Na Latou Faafetaia‘ia Mea Matuitui i o Latou Tino
Na Latou Faafetaiaʻia Mea Matuitui i o Latou Tino
“Sa tuuina mai ia te au le mea matuitui i le tino, o le agelu a Satani, e tuʻi mai [“pea,” NW] ia te au.”—2 KORINITO 12:7.
1. O ā nisi o faafitauli o loo feagai ma tagata i aso nei?
PO O e tauivi ma se tulaga faigatā o loo tupu pea? Afai o lea, e lē na o oe o oo iai i lenā tulaga. I nei “aso faigata,” o loo faafetaiaʻia ai e Kerisiano faamaoni teteega ogaoga, o faafitauli i aiga, o maʻi, popolega i tulaga tau tupe, mafatiaga tau i faalogona, o le maliliu o ē pele, ma isi lava luʻi. (2 Timoteo 3:1-5) I nisi o atunuu, ua lamatia ai soifua o le toʻatele o tagata ona o le lē lava o taumafa faapea foʻi ma taua.
2, 3. O le ā le uiga lē mautonu e ono oo i ai mai faafitauli e pei o ni mea matuitui o loo tatou fesagaʻia, ma o le a mafai faapefea ona iʻu i se tulaga mataʻutia lenā mea?
2 O na faafitauli e mafai ona lagonaina ai e se tasi le matuā lofitūina, aemaise lava pe a tulaʻi mai le tele o mea faigatā i le taimi e tasi. Mātau le manatu o loo taʻua i le Faataoto 24:10: “Afai e te faavaivai i le aso vale, ua itiiti lava lou malosi.” Ioe, o le lotovaivai ona o tatou tulaga faigatā, e aveesea ai le malosi o loo tatou matuā manaʻomia, ma e mafai ona faavaivaia ai la tatou filifiliga mautū e tumau seʻia oo i le iʻuga. E faapefea ona tupu lea mea?
3 Ioe, o le lotovaivai e mafai ona faapogaia ai lo tatou lē taulau e mafaufau lelei. Mo se faaaʻoaʻoga, e faigofie tele ona tatou soona faatetelēina o tatou faigatā ma amata ai ona oo iā i tatou le faanoanoa. E ono alaga atu nisi i le Atua e faapea, “Aiseā ua e faatagaina ai lenei mea e tupu iā te aʻu?” Afai e oo ina mauaa nei uiga lē mautonu i le loto o se tagata, e mafai ona aveesea ai lona olioli faapea foʻi ma lona mautinoa. E mafai ona matuā lotovaivai se auauna a le Atua ma oo ai lava ina ia lafoaʻia le tauina o “le taua lelei i la le faatuatua.”—1 Timoteo 6:12.
4, 5. I nisi o tulaga, ua faapefea ona aafia Satani i o tatou faafitauli, ae o le ā le mautinoa e ao ona iā i tatou?
4 E mautinoa lava e lē māfua mai iā Ieova le Atua o tatou tulaga faigatā. (Iakopo 1:13) E oo mai iā i tatou nisi o tofotofoga ona ua tatou taumafai e faamaoni atu iā te ia. O le mea moni, o i latou uma e auauna atu iā Ieova ua latou fai i latou lava ma taulaʻiga a lona fili sili, o Satani le Tiapolo. I le utiuti o le taimi lea o loo totoe mo ia, ua taumafai ai lenā “atua [amio leaga] o le lalolagi nei” e uunaʻia so o se tasi o loo alofa iā Ieova e lafoaʻia le faia o Lona finagalo. (2 Korinito 4:4) Ua faaoo e Satani le tele o mafatiaga e na te mafaia i le faalapotopotoga atoa o le ʻauuso i le lalolagi. (1 Peteru 5:9) E moni, e lē o Satani e faapogaia o tatou faafitauli uma, ae e na te faaaogāina faafitauli o loo tatou fesagaʻia e faavaivaia atili ai i tatou.
