“Ua na o Faataoto na Fetalai Atu ai o Ia ia te i Latou”

“Ua fetalai atu Iesu ia mea uma i le motu o tagata i faataoto, ua na o faataoto na fetalai atu ai o ia ia te i latou.”—MATAIO 13:34.

1, 2. (a) Aiseā e faagalogatā ai talafaatusa uigā (e) O ā ituaiga talafaatusa sa faaaogā e Iesu, ma o ā fesili ua lāgā e faatatau i lona faaaogāina o talafaatusa? (Tagaʻi foʻi i le faaopoopoga i le pito i lalo.)

PE E mafai ona e manatua se talafaatusa sa e faalogo i ai, atonu pe i se lauga i le lautele i ni tausaga talu ai? O talafaatusa uigā e faagalogatā. Na mātauina e se tasi o tusitala e faapea o talafaatusa e “faaliliuina mea e faalogo i ai, ina ia mafai ona vaai i ai ma mafai ai e le ʻaufaalogologo ona manatunatu faatasi ai ma se vaaiga manino i o latou mafaufau.” Talu ai o le tulaga masani lava o ata faalemafaufau o se auala sili lea e faigofie ona tatou malamalama ai, e mafai la i talafaatusa ona faafaigofie ai ona maua le uiga o se talitonuga. E mafai e talafaatusa ona matuā faamaninoina ai ni faamatalaga, ma aʻoaʻoina atu ni lesona ua faamautūina i o tatou mafaufau.

² E leai se faiaʻoga i le lalolagi lenei na sili atu lona tomai i le faaaogāina o talafaatusa na i lo Iesu Keriso. O le tele o talafaatusa a Iesu, o loo faigofie pea ona manatua i le toeitiiti lua afe tausaga talu ona taʻua. * Aiseā na matuā faalagolago malosi atu ai lava Iesu i lenei ituaiga patino o auala tau aʻoaʻo atu? Ma o ā māfuaaga sa matuā uigā ai ana talafaatusa?

Le Māfuaaga na Faaaogā ai e Iesu Talafaatusa i Lana Aʻoaʻo Atu

3. (a) E tusa ai o le Mataio 13:34, 35, o le ā se tasi o māfuaaga na faaaogā ai e Iesu talafaatusa? (e) O le ā e faaalia ai e foliga mai e faatāuaina e Ieova lenei auala tau aʻoaʻo atu?

³ E lua māfuaaga iloga o loo taʻu mai e le Tusi  Paia na faaaogā ai e Iesu talafaatusa. Muamua, o lona faia faapea na faataunuuina ai valoaga. Na tusi le aposetolo o Mataio: “Ua fetalai atu Iesu ia mea uma i le motu o tagata i faataoto, ua na o faataoto na fetalai atu ai o ia ia te i latou: ina ia taunuu ai o le upu a le perofeta, ua faapea mai, Ou te tautala atu i faataoto.” (Mataio 13:34, 35) O “le perofeta” e pei ona sii mai e Mataio, o ia lea na tusia le Salamo 78:2. Na tusia e lenā faisalamo ina ua faagaeeina e le agaga o le Atua i le faitau senituri a o lumanaʻi le soifua mai o Iesu. Pe e lē mataʻina ea le iloaina e faapea a o faitau selau tausaga i le lumanaʻi, ua fuafuaina e Ieova o le a faaaogā e lona Alo talafaatusa i lana aʻoaʻo atu? E mautinoa lava e foliga mai e faatāua e Ieova lenei auala tau aʻoaʻo atu!

4. Na faapefea ona faamatala e Iesu le māfuaaga na ia faaaogā ai talafaatusa?

⁴ O lona lua, na faamatala e Iesu lava ia e faapea na ia faaaogāina talafaatusa ina ia vavaeesea ai ē e lē tali lelei mai o latou loto. Ina ua uma ona ia faamatala atu i le “motu o tagata e toatele” le faataoto i le tagata lulu saito, na fesili atu lona ʻausoo: “Se a le mea ua e fetalai atu ai ia te i latou i faataoto?” Na tali atu Iesu: “Ua foaiina atu ia te outou ia outou iloa mea lilo o le malo o le lagi, a ua le foaiina atu ia te i latou. O le mea lea ou te tautala atu ai ia te i latou i faataoto, auā o lo latou vaai latou te le vaai ai, o lo latou faalogo foi, latou te le faalogo ai, pe lagona. Ua taunuu ai ia te i latou le valoaga a Isaia, ua faapea mai, ‘E faalogo lava outou, a e tou te le lagona; e matuā vaavaai foi outou, a e tou te le iloa. Auā ua mafiafia loto o lenei nuu.’”—Mataio 13:2, 10, 11, 13-15; Isaia 6:9, 10.

