O Fea e Maua ai le Faamāfanafanaga Moni?
O Fea e Maua ai le Faamāfanafanaga Moni?
“[O] le Atua, o le Tamā o lo tatou Alii o Iesu Keriso, . . . na te faamāfanafanaina mai iā te i matou i lo matou puapuaga uma lava.”—2 KORINITO 1:3, 4.
1. O ā tulaga atonu e māfua ai ona lagona e tagata lo latou matuā manaʻomia o se faamāfanafanaga?
O MAʻI e faataotolia ai, e ono lagona ai e se tasi faapea ua faaleagaina lona olaga. O mafuiʻe, o afā ma oge e oo ai tagata i se tulaga mativa. Atonu ua māfua ona maliliu tagata o aiga ona o taua, e ono faaleagaina ai fale, po o le faamalosia ai foʻi o tagata e ana fale e lafoaʻi a latou meatotino ae sosola atu i se isi nofoaga. O le lē faamasinotonu e lagona ai e tagata faapea ua leai se mea e liliu atu i ai mo se mapusaga. O i latou ua aafia ai i na tulaga faavauvau, ua matuā manaʻomia lava se faamāfanafanaga. Ae o fea la e mafai ona maua ai?
2. Aiseā e lē mafaatusalia ai le faamāfanafanaga ua saunia e Ieova mo i tatou?
2 Ua taumafai nisi o tagata ma faalapotopotoga e saunia ni faamāfanafanaga. E matuā talisapaia le mauaina o ni upu faamāfanafana. O taumafaiga e fesoasoani i tulaga e pei o meaʻai, o fale ma lavalava, e aogā e faamalieina ai se manaʻoga mo se taimi puupuu. Ae e na o Ieova, le Atua moni e mafai ona ia toe faaleleia mea uma ua faaleagaina ma saunia le ituaiga o fesoasoani o loo manaʻomia ina ia lē toe tupu ai na ituaiga o mala. Ua faapea mai le Tusi Paia e faatatau iā te ia: ‘Ia faamanuina le Atua, o le Tamā o lo tatou Alii o Iesu Keriso, o le Tamā e ona le alofa mutimuti vale, o le Atua foʻi e ana le faamāfanafanaga uma; o lē na te faamāfanafanaina mai iā te i tatou i lo tatou puapuaga uma lava, ina ia tatou mafaia ona faamāfanafana atu iā te i latou ua maua i se tasi lava puapuaga, i le faamāfanafanaga ua faamāfanafanaina ai i tatou e le Atua.’ (2 Korinito 1:3, 4) Ua faapefea ona faamāfanafanaina i tatou e Ieova?
Taulimaina o le Aa o Faafitauli
3. Ua faapefea e le faamāfanafanaga ua aumaia e le Atua ona oo atu i le aa o faafitauli o tagata?
3 Ua oo le aiga atoa faaletagata i le lē lelei atoatoa ona o le agasala a Atamu, ma ua māfua ai le tele o faafitauli lea ua oo atu ai i le oti. (Roma 5:12) Ua faateleina lea tulaga ona o Satani le Tiapolo o “le alii o lenei lalolagi.” (Ioane 12:31; 1 Ioane 5:19) Sa lē na ona faaalia e Ieova le faanoanoa i le tulaga lē manuia ua fesagaʻi ma tagata. Na ia auina mai lona Alo pele e toʻatasi e fai ma togiola ina ia saunia ai le faaolataga, ma ua Ia taʻu mai iā i tatou faapea, e mafai ona tatou maua se mapusaga mai āuga o le agasala a Atamu pe a tatou faaalia le faatuatua i Lona Alo. (Ioane 3:16; 1 Ioane 4:10) Na folafola mai foʻi e le Atua faapea o le a faaumatia e Iesu Keriso o lē ua tuuina atu i ai le pule i le lagi ma le lalolagi ia Satani ma lana faiga amioleaga o mea uma o loo iai.—Mataio 28:18; 1 Ioane 3:8; Faaaliga 6:2; 20:10.
4. (a) O le ā ua saunia e Ieova e faamalosia ai lo tatou mautinoa i ana folafolaga mo se mapusaga? (e) Ua faapefea ona fesoasoani Ieova iā i tatou ina ia iloa po o afea e oo mai ai le mapusaga?
