Talaaga o le Soifuaga

Ua Matua ma Faamalieina i le Tele o Tausaga

UA FAAMATALAINA E MURIEL SMITH

Na matuā galulu le faitotoʻa i luma o loʻu fale i se tuʻituʻi leotele. Na se’i faatoʻā ou foʻi mai lava i le fale mo sina faamalositino i le aoauli ina ua uma se taeao pisi i le galuega talaʻi. E pei lava ona masani ai, sa ou faapunaina le vai e fai ai saʻu ipu tī, ona sosoo ai lea ma le faia o sina aʻu mālōlōga mo se ʻafa itula. Sa foliga mai e faanatinati le tuʻituʻi, ma a o oʻu savali atu i le faitotoʻa, sa ou taumanatu pe faamata o ai lea ua asiasi mai i lenei taimi. Sa leʻi pine lava ae ou iloa. O tamāloloa e toʻalua ia e i loʻu faitotoʻa, sa faailoa mai o i laʻua o ni leoleo o le malo. Sa la faapea mai, na ō mai e suʻe loʻu fale po o iai ni lomiga a Molimau a Ieova—o se faalapotopotoga o loo faasāina.

Aiseā na faasāina ai Molimau a Ieova i Ausetalia, ma na faapefea ona avea aʻu o se tasi o i latou? Na māfua nei mea uma ona o se meaalofa mai loʻu tinā i le tausaga e 1910, ina o sefulu oʻu tausaga.

SA NONOFO lo matou aiga i se fale na fau i laupapa, i le itu i mātū o Sini, i le pitonuu e igoa iā Crows Nest. Ou te foʻi mai i le aʻoga i se tasi aso, o talanoa atu loʻu tinā ma se tamāloa i le faitotoʻa i luma o le fale. Sa ou fia iloa lava po o ai lenei tagata ese, o lē sa fai sona peleue ma na tauaveina se ato sa tumu i tusi. Sa ou faatulou i ai ma ou alu atu i le fale ona o loʻu matamuli. Ae peitaʻi, e leʻi leva lava, ae valaau mai loa Tinā iā te aʻu. Na ia faapea mai: “E ese le manaia o tusi a le tamāloa lea, ma o nei tusi uma e faatatau i le Tusi Paia. O lea la, ona ua lē o toe umi ae oo mai le isi ou aso  fanau, ia filifili la oe pe e te manaʻo i sou ofu fou po o tusi nei. O fea la le mea e te manaʻo i ai?”

Sa ou tali atu: “Mama, ou te manaʻo i tusi, faafetai tele lava.”

O lea, i le sefulu o oʻu tausaga, na ou maua ai uluaʻi tusi e tolu o le Studies in the Scriptures, a Charles Taze Russell. Na fai atu le tamāloa lea sa i le faitotoʻa iā Tinā, e manaʻomia ona ia fesoasoani mai iā te aʻu ina ia ou malamalama i tusi, ona atonu e fai si faigatā mo aʻu. Sa fai atu Tinā, o le a fiafia o ia e faia faapea. Ae e faanoanoa ona e leʻi umi lava talu ona tupu o lenei mea, ae maliu loa Tinā. Sa tausia ma le filigā e Tamā i matou ma loʻu tuagane, ma loʻu uso, ae ua iai nei ia tiute tauave faaopoopo mo aʻu e faia, ma o nei tiute na foliga mai na lofitūina ai aʻu. Ae peitaʻi, na toeitiiti foʻi oo mai le isi mala.

