Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

“Ua Leai Lava se Tagata e Tautala Pei o Lena Tagata”

“Ua Leai Lava se Tagata e Tautala Pei o Lena Tagata”

“Ua Leai Lava se Tagata e Tautala Pei o Lena Tagata”

“Ua latou vivii uma ia te ia, ua ofo foi i upu alofa na paū mai lona fofoga.”—LUKA 4:22.

1, 2. (a) Aiseā na toe foʻi mai ai auauna na auina atu e puʻe Iesu e aunoa ma ia? (e) O le ā ua faaalia ai e lē na o auauna sa maofa i le aʻoaʻo atu a Iesu?

SA LĒ taulau ona faia e auauna le mea na faatonuina i latou e fai. Sa auina atu i latou e puʻe iā Iesu Keriso, ae na latou toe foʻi mai e aunoa ma Iesu. Sa maumauaʻi atu le ʻauositaulaga sili ma le ʻau Faresaio i se faamalamalamaga: “Pe se a le mea ua outou le taʻitaʻi mai ai ia te ia?” O le ā tonu lava le māfuaaga na lē mafai ai e leoleo ona latou puʻea le tagata o lē e na te lē mafai ona faaaogāina se gaoioiga faaletino e tetee mai ai? Sa faamatala mai e auauna: “Ua leai lava se tagata e tautala pei o lena tagata.” Sa latou matuā maofa lava i le aʻoaʻo atu a Iesu, na lē mafai ai ona latou puʻea ma molia lenei tagata filemu. *Ioane 7:32, 45, 46.

2 O na auauna, e le na o i latou sa maofa i le aʻoaʻo a Iesu. Ua taʻu mai e le Tusi Paia iā i tatou e faapea, na solo ane le toʻatele o tagata, ina ia tau lava o le faalogologo i ana fetalaiga. Sa maofa tagata o lona nuu “i upu alofa na paū mai lona fofoga.” (Luka 4:22) E sili atu i le faalua taimi sa ia talanoa mai ai i se vaa i ni motu o tagata e toʻatele i le matafaga o le Sami o Kalilaia. (Mareko 3:9; 4:1; Luka 5:1-3) I se tasi mea na tupu, sa “matua toatele ai le motu o tagata” sa faatasi ma ia mo ni nai aso, e ui lava ina leai ni meaʻai.—Mareko 8:1, 2.

3. O le ā le māfuaaga autū na matilatila ai Iesu i le avea ma faiaʻoga?

3 O le ā le mea na avea ai Iesu ma faiaʻoga iloga? O le māfuaaga autū lava o le alofa. * Ona o lona alofa sa naunau ai Iesu i upu moni sa ia faaooina atu, ma sa alofa foʻi i tagata na ia aʻoaʻoina. Peitaʻi, sa iā Iesu foʻi se malamalamaga sili i auala o le aʻoaʻo atu. I mataupu mo suʻesuʻega o loo maua i lenei lomiga, o le a talanoaina ai nisi o auala aogā sa ia faaaogā, ma le auala e mafai ona tatou faataʻitaʻia.

E Manino ma Malamalama

4, 5. (a) Aiseā na faaaogā ai e Iesu le gagana faigofie i lana aʻoaʻo atu, ma o le ā le mea mataʻina e faatatau i le auala e pei ona sa ia faia ai? (e) E faapefea ona avea le Lauga i luga o le Mauga o se faaaʻoaʻoga o le faigofie o le auala sa aʻoaʻo atu ai Iesu?

