Talaaga o le Soifuaga

Tauia Ona o le Faatinoina o le Amio Atua

UA FAAMATALAINA E WILLIAM AIHINORIA

Na ou ala i le tulua o pō ma ao ona o le ōi masani a loʻu tamā. Sa taavalevale solo o ia i le fola o le fale ma uʻu lona manava. Sa matou faapotopoto i ona tafatafa, o loʻu tinā, loʻu tuafafine matua ma aʻu. Ina ua foliga mai ua teʻa le tigā, sa ia nofosaʻo i luga, mapuea, ma faapea mai: “E na o Molimau a Ieova lava o loo maua le filemu i lenei lalolagi.” Sa faigatā ona ou malamalama i le uiga o lenei faamatalaga, ae sa matuā uigā iā te aʻu talu ai ou te leʻi faalogo muamua lava i ni Molimau a Ieova. Sa ou fia iloa lava le uiga o lana tala.

NA TUPU lenā mea i le 1953 ina ua ono oʻu tausaga. Sa ou ola aʻe i se aiga i Ewossa o ana agaifanua e faataga ai le faia o ʻautaunonofo, ma o se nuu o faatoʻaga e tū i le vaega ogatotonu o Nigeria i sisifo. O aʻu o le lona lua o le fanau, ae o le tama pito matua i se aiga na faatoʻateleina mulimuli ane, e aofia ai ma isi avā e toʻa 3 a loʻu tamā ma le fanau e toʻa 13. Sa matou nonofo uma i le fale atolau o le tamā o loʻu tamā, e faia i le palapala, ma e fā potu. Sa aofia ai foʻi i le aiga le tinā o loʻu tamā, ma isi uso e toʻatolu o loʻu tamā faapea foʻi ma o latou aiga.

Sa lē fiafia le amataga mai o loʻu olaga. Aemaise lava talu ai le faalētonu o le soifua mālōlōina o loʻu tamā. Sa tumau pea le maʻi o le manava tigā iā te ia seʻia oo lava i lona maliu i le tele o tausaga mulimuli ane. Sa lē aogā i lona maʻi, lea sa leʻi iloa ona āuga, ia togafitiga faafomaʻi uma na mafai ona gafatia e se aiga faatauvaa i Aferika, e oo lava i vai faalenatura ma vai faaleatunuu, . E tele pō na matou fetagisi ai i tafatafa o loʻu tamā a o ia taavalevale solo i le fola i le tigā o lona manava seʻia oo i le vivini o moa i le taeao o le isi aso fou. Sa masani lava ona la malaga ma  loʻu tinā e saʻili se togafitiga mo lona maʻi, ae tuua i matou ma nai oʻu tei e tausi e le tinā o loʻu tamā.

Sa maua mea e ola ai lo matou aiga i le totōina ma le faatauina atu o ufi, tapioka, ma fatu o le laau e taʻu o le kola. Sa faia foʻi sina matou galuega o le tāina o le sua mai le pulu e fesoasoani i si a matou tupe faatauvaa sa maua. O la matou mataiʻai lava o le ufi. Sa matou aai i ufi i le taeao, ufituʻi i le aoauli, ma toe ʻai ufi foʻi i le pō. I nisi taimi, sa fai ai sina suiga o a matou meaʻai pe a ʻai sina faʻi tao.

O le vaega tāua o o matou olaga, o le tapuaʻiga i o matou tuaa. Sa ofo atu e lo matou aiga ia meaʻai ua tuiina i laau sa saisai i ai atigi figota felanulanuaʻi. Sa tapuaʻi foʻi loʻu tamā i se tupua ina ia tutuliese ai agaga leaga ma aitu.

Ina ua lima oʻu tausaga, sa siitia atu lo matou aiga mo sina taimi mai lo matou nuu i se nofoaga o faatoʻaga e tusa ma le fitu maila (11 kilomita) le mamao. I inā na maua ai loʻu tamā i le maʻi o le anufe mātau, lea na faaopoopo atu ai tigā i lona maʻi tau manava. Ua lē mafai ona galue o ia i le ao, ae sa faapuapuagatia e le tigā o lona manava i le pō. Na maua aʻu i se maʻi o le ʻutu e nofo i le va o le paʻu ma le aano (jigger). O lea, na matou ola ai i mea na foaʻiina mai e o matou tauaiga. Na i lo le feoti i lenei nofoaga eleelea ma le mativa, na matou toe foʻi atu ai i lo matou nuu o Ewossa. Sa manaʻo loʻu tamā iā te aʻu o lona atalii ulumatua ina ia faia ni mea e sili atu na i lo le tau ina avea o se faifaatoʻaga e tausia le aiga. Sa ia lagona e faapea, o le mauaina o se aʻoaʻoga lelei o le a mafai ai ona ou siitia le tulaga o le aiga ma fesoasoani iā te aʻu i le tausia o nai oʻu tei.