Na pa le taua muamua a le lalolagi i le 1914, ma i le na o le tasi le tausaga mulimuli ane, ae maliu loa lo matou tamā pele. Ua leai nei ni o matou mātua, ma sa aauina atu loʻu tuagane ma loʻu uso e nonofo ma o matou tauaiga, ae na auina atu aʻu i se kolisi nofo tumau a le Katoliko. I nisi taimi, sa ou mafatia lava i le nofo toʻatasi. Ae ou te faafetai pea mo le avanoa na tuuina mai iā te aʻu e faaauau ai loʻu fiafia e aʻoaʻoina musika, aemaise lava le piano. A o mavae atu tausaga, na faauu ai aʻu mai le kolisi nofo tumau. I le 1919, na ou faaipoipo ai iā Roy Smith, o se tagata sa faatauina atu ia mea faimusika. I le 1920, na maua ai sa ma tama, ma na toe faaopoopo mai ai foʻi isi mea e fai o le olaga i lea aso ma lea aso. Ae faapefea na tusi?

Talanoa ma se Tuaoi i Upu Moni Faaleagaga

I le faagasologa o na tausaga uma lava, sa ou alu lava ma feaveaʻi “tusi faale-Tusi Paia.” E ui lava sa leʻi tele saʻu faitau i tusi, ae i loʻu loto, sa ou iloa le tāua o le feʻau o loo iai i nei tusi. O lea, i se tasi aso i le 1920 ma faasolo mai ai, na asiasi mai se tasi o oʻu tuaoi, o Lil Bimson. Na ma ō atu i le potu mālōlō, nofonofo ai ma inu sa ma ipu tī.

Sa faafuaseʻi ona ia faapea mai: “Oi o lenā e iā te oe tusi na!”

“O ā tusi?” sa ou fesili atu ai ma loʻu lē mautinoa.

Sa ia faasino atu i tusi, Studies in the Scriptures sa i luga o le fatatusi. Sa faanoi mai Lil pe mafai ona ia aveina tusi i lona fale i lenā aso, ma sa ia faitau ma le naunau i ai. E leʻi pine lava, ae faaalia manino mai lona fiafia i mea na ia faitau i ai. Na maua e Lil nisi o lomiga mai Tagata Aʻoga o le Tusi Paia e pei ona iloa ai Molimau a Ieova i na aso. E le gata i lea, sa lē mafai ona taofia o ia mai le taʻuina mai iā i matou o mea uma na ia aʻoaʻoina. O se tasi o tusi na ia mauaina, o le The Harp of God, ma e leʻi umi lava ae oo mai le tusi i lo matou fale. Ma o loʻu olaga i le auaunaga iā Ieova, na amata ina ua ou faaavanoaina se taimi e faitauina ai lenei tusi e faavae i le Tusi Paia. O le iʻuga, na ou maua ai tali i fesili faavae ia sa lē mafai e laʻu lotu ona tuuina mai ni tali iā te aʻu.

O le mea sa sili ona ou fiafia i ai, ina ua mafai ona uaʻi totoʻa mai Roy i le feʻau a le Tusi Paia, ma avea ai loa i maʻua uma ma tagata aʻoga naunau o le Tusi Paia. Muamua atu, na avea ai Roy ma sui o le faalapotopotoga o le Freemasons. Ae i le taimi lea, na autasia ai lo matou aiga i le tapuaʻiga moni, ma sa faalua i le vaiaso ona faia e se tasi o uso le suʻesuʻega faale-Tusi Paia ma lo matou aiga atoa. Sa maua foʻi isi faalaeiauga atili ina ua amata ona matou auai i sauniga na faia e Tagata Aʻoga o  le Tusi Paia. O le nofoaga lea sa faia ai sauniga i Sini, o se tamaʻi fale totogi, i le pitonuu o Newtown. I lenā taimi, sa itiiti ifo i le 400 Molimau sa iai i le atunuu atoa, o lea, sa matuā mamao lava le mea na faimalaga atu ai le toʻatele o uso ina ia auai i sauniga.

Ma ina ia auai lo matou aiga i sauniga, sa tatau ona matou malaga atu e lē aunoa i vaa e sopoia ai le Taulaga o Sini. A o leʻi fausiaina le Alalaupapa i le Taulaga i Sini i le 1932, o taimi uma lava e matou te malaga atu ai e faaaogā ai vaa e feaveaʻi ai taavale. E ui i le tele o le taimi ma le taugatā o nei faigā malaga, ae matou te taumafai lava ina ia aua neʻi misia so o se taumafataga faaleagaga na saunia e Ieova. Sa matuā aogā lava taumafaiga uma na faia ina ia faavaeina ma faatumauina ai i matou i le upu moni, talu ai sa amata ona vevela aʻe le taua lona lua a le lalolagi, ma na amata ai foʻi ona lāgā le mataupu faatatau i le solitū, ma na matuā aafia saʻo ai lava lo matou aiga.