4 O se tulaga e masani ai mo tagata e lelei aʻoaʻoga le faaaogā o se gagana e lē faigofie i a latou tagata faalogologo ona malamalama i ai. Peitaʻi afai e lē faigofie ona malamalama mai isi i mea o tatou fai atu ai, o le a faapefea la ona latou maua aogā mai i lo tatou poto? I le avea o se faiaʻoga, e leʻi talanoa lava Iesu i ni mea e lē malamalama ai isi. Seʻi manatu i le anoanoaʻi o faaputuga upu sa ono mafai ona ia faaaogāina. Peitaʻi ane, e ui i le anoanoaʻi o lona silafia sa iai, ae sa ia manatu i ana tagata faalogologo ae lē iā te ia lava. Na ia silafia o le toʻatele o i latou e ‘lei aʻoaʻoina . . . ma le faatauvaa.’ (Galuega 4:13) Ina ia latou malamalama, sa ia faaaogā le gagana sa mafai ona malamalama ai na ituaiga o tagata. Atonu e faigofie upu, peitaʻi e matuā anoanoaʻi upu moni sa momoli atu ai.

5 Seʻi manatu mo se faataʻitaʻiga, i le Lauga i luga o le Mauga, o loo faamauina i le Mataio 5:3–7:27. Atonu na faaalu ai e Iesu pe tusa o le 20 minute e fai atu ai lenā lauga. Peitaʻi o ana aʻoaʻoga e loloto, na pāʻia ai le ooooga o mataupu e pei o le mulilua, talaga faaipoipoga, ma le matapeʻapeʻa. (Mataio 5:27-32; 6:19-34) Peitaʻi, e leai se fenuminumiaʻi po o ni faaupuga faalialia vale. O le mea moni lava ia, e toeitiiti lava leai se upu e oo lava i se tamaitiiti e lē malamalama i ai. E lētioa lava le motu o tagata—atonu e aofia ai ni faifaatoʻaga se toʻatele, o leoleo mamoe, ma faifaiva ina ua uma “ona matua taufaiofo ai lea . . . i lana aʻoaʻoga”!—Mataio 7:28.

6. Aumai se faaaʻoaʻoga e iloa ai o fetalaiga sa tulei i ai Iesu o ni faamatalaga faigofie ae loloto o latou uiga.

6 I le faaaogāina soo o faaupuga manino ma pupuu, sa fetalai atu ai Iesu i faamatalaga e faigofie ae loloto o latou uiga. I se vaitaimi a o leʻi oo ina tusia ni tusi, sa ia faia ni faamatalaga manino e faamamafa ai lana feʻau, ina ia tumau i mafaufau ma loto o lana ʻaufaalogologo. Mātau nisi o faaaʻoaʻoga: “E leai se na te mafaia ona auauna i alii e toalua . . . tou te le mafaia ona auauna i le Atua atoa ma le oa.” “Aua tou te faamasino atu, ina neʻi faamasinoina outou.” “O lea foi tou te iloa ai i latou i o latou fua.” “E le aoga le fomai i e malolo, na o e mamai.” “O i latou uma o e tago i le pelu, e oti i latou i le pelu.” “Ina avatu ia o mea a Kaisara ia Kaisara; ia avatu foi mea a le Atua i le Atua.” “E sili le manuia o le na te foai atu, i lo le na te talia mai.” * (Mataio 6:24, 7:1, 20; 9:12; 26:52; Mareko 12:17; Galuega 20:35) E oo mai lava i aso nei, ua toeitiiti 2,000 tausaga talu ona fetalai i ai Iesu, ae o loo manatua pea na fetalaiga uigā.

Le Faaaogāina o Fesili

7. Aiseā na faia ai e Iesu ni fesili?

Sa iloga le faaaogāina o fesili e Iesu. Sa masani ona ia faia faapea e ui lava e puupuu le taimi e alu ai pe a tau o le taʻu atu o le manatu i lana ʻaufaalogologo. Aiseā la, sa ia faia ai ni fesili? Mai i lea taimi i lea taimi, sa ia faaaogā fesili uigā e faailoa ai faanaunauga o ē na tetee iā te ia, ma na faafilemuina ai i latou. (Mataio 12:24-30; 21:23-27; 22:41-46) Peitaʻi o le tele lava o taimi, sa faia e Iesu ni fesili ina ia faaoo atu ai upu moni, ina ia faapogaia ai lana ʻaufaalogologo e faailoa mai mea o i o latou loto, ma ia faagaeeina ma toleniina ai manatunatuga o ona soo. Seʻi o tatou iloiloina ni faaaʻoaʻoga se lua sa aafia ai le aposetolo o Peteru.