Iloaina o Lotu Eseese

I tuā i lo matou nuu, sa amata ai ona ou alu i le aʻoga. O le auala lenei na ou iloaina ai lotu ua faapea mai o lotu Kerisiano. I le 1950 ma faasolo mai ai, sa matuā telē lava se fesootaʻiga o aʻoaʻoga a atunuu i Sisifo ma aʻoaʻoga a lotu a malo na puleaina ia atunuu. Talu ai sa ou auai i le aʻoga maulalo a le Katoliko, o lona uiga sa tatau ona avea aʻu ma tagata lotu o le Katoliko Roma.

I le 1966, le tausaga lenā na atoa ai loʻu 19, na faaulu ai aʻu i le Aʻoga Maualuga a le Lotu Papatiso i le aai o Ewohinmi, e tusa ma le 5 maila [8 kilomita] le mamao mai Ewossa. I inā na suia ai laʻu aʻoaʻoga faalotu. Talu ai o lea ua ou auai i le aʻoga a le Lotu Porotesano, na faasā ai aʻu e patele Katoliko mai loʻu auai i le Misasā i le Aso Sa.

A o oʻu auai i le aʻoga a le lotu Papatiso, o le taimi muamua lea na ou iloa ai le Tusi Paia. E ui lava sa ou alu pea i le lotu Katoliko, ae sa ou faitauina lava e aʻu le Tusi Paia i Aso Sa uma pe a uma le sauniga a le lotu Katoliko. Sa ou maofa lava i aʻoaʻoga a Iesu Keriso, na faatupu ai iā te aʻu se faanaunauga o le fia ola i se olaga uigā amio Atua. O le tele o loʻu faitauina o le Tusi Paia, o le tele foʻi lea o loʻu ʻinoʻino i le faafiaamiotonu o nisi o taʻitaʻi lotu, faapea olaga o amioga lē mamā a le toʻatele o le ʻaulotu. Sa matuā eseese mamao lava mea na ou vaaia iā i latou na faapea mai o Kerisiano, mai mea na aʻoaʻo ma faia e Iesu ma ona soo.

Sa iai nisi mea patino na faateʻia ai aʻu. I se tasi taimi ina ua ou alu i le faleoloa o le lotu e faatau mai saʻu rosalio, sa ou vaaia ai se asoa mo puipuiga faataulaitu o tautau i le faitotoʻa o le faleoloa. I se tasi taimi, na taumafai ai le pule o le aʻoga a le lotu Papatiso e faaleagaina aʻu i faiga tau i feusuaʻiga. Sa ou iloa mulimuli ane, o ia o se tauatane ma sa ia faaleagaina foʻi nisi. Sa ou mafaufau loloto i nei mea, ma ou faapea ifo ai iā te aʻu lava: ‘Pe e fiafia le Atua i lotu e lē o faasalaina o latou tagata lotu ma o latou taʻitaʻi lotu, ona o le faia o agasala e sili ona matuiā?’

 Suia o le Lotu

Ae peitaʻi, sa ou fiafia lava i mea na ou faitau ai i le Tusi Paia ma filifili ai ina ia faaauau pea ona faitau. O le taimi lenā na amata ai ona ou manatunatu i le tala a loʻu tamā lea na fai i le tusa ma le 15 tausaga ua mavae e faapea: “E na o Molimau a Ieova lava o loo maua le filemu i lenei lalolagi.” Ae sa ou faalētonu ona e talu ai o Molimau talavou i laʻu aʻoga, sa amusia ma i nisi taimi na faasalaina i latou ona o le lē auai i la matou lotu o le taeao. Ma o nisi o o latou talitonuga, sa foliga mai e ese. Mo se faaaʻoaʻoga, sa faigatā lava ona ou talitonu e na o le 144,000 e ō i le lagi. (Faaaliga 14:3) Talu ai sa avea ma oʻu faanaunauga le fia alu i le lagi, sa ou taumanatu ai pe faamata na atoa lenei fuainumera ae ou te leʻi fanau mai.