4 Ina ia faamalosia lo tatou mautinoa i ana folafolaga, ua faasaoina ai e le Atua le anoanoaʻi o faamaumauga o faamaoniga e faapea, po o ā lava mea e na te folafola mai, e faataunuuina lava. (Iosua 23:14) Ua ia faaaofia i faamaumauga a le Tusi Paia mea ua ia faia e faasaʻoloto ai ana auauna, i tulaga ia e foliga mai i le vaaiga faaletagata, e lē taitai ona mafai ona tupu. (Esoto 14:4-31; 2 Tupu 18:13–19:37) E ala iā Iesu Keriso, ua faataʻitaʻia ai e Ieova faapea, o lana fuafuaga e aofia ai le faamālōlōina o tagata i “maʻi tigā uma,” e oo lava i le toe faatutūina o ē ua oti. (Mataio 9:35; 11:3-6) O afea o le a tutupu ai nei mea uma? O le tali e faapea, ua faamatalaina i le Tusi Paia aso e gata ai o lenei faiga tuai o mea, lea o le a muamua ona iai a o lumanaʻi le lagi fou ma le lalolagi fou a le Atua. O faamatalaga a Iesu ua fetaui lelei lava ma taimi o loo tatou ola ai nei.—Mataio 24:3-14; 2 Timoteo 3:1-5.
Faamāfanafanaga mo Tagata ua Mafatia
5. Ina ua avatu le faamāfanafanaga iā Isaraelu anamua, o le ā le mea na tataʻi atu i ai e Ieova o latou manatu?
5 I le auala na feutagaʻi ai Ieova ma Isaraelu anamua, ua tatou aʻoaʻoina ai le auala na ia faamāfanafanaina ai i latou i taimi o mafatiaga. Sa ia toe faamanatu iā i latou le ituaiga o Atua e iai o ia. Sa faamalosia ai i lenā tulaga lo latou faatuatuaina o Ana folafolaga. Sa faapogaia e Ieova ana perofeta e faaaogā ni faaeseesega e matuā manino lelei ai o ia o le Atua moni o loo soifua, mai tupua ia e lē mafai ona latou fesoasoani iā i latou lava faapea ma ē o loo tapuaʻi iā i latou. (Isaia 41:10; 46:1; Ieremia 10:2-15) Ina ua taʻu atu iā Isaia, “Ia outou faamāfanafana, inā faamāfanafana atu ia outou i loʻu nuu,” sa uunaʻia e Ieova lana perofeta e faaaogā faataʻitaʻiga ma faamatalaga o Ana galuega o le foafoaga, e faamamafa ai le mataʻutia o Ieova o le Atua moni e toʻatasi.—Isaia 40:1-31.
6. O ā faailoaga na tuuina atu e Ieova i nisi taimi e faatatau i le taimi e oo mai ai le faaolataga?
6 I nisi taimi, na aumai ai e Ieova faamāfanafanaga e ala i le faailoaina mai o se taimi patino e faasaoina ai ona tagata, pe latalata mai, pe mamao atu foʻi. A o latalata le taimi e faasaʻolotoina ai mai Aikupito, na ia taʻu atu i tagata Isaraelu o loo faapologaina e faapea: “E toe tasi le mala ou te faaooina atu i luga o Farao, i luga foʻi i Aikupito, e mulimuli ane e tuuina mai e ia o outou e ō ese i lenei mea.” (Esoto 11:1) Ina ua osofaʻia e nuu e tolu na soofaatasi ia Iuta i aso o le tupu o Iosefatu, na taʻu atu e Ieova iā i latou o le a ia faalaa ane mo i latou a “taeao.” (2 Nofoaiga a Tupu 20:1-4, 14-17) I le isi itu, o lo latou faasaʻolotoina mai Papelonia, sa faamauina e Isaia i le toetoe lava 200 tausaga a o leʻi tupu lenā mea, ma o isi faamaumauga na aumaia e ala iā Ieremia i le toetoe lava atoa le selau tausaga ao leʻi faasaʻolotoina. Maʻeu le faalaeiauina ai o auauna a le Atua i na valoaga a o latalata le taimi e faasaʻolotoina ai i latou!—Isaia 44:26–45:3; Ieremia 25:11-14.
7. O le ā sa masani ona aofia ai i le folafolaga o se faaolataga, ma sa faapefea ona aafia ai tagata faamaoni i Isaraelu?
