mafai ai i se Kerisiano ona mafaufau e teteʻa pe tatala le faaipoipoga. (Mataio 5:32; 19:9) Peitaʻi o le faamuta faatopetope o se faaipoipoga e aunoa ma se māfuaaga matuā matuiā, pe ina ia toe fai ai se isi paaga, e faaalia mai ai le manatu faapito ma le lē magafagafa i isi. E mautinoa lava e lē aumaia ai se mautū po o se fiafiaga i le olaga o se tasi. Seʻi o tatou faia se faaaʻoaʻoga.

Na lagona e Peteru * ua mou atu le malaulau fiafia lea sa iai muamua i lana faaipoipoga. O lea, na ia tuua ai lana avā ae alu ua nonofo ma Monika, o lē na ia lafoaʻia foʻi lana tane. Na faapefea le tulaga na oo i ai? E leʻi fia ni masina, ae taʻutino mai e Peteru faapea o le nonofo ma Monika sa “leʻi matuā lelei e pei o le tulaga sa ou faapea o le a iai.” Aiseā ua lē faapea ai? Na matuā manino mai lava vaivaiga faaletagata i lenei faatasiga fou e pei foʻi ona sa iai i le faatasiga muamua. Na atili ona faigatā le tulaga o mea, auā na avea lenei filifiliga faatopetope ma le manatu faapito, ma itu na oo ai o ia i ni faafitauli tugā tau seleni. E lē gata i lea, sa matuā mafatia faalogona o le fanau a Monika i le suiga faafuaseʻi ua iai i lo latou olaga faaleaiga.

E pei ona faataʻitaʻia mai e lenei mea na tupu, pe a fetaiaʻi se faaipoipoga ma vaitau e lē taugalemu ai, e seāseā lava avea ma vaifofō le sola ese mai le faafitauli. I le isi itu, pe a fesagaʻi ma faafitauli, o le ola i tapulaa tau amio o le Afioga a le Atua, le Tusi Paia, e masani lava ona faatoʻatoʻa mālie ai se faaipoipoga seʻia oo ina toe sologa lelei. O le tulaga lena na oo ia Tomasi ma Torise.

E silia ma le 30 tausaga talu ona faaipoipo Tomasi ma Torise ae amata loa ona malosi le inu a Tomasi i le ʻava malosi. Sa matuā oo Torise i mafatiaga o le mafaufau, ma la talanoaina ai loa se talaga faaipoipoga. Na sasaa atu mafatiaga o Torise i se tasi tuafafine Molimau a Ieova. Na faaali e le tuafafine Molimau ia Torise le mea o loo fai mai ai le Tusi Paia e faatatau i faaipoipoga, ma faalaeiauina o ia ina ia lē vavevave e teteʻa ae ia la muaʻi taumafai uma ma lana tane e saʻili se vaifofō. O le mea lena na faia e Torise. I le na o ni nai masina, ae lē toe manatunatu loa i se talaga faaipoipoga. Sa taufai galulue faatasi Tomasi ma Torise i le foʻiaina o o la faafitauli. O le usitaia o fautuaga a le Tusi Paia na faamalosia ai le la  faaipoipoga ma la maua ai se taimi e foʻia ai o la faafitauli.

Faamaoni i Mea Uma Lava

O le nonofo faamaoni pea ma le paaga faaipoipo e manaʻomia ai le malosi e tausisia ai amioga lelei ma pipii i mea ua saʻo. O uiga foʻi na o loo manaʻomia ina ia tumau ai ona faamaoni i se lalolagi lē faamaoni. E tele mea o fai mai ai le Tusi Paia e faatatau i le faamaoni. Na tusi atu le aposetolo o Paulo i Kerisiano o le uluaʻi senituri i Iutaia e faapea: “O loo loto i matou e amio lelei i mea uma lava.” (Eperu 13:18) O le ā le uiga o lena mea?