5 O lea, po o le ā lava le malosi po o auupega o loo iā Satani, ae e mafai lava ona tatou faatoʻilaloina o ia! E mafai faapefea ona tatou mautinoa i lenā mea? Talu ai e tau Ieova le Atua mo i tatou. Ua ia faamautinoa e lē valelea ana auauna e tusa ai ma togafiti a Satani. (2 Korinito 2:11) O le mea moni, ua taʻu mai e le Afioga a le Atua iā i tatou le tele o mea e faatatau i faigatā ua pagatia ai Kerisiano moni. I le tulaga o le aposetolo o Paulo, ua faaaogā ai e le Tusi Paia le faaupuga “le mea matuitui i le tino.” Aiseā? Seʻi o tatou vaai i le auala o loo faamatala ai e le Afioga a le Atua lenā fuaiupu. O le a tatou iloa ai e faapea e lē na o i tatou o loo manaʻomia le fesoasoani a Ieova e manumalo ai i tulaga faigatā.
Le Māfuaaga ua Pei ai Tofotofoga o ni Mea Matuitui
6. O le ā na uiga i ai Paulo e tusa ai ma “le mea matuitui i le tino,” ma atonu o le ā lenā mea matuitui?
6 O le ogaoga o tulaga faigatā na oo iā Paulo, na faagaeeina ai o ia e tusi mai faapea: “Sa tuuina mai ia te au le mea matuitui i le tino, o le agelu a Satani, e tuʻi mai [“pea,” NW] ia te au, ina neʻi ou faamaualuga.” (2 Korinito 12:7) O le ā lenei mea matuitui i le tino o Paulo? O le mea moni, o se mea matuitui e ati atu i totonu o le tino e mautinoa lava le matuā tigā. O lea la ua taʻu mai e le faaupuga faafaatusa se mea na māfua ai tigā o Paulo—pe faaletino, pe i faalogona, po o mea uma e lua. Atonu na mafatia Paulo i se faalētonu o mata po o se isi lava maʻi o le tino. Pe atonu o le mea matuitui, na aafia ai i latou ia na luʻia agavaa o Paulo e avea ai o se aposetolo ma latou fesiligia foʻi le aogā o lana galuega talaʻi ma lana aʻoaʻo atu. (2 Korinito 10:10-12; 11:5, 6, 13) Po o le ā lava le tulaga na iai, o lenā mea matuitui sa iai pea iā Paulo ma na lē mafaia ona aveesea.
7, 8. (a) O le ā o loo faaalia mai e le faaupuga ‘tatuʻi pea’? (e) Aiseā e tāua ai lo tatou faafetaiaʻia o so o se mea matuitui o loo tatou pagatia ai i le taimi nei?
7 Mātau mai, na tuʻi pea e lenā mea matuitui ia Paulo. O le mea mataʻina, o le veape Eleni na faaaogā i inei e Paulo e sau mai le upu mo “ponaivi o tualima.” O loo faaaogā i se tulaga faaletino lenā upu i le Mataio 26:67, ma e faaaogā faafaatusa i le 1 Korinito 4:11. I na fuaiupu, o loo faailoa mai ai le manatu o le tatuʻi i moto. Talu ai le ʻinoʻino tele o Satani iā Ieova ma Ana auauna, e mafai la ona tatou mautinoa e faapea na fiafia le Tiapolo ona na faaauau pea ona tatuʻiina Paulo e lea mea matuitui. I aso nei, o loo faapena foʻi ona fiafia Satani pe a tatou mafatia faapena i se mea matuitui i le tino.
8 O lea, i le pei o Paulo, e manaʻomia ona tatou iloaina le auala e faafetaiaʻia ai na mea matuitui. E faalagolago i ai o tatou ola i le faia faapea! Ia manatua, e finagalo Ieova e faaauau ona tatou ola e faavavau i lana lalolagi fou, lea o le a tatou lē toe pagatia ai i faafitauli e pei o ni mea matuitui. Ina ia fesoasoani iā i tatou e maua lenei taui matagofie, ua tuuina mai e le Atua iā i tatou le tele o faaaʻoaʻoga i lana Afioga paia, le Tusi Paia, e faaalia ai faapea na mafai e ana auauna faamaoni ona faafetaiaʻia ma le manuia mea matuitui i o latou tino. O i latou o ni tagata e lē lelei atoatoa e pei foʻi o i tatou. O le iloiloina o nisi o nei “molimau e toʻatele” (NW) atonu e fesoasoani ai iā i tatou e ‘taufetuli ai ma le onosai i le ala tanu o i o tatou luma.’ (Eperu 12:1) O le manatunatu loloto i mea na latou onosaia e mafai ona ati aʻe ai lo tatou mautinoa faapea, e mafai ona tatou faafetaiaʻia so o se mea matuitui e ono faaaogā e Satani iā i tatou.
