Ia E Faatuatua iā Ieova ma Lou Loto Atoa
Ia E Faatuatua iā Ieova ma Lou Loto Atoa
“E faatuatua iā te oe o ē ua iloa lou suafa.”—SALAMO 9:10.
1, 2. O ā nisi o mea ua faatuatua sesē i ai tagata mo le aumaia o le saogalemu?
I ASO nei, lea ua tele ai mea ua faamataʻuina ai lo tatou tulaga sologa lelei, e masani lava ona tatou saʻili atu i se tasi po o se mea e aumaia ai le saogalemu. Ua manatu nisi faapea o le mauaina o le tele o tupe o le a aumaia ai se lumanaʻi saogalemu, ae o le mea moni, o tupe o se puipuiga e lē mautinoa. Ua faapea mai le Tusi Paia: “O lē na te faatuatua i lona oloa, e paʻū lava o ia.” (Faataoto 11:28) O isi ua faamoemoe atu i taʻitaʻi faaletagata, ae e oo lava i taʻitaʻi e sili ona lelei e latou te faia foʻi mea sesē. Ma e oo lava ina feoti. Ua faapea mai ma le atamai le Tusi Paia: “Aua tou te faatuatua i alii, po o le fanau a tagata, e lē o i ai se olataga.” (Salamo 146:3) Ua lapataʻia foʻi i tatou e na lava upu faagaeeina i le mataʻutia o le faatuatua i a tatou lava taumafaiga. O i tatou foʻi ua na o ni “fanau a tagata.”
2 Na iloa e le perofeta o Isaia ia sesē o taʻitaʻi o le nuu o Isaraelu i ona aso ona na latou faatuatua i “le malu o le tala pepelo.” (Isaia 28:15-17) I la latou saʻiliga mo le saogalemu, na latou soofaatasi ai ma nuu na latalata ane. O na sootaga e lē maufaatuatuaina—o se pepelo. I se tulaga tali tutusa, o le toʻatele o taʻitaʻi lotu i aso nei ua latou atiae se sootaga ma taʻitaʻi faapolotiki. O na foʻi sootaga o le a faamaonia o se “pepelo.” (Faaaliga 17:16, 17) O le a lē aumaia ai se filemu tumau.
Faaaʻoaʻoga Lelei a Iosua ma Kalepo
3, 4. Na faapefea ona ese le lipoti a Iosua ma Kalepo mai le lipoti a isi tagata asiasi e toʻasefulu?
3 O fea la le puna e tatou te vāai i ai mo le saogalemu? O le puna lava lea e tasi na vāai atu i ai Iosua ma Kalepo i aso o Mose. E leʻi umi lava talu ona faasaʻolotoina Isaraelu mai Aikupito, ae sauniuni loa le nuu e ulu atu i Kanana, le Nuu o le Folafolaga. E toʻa sefululua tane na auina atu e asiasi i le nuu, ma i le iʻuga o aso e 40, na latou toe foʻi ane ai ma le lipoti. E na o le toʻalua, o Iosua ma Kalepo, na tautala ma le fiafia i le ono taulau manuia o Isaraelu i le mauaina o Kanana. Na taʻutino ane e nisi faapea sa matuā lelei le nuu ae na latou toe faapea mai: “E malolosi lava tagata o nonofo i le nuu, o aai foʻi e nofo ʻolo e matuā tetele lava . . . Tatou te lē mafaia ona ō aʻe e tau ma lenā nuu; auā e sili lo latou malosi i lo tatou.”—Numera 13:27, 28, 31.
4 Na amanaia e Isaraelu lipoti a tagata asiasi e toʻasefulu ma oo ai ina fefefe, ma muimui ai faasaga iā Mose. Mulimuli ane, ona faapea mai lea o Iosua ma Kalepo ma o la lagona faamaoni: “O le nuu na matou ui ai e asiasi ai, o le nuu e matuā lelei tasi lava ia. Afai e finagalo alofa mai Ieova iā te i tatou, na te faaootia lava i tatou i lenā nuu, ma foaʻi mai ai iā te i tatou; o le nuu lava ua tafe ai le suāsusu ma le meli. A e aua lava neʻi outou fouvale iā Ieova, aua foʻi tou te matataʻu i tagata o le nuu.” (Numera 14:6-9) Peitaʻi, na leʻi fia faalogo tagata Isaraelu ma o le iʻuga, e leʻi faatagaina i latou e ulu atu i le Nuu o le Folafolaga i lenā taimi.