Se Taimi o Tofotofoga ma Faamanuiaga

I le amatamataga o tausaga o le 1930, sa avea ma taimi fiafia mo aʻu ma loʻu aiga. Na ou papatiso i le 1930, ma i le 1931, na ou auai atu ai i lenā tauaofiaga e lē mafaagaloina ina ua matou tutū uma i luga ma talia fiafia le igoa matagofie, Molimau a Ieova. Sa ma taumafai lava ma Roy ina ia ola e tusa ai ma lenā igoa e ala i le auai i auala uma o talaʻiga ma tauiviga na faalaeiauina e le faalapotopotoga. Mo se faaaʻoaʻoga, i le 1932, na matou auai i se tauiviga faapitoa i le tufatufaina atu o se tamaʻitusi, na fuafuaina ina ia oo atu i le toʻatele o tagata o ē na ō mai e matamata i le tatalaina o le Alalaupapa i le Taulaga o Sini. O se mea faapitoa sa matou fiafia ai, o le faaaogāina lea o taavale sa iai masini faaleotele leo, ma sa maua ai e lo matou aiga se avanoa faapitoa e faapipii ai se masini faaleotele leo i la matou taavale. Ona o lenei poto maoaʻe faatekinisi, na laulogo ai auala o Sini i lauga faale-Tusi Paia na puʻeina a le Uso o Rutherford.

Ae peitaʻi, na toe suia foʻi tulaga o mea ma oo ai ina matuā faigatā. E oo ane i le 1932, na matuā aafia ai lava Ausetalia i le Paʻū Maulalo o le Tamaoaiga, o lea, na ma filifili ai ma Roy ina ia faafaigofie lo matou olaga. O se tasi o auala na matou faia ai lenei mea, o le siitia atu lea o lo matou aiga e latalata atu i le faapotopotoga, ma i lea na matuā faaitiitia ai tupe faaalu i a matou femalagaaʻiga. E ui lava ina e lē o matuā manino mai se tulaga po o faasolo ina faaitiitia omiga tau i le tamaoaiga a o ufitia le kelope i le mataʻutia o le Taua Lona Lua a le Lalolagi.

Ona o le usiusitai i le poloaʻiga a Iesu ina ia aua neʻi avea i tatou ma vaega o le lalolagi, na avea ai Molimau a Ieova i le lalolagi atoa ma taulaʻiga o sauāga, ma na aofia ai foʻi ma Ausetalia. Ona o le lē pulea o le ita i le taimi o le taua, ua manatu ai nisi iā i matou e faapea, o Komunisi. Na tuuaʻia sesē ai Molimau a Ieova e nei tagata tetee e faapea, na latou faaaogāina a latou faleualesi faasalalau e fā na e i Ausetalia e aauina atu ai feʻau i vaegāʻau a Iapani.

O uso talavou ia na valaaulia e auai i le auaunaga faavaegāʻau na fesagaʻi ma le tele o omiga ina ia lafoaʻia lo latou faamaoni. O le mea na ou fiafia ai, o le toʻatolu o la ma fanau tama, sa tutumau uma i o latou talitonuga ma tausisia lo latou solitū. O le faasalaga o la ma tama matua o Richard, e 18 masina i le falepuipui. O la ma tama lona lua o Kevin, sa faamaonia lona matuā lē auai i le vaegāʻau. E ui i lea, o le mea e faanoanoa ai, ona o la ma tama laʻitiiti, o Stuart, na maliu i se faalavelave faafuaseʻi i se pasika a o alu atu e faamāeʻaina le puipuia o lana itu i le faamasinoga e faatatau i le mataupu o le solitū. Sa matuā tigā lava lenei mea na tupu. Ae o le tepa taulaʻi atu pea i le Malo ma le folafolaga a Ieova e faatatau i le toetū, sa fesoasoani iā i maʻua e tutumau ai.