7 E ao ona mātauina faapea o folafolaga na aumaia ai faamāfanafanaga i tagata o le Atua, sa masani lava ona iai faamatalaga e faatatau i le Mesia. (Isaia 53:1-12) O lea, mai lea tupulaga i lea tupulaga, na avatu ai e lenei faamatalaga i tagata faamaoni se faamoemoe pe a latou fesagaʻi ma le tele o puapuaga. I le Luka e 2:25 (LT) tatou te faitau ai faapea: “Faauta foʻi, sa i Ierusalema le tagata e igoa iā Simeona; o le tagata amiotonu o ia ma le mataʻu i le Atua, sa faatalitali atu o ia i le faamāfanafanaina [o le mea moni, o le oo mai o le Mesia] o Isaraelu; ua i luga iā te ia le Agaga Paia.” Sa iloa lelei e Simeona le faamoemoe faa-Mesia ua faamauina i le Tusi Paia, ma o le nofo tatali i lona faataunuuga na aafia ai lona olaga. Sa ia leʻi malamalama po o le a faapefea ona faataunuuina lenā faamoemoe, ma sa leʻi soifua o ia e vaai i le faataunuuga moni o le faaolataga na folafolaina mai, ae na ia olioli ina ua ia iloa Lē ua faamaonia e le Atua e avea ma “faaolataga.”—Luka 2:30.
Faamāfanafanaga na Saunia e Ala iā Keriso
8. Na faapefea i le fesoasoani na aumaia e Iesu ona faatusatusa i le mea na manatu i ai le toʻatele o tagata faapea o loo latou manaʻomia?
8 A o faagasolo le faiva faalelalolagi a Iesu Keriso, sa ia leʻi saunia i taimi uma le fesoasoani lea sa manatu tagata o loo latou manaʻomia. Sa moomoo nisi mo se Mesia o le a faasaʻolotoina i latou mai le amo o le pologa iā Roma. Ae sa leʻi lagolagoina e Iesu ni fouvalega; na ia taʻu atu iā i latou “o mea a Kaisara, ia outou avatu iā Kaisara.” (Mataio 22:21) O fuafuaga a le Atua sa sili atu se mea na aofia ai na i lo le faasaʻolotoina o tagata mai se pulega faapolotiki. Sa mananaʻo tagata e fai Iesu ma tupu, ae na ia faapea atu o le a ia “foaʻiina atu lona ola e fai ma togiola e sui aʻi tagata e toʻatele.” (Mataio 20:28; Ioane 6:15) E leʻi oo i le taimi e fai ai o ia ma tupu, ma o le pule e faia ai lana pulega o le a aumaia e Ieova iā te ia, ae lē aumaia e le motu o tagata e lē faamalieina.
9. (a) O le ā le feʻau faamāfanafana sa folafola e Iesu? (e) Na faapefea ona faataʻitaʻia e Iesu le tāua tele o le feʻau, i tulaga sa fesagaʻia totino e tagata? (i) O le ā le faavae na faataatia e Iesu i lana faiva?
9 O faamāfanafanaga na aumaia e Iesu sa aofia ai “le tala lelei o le malo o le Atua.” O le feʻau lenei sa folafola e Iesu po o fea lava sa maliu atu i ai. (Luka 4:43) Sa ia faamamafaina le tāua o lenā feaʻu i faafitauli o tagata i aso faisoo e ala i le faataʻitaʻia o le mea o le a ia faia, o le Pule Faa-Mesia i tagata. Sa avatu e Iesu i tagata na mafatia ni māfuaaga ua toe faafouina e ola ai, e ala i le toe faapupulaina o tauaso ma toe faatautala i ē gūgū (Mataio 12:22; Mareko 10:51, 52), faamālōlō se itutino na pē (Mareko 2:3-12), faamālōlōina tagata Isaraelu i maʻi inosia na maua ai (Luka 5:12, 13), ma faasaʻoloto i latou mai isi maʻi matuiā. (Mareko 5:25-29) Sa ia avatu se mapusaga i aiga na faavauvau, e ala i le toe faatutūina o a latou fanau mai le oti. (Luka 7:11-15; 8:49-56) Sa ia faaalia lona agavaa e puleaina matagi malolosi ma faamalieina manaʻoga fia taumamafa o tagata e toʻatele. (Mareko 4:37-41; 8:2-9) E lē gata i lea, na aʻoaʻoina i latou e Iesu i mataupu silisili o le olaga, lea e mafai ona fesoasoani iā i latou e taulimaina ai ma le manuia faafitauli o loo iai ma o le a faatumuina ai o latou loto i le faamoemoe mo se pulega amiotonu i lalo o le taʻitaʻiga a le Mesia. O lea, a o tauaveina e Iesu lana faiva, sa lē na ona ia faamāfanafana atu iā i latou sa faalogo ma le faatuatua, ae sa ia faataatia foʻi se faavae mo le faalaeiauina o tagata mo le faitau afe o tausaga o loo sau.
