Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Fesili Mai le ‘Aufaitau

Fesili Mai le ‘Aufaitau

Fesili Mai le ʻAufaitau

Ina ua vaaia e Ioane le “motu o tagata e toatele” o loo faia la latou auaunaga paia i le malumalu o Ieova, o lē fea vaega o le malumalu na latou faia ai lenei auaunaga?—Faaaliga 7:9-15.

Ua talafeagai ona faapea o loo tapuaʻi le motu o tagata e toʻatele iā Ieova i se tasi o lotoā i le lalolagi o lona malumalu sili faaleagaga, ma o loo faasino faapitoa i le lotoā lea o loo feagai lona faatusatusaga ma le lotoā i fafo o le malumalu o Solomona.

Sa manatu muamua e faapea o loo iai le motu o tagata e toʻatele i le tulaga ua avea ma faataunuuga faaleagaga o le Lotoā lea o Nuu Ese sa iai i le taimi o Iesu. Peitaʻi ane, o ni saʻiliʻiliga faaopoopo na faia ua faaalia ai e faapea, e lima ni māfuaaga e lē o saʻo ai lea manatu. Muamua lava, e lē o iai ni faataunuuga o vaega uma o le malumalu lea na fausia e Herota, i le malumalu sili faaleagaga o Ieova. Mo se faataʻitaʻiga, sa iai se Lotoā o Fafine ma se Lotoā o Isaraelu i le malumalu o Herota. Sa mafai uma e tane ma fafine ona ulufale i le Lotoā o Fafine, ae e na o tane sa mafai ona ulu i le Lotoā o Isaraelu. Peitaʻi ane, o loo tapuaʻi faatasi tane ma fafine i lotoā i le lalolagi o le malumalu sili faaleagaga o Ieova. (Kalatia 3:28, 29) O lea la, e leai se vaega e tutusa ma le Lotoā o Fafine, po o le Lotoā o Isaraelu, i le malumalu faaleagaga.

Māfuaaga lona lua, sa lē o iai se Lotoā o Nuu Ese i le ata na saunia e le Atua o le malumalu o Solomona, , faapea foʻi ma le malumalu o le vaaiga a Esekielu; ma sa leʻi iai foʻi se Lotoā o Nuu Ese i le malumalu lea na toe fausia e Serupapelu. O lea la, e leai se faavae e faapea ai e iai se vala faaleagaga o le Lotoā o Nuu Ese i le faatulagaga mo le tapuaʻiga i le malumalu sili faaleagaga o Ieova, aemaise lava pe a fua atu i le manatu lea o loo sosoo mai.

Manatu lona tolu, na fausia e le tupu Etoma o Herota le Lotoā o Nuu Ese ina ia viia ai o ia faapea foʻi ma lona fia lelei iā Roma. E tusa o le 18 po o le 17 T.L.M., na amata ai ona faaleleia e Herota le malumalu o Serupapelu. Ua faapea mai le faamatalaga a le Anchor Bible Dictionary: “O le ituaiga o fausaga lea sa masani ai le malo o [Roma] i Sisifo . . . na manaʻomia ai se malumalu e sili atu ona telē na i lo malumalu o malo i sasaʻe.” Ae peitaʻi, ua uma ona faataatia le telē o le malumalu. Ua faamatala mai e le lomifefiloi e faapea: “O le Malumalu lava ia sa tatau ona tutusa lona telē ma le tetelē o malumalu na muamua atu [o Solomona ma Serupapelu], ae sa lē faatapulaaina le telē o le Laufanua o loo iai le Malumalu.” O lea, na faatelēina ai e Herota le vaega o loo iai le malumalu e ala i le faaopoopo i ai o le vaega lea ua taʻua i aso nei o le Lotoā o Nuu Ese. Aiseā o le a manaʻomia ai fua se faataunuuga o se vaega o le malumalu e faapea sona talaaga i le faatulagaga a Ieova i lona malumalu faaleagaga?

