Ia Avea o ni Tagata ua Faamamāina mo Galuega Lelei
Ia Avea o ni Tagata ua Faamamāina mo Galuega Lelei
“Ia tatou faamamā ia te i tatou i mea uma e leaga ai le tino atoa ma le agaga, ia faaatoatoaina lo outou faapaiaina i le mataʻu i le Atua.”—2 KORINITO 7:1.
1. O le ā o loo manaʻomia e Ieova mai iā i latou o ē e tapuaʻi atu iā te ia?
“O AI ea se alu ae i le mauga o Ieova? O ai se tumau i lona afioaga paia?” Na lāgā e Tavita le tupu o Isaraelu anamua lenā fesili faatupu manatu e faatatau i le tapuaʻiga e taliaina e Ieova. Ona ia aumaia lea o le tali e faapea: “O le ua i ai lima mamā, ma le loto mamā; o le ua le naunau lona loto i le mea faatauvaa, ma ua le tauto faaʻoleʻole.” (Salamo 24:3, 4) Ina ia talileleia e Ieova, o lē e aupito sili ona paia, e tatau i sē tasi ona mamā ma paia. I se taimi muamua atu, na faamanatu atu ai e Ieova i le faapotopotoga o Isaraelu e faapea: “Ia faapaiaina outou e outou, ma ia paia outou; auā e paia lava aʻu.”—Levitiko 11:44, 45; 19:2.
2. Sa faamamafa faapefea e Paulo ma Iakopo le tāua o le mamā i le tapuaʻiga moni?
2 I ni senituri mulimuli ane, na tusi atu ai le aposetolo o Paulo i uso Kerisiano i le aai o Korinito lea sa paʻū maualalo lo latou tulaga tau amio e faapea: “O lenei, le au pele e, ona ua ia te i tatou o ia upu ua folafolaina mai, ia tatou faamamā ia te i tatou i mea uma e leaga ai le tino atoa ma le agaga, ia faaatoatoaina lo outou faapaiaina i le mataʻu i le Atua.” (2 Korinito 7:1) Ua toe faatulaʻi mai ai foʻi i inei le manatu e faapea ina ia iai se faiā ma le Atua ma mauaina ana faamanuiaga na folafola mai, e tatau i sē tasi ona mamā ma saʻoloto mai i mea e leaga ma faatamaʻia ai i le faaletino ma le faaleagaga. I se tulaga talitutusa, ina ua tusi atu e uiga i le tapuaʻiga e taliaina e le Atua, na taʻua ai e le soo o Iakopo e faapea: “O lenei lava le amio Atua [tapuaʻiga] e lelei ma le faamaoni i luma o le Atua o le Tamā lea, ina ia tauasiasi atu i e mātua oti ma fafine ua oti a latou tane i o latou tiga, ia leoleo foi o ia ia te ia, ina neʻi pisia mai o ia i le lalolagi.”—Iakopo 1:27.
3. Ina ia talileleia e le Atua la tatou tapuaʻiga, o le ā e tatau ona tatou manatu mamafa i ai?
3 Talu ai o le mamā, le paia, ma le faamaoni o ni vala tāua ia i le tapuaʻiga moni, so o se tasi lava la e manaʻo ina ia maua le faamaoniga a le Atua, e ao ona manatu mamafa i le ausiaina o na mea manaʻomia. Peitaʻi, ona o le eseese mamao o faatulagaga ma taofi o tagata i aso nei e faatatau i le tulaga mamā, e manaʻomia ai ona tatou malamalama ma pipiimau i mea e mamā ma talileleia i le silafaga a Ieova. E manaʻomia ona tatou iloa mea o loo faafinagaloina e le Atua mai ona tagata tapuaʻi i lenei itu, ma mea sa ia faia e fesoasoani ai iā i latou ina ia mamā ma tumau ai i le mamā ma talileleia e lona finagalo.—Salamo 119:9; Tanielu 12:10.
