Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

“Ou te Lē Suia Lava se Mea!”

“Ou te Lē Suia Lava se Mea!”

Talaaga o le Soifuaga

“Ou te Lē Suia Lava se Mea!”

UA FAAMATALAINA E GLADYS ALLEN

I nisi taimi e fesiligia ai aʻu, “Pe afai e te toe talavou, o le ā se mea o le a e suia?” O le a ou tali atu ma le faamaoni, “Ou te lē suia lava se mea!” Seʻi oʻu faamatala atu le pogai ua oo ai iā te aʻu lea lagona.

I LE tau māfanafana o le 1929, ina ua faatoʻā lua oʻu tausaga, na oo ai se mea mataʻina i loʻu tamā, o Matthew Allen. Sa ia mauaina le tamaʻitusi, Millions Now Living Will Never Die!, (E Faitau Miliona o loo Ola Nei o le a Lē Oo I ai le Oti) na lomia e le International Bible Students, e pei ona iloa ai Molimau a Ieova i na aso. Ina ua uma ona faitauina ma le naunau ni nai itulau, na faapea mai ma le ofo Tamā, “O se tusi aupito sili lenei ua ou faitauina!”

E leʻi pine lava mulimuli ane, ae maua e Tamā isi lomiga a Tagata Aʻoga o le Tusi Paia. E leʻi toe faatali ae talaʻi atu loa mea na ia aʻoaʻoina i o matou tuaoi uma. Ae peitaʻi, sa leai se faapotopotoga a Molimau a Ieova i lo matou nuu maotua. I le iloaina o le manaʻomia ona auaufaatasi e lē aunoa ma uso Kerisiano, i le 1935, na siitia atu ai e Tamā le aiga i Orangeville i Ontario i Kanata, auā sa iai le faapotopotoga i inā.

I na aso, sa lē masani ona faalaeiauina tamaiti ina ia auai i sauniga a le faapotopotoga; sa masani lava ona nonofo i latou i fafo o le fale lea e faia ai sauniga ma taaalo ai seʻia oo ina uma le sauniga a tagata matutua. Sa lē talafeagai lea faiga ma le manatu o Tamā. Sa ia manatu, “Afai e lelei sauniga mo aʻu, e lelei foʻi la mo laʻu fanau.” O lea, e ui ina fou atu ae sa faatonuina e Tamā loʻu tuagane o Bob, oʻu uso o Ella, Ruby, ma aʻu ina ia aufaatasi atu ma tagata matutua i le sauniga, ma sa matou faia faapea. E leʻi pine lava ae auai foʻi ma fanau a isi Molimau. Sa oo ina avea le auai i sauniga ma le faia o ni tali ma vaega tāua i o matou olaga.

Sa naunau Tamā i le Tusi Paia, ma sa matuā fiafia lava o ia e faatinoina tala faale-Tusi Paia. E ala i nei mea, na ia tāmau ai i o matou loto talavou ni lesona aogā ia o loo oʻu manatua lelei pea. O le tasi o lesona lea ou te manatua, e faamanuia e Ieova i latou uma o ē usiusitai iā te ia.

Sa aʻoaʻoina foʻi i matou e Tamā ina ia faaaogā le Tusi Paia e faamaonia ai lo matou faatuatuaga. Sa masani ona matou faia se taaloga faapena. E ono faapea mai Tamā, “Ou te talitonu, pe a ou oti, ona ou alu lea i le lagi. O lea la, tago e faamaonia mai iā te aʻu e moni ou te lē alu i le lagi.” Sa ma taufai saʻili ma Ruby i le lomifefiloi o le Tusi Paia, mo ni mau e mafai ona ma faaaogāina e faamaonia ai le sesē o lea aʻoaʻoga. Ina ua uma ona faitau atu mau o le Tusi Paia ia na ma maua, ona faapea mai lea o Tamā, “E manaia mau na, ae ou te lē o talitonu lava.” O lea, na ma toe ō foʻi ma saʻili i le lomifefiloi o le Tusi Paia mo nisi mau. Sa masani ona faia lenei mea mo se taimi umi seʻiloga lava ua faamalieina Tamā i tali na ma avatua. O le iʻuga, sa oo ai ina matuā faaauupegaina i maʻua ma Ruby i le faamatalaina atu o o maʻua talitonuga ma faamaonia atu lo ma faatuatuaga.

Manumalo i le Fefe i Tagata

E ui lava i le lelei o toleniga na ou maua i le aiga ma sauniga a le faapotopotoga, ae e tatau ona ou faapea atu, sa iai vala o le avea ma Kerisiano na ou iloa e faigatā. I le pei o le toʻatele o isi tagata talavou, ou te leʻi fiafia i le faaesea o aʻu mai isi, aemaise lava aʻu aumea i le vasega. O le uluaʻi tofotofoga lava o loʻu faatuatua na amata i le mea na matou taʻua o savaliga sa faaalialia ai faamatalaga.