O Mea Matuitui na Pagatia ai Mefiposeta
9, 10. (a) Na faapefea ona oo iā Mefiposeta se mea matuitui i lona tino? (e) O le ā le agalelei na faaalia e le tupu o Tavita iā Mefiposeta, ma e ono mafai faapefea ona tatou faataʻitaʻi iā Tavita?
9 Seʻi mafaufau iā Mefiposeta, le atalii o le uō a Tavita, o Ionatana. Ina ua lima tausaga o Mefiposeta, na oo mai ai le tala ua fasiotia lona tamā o Ionatana, ma le tamā o lona tamā, le tupu o Saulo. Na lē toʻa le tamaʻitaʻi na tausia le tama. “Ona avae lea ia te ia e le na tausi ia te ia . . . , ua oo ina faataalise ona sola, ona paū ai lea o le tama, ona pipili ai lea o ia.” (2 Samuelu 4:4) O lenei lē atoatoa o le malosi o le tino, e lē taumatea na avea ma se mea e matuā matuitui tele na tatau ona onosaia e Mefiposeta a o ia tuputupu aʻe.
10 Ona o le alofa tele o le tupu o Tavita mo Ionatana, na ia faaalia ai le agalelei iā Mefiposeta i nai tausaga mulimuli ane ai. Na tuuina atu e Tavita meatotino uma a Saulo iā te ia ma tofia le auauna a Saulo o Sipa e avea ma lē e vaaia lenei fanua. Na taʻu atu foʻi e Tavita iā Mefiposeta e faapea: ‘E le aunoa ona e ʻai i laʻu laoai’ (2 Samuelu 9:6-10) E mautinoa na faamāfanafanaina Mefiposeta i le agalelei o Tavita ma na fesoasoani lea tulaga e faaitiitia ai le tigā o le lē atoatoa o lona malosi. Maʻeu se lesona lelei ua maua mai ai! E tatau foʻi ona tatou faaalia le agalelei iā i latou o loo tauivi ma le mea matuitui i le tino.
11. O le ā na taʻua e Sipa e faatatau iā Mefiposeta, ae e faapefea ona tatou iloa, o le mea na ia taʻua o se pepelo? (Tagaʻi i le faaopoopoga i le pito i lalo.)
11 Mulimuli ane, na tauivi ai foʻi Mefiposeta ma se isi mea matuitui i lona tino. Na faia e lana auauna o Sipa ni tala e faaleaga ai o ia i le tupu o Tavita, lea na sola ese mai Ierusalema ona o le fouvale a lona atalii o Apisaloma. Na taʻua e Sipa e faapea e lē faamaoni Mefiposeta i lona nofo ai i Ierusalema ona o loo faamoemoe e na te fia mauaina le tulaga tautupu. * Na talitonu Tavita i faamatalaga taufaaleaga a Sipa ma tuuina atu ai loa iā Sipa mea uma a Mefiposeta i lenā tagata pepelo!—2 Samuelu 16:1-4.
12. Na faapefea ona tali atu Mefiposeta i lona tulaga na iai, ma e faapefea ona avea o ia ma faaaʻoaʻoga lelei mo i tatou?
12 Peitaʻi, ina ua oo ina feiloaʻi Mefiposeta ma Tavita, ona ia taʻu atu lea i le tupu le mea moni lava na tupu. Sa ia sauniuni e alu atu iā Tavita ae na faasesēina o ia e Sipa ma ofo atu ai e alu e fai o ia ma ona sui. Pe na faasaʻoina e Tavita lenei sesē? Sa leʻi faasaʻoina atoatoa. Na ia vaeluaina meatotino i ia tamāloloa e toʻalua. O i inei la, na ala mai ai foʻi se isi mea na ono avea ma mea matuitui i le tino o Mefiposeta. Pe na matuā lē fiafia ai ea o ia? Pe na ia faatautee i le faaiʻuga a Tavita, ma faitio atu faapea e lē fetaui? E leai, ae na ia taliaina ma le lotomaulalo le fanoga o le tupu. Na ia taulaʻi atu i vala lelei o mea, ma olioli i le toe taliu saogalemu ane o le tupu tofia o Isaraelu. Na faataatia moni lava e Mefiposeta se faaaʻoaʻoga e sili ona lelei, i le onosaia o le tulaga lē atoatoa o le malosi o le tino, le taufaaleaga, ma le faanoanoa.—2 Samuelu 19:24-30.