Ia Mamā mo le Tapuaʻiga Moni
4. Faamatala le manatu faale-Tusi Paia e uiga i le mamā?
4 E manatu le toʻatele o tagata, o le mamā e faauiga atu i le tau ina faamamā ese o le palapala po o mea e leaga ai. Peitaʻi i le Tusi Paia, o loo faailoa mai ai le mamā i le tele o upu Eperu ma upu Eleni o loo faamatalaina ai le mamā e lē gata i le itu faaletino, ae o loo sili atu foʻi ona faatatau i le itu tau amio ma le itu tau tapuaʻiga. O le mea lea, ua taʻua ai i se tasi o lomifefiloi o le Tusi Paia e faapea: “O le ‘mamā’ ma le ‘lē mamā’ o ni upu e seāseā ona faatatau atu i mataupu e uiga i le tumamā, ae e tele ina faatatau atu i aʻoaʻoga faalelotu. Ona o lea uiga, ua toetoe ai lava o vaega uma o le olaga ua aafia ai i le mataupu silisili e uiga i le ‘mamā.’”
5. O le ā le telē sa faatulaga atu ai e le Tulafono Faa-Mose le mamā i le olaga o se tagata Isaraelu?
5 Ioe, sa iai i le Tulafono faa-Mose tulafono ma poloaʻiga e toeitiiti lava aofia ai vaega uma o le olaga o tagata Isaraelu, i le faamāioio mai ai o mea sa mamā, e taliaina, atoa ma mea sa lē mamā e lē taliaina. Mo se faaaʻoaʻoga, i le Levitiko mataupu e 11 e oo i le 15, tatou te maua ai faatonuga auʻiliʻili e faatatau i mea e mamā ma mea e lē mamā. Sa lē mamā nisi o manu, ma na vaoia tagata Isaraelu mai le ʻaina. Na avea le fanautama o se mea sa lē mamā ai se fafine mo se vaitaimi patino. O nisi o faamaʻi o le paʻu, aemaise le lepela, ma le alu o le sua o le totogasā (seʻi tulou) o se tane po o se fafine, e māfua ai foʻi ona lē mamā se tagata. Na faamāioio mai foʻi e le Tulafono mea e ao ona faia i tulaga e aafia ai le lē mamā. Mo se faaaʻoaʻoga, i le Numera 5:2 tatou te faitau ai e faapea: “Ina fai atu ia i le fanauga a Isaraelu ia latou aueseina i le toagālauapi o e lepela uma, ma i latou uma o i ai le gau [“alu le sua o le totoga sa,” NW], ma i latou uma ua leaga i le tagata oti.”
6. Mo le ā le fuafuaga na tuuina atu ai tulafono e uiga i le mamā?
6 E leai se masalosalo, o nei tulafono ma isi tulafono mai iā Ieova, o loo iai aʻoaʻoga faafomaʻi ma le auala e gaoioi ai le tino o le tagata, o manu ma laau. O nei aʻoaʻoga ua leva ona iai ae faatoʻā iloa nei e saienitisi ma fomaʻi, ma sa faapea ona aogā i tagata pe afai e latou te mulimuli i ai. E ui i lea, o nei tulafono sa lē tau o se aiaiga mo le soifua mālōlōina na aumai ai pe na o ni taʻiala faafomaʻi. Sa avea o se vaega o le tapuaʻiga moni. O le mea moni ona sa aafia olaga o tagata i aso taʻitasi i tulafono—taumafa, fanautama, faiā tau i le faaipoipoga, ma isi mea—na matuā faamamafa ai le manatu e faapea i le avea o so latou Atua, sa iai iā Ieova le aiā e filifilia ai mo i latou le mea sa talafeagai ma le mea sa lē talafeagai i vala uma o o latou olaga, lea na tuuina atu atoatoa iā Ieova.—Teuteronome 7:6; Salamo 135:4.
7. O ā faamanuiaga o le a maua e le nuu o Isaraelu, e ala i le tausisia o le Tulafono?
7 Na puipuia foʻi e le feagaiga o le Tulafono tagata Isaraelu mai faiga lē mamā a nuu na siʻomiaina i latou. E ala i le tausisia ma le faamaoni o le Tulafono, e aofia ai mea manaʻomia uma mo le faatumauina o le mamā i fofoga o Ieova, o le a talileleia ai tagata Isaraelu ina ia auauna i lo latou Atua ma maua ai lona finagalo malie. I lenei itu, na fetalai ai Ieova i le nuu e faapea: “Afai tou te matuā faalogo mai i loʻu leo, ma tausiusi i laʻu feagaiga, ona fai lea outou ma oloa tāua moʻu, e sili i nuu uma; auā o loʻu lava le lalolagi uma. E fai foi outou ma malo o ositaulaga, ma nuu paia mo aʻu.”—Esoto 19:5, 6; Teuteronome 26:19.
