Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Po o Pulea Lou Olaga e Talitonuga Faanuupō?

Po o Pulea Lou Olaga e Talitonuga Faanuupō?

Po o Pulea Lou Olaga e Talitonuga Faanuupō?

UA IAI talitonuga faanuupō i so o se nofoaga lava o le lalolagi. I nisi o taimi e matuā faatāuaina ai o se vaega o se aganuu na tuufaasolo mai. Pe e manatu foʻi i ai ua na o se faiga masani e lē tāua naʻuā—e na ona faamālie ai o le olaga. I atunuu i Sisifo, e tau lē talitonu tagata i talitonuga faanuupō. Ae i isi nofoaga e pei o Aferika, mo se faaaʻoaʻoga, ua mafai e talitonuga faanuupō ona matuā faaaafia olaga o tagata.

O le tele o aganuu a Aferika ua faavae aʻe lea i talitonuga faanuupō. Ua masani ona faamatilatilaina i ata tifaga, faasalalauga i leitiō, ma lomiga o loo faia i Aferika ia talitonuga faanuupō ma faiga faataulāitu, e pei o mea faamaneta, le tapuaʻia o tuaa ma asoa po o se taulima mo se puipuiga ma maua ai se laki. Aiseā ua matuā pulea ai lava tagata e talitonuga faanuupō ma o fea e puna mai ai na faiga faanuupō?

O le ā le Puna o Talitonuga Faanuupō?

O le tele o talitonuga faanuupō e faapogai mai le mataʻu i agaga o ē ua maliliu po o so o se ituaiga agaga. Ua faauigaina mea e tutupu o ni taumafaiga a nei agaga e fesootaʻi ma ē o loo feola i se faamataʻuga, o se lapataʻiga, po o se faamanuiaga.

E telē foʻi le fesootaʻiga o talitonuga faanuupō ma fofō ma vai mo maʻi. Mo le toʻatele o tagata i atunuu tauatiaʻe, e taugatā tele ai ma faigatā ona mauaina ni vai faafomaʻi faaonapōnei. O lea, ua saʻilia ai ni togafitiga e le toʻatele po o le taumafai e faia ni gaoioiga e malupuipuia ai, e ala i le faataʻitaʻia o ni tū masani a o latou tupuaga, ni faiga faaagaga ma talitonuga faanuupō. E sili atu foʻi ona lelei mo i latou le feutagaʻi ma se faivai faataulāitu e iloa a latou tū masani ma tautala i la latou gagana na i lo o se fomaʻi masani. O lea ua faaauau ai pea ona olaola talitonuga faanuupō.

O talitonuga faanuupō e māfua ai le manatu faapea o maʻi ma faalavelave faafuaseʻi e lē o ni mea e teʻi lava ua tutupu, ae o mea e faapogaia mai e ni malosiaga o loo i le nofoaga o agaga. Atonu e faapea mai ē faivai faataulāitu o loo iai se mea ua lē fiafia ai se tuaa ua maliu. Pe atonu e faapea mai ē o loo fesootaʻi ma agaga o le pogai o le maʻi po o se faalavelave ua oo i se tasi, ona ua faalauatau e se isi faivai faataulāitu o loo ita mai.

E iai se eseesega tele o talitonuga faanuupō i le lalolagi atoa, ma e faalagolago lo latou salalau atu i aganuu masani, o talatuu ma tulaga o le atunuu lava ia. Peitaʻi, o le tulaga e masani ona tutusa ai, o le talitonuga e faapea e iai se tasi, po o se mea, mai le nofoaga o agaga e ao ona faamalieina.

E Mataʻutia pe Leai?