5. Na faapefea i talafaatusa a Iesu ona tuu eseese ai ē e lotomaulalo mai i ē faamaualuluga o lana ʻaufaalogologo?

⁵ O le ā se mea e uiga i talafaatusa a Iesu lea sa tuueseeseina ai tagata? I nisi taimi, sa ao i lana ʻaufaalogologo ona saʻiliʻili ma le faaeteete ina ia maua le uiga atoa o ana fetalaiga. O ē lotomaulalo sa uunaʻia i latou e fesili atu mo nisi faamatalaga atili. (Mataio 13:36; Mareko 4:34) O talafaatusa la a Iesu na faaalia ai le mea moni e faatatau iā i latou o loo galala mo le upu moni, i le taimi lava e tasi, o ana talafaatusa na natia ai le upu moni mai iā i latou e faamaualuluga. Maʻeu le mataʻina sa iai Iesu o se faiaʻoga! Seʻi o tatou iloiloina nisi o mea moni na māfua ai ona matuā uigā ana talafaatusa.

Filifilia Lelei Faamatalaga Auʻiliʻili e Faaaogā

6-8. (a) O le ā le avanoa e leʻi iai i le ʻaufaalogologo a Iesu i le uluaʻi senituri? (e) O ā faaaʻoaʻoga e faaalia ai sa filifilia lelei e Iesu faamatalaga auʻiliʻili na ia faaaogāina?

⁶ Pe sa e tau mānatu ea pe sa faapeʻī le tulaga sa iai na soo i le uluaʻi senituri, o ē sa faalogo saʻo atu lava iā Iesu a o aʻoaʻo mai? E ui lava sa iā i latou se avanoa tutasi o le faalogo atu lea i le siʻufofoga o Iesu, peitaʻi latou te leʻi maua le avanoa e saʻilia ai faamaumauga tusitusia ina ia faamanatu atu iā i latou mea sa ia fetalai i ai. Na i lo lenā, sa ao ona latou tausia afioga a Iesu i o latou mafaufau ma loto. E ala i lona faaaogāina ma le tomai o talafaatusa, sa faafaigofie ai e Iesu mo i latou ona manatua mea sa ia aʻoaʻoina. I le ā le auala?

⁷ Sa filifilia lelei e Iesu faamatalaga auʻiliʻili e faaaogā. Pe afai o ni faamatalaga auʻiliʻili e fetaui i se tala pe e aogā mo faamamafaga, sa ia faamautinoa ua ia faaaogāina. O le māfuaaga lenā na ia taʻua patino ai lava le aofaʻi o mamoe na tuua a o saʻili lē e ana mamoe i le mamoe na leiloa, le aofaʻi o itula e galue ai le galue vine i le tovine, ma pe fia foʻi taleni na avatu i ē na ave i ai.—Mataio 18:12-14; 20:1-16; 25:14-30.

⁸ I le taimi lava e tasi, e leʻi faaaogāina ai e Iesu faamatalaga auʻiliʻili e lē manaʻomia, na atonu e faalavelavea ai lo tatou malamalama i le uiga o talafaatusa. O se faaaʻoaʻoga, i le faataoto i le auauna lē alofa, e lē o faamatala maia pe na faapefea i lenā auauna ona iai se aitalafu e 60,000,000 tenari. Sa faamamafa e Iesu le manaʻoga o le faamagalo atu. O le mea tāua sa iai, e lē o le māfuaaga na nofo aitalafu ai le auauna, ae o le auala na faamagaloina ai o ia ma le auala na ia feutagaʻi ai ma se uso a auauna, o lē sa aitalafu iā te ia i sina tupe itiiti. (Mataio 18:23-35) E faapena foʻi i le talafaatusa i le atalii faamaumau ʻoa, e lē o aumaia e Iesu se faamatalaga i le māfuaaga na faafuaseʻi  ai lava i le atalii laʻitiiti ona manaʻo mai i lona tofi, ma pe aiseā foʻi na ia faamaʻimauina ai. Peitaʻi o loo faamatala auʻiliʻili mai e Iesu faalogona o lona tamā ma lana tali atu ina ua suia le loto o lona atalii ma toe foʻi i le aiga. O faamatalaga e faatatau i le tali atu a le tamā sa tāua i le manatu sa talanoaina e Iesu, e faapea o Ieova e “na te matuā faamagaloina.”—Isaia 55:7; Luka 15:11-32.