8. Aiseā e ao ai i Kerisiano i aso nei ona uaʻi totoʻa atu i mea o loo taʻua i le Tulafono e uiga i le tausia o le mamā?
8 Talu ai ua faatulaga mai e Ieova na faamatalaga auʻiliʻili i le Tulafono ina ia aʻoaʻo ai tagata Isaraelu i le auala e tausia ai le mamā, le paia, ma talileleia ai e lona finagalo, po ua lē talafeagai ai ea la i Kerisiano i aso nei ona iloiloina ma le faaeteete le auala o loo latou faataunuuina ai nei mea manaʻomia? E ui ina e lē o toe iai Kerisiano i lalo o le Tulafono, ae e ao ona teu i o latou manatu, e pei ona sa faamatalaina e Paulo, o mea uma lava ua tusia i le Tulafono “o ata lava ia o mea atali, a o le tino [“faataunuuga,” NW], e a Keriso lava lea.” (Kolose 2:17; Eperu 10:1) Afai na silafia e Ieova le Atua o lē na fetalai “ou te le liliu,” o le tausia o le mamā ma le lē ponā sa avea o se vala tāua o le tapuaʻiga moni i lenā taimi, e tatau foʻi la iā i tatou i aso nei ona manatu mamafa e uiga i le tausia o le mamā faaletino, tau amio, ma le faaleagaga pe afai tatou te fia maua lona finagalo malie ma faamanuiaga.—Malaki 3:6; Roma 15:4; 1 Korinito 10:11, 31.
O le Mamā Faaletino e Viia ai i Tatou
9, 10. (a) Aiseā e tāua ai i Kerisiano le mamā faaletino? (e) O ā faamatalaga ua masani ona fai e uiga i tauaofiaga a Molimau a Ieova?
9 Po o avea pea le mamā faaletino o se vaega tāua o le tapuaʻiga moni? E ui ina e lē na o le tausia o le mamā faaletino e mafai ona avea ai se tasi ma tagata tapuaʻi i le Atua, e mautinoa le matuā talafeagai i se tagata tapuaʻi ona mamā faaletino pe a tusa ai ma lona tulaga. Aemaise lava i aso nei, lea ua toʻatele ai tagata e manatu māmā i le tausiaina o i latou lava, o latou laʻei, po o lo latou siʻomaga ina ia mamā. Ae o i latou o ē e tumamā ua masani ona taʻuleleia e tagata o loo siʻomiaina i latou. E mafai i lenei mea ona maua ai ni iʻuga lelei, e pei lava ona taʻu atu e Paulo i Kerisiano i Korinito e faapea: “Ua matou le tuuina atu se mea e tasi e tausuai ai, ina neʻi taʻuleagaina le galuega; a o mea uma lava ua faailoa ai i matou o auauna a le Atua i matou.”—2 Korinito 6:3, 4.
10 E tele taimi ua viiviia ai Molimau a Ieova e ofisa o le malo ona o lo latou tumamā, maopoopo, atoa ai ma a latou amio ma uiga faaaloalo, o loo patino ona vaaia i a latou tauaofiaga tetele. Mo se faaaʻoaʻoga, na faamatala e le nusipepa o La Stampa e faatatau i se tauaofiaga na usuia i le itumalo o Savona, i Italia e faapea: “O le mea e vave ona matilatila mai pe a savali atu se tasi i le nofoaga o le faatasiga, o le tumamā ma le maopoopo o tagata o loo faaaogāina.” Ina ua māeʻa se tauaofiaga i le malae taalo i São Paulo, i Pasili, na taʻu atu e se alii ofisa o le malae taalo i lana ʻaufaigaluega o alii o loo vaaia le malae e faapea: “Ia amata atu nei ona tatou mananaʻo e faamamā le malae taalo i le auala na faamamā ai e Molimau a Ieova.” Na taʻua e se tasi alii ofisa i le malae taalo lava lenā e faapea: “Pe a mananaʻo Molimau a Ieova e faaaogā le malae taalo, na pau le mea matou te popole i ai ina neʻi lē talafeagai avanoa ma aso e fai ai la latou tauaofiaga. E leai se isi mea e faapopoleina ai i matou.”