Na Latou Misia le Mea e Sili Ona Tāua

Iā Ianuari 1941, na faasāina ai Molimau a Ieova i Ausetalia. Ae e pei ona sa faia e aposetolo o Iesu, na ma usiusitai ai ma Roy i le Atua o le pule na i lo tagata, ma na faaauau ai pea ona ma galulue faalilolilo mo le lua ma le ʻafa tausaga. O le taimi lenā e pei ona ou taʻua i le amataga, na tuʻituʻi mai ai ni leoleo ofu savili se toʻalua i loʻu faitotoʻa. O le ā le mea na tupu?

Ia na ou faaulufaleina i laʻua. A o la ulufale mai, sa ou fesili atu: “E mafai ona seʻi faauma ona inu laʻu ipu tī, ae lua te leʻi suʻeina le fale?” O se mea e ofo ai ona sa la malilie i ai, ma sa ou alu i le umukuka ma ou tatalo ai iā Ieova ma fatuaʻi lelei  ai oʻu manatu. Ina ua ou foʻi ane, ua oo le isi leoleo i le vaipanoa lea e fai ai a matou suʻesuʻega ma ave mea uma sa mafai ona ia iloa ai se faailoga o le Olomatamata, e aofia ai lomiga sa i totonu o laʻu ato talaʻi ma laʻu Tusi Paia.

Ona ia fesili mai lea: “E te faamaoni e lē o nanāina i se isi mea ia ni pusa o lomiga? Ua matou maua faamatalaga e te auai i sauniga i vaiaso taʻitasi i se fale i le faatausiʻusiʻuga o le auala lenei ma e te aveina foʻi le tele o lomiga i inā.”

Sa ou tali atu: “E saʻo le mea lenā, ae ua lē o toe iai i le taimi nei.”

Na ia faapea mai: “Ioe, ua matou iloa le mea lenā, lau susuga Smith. Ua matou iloa foʻi, o loo teu lomiga i fale o tagata i le itumalo.”

I le potu o la ma tama tama, na la maua ai ni pusa se lima sa teu ai ia kopi o le tamaʻi tusi, Freedom po o le Romanism.

Na fesili mai le leoleo: “E te faamaoni e leai nisi mea o i le fale taavale?”

Na ou faapea atu: “E leai, e leai se mea o iai.”

Ona ia tago lea tatala le kapoti i le potu ʻai. Na ia maua ai ia pepa ia sa faaaogā e fai ai lipoti a le faapotopotoga. Sa ia ave foʻi na mea ma tausisi mai lava e fia vaai i le fale taavale.

Sa ou fai atu: “Ui mai la i inei.”

Na la mulimuli mai iā te aʻu agaʻi i le fale taavale, ma ina ua uma ona suʻeina, ona la ō ai loa lea.

Ioe, atonu sa manatu na leoleo atonu ua la maua se mea tāua i pusa na e lima! Ae peitaʻi, la te leʻi mauaina le mea sa sili ona tāua. Tou te iloa, i na aso, sa ou auauna ai o se failautusi a le faapotopotoga, ma sa iā te aʻu i le fale le lisi o igoa o le ʻautalaʻi a le faapotopotoga ma isi faamatalaga tāua. E faafetai ona sa lapataʻia i maʻua e uso ina ia nofo sauni mo na suʻega, ma sa ou nanā lelei ai lava nei faamaumauga. Na ou tuuina nei pepa i totonu o teutusi ma tuu i le taʻele o apa e tuu ai aʻu lautī, suka, ma falaoamata. Sa ou teuina foʻi nisi i totonu o pusa e pa ai manulele, lea sa i tafatafa o le fale taavale. O lea na misia ai e leoleo faamaumauga tonu ia na la manaʻomia.