Ae sa manino mai le ese o Molimau i o latou uiga ma amioga. Sa lē aafia i latou i amioga lē mamā ma faiga sauā a isi talavou i le aʻoga. Iā te aʻu, sa matuā vavaeese lava i latou mai le lalolagi, e pei ona ou faitau ai i le Tusi Paia e faapea, o le mea lenā e tatau ona faia e i latou e faatinoina le lotu moni.—Ioane 17:14-16; Iakopo 1:27.

Sa ou filifili loa e saʻiliʻili atili i ai. Iā Setema 1969, na ou mauaina ai le tusi, “O Le Upu Moni E Taʻitaʻi Ai I le Ola Faavavau.” I le masina na sosoo ai, na amata ai ona ma suʻesuʻe ma se paeonia e pei ona taʻua ai faifeʻau faataimi atoa a Molimau a Ieova. I le faagaeetia i laʻu uluaʻi suʻesuʻega, na amata ai ona ou faitauina le tusi o le Upu Moni i le pō o le Aso Toonai ae faauma i le aoauli na sosoo ai. Sa amata loa lava ona ou taʻu atu i aʻu uō i le aʻoga ia mea ofoofogia na ou faitauina. Sa manatu tamaiti aʻoga ma faiaʻoga e faapea, ua avea loʻu faatuatuaga fou ma mea ua ou valea ai. Ae sa ou iloa ou te lē o valea.—Galuega 26:24.

Na taʻu atu i oʻu mātua le tala e faapea ua ou talaʻiina se lotu fou. Sa la poloaʻiina aʻu ina ia ou foʻi vave atu i le aiga seʻia o la iloaina po o le ā loʻu faafitauli. Na leai se tasi na mafai ona ou liliu atu i ai mo se fautuaga, ona sa ō uma lava Molimau i se tasi o a latou tauaofiaga itumalo sa faia i Ilesha. I loʻu toe foʻi atu i le aiga, sa tuʻifesili aʻu ma faitioina foʻi e loʻu tinā ma isi tauaiga. Sa ou faia le mea sili na ou mafaia e puipuia mea ia na ou aʻoaʻoina mai le Tusi Paia.—1 Peteru 3:15.

Ina ua uma ni taumafaiga lē taulau e faamaonia  ai o Molimau a Ieova o ni aʻoaʻo pepelo, na sui ai loa le auala na taumafai mai ai le uso o loʻu tamā. Sa ia talosaga mai iā te aʻu e faapea: “Ia manatua, na e alu i le aʻoga ina ia aʻoaʻoina oe. Afai e tuu lau aʻoga ae e alu e te talaʻi, o le a lē taitai lava ona uma lau aʻoga. O lea, aiseā e te lē faatali ai seʻia uma lau aʻoga ona e alu loa lea i lau lotu fou lenā.” I lenā taimi, sa foliga mai e talafeagai lelei lenā manatu, o lea, ou te leʻi toe suʻesuʻe ai lava ma Molimau.

Iā Tesema 1970, ina ua uma loa loʻu faauuga, na ou alu saʻo ai lava i le Maota o le Malo, ma talu mai lenā taimi e leʻi toe misia ai lava loʻu alu i sauniga a Molimau a Ieova. Iā Aokuso 30, 1971, na papatisoina ai aʻu e faailogaina ai loʻu tuuina atu i le Atua. I lenā mea, na faateʻia ai e lē gata i oʻu mātua, a o le nuu atoa. Na latou faapea mai, sa ou faia se mea na latou lē fiafia ai, talu ai o aʻu o le ulumatua o loo nofo i Ewossa, sa tatau ona maua saʻu faasikolasipi mai le malo. E toʻatele sa iai faamoemoega maualuluga mo aʻu. Sa latou faamoemoe o le a faaaogā laʻu aʻoaʻoga e faaleleia ai le tamaoaiga o le nuu.

O Iʻuga o Suiga na Ou Faia

Na aauina mai e loʻu aiga ma toeaina o le nuu se sāvali ina ia taumafai e tauanau aʻu ina ia lafoaʻi loʻu faatuatuaga fou. Sa ō mai faatasi a latou taumafaiga ma ni fetuu. Na latou faapea mai: “Afai e te lē tuua lenei lotu, e matuā malaia lava lou lumanaʻi. E te lē maua se galuega. E lē mafai ona e fausia sou lava fale. E lē mafai foʻi ona e faaipoipo ma tausia se aiga.”