5. Aiseā na aumaia ai e Iosua ma Kalepo se lipoti lelei?
5 Aiseā na aumaia ai e Iosua ma Kalepo se lipoti lelei, ae aumaia e isi tagata matamata e toʻa sefulu se lipoti leaga? Sa vāai uma lava le toʻa sefululua o tagata matamata Isaraelu i le malolosi o aai ma le matuā mautū o nuu. Ma e saʻo tagata matamata e toʻa sefulu i le faapea mai e lē lava le malosi o Isaraelu e faatoʻilaloina ai le nuu. Sa iloa lelei foʻi e Iosua ma Kalepo lenā tulaga. Peitaʻi, sa vāai le toʻasefulu mai se vaaiga faaletagata. Ae o Iosua ma Kalepo i le isi itu, sa faatuatua iā Ieova. Sa la vāai i galuega mamana a Ieova i Aikupito, i le Sami Ulaula, ma le auvae mauga o Sinai. O le iloaina o tala o na mea moni na uunaʻia ai Raava o Ieriko i tausaga mulimuli ane ai e tuu lona ola i se tulaga lamatia mo tagata o Ieova! (Iosua 2:1-24; 6:22-25) Sa vāaitino Iosua ma Kalepo i galuega mamana a Ieova, ma sa iai lo la talitonuga atoatoa o le a faaauau pea ona tau le Atua mo ona tagata. I le fāsefulu tausaga mulimuli ane ai, sa faamaonia lo la faatuatua ina ua savavali atu se tupulaga fou o Isaraelu, i lalo o le taʻitaʻiga a Iosua i Kanana ma faatoʻilaloina le nuu.
Le Māfuaaga e Tatau ai Ona Tatou Faatuatua Atoatoa iā Ieova
6. Aiseā ua feagai ai Kerisiano i aso nei ma omiga, ma o fea e tatau ona tuu atu i ai lo latou faatuatua?
6 I nei “aso faigatā,” ua pei i tatou o Isaraelu, le fesagaʻi ma fili e sili atu le malolosi na i lo i tatou. (2 Timoteo 3:1) Ua omia i tatou i tulaga tau amio, i le faaleagaga ma i nisi o tulaga e oo lava i omiga faaletino. E lē mafai ona tatou faafetaiaʻia na omiga i lo tatou lava malosi, ona o loo māfua mai i se mana e sili atu na i lo le tagata, o Satani le Tiapolo. (Efeso 6:12; 1 Ioane 5:19) O fea la e tatou te liliu atu i ai? Na faapea mai se tane faatuatua anamua i lana tatalo iā Ieova: “E faatuatua iā te oe o ē ua iloa lou suafa.” (Salamo 9:10) Pe a tatou iloa moni Ieova ma malamalama lelei i le uiga o lona suafa, o le a mautinoa lo tatou faatuatua atu iā te ia e pei lava o Iosua ma Kalepo.—Ioane 17:3.
7, 8. (a) E faapefea i le foafoaga ona aumaia ai iā i tatou māfuaaga e faatuatua ai iā Ieova? (e) O ā māfuaaga ua aumai e le Tusi Paia e faatuatua ai iā Ieova?
7 Aiseā e tatau ai ona tatou faatuatua iā Ieova? O se tasi o māfuaaga na faatuatua ai Iosua ma Kalepo iā Ieova ona sa la vāai i faamaoniga o lona mana. Ua tatou vāai foʻi i faamaoniga o le mana o Ieova. Seʻi manatu mo se faataʻitaʻiga, i galuega o le foafoaga a Ieova e aofia ai le vateatea aoao, ma le faitau piliona o aniva o loo iai. O le tele o le malosi faaletino o loo pulea e Ieova ua faailoa ai, o ia moni lava o Lē Ona le Malosi Uma Lava. A o tatou manatunatu i le ofoofogia o lana foafoaga, e tatau ona tatou ioe faatasi ma Iopu o lē na faapea mai e faatatau iā Ieova: “Po o ai ea sē faafoʻi atu iā te ia? po o ai ea e fai atu iā te ia, O le ā ea le mea ua e faia?” (Iopu 9:12) O le mea moni, afai o loo iā i tatou Ieova, e lē manaʻomia la ona tatou fefefe i se tasi i lenei vateatea aoao.—Roma 8:31.