11, 12. (a) O ā mataupu silisili e ao ona tatou manatua e faatatau i le tumamā o le tagata lava ia? (e) O ā fesili e mafai ona fai e tusa ma o tatou uiga totino ma le auala o loo tatou ola ai?
11 Afai e mafai ona avea le mamā ma le maopoopo i o tatou nofoaga o le tapuaʻiga o se pogai e avatu ai le viiga i le Atua o loo tatou tapuaʻia, e mautinoa foʻi la le tutusa o lona tāua ma le faaalia o nei uiga pe a na o i tatou. Peitaʻi ane, i totonu o o tatou aiga, atonu tatou te manatu e lē āfaina ma e pule lava i tatou i le mea e fai. Ma e tusa ai i laʻei ma teuga, e mautinoa foʻi o loo iā i tatou le faitalia e filifili ai i le mea e tatou te lagona e mālū ma manaia i le vaai! E ui i lea, i le aoao tetele, o lenei faitalia uma ua na o se mea e fai faatatau. E manatua foʻi lenā mea ina ua talanoaina le filifilia e se tagata o ana meataumafa, na lapataʻi atu Paulo i ona uso Kerisiano e faapea: “A ia outou faaeteete, neʻi avea la outou nei faitalia ma mea e tausuai ai e ua vaivai.” Ona ia taʻuina atu lea o se mataupu silisili tāua e faapea: “Ua tataga mea uma ia te au, a ua le aoga mea uma; ua tataga mea uma ia te au, a ua le faamafanafana mea uma.” (1 Korinito 8:9; 10:23) E faapefea ona faatatauina iā i tatou le fautuaga a Paulo e uiga i le tausiaina o le tumamā?
12 Ua talafeagai i tagata ona faatalitalia se auauna a le Atua ina ia mamā ma maopoopo lona olaga. O le mea lea e ao ai ona tatou faamautinoa, o foliga o o tatou fale ma ona tafāfale ua lē faasalaese lea mai le mea o loo tatou fai atu ai o ni auauna o le Afioga a le Atua. O le ā le ituaiga molimau, po o faamaoniga o loo avatu e o tatou fale e uiga iā i tatou ma o tatou talitonuga? Po o faaalia ai ea o loo tatou moomoo moni ina ia ola i se lalolagi fou amiotonu e mamā ma maopoopo, lea o loo tatou talanoa malosi atu ai i isi? (2 Peteru 3:13) I se tulaga talitutusa, e mafai foʻi i o tatou foliga vaaia—pe i taimi o mālōlōga pe i le faiva—ona faateleina pe faaitiitia ai le tāua o le feʻau o loo tatou talaʻia. Mo se faaaʻoaʻoga, seʻi mātau le faamatalaga lenei a se tagata fai lipoti a se nusipepa i Mekisikō e faapea: “E matuā moni lava, e anoanoaʻi talavou o loo avea ma sui o Molimau a Ieova, ma o le mea e matilatila ai o le ʻotiina o o latou ulu, le tumamā, ma laʻei talafeagai.” Maʻeu se olioli i le iai o ni talavou faapena i lo tatou lotolotoi!
13. O le ā e mafai ona tatou faia ina ia faamautinoa ai ua mamā ma maopoopo vala uma o lo tatou olaga i aso taʻitasi?
13 O le mea moni, o le faamautinoaina o le iai o o tatou tino ma foliga vaaia, o a tatou meatotino, ma o tatou fale i se tulaga mamā ma maopoopo, e lē faigofie. O le mea e manaʻomia, e lē o le tele o ni meafaigaluega po o ni mea lavelave ma taugatā, ae e manaʻomia se fuafuaga lelei ma se taumafaiga faifai pea. E tatau ona faatulaga se taimi mo le faamamāina o o tatou tino, o tatou lavalava, o tatou fale, a tatou taavale ma isi mea. O le pisi i le faiva, le auai i sauniga, ma suʻesuʻega totino—e faaopoopo atu i le tausiaina o isi matafaioi o le olaga i aso taʻitasi—e lē o se faamolemolega lenā mo i tatou e ʻalofia ai le manaʻoga ina ia tumau i le mamā ma ia talileleia i fofoga o le Atua ma tagata. O le mataupu silisili masani e faapea “o le mea ma lona tausaga [“taimi atofaina,” NW]” e faatatau foʻi i lenei vaega o lo tatou olaga.—Failauga 3:1.