I le tele o aiga, o le fananau mai o se masaga o se mea e mataʻina ma faafiafiaina ai. Peitaʻi, i tagata e talitonu i faiga faanuupō, e ona faauigaina o se faailoga. I nisi o vaipanoa o Aferika i Saute, e toʻatele latou te manatu i ai ua fananau mai ni atua, ma latou te tapuaʻia le masaga. Pe afai e maliu se tasi o le masaga po o laʻua uma, e fai ni o la tamaʻi faatusa ma e tatau i le aiga ona avatu ni meaʻai i nei faatusa. I isi nofoaga, e manatu ai tagata i le fananau mai o se masaga e leaga, ma oo ai ina fasiotia ai e nisi matua le tasi o i laʻua. Aiseā? E latou te manatu pe afai e feola uma le masaga, e iai se aso o le a la fasiotia ai o la matua.

O faaaʻoaʻoga faapenei e faaalia ai e ui o nisi o talitonuga faanuupō e foliga mai e mālie ma e lē leaga, ae o isi e mafai ona mataʻutia—e oo ai lava i le oti. Pe a faauigaina i se tulaga leaga, e mafai ona faaliliuina se mea lelei na tupu i se mea mataʻutia.

Ioe, o le mea moni, o faiga faanuupō o se talitonuga, o se ituaiga o tapuaʻiga. I le iloiloina o vala mataʻutia o talitonuga faanuupō, ua talafeagai ai ona fesili: O ai o loo faafiafiaina moni lava i talitonuga ma faiga faanuupō?

O le Puna o Talitonuga Faanuupō

O nisi tagata i aso nei ua tele ina faafitia le iai moni o Satani ma agaga leaga e ui i faamaoniga o lo latou iai. Peitaʻi, i taimi o taua, o le mumusu e taliaina le iai o se fili mataʻutia, e mautinoa e iʻu atu ai i se mala. O le tulaga moni lava foʻi lea i se taua faasaga i meafaiola agaga e malolosi atu i lo tagata auā na tusi le aposetolo o Paulo: ‘E tatou te tau ma agaga leaga.’—Efeso 6:12.

E ui lava e lē mafai ona tatou vaai iā i latou, ae o loo iai agaga leaga. Ua faamatala mai e le Tusi Paia e faapea na faaaogāina e le meafaiola agaga lē vaaia se gata, e tai pei lava ona faatautala mai e se tagata tomai o se faatagata, e fesootaʻi atu ai i le uluaʻi fafine o Eva ma sa faapogaia ai lona fouvale i le Atua. (Kenese 3:1-5) Ua taʻua e le Tusi Paia lenei meafaiola agaga o le “gata tuai lea, ua igoa i le tiapolo, i le ma Satani, o lē faasese i le lalolagi uma.” (Faaaliga 12:9) O Satani lea na taulau i le faatosinaina o isi agelu ina ia fouvale ai. (Iuta 6) Na iʻu ina avea nei agelu leaga ma temoni, o fili o le Atua.

Na tuliesea e Iesu ia temoni mai tagata, sa faapea foʻi ona faia e ona soo. (Mareko 1:34; Galuega 16:18) O nei agaga e lē o ni tuaa ua maliliu, auā o ē ua maliliu ua “le iloa se mea.” (Failauga 9:5) Na i lo lea, o i latou o agelu fouvale na taʻitaʻisesēina e Satani. E lē ao ona manatu māmā i le fesootaʻi atu iā i latou pe gauaʻi atu iā latou taaʻiga, auā ua mananaʻo i latou e faaleaga i tatou e pei lava o lo latou taʻitaʻi, o Satani le Tiapolo. (1 Peteru 5:8) O lo latou sini o le faaliliueseina lea o i tatou mai le faamoemoe e tasi mo le fanau a tagata—o le Malo o le Atua.