8 Seʻi manatu foʻi i le Afioga a Ieova, le Tusi Paia. O le puna lea e lē gata mai o le poto tauatua e malosi tele, lea e fesoasoani iā i tatou e faafetaiaʻia ai amioga leaga ma suia o tatou olaga ia ōgatusa ma le finagalo o Ieova. (Eperu 4:12) E ala i le Tusi Paia, ua tatou iloa ai Ieova i lona suafa ma iloa le uiga o lona suafa. (Esoto 3:14) Ua tatou iloa e mafai ona gaoioi Ieova e tusa ai ma lona finagalo—i le avea ma se Tamā alofa, se Faamasino amiotonu, se Toa manumalo—ina ia faataunuuina ai ana fuafuaga. Ma e tatou te vāai i le auala e moni ai pea ana afioga. A o tatou suʻesuʻeina le Afioga a le Atua, e tatou te faapea atu e pei o le faisalamo: “Ou te faatuatua i lau afioga.”—Salamo 119:42; Isaia 40:8.
9. E faapefea i le togiola ma le toetū o Iesu ona faamalosia ai lo tatou faatuatua iā Ieova?
9 O le fuafuaga o le togiola o le isi lea o māfuaaga e faatuatua ai iā Ieova. (Mataio 20:28) Maʻeu le ofoofogia o le auina mai e le Atua o lona lava Alo e maliu e fai ma togiola mo i tatou! Ma e matuā aogā moni lava le togiola. Ua totogi ai agasala a tagata uma ua salamō ma liliu iā Ieova ma se loto faamaoni. (Ioane 3:16; Eperu 6:10; 1 Ioane 4:16, 19) O se tasi o vala o le totogia o le togiola, o le toetū lea o Iesu. O lenā vavega na faamaonia e le faitau selau o ē na vāai tino i ai, o se faamaoniga atili lea e faatuatua ai iā Ieova. O se faamautinoaga lea e iloa ai o le a faataunuuina lo tatou faamoemoe.—Galuega 17:31; Roma 5:5; 1 Korinito 15:3-8.
10. O ā a tatou lava māfuaaga e faatuatua ai iā Ieova?
10 O nisi na o māfuaaga e mafai ai ona tatou faatuatua atoatoa iā Ieova. E tele isi māfuaaga, ma o nisi o māfuaaga e patino i le tagata lava ia. Mo se faataʻitaʻiga, e mai lea taimi i lea taimi, e tatou te fesagaʻi uma ai ma tulaga faigatā i o tatou olaga. A o tatou saʻili atu mo le taʻitaʻiga a Ieova i le taulimaina o na faigatā , e tatou te iloa ai le aogā tele o ana taʻitaʻiga. (Iakopo 1:5-8) O le tele e faalagolago ai o tatou olaga iā Ieova i lea aso ma lea aso ma vāai i iʻuga lelei o le faia faapea, o le faamalosia atili foʻi lea o lo tatou faatuatua iā te ia.
Sa Faatuatua Tavita iā Ieova
11. E ui i ā tulaga na faatuatua ai pea Tavita iā Ieova?
11 O Tavita o Isaraelu anamua, o se tasi na faatuatua iā Ieova. Na fesagaʻi Tavita ma le faamataʻu ane o le tupu o Saulo, lea na manaʻo e fasiotia o ia, faapea ma le ʻautau malosi a Filisitia sa taumafai e faatoʻilalo Isaraelu. Peitaʻi, sa sao mai ai o ia ma manumalo mai ai. Aiseā? Ua faamatalaina e Tavita e faapea: “O Ieova, o loʻu malamalama ia, ma loʻu olataga: o ai ea se ou te fefe ai? O Ieova, o le malosi ia o loʻu ola; ou te mataʻu ea iā te ai?” (Salamo 27:1) O i tatou foʻi o le a tatou manumalo pe a tatou faatuatua faapena iā Ieova.
12, 13. Na faaalia faapefea e Tavita e tatau ona tatou faatuatua iā Ieova, e tusa lava pe faaaogā e ē tetee o latou laulaufaiva e fai ma auupega e faasagatau mai ai iā i tatou?