8, 9. Sa faapefea ona faaaogā e Iesu fesili e fesoasoani iā Peteru ina ia maua le faaiʻuga saʻo e faatatau i le mataupu o le totogia o lafoga o le malumalu?

8 Muamua, manatua le mea na tupu ina ua fesili atu le ʻauaolafoga iā Peteru pe sa totogi e Iesu le lafoga o le malumalu. * Sa talaoso Peteru ma tali atu, “Ioe.” Peitaʻi, i se taimi mulimuli ane, sa fefulifulisaʻi ai Iesu ma ia: “‘Simona e, pe ni a fa oe? E ao tiute po o lafoga mai ia te ai e tupu o le lalolagi? O a latou fanau ea, po o tagata ese?’ Ina ua ia tali mai: ʻO tagata ese,’ ona fetalai atu lea o Iesu iā te ia: ʻO lea foi ua saoloto ai le fanau.’” (Mataio 17:24-27) E foliga mai sa tatau ona manino Peteru i le uiga o fesili a Iesu. Aiseā ua faapea ai?

9 I aso o Iesu, o sui o aiga tautupu sa lauiloa mo le lē totogia o ni lafoga. O lea la, i le avea ai ma Alo pele e toʻatasi o le Tupu faalelagi o lē sa tapuaʻia i le malumalu, sa lē manaʻomia e Iesu ona totogia se lafoga. Mātau na i lo le tau ina taʻu atu iā Peteru o le tali saʻo, sa faaaogā lelei e Iesu fesili ina ia fesoasoani iā Peteru ina ia maua le faaiʻuga saʻo—ma atonu ina ia fesoasoani ai ina ia iloa le manaʻomia ona mafaufau muamua ma le faaeteete aʻo leʻi tali atu.

10, 11. Sa faapefea ona tali atu Iesu ina ua tipi ese e Peteru le taliga o se tamāloa i le pō o le Paseka 33 T.A., ma na faapefea ona faaalia i lenei mea le silafia lelei e Iesu o le aogā o fesili?

10 O le faaaʻoaʻoga lona lua e aofia ai se mea na tupu i le pō o le Paseka 33 T.A., ina ua ō mai tagata e puʻe iā Iesu. Sa fesili le ʻauaposetolo iā Iesu pe e ao ona latou tau e tetee atu mo ia. (Luka 22:49) Na i lo le faatali i se tali, na tipi ese e Peteru le taliga o se tasi o tamāloa i lana pelu (e ui lava e foliga mai sa taumafai Peteru e faaoo ni manuʻaga matuiā). Sa gaoioi Peteru i se uiga e feteenaʻi ma le finagalo o lona matai, auā sa matuā sauni atoatoa Iesu mo le puʻeina o ia. Sa faapefea ona tali atu Iesu? Sa tumau pea lona onosai, ma fai atu fesili e tolu iā Peteru: “Ou te le inu ea i le ipu ua au mai ia te au e loʻu Tamā?” “Fa te oe ea ou te le mafaia ona aioi atu nei i loʻu Tamā, ona aauina mai ai lea e ia ia te au o agelu e sili ona toatele i lekeona e sefulu ma le lua? Ona faapefea lea ona taunuu o Tusi, e tatau ona oo ia mea?”—Ioane 18:11; Mataio 26:52-54.

11 Seʻi manatu mo sina taimi i lenā mea na tupu. Ua siʻomia Iesu e ni tagata ua feita lava, sa ia silafia ua lata mai lona maliu ma o loo faalagolago atu iā te ia le taʻu mamāina o le suafa o lona Tamā, atoa ma le faaolataga o le aiga faaletagata. Ae ui lava i lea, sa ia faaaluina se taimi i inā lava ina ia tāmau ai upu moni tāua i le mafaufau o Peteru e ala i fesili. Pe ua lē manino mai ai ea sa silafia lelei e Iesu le aogā o fesili?