Manatu lona fā, so o se isi lava—o ē tauaso, o ē pipili, ma i latou o Nuu Ese e leʻi peritomeina—e mafai ona ulufale atu i le Lotoā o Nuu Ese. (Mataio 21:14, 15) E moni, sa iai le aogā o le lotoā mo le toʻatele o tagata o Nuu Ese lē peritomeina o ē na mananaʻo e faia se taulaga i le Atua. O nisi taimi, o i inā foʻi na lauga atu ai Iesu i tagata ma e faalua ona ia tuliesea ai le ʻausuitupe ma le ʻaufaatauʻoa i lona fai atu i ai ua latou taʻufaatauvaaina le fale o lona Tamā. (Mataio 21:12, 13; Ioane 2:14-16) E ui i lea, e tusa ai ma The Jewish Encyclopedia: “O le mea moni lava ia, o le lotoā i fafo, sa lē o se vaega o le Malumalu. E lē paia lona laueleele, ma e mafai e so o se isi lava ona ulu atu i ai.”

Māfuaaga lona lima, o le upu Eleni (hi·e·ron’) lea ua faaliliuina o le “malumalu” ua faaaogāina ai e faasino atu i le Lotoā o Nuu Ese, o loo “faasino i le fausaga atoa, ae lē faapito na o le Malumalu,” o le faamatalaga lenā mai le Handbook on the Gospel of Matthew na tusia e Barclay M. Newman ma Philip C. Stine. Ae, o le upu Eleni (na·os’) lea ua faaliliuina “malumalu,” e pei ona iai le vaaiga a Ioane e faatatau i le motu o tagata e toʻatele, o loo iai lava sona faatatauga faapitoa. Pe a faatatau i le malumalu i Ierusalema, e masani ona faatatau i le Mea e Silisili ona Paia, le malumalu, po o vaipanoa eseese i totonu o le malumalu.—Mataio 27:5, 51; Luka 1:9, 21; Ioane 2:20.

O loo faaalia le faatuatua e le motu o tagata e toʻatele i le taulaga togiola a Iesu. Ua mamā i latou faaleagaga ona ua “ta o latou ofu, ma ua faasinasinaina o latou ofu i le toto o le Tamai mamoe.” O lea, ua taʻuamiotonuina ai i latou ma o lo latou faamoemoe o le avea lea ma uō a le Atua ma sao mai ai i le puapuaga tele. (Iakopo 2:23, 25) I le tele lava o vala, ua pei i latou o ē e liulotu i Isaraelu ia na gauaʻi atu i le feagaiga o le Tulafono ma tapuaʻi faatasi ma tagata Isaraelu.

O le mea moni, e leʻi auauna na tagata liulotu i le lotoā tutotonu i le mea sa faatinoina ai e faitaulaga o latou tiute. E lē o iai foʻi le motu o tagata i le lotoā tutotonu o le malumalu sili faaleagaga o Ieova, lea e faaata mai ai le tulaga lelei atoatoa ma le amiotonu o atalii ua avea ma sui o le “au ositaulaga paia” a Ieova a o iai i le lalolagi. (1 Peteru 2:5) Ae e pei ona faamatala atu e le toeaina i le lagi iā Ioane, o loo iai lava le motu o tagata e toʻatele i totonu o le malumalu, ae e lē o i fafo o le malumalu i se Lotoā faaleagaga mo Nuu Ese. O se matuā faaeaga lava lea tulaga! Ua matuā faamamafa mai ai foʻi iā i tatou taʻitoʻatasi le tatau ona tausisia o le tulaga mamā faaleagaga ma tau amio i taimi uma lava.

[Siata/Ata i le itulau 31]

(Tagaʻi i le lomiga mo le ata atoa)

Malumalu o Solomona

1. O le Malumalu

2. Lotoā i Tutotonu

3. Lotoā i Fafo

4. Ala faasitepu i le Lotoā o le Malumalu