Ua faaalia mai e le Tusi Paia se tasi o auala ua faaaogāina e Satani ma ana temoni: “O Satani lava, ua liua o ia e ia ma agelu o le malamalama.” (2 Korinito 11:14) E manaʻo Satani e faasesē i tatou e talitonu faapea e mafai ona ia ofoina mai iā i tatou se auala e sili atu ona lelei i le olaga. O lea, o nisi o aogā e vave mavae e foliga e ala mai i mea o loo faia e agaga leaga. Ae e lē tumau ni vaifofō e mafai ona latou aumaia. (2 Peteru 2:4) E lē mafai ona latou aumaia le ola e faavavau i se tasi, ma ua lē o toe umi ae faaumatia i latou. (Roma 16:20) O Lē na Foafoaina i tatou ua na o ia o le puna o le ola e faavavau ma le fiafiaga moni ma le puipuiga sili mai le malosi o agaga leaga.—Iakopo 4:7.

Ua taʻusalaina e le Atua le saʻili atu o se fesoasoani e ala i faiga faaagaga. (Teuteronome 18:10-12; 2 Tupu 21:6) O le saʻili atu iā i latou na, ua tusa ma le faifaimea faatasi ma le fili, ua faia aʻe se sootaga ma i latou o ē fouvale i le Atua! O le iloiloina o faamatalaga e uiga iā oe ma lou fetu, o le saʻili atu i sē faivai faataulāitu, po o le matuā aafia ai i so o se faiga faanuupō, o lona uiga o lou faatagaina lea o agaga leaga e pulea filifiliga e te faia i lou olaga. Ua tutusa pau lava ma lou auai i se fouvalega i le Atua.

Pe e Mafai Ona Puipuia Mai Mea Leaga?

O Ete, * o se tamāloa e nofo i Niger, sa suʻesuʻeina le Tusi Paia ma se tagata talaʻi faataimi atoa o Molimau a Ieova. Na faamatala mai e faapea e Ete le māfuaaga na ia teuina ai i lona faleoloa se mea e puipuia ai o ia: “E toʻatele fili.” Na faasino atu e lona faiaʻoga o le Tusi Paia iā te ia e faapea e na o Ieova e mafai ona faatuatuaina mo le puipuiga moni. Na ia faitauina le Salamo 34:7 iā Ete e faapea: “E to lauapi le agelu a Ieova e siosiomia ai e o matatau ia te ia, e laveai foi o ia ia te i latou.” Na fai le faaiʻuga a Ete e faapea: “Pe afai e puipuia moni lava aʻu e Ieova, e tatau la ona ou aveese le mea lea o loo ou teuina ina ia puipuia ai aʻu.” I le taimi nei ina ua mavae ni tausaga, ua auauna o ia o se toeaina ma o se faifeʻau faataimi atoa. E leai se tasi o ona fili na faaleagaina o ia.

Ua faaalia mai e le Tusi Paia e faapea e iai taimi e tutupu faafuaseʻi ai mea iā i tatou, tusa lava pe tatou te aafia i ni faiga faanuupō pe leai. (Failauga 9:11) Ae e lē taitai ona tofotofoina i tatou e Ieova i ni mea leaga. (Iakopo 1:13) O le oti ma le tulaga lē lelei atoatoa e māfua ona o le agasala tuufaasolo mai iā Atamu. (Roma 5:12) I lenei tulaga, ua oo ai i tagata uma lava le maʻi mai lea taimi i lea taimi faapea foʻi le faia o mea sesē e ono iʻu ai i āuga leaga. O lea, o le a sesē le tuuaʻia o maʻi ma faafitauli uma i gaoioiga a agaga leaga. O se talitonuga faapena e mafai ai ona tatou taumafai e faamalieina na agaga i nisi o auala. * Pe afai tatou te mamaʻi, e tatau ona tatou saʻili atu i togafiti talafeagai faafomaʻi, ae e lē o ni fautuaga mai i ‘lē e pepelo, ma le tama o le pepelo,’ o Satani le Tiapolo. (Ioane 8:44) Ua faaalia mai i fuainumera faamaumauina e faapea o tagata o loo nonofo i atunuu e taatele ai talitonuga faanuupō a o latou tupuaga, e lē ola umi pe ola foʻi i ni olaga e sili ona lelei i lo o tagata i isi atunuu. O lea, ua manino mai ai, e lē aumaia e talitonuga faanuupō se tulaga soifua mālōlōina lelei.

