Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Ata Faalelotu—O Latou Amataga Mai Anamua

Ata Faalelotu—O Latou Amataga Mai Anamua

Ata Faalelotu—O Latou Amataga Mai Anamua

“O ata faalelotu o se auala lea matou te fesootaʻi atu ai i le agalelei ma le paia o le Atua ma Ona Tagata Paia.”—FAAULUULUGA O LE LOTU ORTHODOX ELENI O AUSETALIA

O SE aso vevela lenei o Aokuso ona o le mū tinitini o le susulu ifo o le lā i le sitepu e agaʻi atu i le monaseri o le “Tinā Sili Ona Paia o le Atua,” i le motu o Tínos i le sami o Ainea. Ua lē avea le vevela tele ma itu e faavaivaia ai le silia ma le 25,000 o tagata lotu Orthodox Eleni na faimalaga ane e fia oo atu i le ata ua teuteuina o le tinā o Iesu.

O se teineitiiti pipili e mautinoa o loo faalogoina le tigā, o loo tau tolotolo atu i ona tuli ua tafetotoi ma foliga atuatuvale. E lē mamao ese mai ma ia se loomatua vaivai na malaga mai i le isi itu o le atunuu, o loo tau laalaa atu foʻi. O se tasi alii faamatuātagata o loo matuā susū i le afu a o ia taumafai ma le naunau e faaofiofi atu i le tumutumu. O lo latou sini o le sogi atu i le ata o Maria ma ifo toʻele ai i luma.

O nei tagata tuutoina i le lotu e mautinoa lo latou faanaunau moni e tapuaʻi i le Atua. E ui i lea, e toʻafia i latou e iloa o le tuutoina atu faapena i ata faalelotu na amata mai i tū sa faia i senituri ua mavae a o leʻi oo mai i le Faa-Kerisiano?

Le Taatele o Ata Faalelotu

I atunuu Orthodox, e maua ai i soo se vaipanoa lava ata faalelotu. I se vaega faapitoa i totonu o falesā, e tumu ai ata faalelotu o Iesu, o Maria, ma le tele o “tagata paia.” E masani ona faaaloalogia e tagata lotu nei ata e ala i le sogi atu i ai, faamūina o mea manogi, ma tutu ai moli gaʻo. E lē gata i lenā, e toetoe lava o aiga Orthodox uma e iai se tulimanu o o latou maota e faapitoa e tuu i ai ata faalelotu, lea e faia ai a latou tatalo. E masani ona faapea mai Kerisiano Orthodox e latou te latalata atu i le Atua, pe a latou tapuaʻi i se ata faalelotu. E toʻatele e talitonu ua faatumulia ata faalelotu i faamanuiaga mai le Atua ma le mana faavavega.

Atonu o le a faateʻia na tagata lotu pe a aʻoaʻoina e faapea sa leʻi faamaonia e Kerisiano i uluaʻi senituri le faaaogāina o ata faalelotu e tapuaʻi ai. Ua faapea mai le tusi o le Byzantium: “Na lē faamaonia e uluaʻi Kerisiano ia so o se faiga e tapuaʻia ai ni ata faalelotu o tagata paia, ona sa inosia e tagata Iutaia le ifo i tupua.” Ua faapea atili mai le tusi lava lenā: “Mai le Senituri Lona Lima ma faasolo mai ai, o ata faalelotu ma faatusa . . . na oo ina matuā taatele i tapuaʻiga i le lautele ma tapuaʻiga a tagata taʻitoʻatasi.” Pe afai sa leʻi amata mai i le Faa-Kerisiano i le uluaʻi senituri, o fea la na tupuga mai ai le faaaogāina o ata faalelotu?

Saʻiliga o o Latou Amataga Mai

Na tusi e faapea le tagata suʻesuʻe o Vitalij Ivanovich: “O le faaaogāina o faatusa ma tū e aofia ai, na amata mai i tuā lava a o leʻi oo i le vaitaimi o Kerisiano ma e ‘fesootaʻi atu i tū faapaupau.’” E toʻatele tusitala o le talafaasolopito e ioe faapea o le amataga mai o tapuaʻiga i ata faalelotu, na maua mai i tapuaʻiga anamua a Papelonia, Aikupito, ma Eleni. I Eleni anamua, mo se faaaʻoaʻoga, sa avea ai faatagata faalelotu ma faatusa. Na talitonu o nei faailoga ua tuuina i ai le mana tauatua. Na manatu tagata o nisi o nei faatagata sa leʻi faia e ni tagata ae na paʻūʻū mai le lagi. Pe a faia tausamiga faapitoa, e faasavali ai le aveina o na faatagata faalelotu e faataamilo i le aai, ma ofoina i ai taulaga. Ua faapea mai Petrenko: “Na manatu tagata sa tuutoina atu i le lotu i le faatagata o se atua, e ui lava na taumafai e . . . faaesea le atua mai lona faatagata.”