9, 10. (a) I le faailoaina mai o tagata o loo iai i ana talafaatusa, o le ā sa taulaʻi atu i ai Iesu? (e) Sa faapefea ona faia e Iesu ina ia faigofie i lana ʻaufaalogologo atoa ai ma isi ona manatua ana talafaatusa?

⁹ Sa matuā faautauta lelei foʻi Iesu i le faailoaina mai o tagata sa aafia i ana faataoto. Na i lo le taʻua faalauaʻitele o faamatalaga i foliga vaaia o tagata, e masani lava ona taulaʻi atu Iesu i mea na latou faia po le auala na latou gaoioi ai i faamatalaga sa ia faamatalaina. O lea la, na i lo le faamatalaina o foliga o le tuaoi Samaria, sa faamatala e Iesu se mea e sili atu ona mataʻina—o le auala na fesoasoani ai ma le agaalofa le Samaria i se Iutaia na manuʻa ma taatia i le ala. Sa saunia e Iesu faamatalaga auʻiliʻili sa manaʻomia, ina ia aʻoaʻo atu ai e faapea o le alofa i tuaoi e ao ona faalautele atu i tagata e ese mai i o tatou lanu ma lo tatou atunuu.—Luka 10:29, 33-37.

¹⁰ O le faaaogāina ma le faaeteete e Iesu o faamatalaga auʻiliʻili, sa faatumauina ai le pupuu ma le lē lavelave o ana talafaatusa. O le faia faapea sa ia faafaigofieina ai mo lana ʻaufaalogologo i le uluaʻi senituri—ma le anoanoaʻi o isi o ē o le a mulimuli ane faitau i Evagelia faagaeeina—ona manatua nei talafaatusa ma lesona aogā o latou aʻoaʻo mai.

O Mea e Masani ai i le Olaga i Aso Faisoo

11. Aumai ni faaaʻoaʻoga pe na faapefea i faataoto a Iesu ona atagia mai ai mea e lē taumatea sa ia mātauina a o soifua aʻe i Kalilaia.

¹¹ Sa matuā tomai Iesu i le faaaogāina o talafaatusa e fesootaʻi atu i olaga o tagata. O le tele o ana talafaatusa, e atagia mai ai mea e lē taumatea sa ia mātauina a o ia soifua aʻe i Kalilaia. Seʻi manatunatu mo sina taimi e faatatau i le amataga mai o lona soifuaga. E faafia ona ia mātauina lona tinā a o sauniunia se areto faafefeteina, e ala i le faaaogāina o sina paluga ua iai le fefete sa totoe mai i se isi taimi muamua atu ma faaaogā e fai ai ni areto? (Mataio 13:33) E faafia taimi sa ia mātauina ai le ʻaufaifaiva a o tatao a latou upega i le manino lanumoana o le Sami i Kalilaia? (Mataio 13:47) E faafia ona ia mātauina tamaiti o taaalo i malae? (Mataio 11:16) Atonu sa mātauina e Iesu isi mea e masani ai lea sa ia faaaogāina i ana talafaatusa—le lūlūina o fatu, o se ʻaiga fiafia o se faaipoipoga, atoa ma le  togāsaito ua matua i le lā.—Mataio 13:3-8; 25:1-12; Mareko 4:26-29.

12, 13. Na faapefea i le faataoto a Iesu i le saito ma le titania ona atagia mai ai lona masani i tulaga o tagata sa iai?

¹² E lē o se mea la e ofo ai, o tulaga ma mea tutupu i soifuaga i aso faisoo o loo tovā mai e Iesu i le tele o ana talafaatusa. O le mea lea, ina ia malamalama atili i lona tomai e faaaogā ai lenei auala tau aʻoaʻo atu, e aogā le iloiloina o le mea sa uiga i ai ana fetalaiga i lana ʻaufaalogologo Iutaia. Seʻi tatou talanoaina ni faaaʻoaʻoga se lua.