E sili atu le malosi o le Atua na i lo se isi lava agaga leaga, ma e naunau mai foʻi o Ia mo lo tatou lelei. “O fofoga o le Alii o loo faasaga i e amiotonu, e liliu mai foi ona taliga i a latou faatoga.” (1 Peteru 3:12) Ia tatalo atu iā te ia mo le puipuiga ma le poto. (Faataoto 15:29; 18:10) Ia fai se taumafaiga e malamalama ai i lana Afioga Paia, le Tusi Paia. O le poto saʻo o le Tusi Paia o le puipuiga sili lea e mafai ona tatou maua. O le a fesoasoani iā i tatou e iloaina ai le māfuaaga e tutupu ai mea leaga ma le auala e mauaina ai le finagalo malie o le Atua e Ona le Malosi Uma Lava.

Aogā o le Poto Mai le Atua

O le poto saʻo e uiga iā Ieova ma ana fuafuaga, o le tuufaafeagai lea o le valea ma talitonuga faanuupō, ma o le ki i le mauaina o le puipuiga moni. Ua faaalia lea i le mea na tupu iā Sini, o se tamāloa mai Benin. Na matuā mauaa talitonuga faanuupō i le aiga o Sini. E tusa ai o aganuu faanuupō, o se fafine e faatoʻā fanau sana tama tama e tatau ona faanofo mo aso e iva i se fale e fauina faapitoa lava. Afai e fanau e ia se tama teine, o le a faanofo ai i le fale mo aso e fitu.

I le 1975, na fanaua ai e le avā a Sini se pepe tama aulelei, lea na la faaigoaina o Mareko. E faavae aʻe i lo la iloa e tusa ai o le Tusi Paia, na leʻi mananaʻo ai Jean ma lana avā e faia sa la vaega i agaga leaga. Ae pe o le a lolo atu ea i le mataʻu ma omiga ina ia mulimuli atu i faiga faanuupō ma faanofoina ai le tinā i le fale? E leai—na la teena lenā faiga faanuupō a o latou ituaiga.—Roma 6:16; 2 Korinito 6:14, 15.

Pe na oo la ni tulaga leaga i le aiga o Sini? Ua mavae atu le tele o tausaga, ae ua auauna nei Mareko o se auauna o le faiva i le faapotopotoga o Molimau a Ieova i lo latou vaipanoa. Ua fiafia le aiga atoa ona sa latou leʻi faatagaina faiga faanuupō e faaaafia ai o latou olaga ma lamatia ai lo latou tulaga faaleagaga.—1 Korinito 10:21, 22.

E tatau i Kerisiano moni ona tausisi e faamamao ese o latou olaga mai faiga leaga o talitonuga faanuupō, ma talia le malamalama faaleagaga ua ofoina mai e Lē na Foafoaina Mea o Ieova ma lona Alo o Iesu Keriso. E mafai ai ona iʻu i lo latou maua o le filemu moni o le mafaufau, talu ai ua latou iloa o loo latou faia le mea ua saʻo i le silafaga a Ieova.—Ioane 8:32.

[Faamatalaga pito i lalo]

^ pala. 20 Ua suia igoa.

^ pala. 21 Tagaʻi i le mataupu “Pe Faapogaia e le Tiapolo o Tatou Maʻi?” i Le Olomatamata o Setema 1, 1999.