Ulu Atu i le Auaunaga Faataimi Atoa

E oo atu i le 1947, ua fai aiga la ma fanau matutua. O le taimi lea na ma filifili ai ma Roy ua tatau ona ma mafaia ona aapa atu mo le faiva faataimi atoa. Sa iai le manaʻomia mo le auaunaga i le fanua i Ausetalia i Saute, o lea na faatau atu ai lo matou fale, ma faatau mai ai se karaveni, po o se taavale toso lea na ma faaigoaina iā Mesepa, o lona uiga, o le “Olomatamata.” O lenei ituaiga o soifuaga, na mafai ai ona ma talaʻi atu i vaipanoa maotua. Sa masani foʻi ona ma galulue i oganuu i nuu i tua e leʻi tofia i ni faapotopotoga. O loo oʻu manatua pea le tele o mea fiafia i na taimi. O se tasi o suʻesuʻega na ou faia ma se fafine talavou e igoa iā Beverly. A o leʻi agaʻi i le tulaga e papatisoina ai, sa ia tuua lea vaipanoa. Seʻi manatu i loʻu fiafia, ona i ni tausaga mulimuli ane, na faafeiloaʻi ai aʻu e se tuafafine i se tauaofiaga ma faailoa mai e faapea, o ia o Beverly! Maʻeu loʻu fiafia ina ua mavae le tele o tausaga ae vaai atu iā te ia o auauna faatasi ma lana tane ma lana fanau iā Ieova.

I le 1979, na ou maua ai le faaeaga ou te auai i le Aʻoga o le Auaunaga Faapaeonia. O se tasi o mea na faamamafa i lenā aʻoga e faapea, ina ia tumau i le faiva faapaeonia, e tatau i se tagata ona fai ma ana masani le faia o ana lava suʻesuʻega totino. Sa ou iloa lelei le moni o lenā mea. Sa avea suʻesuʻega, sauniga ma le faiva ma autū o loʻu olaga atoa. Sa ou manatu i ai o se faaeaga, le auauna o se paeonia sauatoa mo le sili atu i le 50 tausaga.

 Feagai ma Faafitauli o le Soifua Mālōlōina

O lea, i le faitau sefulu o tausaga ua mavae atu, na oo ai iā te aʻu ni luʻi faapitoa. I le 1962, na maua ai aʻu i le faamaʻi o mata o le ogo. I lenā taimi, na foliga mai sa lē maua atoatoa se togafitiga, ma na faasolo ai ina vave ona lē lelei laʻu vaai. Sa agaʻi foʻi ina lē lelei le soifua mālōlōina o Roy, ma i le 1983, na oo ai ina pe atoa lona itu ma na lē mafai ai ona tautala. Na maliu o ia i le 1986. Na ou matuā misia lava o ia ona sa ia lagolagosua malosi mai iā te aʻu i le taimi o laʻu auaunaga faataimi atoa.

E ui i na toʻatugā, ae sa ou taumafai e tausisia pea se masaniga lelei faaleagaga. Sa ou faatauina se tamaʻi taavale malosi e talafeagai mo le auaunaga i le fanua i nuu i tua, ma faaauau pea laʻu auaunaga faapaeonia ona o le fesoasoani a laʻu tama teine, o Joyce. Sa faasolo lava ina matuā leaga laʻu vaai ma iʻu ai ina lē toe iloa se mea i le isi oʻu mata. Na suia e fomaʻi loʻu mata i se mata tioata. Ma ona sa iai se sulu i le isi oʻu mata, o lea na faaauau ai pea ona ou faaalu le tolu i le lima itula e faitau ma suʻesuʻe ai ona o le fesoasoani a tusi mataʻitusi lapopoʻa ma se tioata e faalapopoʻa ai mea.