Na Fesagaʻia ma le Manuia e Neemia Ona Tulaga Faigatā
13, 14. O ā mea matuitui na onosaia e Neemia ina ua ia foʻi e toe fausia pa o Ierusalema?
13 Manatu i mea matuitui faafaatusa na onosaia e Neemia ina ua ia toe foʻi atu i le aai o Ierusalema lea ua leai se pa, i le senituri lona lima T.L.M. E taunuu atu i le aai ua leai moni lava se puipuiga o iai, ma o tagata Iutaia na toe faafoʻisia i lo latou nuu sa lē maopoopo, ma ua lotovaivai, ma lē mamā i le silasila a Ieova. E ui lava na faatonuina e le Tupu o Aretaseta le toe fausia o pa o Ierusalema, ae e leʻi umi ae iloa e Neemia faapea sa avea lona tofiga o se mea e inosia e alii o nuu na latalata ane. “Ua sau le tagata e saili i se lelei mo le fanauga a Isaraelu, ona matuā tiga tele lava lea o i laua.”—Neemia 2:10.
14 Na faia e na tagata ese e tetee mea uma e mafai e lo latou malosi e taofia ai le galuega a Neemia. O ā latou faamataʻuga, o pepelo, o taufaaleaga, ma le taufaafefe—e aofia ai le faaaogāina o sipai na auina atu e faalotovaivai ai o ia—sa pei o ni mea matuitui faifai pea i lona tino. Pe na ia lolo atu i togafiti a na fili? E leai! Na ia tuu atu lona faatuatuaga atoatoa i le Atua, e leʻi faavaivai ai lava. O lea, ina ua māeʻa le toe fausiaina o pa o Ierusalema, na saunia ai e lenā mea se faamaoniga maumaututū i le lagolagosua alofa a Ieova iā Neemia.—Neemia 4:1-12; 6:1-19.
15. O ā faafitauli i tagata Iutaia na matuā mafatia ai Neemia?
15 I le avea o ia ma alii pule, na tauivi foʻi Neemia ma le tele o faafitauli i tagata o le Atua. O nei faafitauli sa pei o ni mea matuitui na matuā mafatia ai o ia ona na aafia ai le faiā a tagata ma Ieova. Na tāpā e tagata mauʻoa ni tupe tului tetelē, o lea la ina ia mafai ona totogia e o latou uso matitiva aitalafu faapea foʻi ma lafoga a Peresia, sa tatau ona tuufaafaatau e o latou uso matitiva o latou laueleele, ma oo lava i le faatauina atu o a latou fanau e fai ma pologa. (Neemia 5:1-10) E toʻatele tagata Iutaia na solia le Sapati ma na lē taulau ona latou tausia le ʻau sā Levī ma le malumalu. E lē gata i lenā, na faaipoipo atu nisi i “fafine o Asetota, ma sa Amonī, ma sa Moapī.” Pagā le tigā ai o Neemia! Ae e leai ma se tasi o nei mea matuitui na faapogaia ai o ia e faamaamulu. Sa ia faafetaiaʻia pea lava pea luʻi i le avea ai o sē e sapasapaia tulafono amiotonu a le Atua. I le pei o Neemia, seʻi aua lava neʻi o tatou faatagaina amioga lē faamaoni a isi e faavaivaia ai i tatou i le auaunaga faamaoni iā Ieova.—Neemia 13:10-13, 23-27.
Na Faafetaiaʻia e le Toʻatele o Isi Tagata Faamaoni Mea Matuitui i le Tino
16-18. Na faapefea i feteenaʻiga faaleaiga ona mafatia ai Isaako ma Repeka, Hana, Tavita, ma Hosea?