Faatusatusa Uigā

12, 13. (a) O le ā le mea e taʻu o le faatusatusaga uigā? (e) Sa faapefea ona faaaogā e Iesu le faatusatusaga uigā e faamamafa ai le valea o le faitioina o sesē laiti o o tatou uso?

12 I lana faiva, sa masani ona faaaogā e Iesu le isi auala aogā tau aʻoaʻo atu—o le faatusatusaga uigā. O lona uiga o le matuā fai lea o ni faamatalaga ina ia faamamafa ai se manatu. I le faaaogāina o le faatusatusaga uigā, na saunia ai e Iesu ni ata faalemafaufau sa faagalogatā. Seʻi o tatou iloiloina ni nai faaaʻoaʻoga.

13 I le Lauga i luga o le Mauga, ina ua faamamafa le manaʻoga e “aua tou te faamasino” i isi, na fetalai ai Iesu: “Se a le mea e te vaai atu ai i si fāsi laau i le mata o lou uso, a e te le iloa e oe le utupoto i lou lava mata?” (Mataio 7:1-3) Pe e mafai ona e tagaʻi atu faalemafaufau i le mea na tupu? O le tagata lea e foliga mai e faitio sa ofo atu na te aveeseina le fasilaau i le “mata” o lona uso. Na faapea mai le tagata faitio e lē manino le vaai a lona uso, ma e lē mafai ai ona fai ni faaiʻuga talafeagai. Peitaʻi o le tomai o le tagata faitio e faamasino ai e lē o lelei ona o le “utupoto”—o se ogalaau telē e faalava i luga o poutū e lagolago faamalosi ai se fale. Maʻeu se auala faagalogatā e faamamafa ai le valea o le faitioina o sesē laiti o o tatou uso, ae atonu e tetelē ni o tatou sesē o iai!

14. Aiseā e faapitoa ai lava le malosi o le faatusatusaga uigā i upu a Iesu e faatatau i le faapilia o le namu ae folo atoa le kamela?

14 I se tasi mea na tupu, sa taʻusalaina ai e Iesu le ʻau Faresaio o “taʻitaʻi tauaso, ua outou faapilia le namu, a ua outou folo atoa le kamela.” (Mataio 23:24) Sa patino lava le malosi o le faaaogāina o le faatusatusaga uigā i inei. Aiseā? E mataʻina le eseesega i le va o se tamaʻi namu ma se kamela, o se manu lapoʻa sa lauiloa i le ʻaufaalogologo a Iesu. O se fuafaatatau pe a ma le 70 miliona namu e tutusa ma le mamafa o se kamela e pei ona masani ai! E lē gata i lenā, sa silafia e Iesu le faamamāina e le ʻau Faresaio o ā latou uaina i fasi ʻieʻie valavala. O i latou o ē sa tautū i le tausia o le tulafono, sa latou faia faapea ina ia ʻalofia ai le foloina o se namu ma lē mamā ai faaletapuaʻiga. Peitaʻi i se tulaga faafaatusa sa latou foloina le kamela, lea foʻi sa lē mamā. (Levitiko 11:4, 21-24) Sa manino le manatu o Iesu. Sa uaʻi atu le ʻau Faresaio i mea laiti e manaʻomia e le Tulafono, peitaʻi sa latou manatu māmā i mea tetele—o le “amiotonu, ma le alofa, ma le faamaoni.” (Mataio 23:23) Maʻeu le manino o le auala sa faailoaina ai e Iesu lo latou tulaga moni na iai!