12 Sa tatalo Tavita i se tasi taimi e faapea: “Le Atua e, ia e faafofoga mai i laʻu tatalo; ia e leoleo mai i loʻu ola ia lē mataʻu i lē ua ita mai. Ia e natia aʻu ai le taupulepulega a ē amio leaga, ma le faanunununu o ē fai amiolētonu. Ua latou faamataina o latou laulaufaiva e pei o se pelu; ua latou loloʻu i aufana e fana mai a latou ū, o upu ogo lava ia; ina ia latou fana lafitaʻi i lē ua amio saʻo.” (Salamo 64:1-4) E tatou te lē mautinoa le māfuaaga na tusia ai e Tavita nei upu. Ae ua tatou iloa faapea i aso nei, ua ‘faamataina laulaufaiva,’ o ē tetee i se tulaga talitutusa i le faaaogāina o faamatalaga e fai ma auupega e faasagatau mai ai. E latou te “fana” Kerisiano e lē mataʻuleagaina, e ala i le faaaogāina o upu e tautala ai po o tusitusiga e pei o ni “ū” o faamatalaga taufaasesē. Afai e tatou te faatuatua ma le lē maluelue iā Ieova, o le ā o le a iʻu i ai?
13 Na faapea mai Tavita: “A o le Atua, na te fanaina atu le ū iā te i latou e faafuaseʻi; e manunuʻa ai i latou. E leaga i latou i o latou lava laulaufaiva. . . . E fiafia lē amiotonu iā Ieova, ma faalagolago iā te ia.” (Salamo 64:7-10) Ioe, e ui lava ina faamaʻai laulaufaiva o fili iā i tatou, ae i le iʻuga “e leaga i latou i o latou lava laulaufaiva.” Mulimuli ane e iʻu ina suia e Ieova tulaga o mea i se tulaga faamanuiaina, ina ia fiafia i latou e faatuatua iā te ia.
Na Tauia le Faatuatua o Esekia
14. (a) O ā tulaga mataʻutia na faatuatua ai Esekia iā Ieova? (e) Na faaalia faapefea e Esekia na ia leʻi talitonu i pepelo a Asuria?
14 O le tupu o Esekia le isi na tauia lona faatuatua iā Ieova. I le taimi o le nofoaiga a Esekia, na faamataʻuina ai e le ʻautau a Asuria Ierusalema. Na faatoʻilaloina e lenā ʻautau le tele o isi malo. Sa ia faatoʻilaloina foʻi aai o Iuta vaganā ai Ierusalema e leʻi faatoʻilaloina, ma sa mitaʻi mai e Sanerivi lona faatoʻilaloina foʻi o lenā aai. E ala iā Ravesaki, na taʻu atu ai ma le saʻo e Sanerivi faapea o le faalagolago atu iā Aikupito mo le fesoasoani o le a lē taulau. Peitaʻi, na ia faapea mai: “Aua neʻi pelogia oe e lou Atua ua e faatuatua i ai, o loo faapea ane, E lē tuuina Ierusalema i le lima o le tupu o Asuria.” (Isaia 37:10) Peitaʻi, na iloa lelei e Esekia e lē ʻolegia o ia e Ieova. O lea na ia tatalo ai e faapea: “O lenei, Ieova e lo matou Atua, ia e faaola mai iā te i matou ai lona lima, [ʻau a Asuria] ina ia iloa ai e malo uma o le lalolagi, o oe lava o Ieova, na o oe lava.” (Isaia 37:20) Na faafofoga Ieova i le tatalo a Esekia. I le pō e tasi, sa faaumatia ai e se agelu ia ʻautau a Asuria e 185,000. Na faasaoina Ierusalema, ma tuua ai e Sanerivi le laueleele o Iuta. O i latou uma lava sa faalogo i lenei mea na tupu na latou iloaina le mataʻutia o Ieova.
15. E na o le ā lava le tulaga e mafai ona sauniunia ai i tatou mo so o se tulaga faigatā e ono tupu iā i tatou i lenei lalolagi lē mautū?
15 I aso nei, i le pei o Esekia, o loo tatou iai i se tulaga e pei o se taua. I lo tatou tulaga, o la tatou taua e faaleagaga. Peitaʻi, i le avea ai ma ē tau faaleagaga, e tatou te manaʻomia ona atiae tomai e faasaoina ai. E manaʻomia ona tatou muaʻi iloa osofaʻiga ma sauniunia i tatou ina ia mafai ona tatou ʻalofia osofaʻiga. (Efeso 6:11, 12, 17) I lenei lalolagi lē mautū, e mafai lava ona suia faafuaseʻi tulaga o mea. E mafai ona tulaʻi faafuaseʻi mai ni feteenaʻiga faaleatunuu. O atunuu sa faataga ai talitonuga eseese faalotu, e mafai ona oo ina lē toe faatagaina. Seʻi vaganā ua tatou pei o Esekia, i le sauniunia o i tatou e ala i le atiae o se faatuatua lē maluelue iā Ieova, o le a tatou nofosauni ai mo so o se tulaga e ono tulaʻi mai.