10. O le ā na faataunuuina ona o le taulaga a Iesu?
10 I le silia ma le 60 tausaga talu ona foaʻi atu e Iesu lona soifuaga faaletagata e fai ma taulaga ma toe faatūina i le ola i le lagi, na faagaeeina ai le aposetolo o Ioane e tusi e faapea: “Si aʻu fanau e, ou te tusi atu nei mea iā te outou, ina neʻi agasala outou; pe afai foʻi e agasala se tasi, o iā te i tatou le fautua i luma o le Tamā, o Iesu Keriso lea, o lē amiotonu. O le togiola foʻi o ia mo a tatou agasala, e lē gata foʻi i a tatou, a e atoa foʻi ma agasala a le lalolagi uma lava.” (1 Ioane 2:1, 2) Ona o aogā o le taulaga faaletagata lelei atoatoa a Iesu, lea ua matuā faamāfanafanaina ai i tatou. Ua tatou iloa ua faamagaloina a tatou agasala, ua tatou maua se lotofuatiaifo mamā, se faiā lelei ma le Atua, ma le faamoemoe i le ola e faavavau.—Ioane 14:6; Roma 6:23; Eperu 9:24-28; 1 Peteru 3:21.
Avea le Agaga Paia o se Faamāfanafana
11. O le ā le isi fuafuaga mo le faamāfanafanaga na folafola atu e Iesu a o lumanaʻi lona maliu?
11 A o iai faatasi ma ona aposetolo i le pō mulimuli a o lumanaʻi lona maliu faataulaga, na fetalai atu ai Iesu e faatatau i le isi fuafuaga ua faia e lona Tamā faalelagi e faamāfanafanaina ai i latou. Na fetalai Iesu e faapea: “Ou te fai atu foʻi i le Tamā, ona foaʻi mai ai lea e ia iā te outou le tasi Fesoasoani, [faamāfanafana; Eleni, pa·raʹkle·tos] ina ia tumau pea o ia iā te outou e faavavau; o ia o le Agaga o le upu moni.” Sa faamautinoa atu e Iesu e faapea: “O le Fesoasoani, o le Agaga Paia lea, . . . na te aʻoaʻo iā te outou i mea uma lava; e faamanatu mai foʻi o ia iā te outou i mea uma ua ou fai atu ai iā te outou.” (Ioane 14:16, 17, 26) Na faapefea ona aumaia moni e le agaga paia le faamāfanafanaga iā i latou?
12. Ua faapefea i le matafaioi a le agaga paia o se fesoasoani i mafaufau o soo o Iesu, ona fesoasoani e aumaia ai faamāfanafanaga i le toʻatele?
12 Na tele aʻoaʻoga na maua e aposetolo mai iā Iesu. E mautinoa o le a lē galo iā i latou mea na aʻoaʻoina ai i latou, ae po o le a latou manatuaina upu tonu lava sa fetalai ai Iesu? Po o le a galo ea iā i latou faatonuga tāua ona o o latou mafaufau e lē lelei atoatoa? Na faamautinoa atu e Iesu iā i latou e faapea, o le agaga paia o le a ‘faamanatu atu iā i latou mea uma ua ia fai atu ai iā te i latou.’ O lea, pe tusa o le valu tausaga talu ona mavae le maliu o Iesu, na mafai ai e Mataio ona tusia le uluaʻi Evagelia, lea na ia faamauina ai le lauga faamāfanafana loto a Iesu i luga o le mauga, le tele o ana faataʻitaʻiga e faatatau i le Malo, ma le talanoaina auiliili o le faailoga o lona faatasi mai. I le silia i le 50 tausaga mulimuli ane ai, na mafai ona tusia e le aposetolo o Ioane se faamaumauga maufaatuatuaina na faatumulia i auʻiliʻiliga e faatatau i toe aso o le soifuaga o Iesu i le lalolagi. Maʻeu le faalaeiauina ai i nei faamaumauga faagaeeina seʻia oo mai i o tatou aso!