15. O ā nisi o lesona na aʻoaʻo atu e Iesu e ala i le faaaogā o faatusatusaga uigā?

15 I le taimi atoa o lana faiva, sa tele lava ina faaaogā e Iesu faatusatusaga uigā. Manatu i nisi o faaaʻoaʻoga. “Afai e tusa lo outou faatuatua ma le fua [itiiti] o le sinapi” e ono mafai ona aveese ai mauga—e leai se isi auala e sili ona fetaui e faamamafa ai e faapea e oo lava i se faatuatua itiiti e tele mea e mafai ona faataunuuina ai. (Mataio 17:20) O se kamela telē o loo taumafai e faaofiofi atu i le pu o le nila suʻisuʻi—maʻeu le talafeagai o le faataʻitaʻia ai o faigatā o loo fesagaʻi ma se tagata mauʻoa o loo taumafai e auauna i le Atua ae o loo pipii atu pea i se olaga matapeʻapeʻa! (Mataio 19:24) Pe e te lē maofa ea i le tele o faamatalaga faafaatusa a Iesu atoa ma lona tomai ina ia iai ni aafiaga talafeagai i ni faamatalaga itiiti?

Faamaoniga o Faamatalaga ua Lelei Ona Faavaeina

16. O le ā le auala e faaaogā ai e lē aunoa e Iesu le lelei o lona tomai faalemafaufau?

16 Ona sa lelei atoatoa lona mafaufau, sa mataina le tomai o Iesu e fefulifulisaʻi ai ma tagata i manatu e lelei ma aogā. Peitaʻi, na te leʻi taitai ona faaaogāsesēina lenei tomai. I lana aʻoaʻo atu, sa ia faaaogā e lē aunoa lona tomai faalemafaufau e faaauilumaina ai le upu moni. I nisi taimi, sa ia faaaogā ai faamatalaga ua lelei ona faavaeina e faalēaogāina ai tuuaʻiga sesē a taʻitaʻi lotu e tetee iā te ia. I le tele o mea na tutupu, sa ia faaaogāina ai fefulifulisaʻiga o manatu e lelei ma aogā e aʻoaʻo ai lesona tāua i ona soo. Seʻi o tatou mātauina le tomai mataʻina o Iesu e faaaogā faamatalaga ua lelei ona faavaeina.

17, 18. O ā faamatalaga malolosi ua lelei ona faavaeina sa faaaogā e Iesu e faalēaogāina ai tuuaʻiga a le ʻau Faresaio?

17 Manatu i le mea na tupu ina ua faamālōlō e Iesu se tamāloa na ulufia e se temoni, o lē na tauaso ma gūgū. Ina ua logotala i ai, na faapea mai le ʻau Faresaio: “Ana le se anoa Pelesepulo [Satani] le alii o temoni, e le tulia e lena tagata o temoni.” Mātau sa taʻutino e le ʻau Faresaio e manaʻomia se malosi e sili atu i le malosi o le tagata e tutuli ai temoni a Satani. Peitaʻi, ina ia taofia tagata mai le talitonu iā Iesu, sa latou fai atu o lona mana na maua mai iā Satani. I le faailoaina atu e faapea latou te leʻi mafaufauina lelei muamua la latou finauga ma le taunuuga e iʻu i ai o faamatalaga ua lelei ona faavaeina, na tali atu Iesu e faapea: “O malo uma ua fevaevaeai e faaumatia ia; o aai uma foi po o aiga e fevaevaeai e lē tumau ia. Afai foi e tulia e Satani ia Satani, ona fevaevaeai lea o ia ia te ia; pe faapefea foi ona tumau o lona malo?” (Mataio 12:22-26) O le mea moni, na faapea atu Iesu: ‘Afai o aʻu o se sui o Satani e pei ona outou fai mai ai, ua toe faalēaogā i mea ua faia e Satani, o lona uiga la ua toe faasagatau Satani iā te ia lava ma e lē o toe umi ae paʻū. O le matuā malosi lava o faamatalaga ua lelei ona faavaeina, a ea?