[Pusa/Ata i le itulau 5]

O Nisi o Talitonuga Masani Faanuupō i le Lalolagi Atoa

• O le tutū saʻo o fasi laau e faaaogā e ʻai ai i totonu o le ipu araisa, o se faailoga o le oti

• O le vaaia o se lulu i se ao teatea e faapogaia ai se mea leaga e tupu

• O le pē o se moli gaʻo a o faia se sauniga e faailoa mai ai ua latalata mai agaga leaga

• O le paʻū ifo o se faamalu i le fola e faauiga atu o le a fasiotia se tasi i le fale

• A tuu le pulou i luga o se moega o lona uiga o le a iai ni mea leaga e tutupu

• O le tatāina o logo e tutuli ese ai temoni

• O le pepē uma o moli gaʻo o se keke o se aso fanau i le taimi muamua e feula ai, o lona uiga e taunuu se mea na momoo i ai

• O se pulumu e faalagolago atu i se moega e faatagaina ai agaga leaga o loo i le pulumu e faalauatau le moega

• E leaga pe afai e oso ane se pusi uliuli i se mea o loo e savali atu ai

• O le paʻū o se tui o lona uiga o loo iai se tamāloa o le a asiasi mai

• Pe afai e faafesagaʻi se ata o ni elefane ma le faitotoʻa, o lona uiga o le a maua ni manuia

• E maua se manuia po o se laki pe afai o loo tautau ifo se seevae solofanua i luga ae o le faitotoʻa

• O se laau e faasosolo i luga aʻe o se fale e puipuia ai mai mea leaga

• E leaga le savali i lalo ifo o se apefaʻi

• O le taʻe o se faaata o lona uiga e fitu tausaga o le a tutupu ai ni mea leaga

• O le masaa o se pepa faamanogi meaʻai o lona uiga o le a faia se lua finauga ma sau uō e sili ona pele

• O le masaa o se masima e leaga, seʻi vaganā ua liaʻi atu sina masima i luga aʻe o le tauʻau agavale

• O le tuu o se nofoa faalue e faaluelue ai pea e aunoa ma se tasi e nofo ai, ua valaaulia ai temoni e nonofo ai i luga

• E oo mai ni mea leaga pe a faataatitia faafaō ni seevae

• Pe a maliu se tasi, e tatau ona tasisi pola ina ia alu ai le agaga i fafo

[Pusa i le itulau 6]

Saʻoloto Mai le Puleaina e Talitonuga Faanuupō

Na talaʻi Molimau a Ieova i se vaipanoa o Aferika i Saute. Ina ua tatala mai se tasi faitotoʻa na la tuʻituʻi i ai, na faafeiloaʻi mai Molimau e se fafine na laʻeiina ni teuga faapitoa o se Sangoma (o sē e faivai faataulāitu). Na mananaʻo i laʻua e toe ō ese, ae na augani mai le fafine ina ia faailoa mai pea le la feʻau. Na faitauina atu e se tasi o Molimau le Teuteronome 18:10-12 e faailoa ai iā te ia le silafaga a le Atua i faiga faaagaga. Na talia e le faivai faataulāitu le feʻau ma malie ai loa e faia se suʻesuʻega faale-Tusi Paia. Na faapea mai afai e faatalitonuina o ia mai lana suʻesuʻega o le Tusi Paia o le avea o se Sangoma e feteenaʻi ma le finagalo o Ieova, o le a ia tuua loa.

Ina ua māeʻa lona suʻesuʻeina o mataupu e 10 o le tusi E Mafai Ona E Ola e Faavavau i Parataiso i Le Lalolagi faatasi ai ma le Tusi Paia, na ia susunuina ana meatotino uma na fesootaʻi atu i faiga faataulāitu ma amata loa ona ia auai atu i sauniga i le Maota o le Malo. E lē gata i lenā, na ia lesitalaina faaletulafono lana faaipoipoga, e ui lava sa la teteʻa ma lana tane mo le 17 tausaga. I le taimi nei, ua tuuina atu uma i laʻua ma papatisoina o ni Molimau a Ieova.

[Ata i le itulau 6]

O loo lafoina i lalo ponaivi e le “Sangoma” ina ia faailoa mai ai le pogai o le mea o loo tupu i le tagata maʻi

[Ata i le itulau 7]

O le poto saʻo mai le Atua e aumaia ai le puipuiga moni ma le fiafia