Se Loto e Lē Ponā
14. Aiseā e mafai ai ona faapea atu o le mamā tau amio ma le faaleagaga e sili atu le tāua na i lo le mamā faaletino?
14 E pei ona tāua o le uaʻi totoʻa atu i le mamā faaletino, e faapena foʻi le sili atu ona tāua o le manatu mamafa i le mamā tau amio ma le faaleagaga. E māfua la tatou faaiʻuga ona o le manatuaina e faapea, na teena e Ieova le nuu o Isaraelu, e lē faapea ona o lo latou lē mamā faaletino, ae ona o lo latou leaga tau amio ma le faaleagaga. E ala i le perofeta o Isaia, na fetalai atu ai Ieova iā i latou e faapea, ona o i latou o se “nuu agasala, o le nuu e agasala tele lava,” na avea ai a latou taulaga, lo latou tausia o le masina faatoʻa vaaia ma le sapati, ioe, e oo lava i a latou tatalo sa o se avega mamafa iā te ia. O le ā e ao ona latou faia ina ia toe mauaina ai le finagalo malie o le Atua? Na fetalai Ieova e faapea: “Ina fafano ia outou, ina faamamā ia outou; faateʻa ese ia a outou galuega leaga i oʻu luma, soia tou te fai mea leaga.”—Isaia 1:4, 11-16.
15, 16. O le ā na fetalai Iesu e leaga ai le tagata, ma e mafai faapefea ona aogā iā i tatou afioga a Iesu?
15 Ina ia malamalama atili i le tāua o le mamā tau amio ma le faaleagaga, seʻi manatu i fetalaiga a Iesu ina ua faapea ane le ʻau Faresaio ma le ʻautusiupu, sa lē mamā ona soo ona sa lē fufuluina o latou lima a o leʻi taumamafa. Na faasaʻo e Iesu le mataupu i le fetalai atu: “E le o le mea ua tuu i le gutu e leaga ai le tagata, a o le mea e sau mai le gutu, o lea ua leaga ai le tagata.” Ona faamatala atu lea e Iesu: “A o mea e sau mai le gutu, ua alu ae ia mai le loto, o mea ia e leaga ai le tagata. Auā e alu ae mai le loto o le manatu leaga, o le fasioti tagata, o le mulilua, o le faitaaga, o le gaoi, o le molimau pepelo, ma le upu leaga. O mea ia e leaga ai le tagata; a o le ʻai ma lima e lei fafano, e le o lea e leaga ai le tagata.”—Mataio 15:11, 18-20.
16 O le ā e mafai ona tatou aʻoaʻoina mai afioga a Iesu? Na faasino atu e Iesu e faapea o amioga leaga, matagā, ma le lē mamā e māfua mai i tuʻinanauga leaga, matagā, ma le lē mamā o i le loto. E pei ona faaupu mai e le soo o Iakopo e faapea, “ua taitasi ma faaosoosoina, pe a tosina ma maileia i lona lava tuʻinanau.” (Iakopo 1:14, 15) O tulaga matuiā na faamatalaina mai e Iesu, e tatau ai la ona tatou liaʻieseina atoatoa ma aveesea mai i o tatou loto so o se faanaunauga mo na mea. O lona uiga e tatau ona tatou faaeteete i mea tatou te faitau ai, matamata ai, ma faalogologo i ai. I aso nei, ona ua iai i tagata le saʻolotoga e faia ai mea mo lo latou lava lelei, ua saunia ai e pisinisi o faafiafiaga ma faasalalauga le lē mafaitaulia o musika ma ata, e faatosina ai tuʻinanauga o le tino augavale. E tatau ona tatou maumauaʻi ina ia aua neʻi faatagaina so o se manatu faapena e mauaa i o tatou loto. O le manatu autū, ina ia fiafia mai ma talileleia e le Atua, e tatau ona mataalia i taimi uma e tausia se loto e mamā ma le lē ponā.—Faataoto 4:23.