18 Sa toe fefulifulisaʻi atili foʻi Iesu i lenei mataupu. Na ia silafiaina e iai nisi mai i le ʻau Faresaio sa tutulia temoni. O lea la, na ia fesiligia ai se fesili faigofie ae e faalumaina ai: “Afai foi o Pelesepulo ou te tulia ai e aʻu temoni, po o ai ua tulia ai temoni e a outou fanau [po o soo]? (Mataio 12:27) O le uiga o le finauga a Iesu, sa faapea atu: ʻAfai e moni na ou tulia temoni i le mana o Satani, o lona uiga la o le mana lava foʻi lenā na gaoioi ai o outou soo.’ O le ā se faamatalaga e ono fai mai ai le ʻau Faresaio? E lē mafai ona latou faailoa maia e faapea sa gaoioi o latou soo i lalo o le mana o Satani. I le faaaogāina o faamaoniga o faamatalaga ua lelei ona faavaeina, sa faalēaogāina ai e Iesu a latou tuuaʻiga faasaga iā te ia ma aliali mai ai e lē faavaea.

19, 20. (a) I le ā le auala mautinoa sa faaaogā ai e Iesu faamatalaga ua lelei ona faavaeina? (e) Sa faapefea ona faaaogā e Iesu i ana fefulisaʻiga le faaupuga ‘e le sili ea’ ina ua tali atu i le manaʻoga o ona soo e aʻoaʻo i latou pe faapefea ona tatalo?

19 E faaopoopo atu i le faaaogāina o faamatalaga ua lelei ona faavaeina e faafilemu ai ē na tetee iā te ia, sa faaaogā foʻi e Iesu finauga talafeagai ma faatalitonuina ai, e aʻoaʻo atu ai upu moni e faalaeiauina ma faamāfanafanaina ai e faatatau iā Ieova. O le tele o taimi, sa ia faaaogāina ai le faaupuga faapea ‘e lē sili ai ea’ i ana fefulisaʻiga, e fesoasoani ai i lana ʻaufaalogologo e matuā faamautūina se mea moni ua masani ai. Seʻi o tatou iloiloina tau o ni faaaʻoaʻoga se lua.

20 Ina ua tali atu i le manaʻoga o ona soo e aʻoaʻo atu iā i latou le auala e tatalo ai, sa faamatala e Iesu le talafaatusa i se tamāloa, o “lana faatauanau” na iʻu ina uunaʻia ai sana uō e tali lona manaʻo e ui sa faatalatū e fai. Sa faamatala foʻi e Iesu le naunau o mātua i le “avatu o mea lelei” i a latou fanau. Ona faaiʻu lea o lana faamatalaga: “O lenei, o outou e leaga, afai ua iloa e outou ona avatu o mea lelei mā a outou fanau, e le sili ea ona foaiina mai e lo outou Tamā o i le lagi le Agaga Paia i e ole atu ai ia te ia?” (Luka 11:1-13) O le manatu sa faailoa atu e Iesu sa faavae aʻe, e lē i mea e masani ai, ae i le tuufaafeagai. Afai e oo ina uunaʻia se uō o lē sa faatalatū e tali le manaʻo o lona tuaoi, ma afai e tausi e mātua lē lelei atoatoa manaʻoga o a latou fanau, e lē sili ea i lo tatou Tamā alofa faalelagi ona foaʻi mai le agaga paia i ana auauna faamaoni o ē ō atu iā te ia ma le lotomaulalo i le tatalo!

21, 22. (a) O le ā le fefulisaʻiga sa faaaogā e Iesu ina ua ofo atu fautuaga e faatatau i le popole i meafaitino? (e) I le māeʻa ai o le iloiloina o nisi o auala tau aʻoaʻo atu a Iesu, o le ā e ono iʻu iai la tatou faaiʻuga?