I le tuufaafeagai ai ma a latou valovaloga uma, i le sefulu masina mulimuli ane ina ua uma laʻu aʻoga, na maua ai laʻu galuega, o se faiaʻoga. Iā Oketopa 1972, na ou faaipoipo ai i laʻu avā pele, o Veronica. Mulimuli ane, na aʻoaʻoina aʻu e le malo e avea o se sui e faalauteleina atu ia atinaʻe tau faatoʻaga. Sa ou faatauina laʻu taavale muamua, ma amata ona fausia lo matou fale. Iā Novema 5, 1973, na fanau ai la ma tama teine ulumatua o Victory, ma i tausaga mulimuli ane, na fanau ai Lydia, Wilfred, ma Joan. I le 1986 na fanau ai la ma uii o Micah. O i latou uma o ni tamaiti e faapelepele, o se tofi mai iā Ieova.—Salamo 127:3.

I le toe tepa i tua, ua mafai ona ou faapea atu, o moomooga leaga uma o le nuu, na liua uma lava e avea ma faamanuiaga. O le pogai lenā na ou faaigoaina ai loʻu afafine ulumatua ia Victory (Manumalo). Na tusi mai talu ai nei lava le nuu iā te aʻu ma faapea mai: “Faamolemole, ua matou mananaʻo e te toe foʻi mai i le aiga ma fesoasoani i le atinaʻe o lo tatou nuu auā o lenā ua faamanuiaina oe e le Atua.”

Tausiaina o le Fanau i Ala Amio Atua

Sa ma iloaina ma laʻu avā e lē mafai ona fai faatasi o ma tiute tauave mai le Atua o le tausia o le fanau ma le saʻilia o ʻoa faaletino. I lea, ua ma aʻoaʻoina ai ina ia maua le lotomalie, e tatau ona ola i se olaga faigofie. Ua ma filifili lava e matou te ola i le olaga lenei na i lo o le fesagaʻi ma ni iʻuga lē fiafia ona o le filifilia o se isi olaga.

O le tulaga masani lava i lo matou itu lalolagi, o le nonofo faatasi ma isi aiga i se fale e tasi, e faaaogā e tagata uma le fale taʻele e tasi, o umukuka ma isi mea faapena. Sa matou fiafia ona sa mafai ona matou mautotogi i se fale e na o i matou lava sa faaaogāina, i so o se aai lava na aauina atu i ai aʻu o se tagata faigaluega o le malo. E moni, o na fale mautotogi sa sili atu ona taugatā, ae o le nonofo ai i na fale, na faaitiitia ai le taaʻina o la ma fanau i amioga lē mamā. Ou te faafetai iā Ieova ona i le faagasologa o tausaga, sa mafai lava ona ma tausia aʻe la ma fanau i se siʻomaga lelei faaleagaga.

E lē gata i lea, sa nofo foʻi loʻu toʻalua i le fale ina ia mafai ona faatasi ma tausia pea la ma fanau. Pe a ou mānava mai i laʻu galuega, e taumafai lava lo matou aiga e fai faatasi uma mea. E so o se mea lava matou te faia, sa matou galulue faatasi e pei o se ʻau. E aofia ai i lenei mea le suʻesuʻega faale-Tusi Paia a le aiga, sauniuni ma auai i sauniga a le faapotopotoga, auai i le faiva faa-Kerisiano ma faia foʻi se sao i gaoioiga faitele.

E ma te taumafai lava e mulimuli i le fautuaga i le Teuteronome 6:6, 7, lea e faalaeiau mai i mātua ina ia aʻoaʻo a latou fanau e lē gata i le aiga, ae i avanoa uma lava. O le pogai lea na vaavaai ai tamaiti i totonu o le faapotopotoga na i lo o fafo mo ni a latou uō. Sa latou iloaina mai i la ma faaaʻoaʻoga le auala e vaavaai ai mo ni a latou  aumea, auā e ma te lē faamaʻimauina lava ma Veronica se taimi e faifaimea faatasi ai ma i latou e lē tutusa o matou talitonuga.—Faataoto 13:20; 1 Korinito 15:33.

O le mea moni, sa lē na o la ma taʻitaʻiga ma aʻoaʻoga na maua ai ni taaʻiga lelei i olaga o la ma fanau. O lo matou aiga, sa avea ma o loo avea pea ma nofoaga e nonofo ai Kerisiano maelega, o le toʻatele o i latou, o faifeʻau femalagaaʻi o Molimau a Ieova. O taimi na faaalu e nei Kerisiano taʻumatuaina ma lo matou aiga, na maua ai e la ma fanau le avanoa e mātauina ma aʻoaʻoina ai mai ala faataulagaina o o latou olaga.

