Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Po o Iai se Aafiaga o Agaga Leaga?

Po o Iai se Aafiaga o Agaga Leaga?

Po o Iai se Aafiaga o Agaga Leaga?

“Ua fenuminumiaʻi le lalolagi, e pei o loo iai se mana o loo taumafai e punitia avanoa uma e sao mai ai i se faalavelave faafuaseʻi.”—Tusia e le tusitala o Jean-Claude Souléry.

‘O lagona lē mafesoasoania o le tagata ua mapuna aʻe ai se lagona faapea, o loo iai se mana leaga o loo gaoioi nei ma le malosi.’—Se tusitala o talafaasolopito o Josef Barton.

O LE mataʻutia o le mea na tulaʻi mai i osofaʻiga a le ʻaufaatupu faalavelave iā Setema 11, 2001, ua faapogaia ai nisi e mafaufau loloto e faatatau i nei mea. Na taʻua e Michael Prowse i le nusipepa a Egelani o le Financial Times e faapea: “E leai se meaola e mafai ona gaoioi i ni auala lē alofa ma le sauā faapena.” Na taʻua e le faatonu o le New York Times e faapea, e lē gata i fuafuaga sa faia mo le faataunuuina o le osofaʻiga, “ae e tāua foʻi le mafaufau i le mataʻutia o le ita lea na taʻitaʻiina atu ai i le faia o le mea na tupu. O le ituaiga o ita ua sili atu na i lo le tulaga e masani ai faigātaua, e lē mataofiofia ma e leai ni ona tapulaa.”

Ua manatunatu tagata o talitonuga eseese i le ono aafia ai o se mana leaga. Na taʻua e se tagata faipisinisi mai Sarajevo na vaai i le mataʻutia o le feitagaʻiga faaleituaiga i Bosnia e faapea: “Ina ua māeʻa le tausaga e tasi o le taua i Bosnia, na ou talitonu ai o Satani na pulea mea uma. O se faiga sa matuā valea lava.”

Ina ua fesiligia o ia pe e talitonu i le Tiapolo, na tali mai le tusitala o talafaasolopito o Jean Delumeau e faapea: “E faapefea ona ou teena le iai o le malosi o le tiapolo, pe a ou vaai atu i mea o loo tutupu ma mea na tutupu talu ona ou fanau mai: O le taua lona lua lea na maliliu ai le silia i le 40 miliona tagata; falepuipui i Auschwitz ma nofoaga o faasalaga; fasiotiga tagata i Cambodia; le fasiotiga tagata mataʻutia a le pulega a Ceauşescu; ma le avea o le faataugāina o tagata, o se faiga masani a malo i le tele o nofoaga i le lalolagi. E lē uma le lisi o nei mea mataʻutia. . . . O lea, ou te talitonu e talafeagai lo tatou taʻua o na gaoioiga e ‘faatiapolo,’ e lē faapea ua faapogaia e se Tiapolo e iai ni ona seu ma vae e magalua, ae o se faailoaga o le malosi o le mana leaga o loo aafia ai le lalolagi.”

E toʻatele tagata e pei o Jean Delumeau, o loo latou faamatalaina mea o loo tutupu i aso nei i le sosaiete a tagata faapea o faiga “faatiapolo” mai lava i le faatulagaga faaleaiga seʻia oo atu i faatulagaga faavaomalo. Ae o le ā le uiga o lenei mea? Po o na ea mea mataʻutia ua māfua ona o se mana leaga, po o le mea ea o loo iai ni uiga leaga o le tagata lava ia lea o loo uunaʻia i latou e faia soligatulafono mataʻutia e sili atu i lo mea leaga e masani ona faia e tagata? Po o na ea malosiaga o loo faatulagaina e le alii o le leaga, o Satani le Tiapolo?

[Faamatalaga i Ata i le itulau 3]

Tamaiti: U.S. Coast Guard photo