21 Sa faaaogā e Iesu fefulisaʻiga talitutusa ina ua ofoina atu fautuaga i le faafoeina o le popole i meafaitino. Na ia fetalai: “Ia outou mafaufau i oreva; latou te le lulu saito, latou te le selesele foi e leai lava so latou potu oloa, po o se fale saito, a e fagaina i latou e le Atua; e le sili ea lo outou lelei, i manu? Ia outou mafaufau i lautalotalo pe faapefea ona tupu; latou te le galue, e le milo foi . . . Afai e faapea ona faaofuina e le Atua le vao o i le fanua, o ola mai i le asō, a e lafoina a taeao i le ogāumu; e le sili ea ona faaofuina outou e ia, o outou e faatuatua itiiti?” (Luka 12:24, 27, 28) Ioe, afai e tausia e Ieova manu ma fugalaau, e lē sili ai ea ona ia tausia ana auauna! E lē taumatea le pāʻia o loto o le ʻaufaalogologo a Iesu i na fefulisaʻiga agaalofa ae malolosi.

22 I le māeʻa ona iloiloina o nisi o auala tau aʻoaʻo atu a Iesu, e faigofie lava ona tatou manatu o auauna ia na lē taulau ona latou puʻea o ia, latou te leʻi faia se faamatalaga soona fai ina ua latou faapea mai: “Ua leai lava se tagata e tautala pei o lena tagata.” Peitaʻi o le auala tau aʻoaʻo atu lea atonu sa sili ona lauiloa ai Iesu, o le faaaogāina lea o talafaatusa, po o faataoto. Aiseā na ia faaaogāina ai lenei auala? Ma aiseā sa aogā tele ai ana talafaatusa? O fesili nei o le a talanoaina i le mataupu o sosoo mai.

[Faamatalaga pito i lalo]

^ pala. 1 E foliga mai o auauna o ni sui o le ʻau Saniterini, ma e i lalo o le pulega a le ʻauositaulaga sili.

^ pala. 3 Tagaʻi i mataupu “Ua Ou Avatu le Faaaʻoaʻo iā te Outou” ma le “Ia Faaauau Ona Mulimuli Mai iā te Aʻu,” i le mataupu o Le Olomatamata o Aokuso 15, 2002.

^ pala. 6 O le faamatalaga lea e mulimuli i inei, e maua i le Galuega 20:35, e na o le aposetolo lava o Paulo na ia sii maia, e ui lava o le uiga moni o nei upu o loo maua i le ʻau Evagelia. Atonu na maua e Paulo lenā faaupuga a o tautala ai (a lē o se soo o lē na faalogo iā Iesu o fetalai ai, ia pe na faalogo ai foʻi mai iā Iesu ua toe faatūina) ia pe e ala mai i le faagaeeina tauatua.—Galuega 22:6-15; 1 Korinito 15:6, 8.

^ pala. 8 Sa manaʻomia i tagata Iutaia ona totogi le lafoga faaletausaga o le malumalu e tusa ma le lua tupe siliva (e tusa o le totogi o le tagata faigaluega i aso e lua). Sa faaaogā tupe o le lafoga e totogi ai le faaleleia o le malumalu, le auaunaga sa faia ai i inā, atoa ai ma taulaga sa faia i aso taʻitasi sa ofoina atu mo le nuu.

Pe E te Manatua?

• O ā ni faaaʻoaʻoga e faaalia ai sa faigofie ma manino le aʻoaʻo atu a Iesu?

• Aiseā sa faaaogā ai e Iesu fesili i lana aʻoaʻo atu?

• O le ā le mea e taʻu o le faatusatusaga uigā, ma sa faapefea ona faaaogā e Iesu lenei auala tau aʻoaʻo atu?

• Na faapefea ona faaaogā e Iesu le fefulifulisaʻiga o manatu e lelei ma aogā e aʻoaʻo ai ona soo i upu moni faamāfanafanaloto e uiga iā Ieova?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Ata i le itulau 9]

Sa faaaogā e Iesu le gagana faigofie lea sa mafai ona malamalama ai tagata lautele

[Ata i le itulau 10]

Sa faapilia e le ʻau Faresaio le namu ae folo atoa le kamela