16 O loo i le Tusi Paia le tele o isi faaaʻoaʻoga o tagata na faafetaiaʻia tulaga mafatia na sa pei o ni mea matuitui. O se tasi o pogai masani o na mea matuitui, o faafitauli ia faaleaiga. O avā e toʻalua a Esau sa fai ma “faatiga loto ia Isaako ma Repeka,” o mātua ia o Esau. Na oo lava ina faapea mai Repeka ua ia fiu i lona ola faatasi ma na fafine. (Kenese 26:34, 35; 27:46) Seʻi manatu foʻi iā Hana ma le isi avā a lana tane, o Penina, lea na matuā “faalili foi ia te ia” ona o le lē fanau o Hana. Atonu na mafatia soo Hana i lenei taufaifai i totonu lava o lo latou aiga. E mautinoa na faaliliina foʻi o ia e Penina i luma o tauaiga ma uō, a o auai atu le aiga i le tausamiga i Sailo. Sa pei lenei mea o le uunaʻia atili atu o le mea matuitui i le tino o Hana.—1 Samuelu 1:4-7.
17 Seʻi manatunatu i tulaga na onosaia e Tavita ona o le fuā valea o le tamā o lana avā, le tupu o Saulo. Ina ia faasaoina lona ola, na tatau iā Tavita ona ola i ana i le vaomatua o Enokati, lea na ia aʻea ai mafa mataʻutia e tafatō ma gaoā. E lē taumatea le avea o lenei tulaga lē tonu ma mea e lē fiafia ai, ona e na te leʻi faia se mea leaga iā Saulo. Peitaʻi, mo le tele o tausaga sa ola solasola ai Tavita—ua māfua nei mea uma ona o le fuā o Saulo.—1 Samuelu 24:14, 15; Faataoto 27:4.
18 Seʻi manatu i feteenaʻiga faaleaiga lea na fetaiaʻi ma le perofeta o Hosea. Na avea lana avā ma fafine mulilua. E lē taumatea o amioga lē mamā a lana avā sa avea ma mea matuitui i lona loto. Ae pagā le tigā atili o lona loto ina ua fanauina e lana avā ni fanau e ese o la tamā ona o lana faitaaga!—Hosea 1:2-9.
19. O ā sauāga na pagatia ai le perofeta o Mekaio?
19 O le isi mea matuitui i le tino, o sauāga. Seʻi manatu i le mea na tupu i le perofeta o Mekaio. Sa matuā tigā lava le tagata amiotonu o Mekaio ona o le vaai atu i lenā tupu amioleaga o Aapo o loo siʻomia e perofeta pepelo ma na talitonu Aapo i a latou pepelo na faia ma le loto iai. O lea ina ua taʻuina atu e Mekaio iā Aapo faapea o na perofeta uma sa tautatala uma mai i se “agaga pepelo,” o le ā na faia e le taʻitaʻi o na tagata pepelo? Ioe, na ia ‘tuʻi atu ia Mekaio i lona alafau’! Ae e sili atu ona leaga le tali atu a Aapo i le lapataʻiga a Ieova e faapea o taumafaiga ina ia toe maua Ramota-Kiliata, ua mautinoa e lē taulau. Na faatonuina e Aapo ina ia lafoina Mekaio i le falepuipui ma faalaʻitiiti meaʻai ma vai e ave i ai. (1 Tupu 22:6, 9, 15-17, 23-28) Ia manatua foʻi Ieremia ma le auala na faia ai o ia e tagata na faaoosala iā te ia.—Ieremia 20:1-9.
20. O ā mea matuitui na onosaia e Naomi, ma na faapefea ona tauia o ia?
20 O le maliu o sē e pele o le isi lenā tulaga e matuā faanoanoa ai, lea e pei o se mea matuitui i le tino. Na onosaia e Naomi le tigā o le oti o lana tane ma lana fanau tama e toʻalua. Na ia toe foʻi atu i Peteleema a o ia lagonaina pea na mea matuiā na tutupu,. Na ia taʻu atu i ana uō e aua neʻi toe taʻua o ia o Naomi, a o Mara, o se igoa e taʻu atu ai le tigā o mea ua oo iā te ia. O lea, mulimuli ane, na tauia e Ieova lona onosai i le mauaina o se tama tama a lana tama lea na avea ma se tasi na tau atu lona gafa i le Mesia.—Ruta 1:3-5, 19-21; 4:13-17; Mataio 1:1, 5.
21, 22. Na faapefea ona feagai Iopu ma le toesea o ana mea, ma na faapefea ona ia tali atu?