Na faapefea ona ofi mai na manatu ma tū i le Faa-Kerisiano? Na mātauina e faapea e le tagata suʻesuʻe lava lea, i senituri mulimuli ane talu ona maliliu aposetolo o Keriso, aemaise lava i Aikupito, “na vaavaalua talitonuga faa-Kerisiano ma ‘talitonuga faapaupau o loo palu faatasi’—ia na faia aʻe i tū ma talitonuga faa-Aikupito, faa-Eleni, faa-Iutaia, mai Atunuu i Sasaʻe ma Roma lea sa faia a o faia foʻi le faa-Kerisiano.” O le iʻuga, na faaaogāina ai loa e tagata tomai i talitonuga faa-Kerisiano se faiga [faagutugutulua] ma faaaogāina faailoga faapaupau, na faaofi i ai se faauigaga fou, e ui lava sa leʻi faamamāina atoatoa mai aafiaga faapaupau.”

E leʻi umi lava ae avea faatusa ma taulaʻiga o olaga tapuaʻi o tagata i le lautele po o le tapuaʻiga a le tagata lava ia. I le tusi The Age of Faith a se tasi o tusitala o le talafaasolopito, ua faamatalaina ai le mea na māfua ai lea tulaga: “A o faateleina le faitau aofaʻi o tagata paia, na tulaʻi mai ai se manaʻoga mo le mātauliaina ma faamanatuina o i latou; na tusia ai loa le tele o o latou ata ma ata o Maria; i le tulaga o Iesu, e lē gata i Lona foliga faaletino, ae o Lona koluse foʻi na avea ma mea e faamamaluina—e oo lava i ē e talitonu gofie, na manatu e iai i nei ata mana faamaneta. O le faalogona masani i tagata o le avea o ni measina paia, o ata, ma faatusa o ni mea e sili ona faapelepele i ai; e ifo i ai, sogi atu i ai, le tutuina o molī gaʻo ma faamūina i ai mea manogi, teuteu i fugalaau, ma saʻili mo ni vavega e faia e lo latou mana. . . . E faamatalaina pea e faatamā ma faufautua o le Lotu ia faatusa e lē o ni atua, ae ua na o ni mea e manatua ai i latou; e lē popole tagata lotu i le faia o ni na faaeseesega.”

I aso nei, o le toʻatele o loo faaaogāina ata faalelotu e finau mai foʻi e faapea, o faatusa ua na o ni mea e faaaloalo i ai—ae lē o tapuaʻi i ai. E latou te ono faapea mai o ata faalelotu e lē faasāina—o ni fesoasoani e tapuaʻi ai i le Atua—ia e faatāuaina foʻi. Atonu o lou taofi foʻi lenā. Ae o le fesili, o le ā le finagalo o le Atua e faatatau i ai? Pe e lē tutusa le faaaloalo i na faatusa ma le tapuaʻi i ai? Pe e lē o aumaia ai i na tū ni lamatiaga e lē o iloa atu?

[Pusa/Ata i le itulau 4]

O Ata Faalelotu

E lē pei o faatagata ia ua taatele ona faaaogāina i tapuaʻiga a le Katoliko Roma, o ata faalelotu e faailoa mai na o le umi ma le lautele o tino o Keriso, Maria, o “tagata paia,” agelu, o isi tagata ma mea na tutupu o loo i le Tusi Paia, po o mea na tutupu i le talafaasolopito o le Lotu Orthodox. E masani ona tusiaina i ni laupapa e mafai ona feaveaʻi.

E tusa ai o le Lotu Orthodox, o ata o sagato, e lē tutusa ma ata o tagata masani. E talitonuina e faapea o le laupapa ma le vali na tusia ai le ata o loo mafai ona “faatumuliaina i le agaga o le Atua.”

[Ata i le itulau 4]

O le faaaogāina o faatusa e fesootaʻi atu i tū faapaupau

[Faamatalaga i Ata i le itulau 3]

© AFP/CORBIS