Sa matuā tāua lava iā te aʻu taimi o suʻesuʻega. O lea, seʻi manatu i se mea na faateʻia ai e faapea, a o faia aʻu suʻesuʻega i se tasi aoauli, na faafuaseʻi lava ona ou lē iloa se mea. Sa pei lava na tapē e se tasi le molī. Ua ou matuā lē iloa lava se mea i le taimi nei. Na faapefea ona faaauau ona ou suʻesuʻe? Ioe, i le taimi nei e ui lava ina ou matuā logonoa, ae ou te faalagolago i kaseti faapea le lagolagosua alofa a loʻu aiga ina ia tumau ai pea ona ou malosi faaleagaga.

Tumau Seʻia Oo i le Iʻuga

I le taimi nei, ua selau oʻu tausaga, ua iai foʻi nisi faalētonu i loʻu soifua mālōlōina, ma ua tatau ai lava ona ou matuā faifai mālie. I nisi taimi e lagona ai foʻi si oʻu faalētonu. O le mea moni, ona ua lē mafai lava ona ou vaai i le taimi nei, i nisi taimi, ou te matuā lē iloa ai lava le auala! Ou te manaʻo lava e toe faia nisi suʻesuʻega faale-Tusi Paia, ae ona o le tulaga lea ua iai loʻu soifua mālōlōina, ua lē toe mafai ai ona ou alu e saʻilia i latou. I le taimi muamua, sa ou mafatia ai i lenei mea. Ae e tatau ona ou iloa e iai tapulaa e gata mai ai loʻu mafai ma e tatau ona ou lotomalie e fai le mea ou te mafaia. E lē faigofie lenei mea. Ae ua avea pea o se faaeaga ona i masina taʻitasi, e mafai ai lava ona faia saʻu lipoti o taimi ou te faaaluina e talanoa atu ai e uiga i lo tatou Atua sili, o Ieova. Pe a ou maua avanoa e talanoa atu ai e uiga i le Tusi Paia, e pei o tamaʻitaʻi tausimaʻi, tagata e faatau mai a latou oloa, ma isi e ō mai i loʻu fale, o le mea moni, ou te puʻea ma le tomai na avanoa.

O se tasi o faamanuiaga e sili ona faamalieina ai aʻu, o le vaai atu lea i tupulaga e fā o loʻu aiga, o tapuaʻi faamaoni iā Ieova. O nisi o i latou nei ua avea o ni faifeʻau paeonia i nofoaga o loo tele ai le mana’omia, avea o ni toeaina, auauna o le faiva, ma o ni tagata e auauna i Peteli. O le mea moni, e pei o le toʻatele o laʻu tupulaga, ou te naunau lava ina ia vave oo mai le iʻuga o lenei faiga o mea. Ae maʻeu se faatelega ua ou vaaia i le faagasologa o le fitu sefulu tausaga o laʻu auaunaga! Ua ou maua ai le matuā lotomalie ona o le aafia ai i se galuega aupito sili.

Ua faapea mai ia tamaʻitaʻi tausimaʻi ia e asiasi mai iā te aʻu, ai o loʻu faatuatua lea ou te ola ai pea. Ou te ioe i lo latou manatu. O le tiotio pea i le auaunaga iā Ieova, e mafai ai ona maua se olaga aupito sili ona lelei. I le pei o le Tupu o Tavita, ua mafai ai ona ou faapea atu, ua ou matua, ma ua faamalieina aʻu i le tele o oʻu tausaga.—1 Nofoaiga a Tupu 29:28.

(Na maliu le tuafafine o Muriel Smith iā Aperila 1, 2002, a o tau faamāeʻaina lenei mataupu. E toe tasi lava le masina aulia le 102 o ona tausaga, sa avea lava o ia ma faaaʻoaʻoga o le faamaoni ma le tumau.)

[Ata i le itulau 24]

Ina ua tusa ma le lima oʻu tausaga, ma i le 19 o oʻu tausaga ina ua ma feiloaʻi ma laʻu tane o Roy

[Ata i le itulau 26]

La ma taavale ma le karaveni na ma faaigoaina o Mesepa

[Ata i le itulau 27]

I maʻua ma laʻu tane o Roy, i le 1971