13. Na faapefea ona avea le agaga paia o se faiaʻoga i uluaʻi Kerisiano?
13 E lē gata i le fesoasoani e toe manatua upu na fetalai ai Iesu, ae na aʻoaʻoina e le agaga paia ona soo ma taʻitaʻiina i latou i se malamalamaga atoatoa e faatatau i fuafuaga a le Atua. A o iai Iesu ma ona soo, na ia taʻu atu iā i latou mea sa latou leʻi malamalama lelei i ai i lenā taimi. Peitaʻi, mulimuli ane o le uunaʻiga a le agaga paia, na tusia ai e Ioane, Peteru, Iakopo, Iuta, ma Paulo ia faamatalaga i mea o le a tutupu i fuafuaga a le Atua. O lea na avea ai le agaga paia o se faiaʻoga, e aumaia faamautinoaga tāua o le taʻitaʻiga tautua.
14. O ā auala na fesoasoani ai le agaga paia i tagata o Ieova?
14 O meaalofa faavavega a le agaga paia na fesoasoani foʻi e faamanino mai ai faapea ua liliu e le Atua lona finagalo malie mai le Isaraelu faaletino ae tuu atu i le faapotopotoga Kerisiano. (Eperu 2:4) O fua o lenā agaga i olaga o tagata sa avea foʻi ma vala tāua i le mātauliaina o soo moni o Iesu. (Ioane 13:35; Kalatia 5:22-24) Sa faamalosia foʻi e le agaga ia sui o lenā faapotopotoga ina ia avea ma molimau e lototetele ma lē fefefe.—Galuega 4:31.
Fesoasoani e Maua pe a Oo i Omiga e Sili Ona Mataʻutia
15. (a) O ā omiga na fesagaʻi ma Kerisiano i aso ua mavae ma aso nei? (e) Aiseā atonu e manaʻomia ai foʻi i nisi taimi e i latou o loo avatua faalaeiauga ona faalaeiauina?
15 O i latou uma e tuutoina iā Ieova ma faamaoni iā te ia, e oo i ai ni ituaiga o sauāga. (2 Timoteo 3:12) E ui i lea, o le toʻatele o Kerisiano ua oo i omiga e sili ona mataʻutia. I aso nei, ua faavevesiina e tagata faatupu faalavelave nisi ma tuuina i nofoaga o faasalaga, falepuipui, ma nofoaga o faasalaga o galuega mamafa i tulaga e sili ona ogaoga. Ua avea malo ma faaoosala malosi, po o lo latou faataga foʻi o ni vaega e faia ni gaoioiga solitulafono e aunoa ma le faasalaina. E le gata i lea ua fesagaʻi Kerisiano ma faafitauli mataʻutia i le soifua mālōlōina po o faafitauli ogaoga i le aiga. E ono fesagaʻi foʻi ma omiga ia se Kerisiano taʻumatuaina o loo fesoasoani i le tele o uso talitonu e taulimaina omiga faigatā. I na tulaga, o le tagata lea e na te avatua faalaeiauga atonu e manaʻomia foʻi ona faalaeiauina o ia.
16. Ina ua tele omiga na oo iā Tavita, na faapefea ona ia mauaina se fesoasoani?
16 A o tulituliloa e le tupu o Saulo ia Tavita e fasioti, sa liliu atu Tavita i le Atua e fai mona Fesoasoani: “Le Atua e, ia e faafofoga mai i laʻu tatalo,” o lana olega lea. “Ou te faatuatua foʻi i le paolo o ou apaʻau.” (Salamo 54:2, 4; 57:1) Pe sa maua ea e Tavita se fesoasoani? Ioe sa ia mauaina. I lenā vaitaimi, na faaaogāina e Ieova le perofeta o Kato ma le faitaulaga o Aviata e avatua taʻiala iā Tavita, ma na Ia faaaogā foʻi Ionatana le atalii o Saulo e faamalosia lenei tama talavou. (1 Samuelu 22:1, 5; 23:9-13, 16-18) Na faatagaina foʻi e Ieova tagata Filisitia e osofaʻia le nuu, lea na tataʻi ese ai Saulo mai le tulituliloaina o Tavita.—1 Samuelu 23:27, 28.