¹³ Muamua, i le faataoto i le saito ma le titania, na taʻua ai e Iesu se tamāloa o lē sa lūlūina le fatu lelei i lona fanua, peitaʻi na osofaʻia e “se fili” le fanua ma lūlū ai le titania. Aiseā na filifilia patino ai e Iesu lenā ituaiga gaoioiga tetee? Ia manatua, sa ia faamatalaina le talafaatusa e latalata ane i le Sami o Kalilaia, ma e foliga mai o le galuega autū a tagata Kalilaia o le faifaatoʻaga. O le ā se mea e sili ona faaleagaina ai i se faifaatoʻaga na i lo le sau faananā o se fili ma toe lūlū ai ni titania e faaleagaina ai? E faaalia i tulafono a le malo sa iai i lenā taimi sa tupu moni ituaiga osofaʻiga faapena. Pe ua lē manino mai ea e faapea sa faaaogā e Iesu ia tulaga o mea e mafai ona malamalama i ai lana ʻaufaalogologo?—Mataio 13:1, 2, 24-30.

14. I le faataoto i le tuaoi Samaria, aiseā e mataʻina ai le faaaogāina e Iesu o le auala e ui “mai i Ierusalema i Ieriko” e faamamafa ai lona manatu?

¹⁴ O lona lua, manatu i le faataoto i le tuaoi Samaria. Na amata i le faapea mai o Iesu: “O le tasi tagata na alu ifo mai Ierusalema i Ieriko, ua maua o ia e tagata fao mea; ua latou toeseina ona ofu, ma fasi ia te ia, ua latou o, ua tuua o ia, ua tāli oti.” (Luka 10:30) O le mea mataʻina i inei, o le faaaogāina lea e Iesu o le auala e ui “mai i Ierusalema i Ieriko” e faamatala ai lona manatu. Ina ua faamatalaina lenei talafaatusa, sa iai o ia i Iutaia, e lē mamao mai i Ierusalema; e foliga mai la sa malamalama lelei lana ʻaufaalogologo i le auala sa ia taʻua. Sa faapitoa lava ona lauiloa lenā auala i le lē saogalemu, aemaise lava se tagata e malaga toʻatasi ai. E tele vaega fepiʻopiʻoaʻi ma vaivao sa maua ai avanoa e lalafi solo ai le ʻaufaomea.

15. Aiseā e leai ai se tasi na te taʻusaʻoina le uiga lē manatu mamafa o le ositaulaga ma le sa Levī i le talafaatusa e faatatau i le tuaoi Samaria?

¹⁵ E iai se isi mea mataʻina e faatatau i le taʻua e Iesu o le auala e ui “mai i Ierusalema i Ieriko.” E tusa ai i le faataoto, na muamua ona ui ane ai le ositaulaga sosoo ai ma le sa Levī i le auala lava lea—e ui e leai se tasi na afe ane e fesoasoani i le tagata na manuʻa. (Luka 10:31, 32) Sa auauna ositaulaga i le malumalu i Ierusalema ae fesoasoani i ai sa Levī. O le toʻatele o ositaulaga ma sa Levī sa nonofo i Ieriko pe a lē galulue i le malumalu, auā e na o le 14 maila le mamao mai i Ierusalema.  O lona uiga la, e mautinoa lava lo latou uia soo o le auala lenā. Ia mātau foʻi o le ositaulaga ma le sa Levī sa malaga i le auala “mai i Ierusalema,” o lona uiga ua o ese mai ma le malumalu. * E leai la se tasi na te taʻusaʻoina le uiga lē manatu mamafa o nei tamāloloa i le faapea mai, ‘Sa la ʻalofia le tamāloa manuʻa ona sa foliga mai ua oti, ma o le paʻi atu i se tino oti e mafai ona lē talafeagai ai iā i laʻua mo se taimi lē tumau ona auauna i le malumalu.’ (Levitiko 21:1; Numera 19:11, 16) Pe ua lē faamaonia ai ea le faaalia i talafaatusa a Iesu o mea sa masani ai lana ʻaufaalogologo?