Sa faia le fuafuaga mo se vaega o uso ma tuafāfine e savavali lemū i ala tetele o le taulaga e tauaveina ni faailoilo o loo tusia ai ni faamatalaga. I lo matou aai pe tusa ma le 3,000 tagata, sa iloa lelei lava e le tasi le isi. I se tasi o savaliga faapena, sa ou savali ai e mulimuli i le laina sa tauaveina le faailoilo sa iai upu faapea: “Religion Is a Snare and a Racket.” Sa iloa mai aʻu e nisi o aʻu aumea i le aʻoga, ma sa vave lava ona latou faia se laina ma mulimuli mai iā te aʻu ma pepese faapea, “God Save the King.” Na faapefea ona ou manumalo? Sa ou tatalo faatauanau mo le malosi ina ia faaauau ai pea ona ou savali. Ina ua uma le savaliga, sa ou faanatinati atu loa i le Maota o le Malo e avatu laʻu faailoilo ma ou alu loa i le fale. Ae peitaʻi, sa faailoa mai iā te au e lē na taʻimua faapea, o lea o le a amataina foʻi le isi savaliga ma e toe toʻatasi lava e manaʻomia e tauaveina se faailoilo. O lea, na ou toe alu ai foʻi, ma sa faapea ona ou matuā tatalo faatauanau atu ai. Ae peitaʻi, i le taimi lea, na oo ina vaivai aʻu aumea i le vasega ma ō i o latou aiga. Sa oo ina avea aʻu tatalo mo se malosi ma tatalo o le faafetai!—Faataoto 3:5.

Sa masani ona talia fiafia i lo matou fale ia auauna faataimi atoa. O i latou o ni tagata fiafia ma sa avea o se mea e olioli ai le talimālō iā i latou. Ou te manatuaina lava aso la, sa faatulaʻi mai pea e o matou mātua le auaunaga faataimi atoa iā i matou le fanau e faapea, o se galuega aupito sili lea ona lelei e mafai ona faia.

I le tali atu i la laʻua faalaeiauga, i le 1945, na amata ai loa laʻu galuega o le faiva faataimi atoa. Na mulimuli ane oʻu aufaatasi atu i loʻu uso o Ella, o lē sa paeonia i Lonetona i Ontario. I inā na faailoa mai ai iā te aʻu se vala o le auaunaga sa ou manatu e lē mafai ona ou faia. Sa masani ona ō atu uso mai lea laulau i lea laulau i falepia ma ofoina atu i tagata kopi o le mekasini o Le Olomatamata ma le Consolation (lea ua faaigoaina o le Ala Mai! i aso nei). O le mea e lelei ai ona sa faia le galuega i aoauli o Aso Toonaʻi, o lea, sa ou tatalo ai mo le vaiaso atoa ina ia maua le lototele ou te alu atu ai! E leai, sa lē faigofie le galuega mo aʻu, ae sa tauia.

I le isi itu, sa ou aʻoaʻoina ai foʻi le auala e tiliva atu ai lomiga faapitoa o le Consolation lea e iai mataupu e faatatau i sauāga o o tatou uso i falepuipui o Nasi, sa ou faafesootaʻi faapitoa atu lava i tagata tāua i Kanata e fai a latou pisinisi, e aofia ai ma peresitene o faalapotopotoga tetele. I le faagasologa o tausaga, sa ou iloa ai e faapea, e lagolagoina pea e Ieova i tatou pe afai e tatou te faalagolago atu iā te ia mo le malosi. E pei lava ona masani ona faapea mai Tamā, e faamanuia e Ieova i latou o ē e usiusitai iā te Ia.

Taliaina o le Valaau Ina ia Auauna i Quebec

Iā Iulai 4, 1940, na faasāina ai le galuega a Molimau a Ieova i Kanata. Mulimuli ane, na tatalaina ai le faasāsāaga, ae sa sauāina pea i matou i le itumalo o Quebec lea e tele ai le lotu Katoliko Roma. Na faia se tauiviga faapitoa na faaaogāina ai i se sāvali se faaupuga malosi e faapea: Quebec’s Burning Hate for God and Christ and Freedom Is the Shame of All Canada, ina ia uaʻi mai ai manatu o tagata i le faileagaina o o tatou uso i inā. Na feiloaʻi le uso o Nathan H. Knorr, o se sui o le Vaega Pule o Molimau a Ieova, ma le faitau selau o paeonia i le aai o Montreal e faamatala atu i ai le aano moni o le mea lea o le a matou faia. Na faailoa mai e le uso o Knorr e faapea, afai e matou te malilie e faia se sao i le tauiviga, ia matou faatalitalia o le a puʻeina faapagota i matou ma tuuina i le falepuipui. O le mea moni lava lenā na tupu! A o faagasolo le taimi, e 15 taimi na puʻe faapagotaina aʻu. Pe a matou ō i le auaunaga i le fanua, e faamautinoa lava ua ave a matou pulumu fulunifo ma selu ina neʻi taofia i matou i le falepuipui i le pō!