Ua Faamamāina mo Galuega Lelei
17. Aiseā ua aumaia ai e Ieova ona tagata i se tulaga mamā?
17 O se matuā faamanuiaga lava ma o se puipuiga, faatasi ma le fesoasoani a Ieova, ua mafai ai ona tatou maua se tulaga mamā i ona luma. (2 Korinito 6:14-18) E ui i lea, ua tatou malamalama foʻi e iai se fuafuaga patino ua aumaia ai e Ieova ona tagata i lenei tulaga mamā. Na taʻu atu e Paulo iā Tito e faapea, “na foaiina mai [e Keriso Iesu] o ia e ia mo i tatou, e togiola aʻi i tatou ai le solitulafono uma lava, ma ia faamamāina mai e ia e fai mona, o lona lava nuu, e maelega i galuega lelei.” (Tito 2:14) I le avea ma tagata ua faamamāina, o le ā le galuega e ao ona tatou maelega e fai?
18. E mafai faapefea ona tatou faailoa atu o loo tatou maelega mo galuega lelei?
18 O le manatu muamua ma le tāua, e ao ona tatou pulunaunauina i tatou lava e faalauiloa atu i le lautele le tala lelei o le Malo o le Atua. (Mataio 24:14) I le faia faapena, ua tatou ofoina atu ai i tagata i so o se vaipanoa le faamoemoe o le ola e faavavau i luga o se lalolagi o le a faapea ona lē toe faaoonaina i so o se ituaiga o mea. (2 Peteru 3:13) E aofia ai foʻi i a tatou galuega lelei le faaalia o fua o le agaga o le Atua i o tatou olaga i aso taʻitasi, lea e faapaiaina ai lo tatou Tamā faalelagi. (Kalatia 5:22, 23; 1 Peteru 2:12) Ma tatou te lē faagaloina foʻi i latou e lē o iai i le upu moni, o ē atonu ua matuā āfaina i mala faalenatura po o toʻatugā faaletagata. E tatou te manatua ai le apoapoaʻiga a Paulo e faapea: “O lenei, ia tatou agalelei, ia faatatau i mea e tutupu i lea aso ma lea aso, i tagata uma lava, a e faasili i le aiga o le faatuatua.” (Kalatia 6:10) O na galuega uma e tuuina atu mai le loto mamā ma se uunaʻiga saʻo, e matuā faafiafiaina ai le Atua.—1 Timoteo 1:5.
19. O ā faamanuiaga o loo faatalitalia mo i tatou pe afai e faaauau ona tatou tausisia se faatulagaga maualuga i le mamā faaletino, tau amio, ma le faaleagaga?
19 I le avea o ni auauna a Lē Silisili Ese, ua tatou ave ai i fale upu a Paulo e faapea: “Le au uso e, ou te aioi atu ia te outou, ona o le alofa mutimuti vale o le Atua, ia outou tuuina atu o outou tino i le Atua, o le taulaga ola, ma le paia, ma le mālie, o le mea lea e tatau ai ona outou faia.” (Roma 12:1) Talosia ia faaauau pea ona tatou sapaitalia le faaeaga o le faamamāina e Ieova ma faia le mea aupito sili tatou te mafaia ina ia tausisia ai se faatulagaga maualuga i le mamā faaletino, tau amio, ma le faaleagaga. O le faia faapena, e lē gata ina faaaloalogia ma faamalieina ai i tatou i le taimi nei, ae o le a tatou maua ai foʻi le faamoemoe o le vaai atu i “mea muamua”—le faiga o mea amioleaga ma le inosia lea o loo iai nei—o le a mavae atu pe a “faia ia fou mea uma lava” e le Atua.—Faaaliga 21:4, 5.
Po o E Manatua?
• Aiseā na tuuina atu ai le tele o tulafono i le tausia o le mamā i tagata Isaraelu?
• Ua faapefea i le mamā faaletino ona faateleina ai le matagofie o le feʻau o loo tatou talaʻia?
• Aiseā e sili atu ai le tāua o le mamā tau amio ma le faaleagaga na i lo le mamā faaletino?
• E mafai faapefea ona tatou faailoa atu o i tatou o ni tagata e “maelega i galuega lelei”?
[Fesili mo le Suʻesuʻega]
[Ata i le itulau 21]
O le mamā faaletino e faateleina ai le matagofie o le feʻau o loo tatou talaʻia
[Ata i le itulau 22]
Na lapataʻi mai Iesu e faapea, o manatunatuga leaga e iʻu i amioga leaga
[Ata i le itulau 23]
Ona o ni tagata ua faamamāina, ua maelega ai Molimau a Ieova mo galuega lelei