Sa Fafau Aʻe Mai i Mea o le Foafoaga

16. Aiseā e lē o se mea e ofo ai i le masani lelei o Iesu i le foafoaga?

¹⁶ Sa faaalia i nisi o talafaatusa ma faataoto a Iesu lona masani lelei i laau totō, o manu tataa, atoa ai ma uiga o le tau. (Mataio 6:26, 28-30; 16:2, 3) O fea na ia maua mai ai lenā poto? E lē taumatea le iai o ni avanoa sa ia mātauina ai le foafoaga a Ieova a o ia soifua aʻe i Kalilaia. E lē gata i lenā, o Iesu “o le ulumatua o mea uma lava ua faia,” ma sa faaaogā o ia e Ieova o se “tufuga” i le faia o mea uma. (Kolose 1:15, 16; Faataoto 8:30, 31) Seʻi tatou vaai i le auala sa ia faaaogāina ai ma le tomai lenei poto i lana aʻoaʻo atu.

17, 18. (a) E faapefea ona faaalia i upu a Iesu o loo faamauina i le Ioane mataupu e 10 lona masani lelei i uiga o mamoe? (e) O le ā ua mātauina e tagata asiasi atu i nuu o loo taʻua i le Tusi Paia e faatatau i le faiā a leoleo mamoe ma a latou mamoe?

¹⁷ O se tasi o talafaatusa e sili ona iai le uiga faapelepele, o loo faamauina i le Ioane mataupu e 10, lea na ia faatusaina ai le vavalalata o le faiā i le va o ia ma ona soo i le leoleo mamoe ma ana mamoe. E aliali mai i upu a Iesu lona masani lelei i uiga o mamoe. Sa ia faaalia e faapea, o mamoe e lolo atu i le taʻitaʻiga, ma latou te mulimuli atu ma le faamaoni i lo latou leoleo. (Ioane 10:2-4) Ua mātauina e tagata asiasi atu i nuu o loo taʻua i le Tusi Paia le faiā mataʻina i le va o leoleo mamoe ma mamoe. I le senituri e 19, na mātauina ai e se tagata suʻesuʻe i mea tau i le natura o H. B. Tristram e faapea: “Sa ou mātauina i se tasi taimi se leoleo mamoe o taaalo ma lana lafu. Sa faatagā faafoliga atu ua ia sola ese, sa tuliloa e mamoe ma siʻosiʻo iā te ia. . . . Na iʻu ina ō mai le lafu ua fai se laina faalapotopoto, ona tuu fepuna lea ma osooso faataamilo i le leoleo mamoe.”

¹⁸ Aiseā e mulimuli ai mamoe i lo latou leoleo mamoe? “Auā ua latou iloa lona leo,” o le fetalaiga lenā a Iesu. (Ioane 10:4) Pe e iloa moni lava e mamoe le leo o lo latou leoleo mamoe? Mai i mea na ia mātauina e ia lava. Na tusia ai e George A. Smith i lana tusi The Historical Geography of the Holy Land e faapea: “O nisi taimi  matou te olioli ai i la matou mālōlōga o le aoauli i tafatafa o vaieli i Iutaia, lea a lē toʻa tolu pe toʻa fā leoleo mamoe e ō mai i ai ma a latou lafu. E fefiloi faatasi lafu, ma matou te tomanatu po o le a faapefea ona toe ave le lafu a le leoleo mamoe lava ia. Peitaʻi pe a uma ona feinu ma taaalo mamoe, ona ō atu lea taʻitasi o leoleo mamoe i itu eseese o le vanu, ona valaau mai lea o le tagata lava ia i lana valaau e masani ai; ona ō atu lava lea o mamoe a le leoleo mamoe iā te ia, ma toe foʻi atu ai ma le sologa lelei e pei ona latou ō mai ai i le amataga.” E mautinoa lava e leai se isi auala e sili ona lelei mo Iesu e faataʻitaʻia ai lona manatu. Pe afai tatou te mātauina ma usitai i ana aʻoaʻoga, ma pe a tatou mulimuli i lana taʻitaʻiga, ona tatou iai lea i lalo o le tausiga alofa faapelepele a le “leoleo mamoe lelei.”—Ioane 10:11.

Sa Fafau Aʻe i Mea Tutupu e Iloa e Lana ʻAufaalogologo

19. Ina ia teea se aʻoaʻoga sesē, sa faapefea ona uigā le faaaogāina e Iesu o se faalavelave na tupu lea sa iloa uma e tagata?