I le taimi muamua, o le tele o le galuega sa faia i le pō, ina ia aua neʻi uaʻi mai ni manatu o nisi iā i matou. Sa masani ona ou aveina nisi sāvali i se taga lea sa ou ʻasoaina i loʻu ua ma ufiufi i totonu o loʻu peleue. Sa tumu le taga i sāvali ma sa matuā patupatu, na pei ai lava ou te tō. Sa aogā lenā mea mo aʻu ina ua ou oso i luga o se pasi laʻu pasese feomaʻi e malaga atu ai i le oganuu. Pe a ou ulu atu i le pasi, sa masani ona tutū i luga nisi tane talavou ae tuu mai o latou nofoa mo le tamaʻitaʻi “maʻitaga.”

A o faagasolo taimi, na amata ona matou auai i le galuega o le tufatufaina atu o sāvali i le ao. Sa matou tuua sāvali i ni fale se tolu po o se fā, ona matou ō atu lea i se isi oganuu. Sa masani lava ona taulau lenā faiga. Ae peitaʻi, afai e iloa e se patele o le lotu o lea sa matou i le vaipanoa lenā, e matou te faatalitalia lava ni faalavelave. I se tasi taimi, na uunaʻia ai e se patele se ʻaufaatupu vevesi pe tusa o le 50 po o le 60 tagata matutua ma tamaiti e tauʻai i matou i tamato ma fuāmoa. Na matou sosola i le fale o se tuafafine Kerisiano, lea na matou momoe ai i le pō i luga o le fola.

Sa iai se manaʻoga tele mo paeonia ina ia talaʻi atu i tagata e tautala i le gagana Falani i Quebec, o lea, iā Tesema 1958, na ma amata ai ma loʻu uso o Ruby ona aʻoaʻoina le gagana Falani. Mulimuli ane, sa tofia ai loa i maʻua i nisi o vaipanoa o le itumalo lea sa nonofo ai tagata na tautatala i le gagana Falani. I na tofiga taʻitasi, sa iai lava se mea iloga na tupu ai. I se tasi nofoaga, e lua tausaga o ma ō atu mai lea fale i lea fale mo le valu itula i le aso e aunoa ma le iai o se tasi na tali mai! Sa na ona ō mai lava o tagata i le faitotoʻa ma tatoso i lalo pupuni o o latou fale. Ae ma te leʻi fiu ai. I aso nei, o loo iai nei ni faapotopotoga olaola se lua i lenā aai.

Tausia e Ieova i Auala Uma Lava

Na tatalaina le galuega mo paeonia faapito mo i matou i le 1965. I se tasi tofiga o paeonia faapito, na oo ai ina matou malamalama i le tāua atoatoa o upu a Paulo ia o loo faamauina i le 1 Timoteo 6:8: “Afai ua maua e i tatou o mea e aai ai ma mea e oofu ai, ia gata ai o tatou manao.” Sa tatau ona ma mulimuli i se faasologa maumauaʻi i le faasoaina o a ma tupe ina ia tausia ai a ma tupe faaalu. O lea na ma vavae ese ai tupe mo le ogaumu faamāfanafana, totogi o le fale, eletise, ma meaʻai. Ina ua uma ona totogi o na mea uma, na totoe ai na o le 25 sene i le tupe Kanata, e faaalu i mea ma te mananaʻo ai mo le masina.

Ona o le lē lava o tupe maua, sa faaola ai le ogaumu faamāfanafana i lo ma fale mo na o ni nai itula o le pō. O lea, sa lē mafai ai ona oo le māfanafana o lo ma potu i luga atu o le 60 tikeri Fahrenheit [15°C] ma sa masani ona matuā mālūlū lava. Ae i se tasi aso, na asiasi mai ai iā i maʻua se tama tama a se tasi o suʻesuʻega faale-Tusi Paia a Ruby. Atonu pe na alu o ia i lo latou aiga ma taʻu atu i lona tinā e faapea, na toetoe lava a ma feoti i le matuā maalilili, o lea mulimuli ane, na ia auina mai ai iā i maʻua le sefulu talā i masina uma e faatau ai se suauu ina ia mafai ona faaola pea le ogaumu faamāfanafana i taimi uma. E leʻi iai so ma lagona e faapea, e iai se mea ua ma misia. E leʻi tele ni a ma tupe, ae sa ma maua pea mea na manaʻomia. Sa iā i maʻua le lagona e faapea, e so o se mea na totoe o se meaalofa. Maʻeu le moni o upu i le Salamo 37:25: “Ou te lei iloa se tagata amiotonu na lafoaiina, po o ana fanau ua ʻaiisi i latou”!

