O Laau e Tutumau i Taimi Faigatā

O se tofē, e foliga mai e lē o se nofoaga talafeagai mo le faia ai o sou fale, aemaise lava pe afai o loo tū maualuga i luga o mauga. E ui lava ina tafatō na papa, ae peitaʻi, i nisi o laau o paina e matuā pipiimau lava o latou aa i na papa, ma e mafai lava ona tatalia e na laau le matuā mālūlū o le tau mālūlū ma tumau foʻi i lāmala o le tau māfanafana.

E MASANI lava, o nei laau matuā malolosi, e lē tutupu tele naʻuā e pei o laau o lo latou ituaiga ia e tutupu i fanua maulalo. O ogalaau o na laau atonu e tauponapona ma femilosaʻi ma ua matuā faatagitoʻia lava le tutupu aʻe o na laau. O nisi o laau e pei o laau ia e masani ona totō i totonu o ʻapa laau (bonsai)—e taofiofia lo latou tutupu e le tulaga lē lelei o le tau faapea le laʻitiiti o le eleele o loo ola ai.

E pei ona masani ona ola pea o nei laau i se tasi o siʻomaga aupito sili ona lē lelei i le lalolagi, atonu e te manatu ai e faapea o le a lē umi ona ola ona laau. Ae e lē o lea le tulaga. Ua faapea mai nisi, o le laau lea ua faaigoaina o le Metusela, le paina aupito leva, o loo tupu i se nofoaga maualuga e 10,000 futu [3,000 mita] i le White Mountains o Kalifonia, ua 4,700 tausaga le matua. Ua taʻua i le tusi, The Guinness Book of Records 1997 lenei laau, o le laau aupito sili lea ona leva o loo iai i le lalolagi. Ua faamatala mai e Edmund Schulman o lē na faia suʻesuʻega e uiga i nei laau anamua e faapea: “O le paina lea e taʻua o le bristlecone . . . e foliga mai e ola pea ona o tulaga faigatā. O paina taʻitasi uma i luga o White Mountains, ua iloa ua latalata i le taʻi 10,000 futu [3,000 mita] le maualuluga o nofoaga o loo ola ai ae o loo ola i se vaomatua e mātūtū ma gaoā. Ua iloaina foʻi e Schulman e faapea, o isi paina aupito leva sa faapena foʻi ona ola i ni tulaga lē lelei.

E ui lava e tatau ona sao na laau mai mea faigatā, ae o nei faaaʻoaʻoga o le tutumau, ua maua ai ni mea lelei mai ni aogā se lua o loo iai i na laau. O le nofoaga lea o loo ola ai na o laau na, e tau leai ni vaoiti, ma ua puipuia ai na laau mai le apoia i afi e mū ai togavao, o se tasi o tulaga e matuā lamatia ai laau tetele. E lē gata i lea, e matuā pipiimau lava aa o na laau i papa ma o lea ua na o se mafuiʻe lava e mafai ona liaʻiina.

I le Tusi Paia, ua faatusaina ai auauna faamaoni a le Atua i laau. (Salamo 1:1-3; Ieremia 17:7, 8)  E ono fesagaʻi foʻi i latou ma faigatā ona o tulaga ua oo i a i latou. O sauāga, o le lē lelei o le soifua mālōlōina, po o le omia i le mativa, e mafai ona matuā tofotofoina ai lo latou faatuatua, aemaise lava pe a faaauau pea puapuaga mai lea tausaga i lea tausaga. Ae peitaʻi, o Lē na Foafoaina i latou, o lē na faia laau ina ia matuā tutumau i faigatā, ua ia faamautinoaina ona tagata tapuaʻi e faapea, o le a na lagolagoina i latou. Ua folafola mai e le Tusi Paia i a i latou o ē o tutumau e faapea: ‘E faatumauina outou e ia, e faamalosia outou e ia.’—1 Peteru 5:9, 10.

O le ‘tumau o se tasi, le tūmausalī, po o le finafinau’ o le manatu lena o loo i tua o le veape Eleni e masani ona faaliliuina i le Tusi Paia o le “tumau.” I le pei o laau o paina, o se taula po o se faavae lelei, o le ki lena i le tumau. E tusa ai ma tulaga o Kerisiano, e manaʻomia ona faavae mausalī i latou i a Iesu Keriso ina ia mafai ai ona tutumau. Na tusi Paulo e faapea: “O lenei, faapei ona outou talia o le Alii o Keriso Iesu, ia savavali ai outou o ia te ia; ia mauaa outou ma ia atiina ae ia te ia, ma ia faatumauina i le faatuatua, faapei ona aʻoaʻoina o outou, ia faatele i ai ma le faafetai.”—Kolose 2: 6, 7.

Sa iloa e Paulo le manaʻomia ona iai o ni aa malolosi faaleagaga. O ia foʻi sa tauivi ma le “mea matuitui i le tino,” ma sa ia tumau i sauāga ogaoga i le faagasologa o lana faiva. (2 Korinito 11:23-27; 12:7) Ae sa oo ina ia iloaina e faapea, o le malosi mai le Atua sa mafai ai ona ia faaauau pea. Na ia faailoa mai e faapea: “Ou te mafaia mea uma lava ona o ia ua faamalosi mai ia te au.”—Filipi 4:13.

E pei ona faaalia i le faaaʻoaʻoga a Paulo, o le taulau ona tumau o se Kerisiano, e lē faalagolago i ni tulaga sologa lelei. I le pei o laau o paina e tumau i matagi malolosi mo le tele o senituri, e mafai foʻi ona tatou tutumau pe afai ua mauaa i tatou i a Keriso ma faalagolago i le malosi mai le Atua. E lē gata i lea, afai e tatou te tutumau seʻia oo i le iʻuga, ua i a i tatou le faamoemoe o le tofo lea o i tatou lava i le faataunuuga o le isi foʻi folafolaga tauatua e faapea: “Auā e pei o aso o le laau aso o loʻu nuu.”—Isaia 65:22; Mataio 24:13.