¹⁹ O talafaatusa uigā e mafai ona aofia ai ni mea na tutupu po o ni faaaʻoaʻoga e mafai ona aʻoaʻoina mai ai ni lesona. I se tasi taimi, na faaaogā ai e Iesu se mea faatoʻā uma lava ona tupu e teena ai se manatu sesē, e tutupu faalavelave iā i latou ona ua tatau ai. Na ia fetalai e faapea: “I le ma le toasefulu ma le toavalu sa paū i o latou luga le ʻolo i Seloa, ua latou oti ai; fa te outou ea, ua sili a latou agasala i tagata uma e na nonofo i Ierusalema?” (Luka 13:4) Sa finau manino Iesu faasaga i le manatu i iʻuga tuupoina. O na tagata e toʻa 18 e leʻi maliliu ona o ni agasala na faapogaia ai le lē fiafia o le Atua. Na i lo lenā, o lo latou maliliu faafuaseʻi o se iʻuga o mea tutupu e lē mailoa. (Failauga 9:11) Sa ia taʻusesēina se aʻoaʻoga sesē e ala i le faasino atu i se mea na tupu sa malamalama lelei i ai lana ʻaufaalogologo.

20, 21. (a) Aiseā na taʻusalaina ai e le ʻau Faresaio soo o Iesu? (e) O le ā le mea na tupu o loo taʻua i le Tusi Paia, sa faaaogā e Iesu e faataʻitaʻia ai e leʻi fuafuaina e Ieova se faatatauga lē magafagafa o lana tulafono o le Sapati? (i) O le ā o le a talanoaina i le mataupu o sosoo mai?

²⁰ Sa faasino atu foʻi Iesu i faaaʻoaʻoga faale-Tusi Paia i lana aʻoaʻo atu. Manatu i le taimi na taʻusalaina ai e le ʻau Faresaio ona soo ona o le ooti o saito ma ʻai i le Sapati. O le mea moni lava ia, e lē o le Tulafono a le Atua lea sa solia e le ʻausoo, ae o le faamalamalamaga sa tautū i ai le ʻau Faresaio i galuega e faasā i le Sapati. Ina ia faataʻitaʻia le leʻi fuafuaina e le Atua o lea faatatauga lē magafagafa o lana tulafono i le Sapati, sa faasino atu ai Iesu i se mea na tupu o loo faamauina i le 1 Samuelu 21:3-6. Ina ua fia aai, na afe ane ai Tavita ma ona tagata i le malumalu ma ʻai areto ua laulauina, ina ua uma ona aumai lea o isi areto e sui aʻi. E masani lava e ave areto tuai e ʻai ma ositaulaga. Peitaʻi, i le mea na tupu e leʻi taʻusalaina Tavita ma ona tagata ina ua latou ʻaia. O le mea e mataʻina ai, na pau lava lenā o le mea o loo faamauina i le Tusi Paia e faatatau i le faaaogāina o areto tuai e tagata e lē o ni ositaulaga. Sa silafia lelei lava e Iesu le mea na tupu e ao ona faaaogā, ma e lē taumatea sa masani ai lana ʻaufaalogologo Iutaia.—Mataio 12:1-8.

²¹ E mautinoa lava, o Iesu o se Faiaʻoga Silisili lea! Tatou te matuā maofa lava i lona tomai lē mafaatusalia i le faaooina atu o upu moni tāua, i se auala e pāʻia ai lana ʻaufaalogologo. E faapefea la, ona mafai ona tatou faataʻitaʻi iā te ia i la tatou aʻoaʻo atu? O le a talanoaina lenei manatu i le mataupu o sosoo mai.

[Faamatalaga pito i lalo]

Pe E te Manatua?

• Aiseā sa faaaogā ai e Iesu faataoto i lana aʻoaʻo atu?

• O ā faaaʻoaʻoga e faaalia ai sa faaaogā e Iesu talafaatusa sa mafai ona malamalama i ai lana ʻaufaalogologo i le uluaʻi senituri?

• Sa faapefea ona faaaogā ma le tomai e Iesu lona poto i le foafoaga i ana talafaatusa?

• O ā auala sa faaaogā ai e Iesu mea na tutupu ia sa malamalama i ai lana ʻaufaalogologo?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Ata i le itulau 15]

Na taʻua e Iesu se auauna na musu e faamagalo se aitalafu itiiti atoa ma se tamā na faamagaloina se atalii faamaumau ʻoa o lē na alu ma aveese uma lona tofi mai i le aiga

[Ata i le itulau 16]

O le ā le manatu o le faataoto a Iesu i le tuaoi Samaria?

[Ata i le itulau 17]

Pe e iloa moni lava ma tali atu mamoe i leo o o latou leoleo mamoe?