E ui lava i teteega sa ma fesagaʻia, ae sa ou maua le fiafia i le vaai atu i nisi o ē na matou suʻesuʻe i le Tusi Paia ua oo ina iloa le poto o le upu moni. Ua talia e nisi le faiva faataimi atoa e avea o se galuega, lea ua ou olioli faapitoa ai lava.

Fesagaʻia ma le Manuia ia Tofotofoga

I le 1970, na avea ai Cornwall i Ontario, ma o ma tofiga fou. Pe tusa ma se tausaga talu ona ma taunuu i Cornwall, ae maʻi loa Tinā. Na maliu Tamā i le 1957, ma sa matou feauauaʻi ma oʻu uso e toʻalua i le tausiga o Tinā seʻia oo lava ina maliu i le 1972. O a ma paga paeonia faapito, o Ella Lisitza ma Ann Kowalenko, sa avea pea ma taaʻiga malosi ma lagolagosua alofa i lenā taimi. Sa la vaaia a ma suʻesuʻega faale-Tusi Paia ma isi tiute tauave a o toesea i maʻua. Maʻeu le moni o upu a le Faataoto 18:24: “A o i ai le tagata alofa e sili ona pipii mai i lo le uso”!

E matuā tele lava mea faigatā i le olaga. O le lagolagosua alofa a Ieova, ua mafai ai ona ou faafesagaʻia na mea. O loo ou olioli pea i le olaga o le auaunaga faataimi atoa. O Bob, o lē na maliu i le 1993, e sili atu i le 20 tausaga na auauna ai o ia i le galuega faapaeonia, e aofia ai ma le 10 tausaga tāua na paeonia ai faatasi ma lana avā o Doll. O loʻu uso matua o Ella, o lē na maliu iā Oketopa 1998, sa paeonia mo le sili atu i le 30 tausaga ma sa iai pea iā te ia le agaga faapaeonia. I le 1991, na faailoa mai ai foʻi e faapea ua maua i le kanesa le isi oʻu uso o Ruby. Ae peitaʻi, sa ia talaʻi atu pea le tala lelei e ui ina faalēlava lona malosi. Sa iai foʻi iā te ia se uiga fiafia seʻia oo lava i le taeao na maliu ai iā Setema 26, 1999. E ui ua leai oʻu uso, ae o loo iai soʻu aiga faaleagaga o uso ma tuafāfine e fesoasoani mai iā te aʻu ina ia faatumauina pea loʻu fiafia.

Pe a ou toe tepa i tua i le faagasologa o loʻu olaga, o le ā se mea o le a ou suia? E ui lava ou te leʻi faaipoipo, ae ua faamanuiaina aʻu i le iai o ni mātua alolofa, se tuagane, ma ni uso o ē sa faamuamua le upu moni i o latou olaga. O loo oʻu vaavaai atu i luma i le taimi ua lē pine ona ou toe vaai ai lea iā i latou uma i le toetū. Ou te lagonaina i le taimi nei le opoina o aʻu e loʻu tamā, ma ou vaai atu foʻi i le maligi o loimata o loʻu tinā a o ma fusifusi. O le a osooso foʻi ma le fiafia Ella, Ruby, ma Bob.

I le taimi nei, ou te faamoemoe, e faaauau pea ona ou faaaogā po o le ā lava le soifua mālōlōina ma le malosi o loo totoe e vivii ma faamamaluina ai Ieova. O le auaunaga paeonia faataimi atoa, o se olaga e sili ona manaia ma tauia. E pei lava ona fai mai ai le faisalamo e uiga iā i latou o ē e savavali i ala o Ieova e faapea: “E ia te oe le manuia, [fiafia] e ia te oe foi le lelei.”—Salamo 128:1, 2.

[Ata i le itulau 26]

Sa naunau Tamā i le Tusi Paia. Sa ia aʻoaʻoina i matou e faaaogā le Tusi Paia e faamaonia ai lo matou faatuatuaga

[Ata i le itulau 28]

Agavale i le taumatau: O Ruby, o aʻu, Bob, Ella, o Tinā, ma Tamā i le 1947

[Ata i le itulau 28]

Laina i luma, agavale i le taumatau: O aʻu, Ruby, ma Ella i se Tauaofiaga Itumalo, 1998