O le mea lenei na faamalosia ai la maʻua aʻoaʻoga, ma na avea ai upu moni o le Tusi Paia ma meatotino a tamaiti.

Tauia Ona o le Tuutoina i le Atua

I aso nei, o lea ua matou auai ma laʻu avā ma la ma fanau e toʻafā i le faiva faataimi atoa. Na amata muamua lava ona ou paeonia i le 1973. I le faagasologa o tausaga, sa faalavelavea ai laʻu auaunaga faataimi atoa i nisi taimi ona o tulaga tau tamaoaiga. I nisi taimi, sa avea foʻi o se faaeaga mo aʻu le auai e avea o se faiaʻoga i le Aʻoga o le Faiva o le Malo, lea e toleniina ai ovasia Kerisiano o Molimau a Ieova. I le taimi nei, o loo oʻu olioli ai foʻi i le faaeaga e avea o se sui o le Komiti o Fesootaʻiga Faafomaʻi, ma avea foʻi ma ovasia o le aai o Uhonmora.

Ua faaipoipo nei ma le fiafia laʻu fanau teine matutua e toʻalua o Victory ma Lydia, i ni toeaina Kerisiano lelei. O loo auauna nei i laʻua ma a la tane i le ofisa o le lālā o Molimau a Ieova i Igieduma i Nigeria. O lo ma atalii ulumatua o Wilfred, o loo auauna o se auauna o le faiva, ma la ma tama tama laʻitiiti o Micah, e auauna o se paeonia lagolago i nisi taimi. I le 1997, na uma ai le aʻoga maualuga a Joan ma faia loa le auaunaga paeonia sauatoa.

O le mea e sili ona tauia i loʻu olaga, o le fesoasoani lea i isi ina ia auauna iā Ieova le Atua. Iā i latou na, o loo aofia ai ma nisi o oʻu tauaiga. Sa faia taumafaiga a loʻu tamā ina ia auauna iā Ieova, ae ona o le tū lea o le faia o autaunonofo, na taofia ai o ia. Talu mai lava ona ou laʻitiiti, sa ou alofa i tagata. Pe a ou vaai atu la o mafatia nisi, sa ou lē manatu mamafa ai i oʻu faafitauli. Ou te manatu, sa latou iloa loʻu naunau faamaoni e fesoasoani atu iā i latou, ma i lea, sa faigofie ai ona latou talanoa mai iā te aʻu.

O se tasi o i latou na ou fesoasoani i ai ina ia iloa fuafuaga a le Atua, o se tama talavou ua faataotolia. Sa faigaluega o ia i le faalapotopotoga o le malosi faaeletise, o lē na matuā tulaga leaga lava lona tino ina ua sipaka i le galuega, ma na pē ai lona tino e amata mai i le fatafata e oo i ona vae. Sa ia taliaina se suʻesuʻega faale-Tusi Paia ma auaumālie lava ona ia talia mea na ia aʻoaʻoina. O lona papatisoga iā Oketopa 14, 1995 i se vaitafe e latalata ane i lo matou aiga, o le taimi muamua lea na faatoʻā aluese ai o ia mai lona moega talu mai le 15 tausaga na faataotolia ai. Na faapea mai o ia, o se aso aupito sili lea ona fiafia i lona olaga. Ua avea nei o ia o se auauna o le faiva i le faapotopotoga.

E tatau lava ona ou faapea atu, ou te lē o faanoanoa ona o le faia o se filifiliga i le 30 tausaga ua mavae e auauna iā Ieova faatasi ma ona tagata autasi tuuina atu. Ua ou vaai lava aʻu i le faatinoina o le alofa moni i tagata o Ieova. E tusa lava pe sa lē aofia ai le ola e faavavau i taui a Ieova mo ana auauna faamaoni, ae ou te faanaunau lava e ola i se olaga tuutoina i le Atua. (1 Timoteo 6:6; Eperu 11:6) O le auala lea ua mafai ona faaleleia ai ma ua avea foʻi ma taula i loʻu olaga, ua matou maua ai ma loʻu aiga le olioli, le faamalieina ma le fiafia.

[Ata i le itulau 25]

I maʻua ma laʻu avā ma le fanau i le 1990

[Ata i le itulau 26]

I maʻua ma laʻu avā ma la maʻua fanau ma tane e toʻalua a la ma fanau