21 Manatu i le faateʻia o Iopu ina ua ia faalogo atu i le feoti faafuaseʻi o lana fanau pele e toʻasefulu, faapea ai ma le toesea o ana lafumanu ma ana auauna na iai. Na faafuaseʻi ona faalētonu atoa le tulaga o lona olaga na iai! O lea, a o lē mautonu Iopu i nei mea ua tutupu, ae taia loa o ia e Satani i le maʻi. Sa ono manatu Iopu o lenei maʻi leaga na oo iā te ia, o le a oti ai. O le faigatā tele o ona tigā lea na ia lagona ai e faapea o le oti o le a mafai ai ona mapu o ia.—Iopu 1:13-20; 2:7, 8.
22 E foliga mai e pei e leʻi lava ia mea na tutupu, ona na alu ane lana avā ua mafatia ma le tigā tele ma alaga atu iā te ia: “Ina faifai ia e oe o le Atua, ma e oti ai.” Pagā se matuitui o lenei mea i lona tino o loo tigā! O le isi mea na sosoo ai, o aumea e toʻatolu a Iopu, na i lo le faamāfanafana atu iā te ia, ae na latou osofaʻia o ia i manatu lē moni, ma tuuaʻia o ia i agasala faalilolilo ma masalomia faapea o le māfuaaga lenā o ona mala. O o latou manatu sesē sa iai na pei ua atili uunaʻi atu ai pea mea matuitui i lona tino. Mātau mai, e leʻi iloa e Iopu le māfuaaga na tutupu ai nei mea leaga iā te ia, ma e na te leʻi iloa foʻi faapea o le a faasaoina lona ola. Peitaʻi, “ua le agasala Iopu i na mea uma, ua na le taʻu valeina foi le Atua.” (Iopu 1:22; 2:9, 10; 3:3; 14:13; 30:17) E ui lava ina feagai ma le tele o mea matuitui i le taimi e tasi, ae sa ia leʻi lafoaʻia ai lona ala faamaoni. Maʻeu se faalaeiauina ai!
23. Aiseā na mafai ai e i latou faamaoni na tatou talanoaina ona onosaia mea matuitui eseese i le tino?
23 E mautinoa le tele o isi faaaʻoaʻoga e pei o ia na taʻua muamua. O loo i le Tusi Paia le tele o isi faaaʻoaʻoga. O nei auauna faamaoni uma, sa tauivi ma o latou lava mea matuitui faafaatusa. Ae pagā le eseese o ituaiga o faafitauli na latou fesagaʻia! Peitaʻi, na iai se mea na tutusa uma ai i latou. E leai ma se tasi o i latou na lafoaʻia la latou auaunaga iā Ieova. E ui lava i o latou tofotofoga faigatā, ae na latou faatoʻilaloina Satani i le malosi na avatu e Ieova iā i latou. E faapefea? O le a taliina i le mataupu o loo sosoo mai le fesili lenei ma faailoa mai ai iā i tatou le auala e mafai ai foʻi ona tatou fesagaʻia so o se mea e pei o se mea matuitui i o tatou tino.
[Faamatalaga pito i lalo]
^ pala. 11 O na ituaiga o faufauga faamaualuga e lē fetaui ma amioga a se tagata e lotofaafetai ma lotomaulalo e pei o Mefiposeta. E mautinoa lona iloa lelei o le talaaga faamaoni na faataatia e lona tamā, o Ionatana. E ui lava o ia o se alo o le tupu o Saulo, ae na taliaina ma le lotomaulalo e Ionatana ia Tavita, o ia o le tupu filifilia a Ieova mo Isaraelu. (1 Samuelu 20:12-17) Ona o Ionatana o se matua e mataʻu i le Atua ma o se uō faamaoni iā Tavita, o le a lē aʻoaʻoina ai la e Ionatana lona atalii laʻitiiti e sini atu i le mauaina o le pule tautupu.
O le a Faapefea Ona E Tali?
• Aiseā ua pei ai o ni mea matuitui i le tino ia faafitauli o loo tatou fesagaʻia?
• O ā nisi o mea matuitui na tatau iā Mefiposeta ma Neemia ona onosaia?
• I faaaʻoaʻoga faale-Tusi Paia o tane ma fafine o ē na tumau i mea matuitui eseese o le tino, o ai patino na pāʻia ai lou loto, ma aiseā?
[Fesili mo le Suʻesuʻega]
[Ata i le itulau 15]
Na faafetaiaʻia e Mefiposeta le lē atoatoa o le malosi o le tino, le taufaaleaga, ma le faanoanoa
[Ata i le itulau 16]
Na finafinau Neemia e ui i teteega