O se tagata faamaoni e faimea tonu ma e lē taufaasesē. E faimea saʻo i ana feutagaʻiga ma isi—e tautala saʻo, e tausi i lana upu, e lē taufaavalea pe na te faasesēina isi. E lē gata i lea, o le tagata faamaoni o se tasi e na te lē faaʻoleʻoleina sona uso a tagata. E iai se sao o tagata faamaoni i le faatupuina o se siʻomaga o le faatuatuaina ma le faamoemoeina, lea e taʻitaʻia atu i uiga lelei ma faaauiluma atili ai faiā malolosi i le vā o tagata.

Pe fiafia ea tagata faamaoni? Ia, ua iai māfuaaga e tatau ai ona latou fiafia. E ui lava i le taatele o faiga piʻopiʻo ma le taufaaʻoleʻole—pe ona o lea foʻi le māfuaaga—ae o loo tele lava ina fiafia isi i tagata e faamaoni. E tusa ai o se suʻesuʻega na faia i tagata talavou, na iloa ai, o le faamaoni o se uiga lelei sa matuā faatāuaina e le tusa ma le 70 pasene o ē na tali mai. E lē gata i lea, po o le ā lava lo tatou matutua o iai, ae o le faamaoni o se uiga autū e matuā manaʻomia ia i latou o loo tatou manatu i ai o ni a tatou uō.

Sa aʻoaʻoina Susitina e gaoi mai lava a o faatoʻā 12 ona tausaga. A o faagasolo tausaga, na oo ina matuā atamai lava o ia i le seʻi ato. Fai mai lana faamatalaga: “Sa iai ni aso e oo atu lava i le DM 5,000 [$2,200 Amerika] se aofaʻiga tupe ou te sau ma aʻu i le fale.” Peitaʻi e tele ni taimi na puʻe ai Susitina e leoleo, ma na olaola fefe ai lava o ia ina neʻi lafo i le falepuipui. Ina ua faamatala atu e Molimau a Ieova ia te ia le mea o fai mai ai le Tusi Paia e uiga i le faamaoni, o iinā na tosina ai loa Susitina i tulaga tau amio a le Tusi Paia. Sa ia aʻoaʻo ai ina ia usiusitai i le timaʻiga: “O lē gaoi aua neʻi toe gaoi.”—Efeso 4:28.

E oo ane i le taimi na papatiso ai Susitina e avea o se tasi o Molimau a Ieova, ua lē o toe avea o ia ma gaoi. Sa ia taumafai malosi e faamaoni i mea uma lava, talu ai sa matuā faamamafa lava e Molimau le tāua o le faamaoni ma isi uiga faa-Kerisiano. Ua lipotia mai e le nusipepa o le Lausitzer Rundschau e faapea: “O na amioga tatau e pei o le faamaoni, le fuafua tatau, ma le alofa i tuaoi, ua faatulaga mai le matuā tāua i le faatuatuaga o Molimau.” O le ā se faalogona o Susitina i le suiga o lona olaga? “Ua sili atu nei loʻu fiafia ina ua ou lē toe gaoi. Ua ou lagona o aʻu o se tagata e faaaloalogia i le sosaiete o tagata.”

E Aogā i Tagata Uma

O tagata e faamaoni atu i a latou paaga ma faamaoni i isi mea, e lē gata ina sili atu le fiafia o i latou lava ae e aogā foʻi i le sosaiete o tagata lautele. E sili atu i pule o galuega ona latou faafaigaluegaina tagata e lē faaʻoleʻole. Tatou te mananaʻo uma lava i ni tuaoi e maufaatuatuaina, ma tatou te mananaʻo e faia faatau i ni faleoloa o loo faia e ni tagata faipisinisi faamaoni. Pe tatou te lē o faaaloalogia ea le ʻaufaipolotiki, o leoleo, ma faamasino, o loo latou teena faiga faapiʻopiʻo? E telē se aogā o le a maua e tagata lautele pe a amio faamaoni ona sui e tusa ai o mataupu silisili faavae, talu ai e tatau ona latou faia faapea, ae lē seʻiloga ua talafeagai ma o latou tulaga lo latou faia faapea.