O le ā le Uiga o le Faatuatua iā Ieova?
16, 17. E faapefea ona tatou faaalia o loo tatou faatuatua atu iā Ieova?
16 O le faatuatua iā Ieova e lē o se mea e tau ina fai i upu. E aofia ai o tatou loto ma faaalia e a tatou gaoioiga. A tatou faatuatua iā Ieova, o le a tatou faatuatua atoatoa i lana Afioga, le Tusi Paia. O le a tatou faitau i ai i aso uma, manatunatu loloto i ai, ma faaaogā e taʻitaʻia o tatou olaga. (Salamo 119:105) O le faatuatua iā Ieova e aofia ai foʻi ma le faatuatua i le mana o le agaga paia. O le fesoasoani a le agaga paia, e mafai ai ona tatou atiae fua e fiafia i ai le finagalo o Ieova ma tatou foʻia ai uiga leaga ua mauaa. (1 Korinito 6:11; Kalatia 5:22-24) O lea, o le fesoasoani a le agaga paia, ua mafai ai ona taofia e le toʻatele o tagata le ulaula tapaa po o le faaaogāina o fualaau faasāina. O isi ua latou lafoaʻia le ola i olaga lē mamā. Ioe, a tatou faatuatua iā Ieova, e tatou te gaoioi i lona malosi, ae lē o lo tatou lava malosi.—Efeso 3:14-18.
17 E lē gata i lea, o le faatuatua iā Ieova o lona uiga o le faatuatuaina lea o i latou na te faatuatuaina. Mo se faaaʻoaʻoga, ua faatulaga e Ieova le “auauna faamaoni ma le mafaufau” e tausia manaʻoga o le Malo i le lalolagi. (Mataio 24:45-47) E tatou te lē taumafai e fai a tatou lava gaoioiga e tū ese mai i lenā faatulagaga, ma e tatou te mananaʻo e amanaʻia le tofiga ua tuu atu i le auauna faamaoni, ona e tatou te faatuatuaina le faatulagaga a Ieova. E lē gata i lea, o loo auauna toeaina i faapotopotoga ma e tusa ai ma le aposetolo o Paulo, ua tofia i latou e le agaga paia. (Galuega 20:28) O le galulue soosootauʻau ma toeaina i le faapotopotoga, e tatou te faaalia ai foʻi o loo tatou faatuatua atu iā Ieova.—Eperu 13:17.
Mulimuli i le Faaaʻoaʻoga a Paulo
18. E faapefea ona mulimuli Kerisiano i aso nei i le faaaʻoaʻoga a Paulo, ae o le ā e latou te lē faatuatua i ai?
18 Sa fesagaʻi le aposetolo o Paulo ma le tele o omiga i lana faiva, e pei foʻi o i tatou. I ona aso sa faauiga sesē le Faa-Kerisiano i tagata mautofiga o le malo, ma i nisi taimi sa ia taumafai ai e faasaʻo na faauigaga sesē po o le faavaeina faaletulafono o le galuega talaʻi. (Galuega 28:19-22; Filipi 1:7) I aso nei, ua mulimuli Kerisiano i lana faaaʻoaʻoga. Pe a talafeagai ai, e tatou te fesoasoani e faamalamalama la tatou galuega i isi, i le faaaogāina po o ā lava avanoa ma auala e avatu ai faamalamalamaga. Ma e tatou te galulue e puipui ma faavaeina faaletulafono le tala lelei. Peitaʻi, e tatou te lē tuu atu lo tatou faatuatuaga atoatoa i na taumafaiga, ona e tatou te lē vāai i le taulau manuia po o le lē taulau faapea, e faalagolago i lo tatou manumalo i faamasinoga po o le amanaʻiaina o i tatou i le lautele. Na i lo lenā, e tatou te faatuatua iā Ieova. E tatou te manatua lana faalaeiauga ia Isaraelu anamua e faapea: “O le filemu ma le faatuatua o lo outou malosi lea.”—Isaia 30:15.