17. I omiga mataʻutia, o fea na liliu atu i ai Iesu mo se fesoasoani?
17 Sa oo iā Iesu Keriso lava ia omiga mataʻutia a o latalata ina iʻu lona soifuaga faalelalolagi. Na ia silafia lelei le aafiaga o le a iai i le suafa o lona Tamā faalelagi ma le lumanaʻi o tagata ona o lana amio. Sa ia tatalo faatauanau, e ui ina “puapuaga o ia.” Na faamautinoa e le Atua ua mauaina e Iesu le lagolagosua sa ia manaʻomia i lenā taimi faigatā.—Luka 22:41-44.
18. O le ā le faamāfanafanaga na avatu e le Atua i uluaʻi Kerisiano na oo i ai sauāga mataʻutia?
18 Sa mataʻutia sauāga na oo i Kerisiano ina ua mavae le faavaeina o le faapotopotoga i le uluaʻi senituri, lea na taapeape solo ai i latou uma mai Ierusalema seʻi vaganā ai aposetolo. Sa tatoso faamalosi ese tane ma fafine mai o latou aiga. O le ā le faamāfanafanaga na saunia e le Atua mo i latou? O le faamautinoaga mai lana Afioga e faapea, ua latou mauaina “le oloa e sili ona lelei ma le tumau,” o se tofi e mautinoa i le lagi faatasi ma Keriso. (Eperu 10:34; Efeso 1:18-20) A o faaauau ona latou talaʻi, na latou iloaina faamaoniga o le iai o le agaga o le Atua iā i latou, ma o mea na oo iā i latou na avatu ai isi māfuaaga e olioli ai.—Mataio 5:11, 12; Galuega 8:1-40.
19. E ui lava ina mafatia Paulo i sauāga mataʻutia, ae o ā ona lagona e faatatau i le faamāfanafanaga na avatu e le Atua?
19 Sa iai le taimi na avea ai Saulo (Paulo), lea sa sili ona sauā i tagata ma taulaʻiga o sauāga ona ua avea o ia ma Kerisiano. Sa iai i le motu o Kuperu se taulāitu na taumafai e taofia le faiva a Paulo e ala i le faaaogāina o le pepelo ma faiga faapiʻopiʻo. Sa fetogia Paulo i Kalatia ma sa manatu ai ua oti. (Galuega 13:8-10; 14:19) Sa sasaina o ia i laau i Maketonia. (Galuega 16:22, 23) Ina ua mavae ona sauāina e tagata fouvale i Efeso, ona ia tusi lea e faapea: “Sa silisili ona mafatia tele ai o i matou, e leʻi au i ai lo matou malosi, na oo lava ina matou masalo ai a matou oti. A o i matou, sa i o matou loto le manatu o le a oti.” (2 Korinito 1:8, 9) Ae i lenā lava tusi, na tusia ai e Paulo na upu faamāfanafana o loo siiina i le palakalafa e 2 o lenei mataupu.—2 Korinito 1:3, 4.
20. O le ā o le a tatou iloiloina i le mataupu o sosoo mai?
20 E mafai faapefea ona fai sou sao i le avatuina o lenā faamāfanafanaga? E toʻatele i latou o loo manaʻomia ni faamāfanafanaga i le taimi nei ona o faanoanoaga, a lē ona o se mala ua oo faafuaseʻi i le toʻatele o tagata, ia po o se puapuaga foʻi ua aafia ai na o i latou. I le mataupu o sosoo mai, o le a tatou iloiloina ai le auala e avatu ai faamāfanafanaga i so o se tulaga.
E te Manatua?
• Aiseā e matuā tāua ai le faamāfanafanaga mai le Atua?
• O le ā le faamāfanafanaga ua saunia e ala iā Keriso?
• Ua faapefea ona faamaonia le avea o le agaga paia ma faamāfanafanaga?
• Aumai ni faaaʻoaʻoga o le faamāfanafanaga ua saunia e le Atua pe a oo i ana auauna omiga mataʻutia.
[Fesili mo le Suʻesuʻega]
[Ata i le itulau 15]
Ua faaalia i le Tusi Paia faapea, e aumaia e Ieova le faamāfanafanaga e ala i le faasaʻolotoina o ona tagata
[Ata i le itulau 16]
Na saunia e Iesu le faamāfanafanaga e ala i le aʻoaʻoina, le faamālōlōina, ma le toe faatutūina o ē ua oti
[Ata i le itulau 18]
Na mauaina e Iesu le fesoasoani mai lugā