E lē gata i lea, o paaga faaipoipo e faamaoni o le faavae lea o aiga e mautū. Ma e ioe le toʻatele o tagata i se alii faipolotiki mai Europa o lē na ia folafola mai: “O loo faatumauina e le aiga [moni e tausisi i tū masani] e oo mai i aso nei, le mapusaga sili ona tāua mo le saogalemu ma se olaga uigā o tagata.” O se faatasiga faaleaiga e filemu, o iinā e maua ai e tagata matutua ma le fanau se avanoa e sili ona lelei latou te lagona ai le saogalemu tau i faalogona. O i latou o loo faamaoni i a latou faaipoipoga ua faapena ona fesoasoani i le atiina aʻe o se sosaiete e mautū.

Seʻi manatu i le tele o aogā o le a maua e tagata uma pe afai o le a leai ni paaga e lafoaʻia, leai ni faamasinoga mo talaga faaipoipoga, pe leai ni faamasinoga e filifiliina aiā mo le tausia o tamaiti. Ae faapefea pe afai e lē toe iai ni ē seʻi ato, o ē gāoi i faleoloa, o ē gāoi i ni mea na tuu atu latou te tausia, o tagata ofisa faimea piʻopiʻo, po o saienitisi taufaasesē? Po ua na o se miti ea le faalogo atu i lena mea? E lē faapena mo i latou o ē naunau moni i le Tusi Paia ma mea o loo fai mai ai e uiga i lo tatou lumanaʻi. Ua folafola  mai e le Afioga a le Atua e faapea ua lē o toe umi ona pulea lea e le Malo Faa-Mesia a Ieova le sosaiete uma o tagata i le lalolagi. I le pulega a lena Malo, o le a aʻoaʻoina ai ona tagatanuu uma ina ia ola e ōgatusa ma amioga tatau a le Tusi Paia. I lena taimi, o le a “fai lava le nuu mo tagata amiotonu, e nonofo ai pea i latou.”—Salamo 37:29.

O Tulaga Tau Amio a le Tusi Paia o Tulaga na e Sili Ona Lelei

O le faitau miliona o tagata ua latou iloiloina totoʻa le Tusi Paia ua oo ina latou talisapaia e faapea, o fautuaga a le Tusi Paia e faavae aʻe i le atamai mai le Atua, lea e silisili atu na i lo mafaufauga faaletagata. Ua manatu na tagata i le Tusi Paia o se tusi e maufaatuatuaina ma talafeagai ma le olaga i lo tatou lalolagi i aso nei. Ua latou iloa e mo lo latou lelei pe a utagiaina le fautuaga i le Afioga a le Atua.

O lea, ua teuloto ai e na tagata le fautuaga a le Tusi Paia e faapea: “Ia e faatuatua ia Ieova ma lou loto atoa; a e aua le faalagolago i lou lava atamai. Ia e manatua o ia i ou ala uma, ona faatonuina ai lea e ia lava ou ala.” (Faataoto 3:5, 6) O le faia faapea, ua matuā faaleleia ai o latou lava olaga, ma ua latou faaleleia ai foʻi olaga o o latou tuaoi. Ma ua latou ati aʻe ai se faatuatuaga e sili ona mautinoa i “le olaga . . . atali,” pe a oo ina tausisia e tagata uma amioga tatau a le Tusi Paia.—1 Timoteo 4:8.

[Faamatalaga pito i lalo]

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 5]

Pe a fesagaʻi ma faafitauli o le faaipoipoga, o le ola i tapulaa tau amio o le Tusi Paia, e masani ona faatoʻatoʻa mālie ai se faaipoipoga ma toe sologa lelei ai

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 6]

E ui lava i le taatele o faiga piʻopiʻo ma le taufaaʻoleʻole—pe ona o lea foʻi le māfuaaga—ae o loo tele lava ina fiafia isi i tagata e faamaoni