19. Pe a sauāina, ua faapefea ona tauia le faatuatua o o tatou uso iā Ieova?
19 Sa iai taimi i lo tatou talafaasolopito i ona pō nei, sa faasā ai po o le taofia o la tatou galuega i Europa i Sasaʻe ma Sisifo, i vaega o Asia ma Aferika, ma atunuu o Amerika i Saute ma Amerika i Mātū. Po o le uiga ea o lenei mea ua tuu sesē lo tatou faatuatua iā Ieova? E leai. E ui lava e na te faatagaina sauāga ogaoga e tutupu i nisi taimi ona o ana māfuaaga lelei, ae ua faamalosia ma le alofa e Ieova i latou ua pagatia ona o na sauāga. I lalo o sauāga, ua faataatia ai e le toʻatele o Kerisiano se talaaga mataʻina o le faatuatua ma le faalagolago i le Atua.
20. A o tatou maua aogā mai le aloaʻiaina faaletulafono, o ā vala e lē mafai ona tatou lē faamaoni ai?
20 I le isi itu, i le tele lava o atunuu ua aloaʻia faaletulafono ai i tatou, ma i nisi taimi ua mauaina ai ni faamatalaga lelei i nusipepa e uiga iā i tatou. E tatou te lotofaafetai mo le aloaʻiaina o i tatou faaletulafono ma manatu faapea, ua fesoasoani lenā tulaga e faataunuuina ai fuafuaga a Ieova. Faatasi ai ma lana faamanuiaga, e tatou te faaaogā ai le saʻolotoga tele ua tatou maua, e lē o le faaleleia atili ai o mea tatou te mananaʻo ai, ae ia auauna ai iā Ieova i le lautele ma le atoatoa. Peitaʻi, ona e tatou te mananaʻo e faaaloalogia i tatou e pulega maualuluga, o le a lē faapea ai o le a tatou lē faamaoni i lo tatou tulaga solitū, tau lē auai i le galuega talaʻi, po o nisi o vala e faavaivaia ai la tatou auaunaga iā Ieova. O i tatou o loo i lalo o le Malo Faa-Mesia ma e tatou te iai atoatoa i le itu a Lē Silisili Ese o Ieova. O lo tatou faamoemoe, e lē i lenei faiga o mea, ae i le lalolagi fou, lea o le a na o le Malo Faa-Mesia faalelagi o le a ia pulea lenei lalolagi. O le a lē mafai e pomu, po o ni meatau faatonutonu, po o ni osofaʻiga faaniukilia ona lūlūina lenā malo, pe faapaʻū ifo mai le lagi. O lenā malo e lē mafaatoʻilaloina ma o le a ia faataunuuina fuafuaga a Ieova.—Tanielu 2:44; Eperu 12:28; Faaaliga 6:2.
21. O le ā le auala o loo tatou maumauaʻi e mulimuli ai?
21 Ua faapea mai Paulo: “A o i tatou e lē o ni ē tuumuli i le malaia, a o ni ē faatuatua e ola ai le agaga.” (Eperu 10:39) Seʻi o tatou auauna uma nei ma le faamaoni iā Ieova seʻia oo i le iʻuga. Ua iā i tatou māfuaaga uma e faatuatua atoatoa ai iā Ieova i le taimi nei ma oo atu ai i le faavavau.—Salamo 37:3; 125:1.
O ā Mea sa E Aʻoaʻoina?
• Aiseā na aumai ai e Iosua ma Kalepo se lipoti lelei?
• O ā nisi o māfuaaga e tatau ai ona tatou faatuatua atoatoa iā Ieova?
• O le ā le uiga o le faatuatua iā Ieova?
• O le faatuatua iā Ieova, e tatou te maumauaʻi ai i le faia o le ā?
[Fesili mo le Suʻesuʻega]
[Ata i le itulau 15]
Aiseā na aumaia ai e Iosua ma Kalepo se lipoti lelei?
[Ata i le itulau 16]
Ua aumaia e le foafoaga iā i tatou se māfuaaga malosi e faatuatua ai iā Ieova
[Faamatalaga i Ata]
O ata uma e tolu: Faatagaga a le Anglo-Australian Observatory, pueina e David Malin
[Ata i le itulau 18]
O le faatuatua iā Ieova o lona uiga o le faatuatuaina lea o i latou na te faatuatuaina