Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

O Talanoaga i Mea Faaleagaga e Ati A‘e Ai

O Talanoaga i Mea Faaleagaga e Ati A‘e Ai

O Talanoaga i Mea Faaleagaga e Ati Aʻe Ai

“Aua neʻi alu atu se upu leaga ai o outou gutu, na o le upu lelei e ati aʻe ai i mea e aogā, e tupu ai le lelei i ē faalogologo i ai.”—EFESO 4:29.

1, 2. (a) O le ā le tāua o le tautala? (e) O le ā le auala e mananaʻo auauna a Ieova e tautatala ai?

“NA tusia e se tusitala o se lomifefiloi e suafa iā Ludwig Koehler: O le tautala o se mea e lē malamalama i ai; o se meaalofa mai le Atua, ma o se vavega.” Atonu tatou te manatu māmā i lenei meaalofa tautele mai le Atua. (Iakopo 1:17) Peitaʻi, seʻi manatunatu i le auala ua pagātia ai se aiga pe a mou atu lenei meaalofa tāua o le tautala, pe a aafia se tasi e pele i le gasegase o le pē o le itu o le tino. Ua faamatala mai e Joan, o lana tane lea sa mafatia talu ai nei i le pē o le itu o le tino e faapea: “Sa lelei tele a ma fesootaʻiga. Pagā loʻu misia o a ma talanoaga!”

2 O talanoaga e mafai ona faamausalīina ai faigāuō, faaleleia ai le lē femalamalamaaʻi, faalaeiauina ai lē ua lotovaivai, faamalosia ai le faatuatua ma faateleina ai le fiafia i le olaga—peitaʻi, e lē faafuaseʻi ona mauaina nei iʻuga. Na mātauina e le tupu poto o Solomona e faapea: “O i ai lē soona tautala, e pei o tutuʻi i le pelu; a o laulaufaiva o ē popoto e mālōlō ai.” (Faataoto 12:18) O le avea ma auauna a Ieova, tatou te mananaʻo ai ia logolelei a tatou talanoaga ma faalaeiauina ai na i lo le faatigā ma faitioina ai isi. E tatou te faanaunau foʻi ina ia faaaogā a tatou talanoaga e viia ai Ieova, e lē gata i la tatou faiva i le lautele ae i a tatou talanoaga faasamasamanoa foʻi. Na pese le faisalamo e faapea: “Matou te vivii atu pea lava i le Atua, matou te faaneenee foʻi e faavavau i lou suafa.”—Salamo 44:8.

3, 4. (a) O le ā le faafitauli e feagai ma i tatou uma lava e tusa ai ma le tautala? (e) Aiseā e tāua ai mea tatou te talanoa ai?

3 Ua lapataʻi mai le soo o Iakopo e faapea: “E lē mafai e se tasi tagata ona faalata i le laulaufaiva.” Ua ia toe faamanatu mai: “Auā o mea e tele e sesē ai i tatou uma; a lē sesē se tasi i le upu, o le tagata lea ua sao, na te mafaia foʻi ona taofi i le tino uma.” (Iakopo 3:2, 8) E tatou te lē lelei atoatoa uma lava. E ui i o tatou faanaunauga lelei o loo iai, ae o nisi taimi o a tatou faamatalaga e lē ati aʻe ai isi, pe avatu ai le viiga i Lē na Foafoaina Mea. O lea la, e tatau ona tatou filifili lelei upu tatou te fai atu ai. E lē gata i lenā, na fetalai Iesu e faapea: “O upu faatauvaa uma e faia e tagata, latou te talatala atu ai le tala i le aso faamasino. Auā o au upu e taʻuamiotonuina ai oe, o au upu foʻi e faasalaina ai oe.” (Mataio 12:36, 37) E mautinoa, e faamasinoina i tatou e le Atua moni i a tatou upu.

4 O se tasi o auala sili e ʻalofia ai talanoaga lē lelei o le fai ma masani le talanoa i mataupu faaleagaga. O le a talanoaina i lenei mataupu le auala tatou te faia ai faapea, o ā ituaiga o mataupu e mafai ona tatou talanoa i ai, ma o ā aogā tatou te maua mai i talanoaga e ati aʻe ai.

Ia Iloa Lou Loto

5. O le ā le vaega a le loto i le faia o talanoaga e ati aʻe ai?

5 O le atiina aʻe o le masaniga o le faia o talanoaga e faalaeiauina ai, e tatau ona tatou iloa muamua o loo atagia mai i a tatou faamatalaga mea o loo i o tatou loto. Na fetalai Iesu e faapea: “O le tele o mea i le loto e tautala mai ai le gutu.” (Mataio 12:34) E manino la, e tatou te mananaʻo e talanoa e faatatau i mea e tāua iā i tatou. O lea la, e manaʻomia ai ona tatou fesili iā i tatou lava e faapea: ‘O le ā o faaalia e aʻu talanoaga e faatatau i le tulaga o loʻu loto? Pe afai matou te faatasitasi ma loʻu aiga po o uso talitonu, pe taulaʻi atu laʻu talanoa i mataupu faaleagaga pe masani ona faaautū atu i taaloga, laʻei, ata tifaga, meaʻai, se mea fou na faatau mai po o isi mea lē tāua?’ Atonu tatou te fai ma le lē iloa, ae ua taulaʻi atu ai o tatou olaga ma mafaufau i mea e lē tāua tele. O le faia o fetuunaʻiga i mea e faamuamua o le a faaleleia ai a tatou talanoaga aemaise foʻi o tatou olaga.—Filipi 1:10.

6. O le ā le vaega a le manatunatu loloto e faia i a tatou talanoaga?

6 O le mafaufau po o le manatunatu loloto, o se isi auala lea e faaleleia ai le uigā o mea tatou te talanoa atu ai. Pe afai tatou te faamalosia o tatou mafaufau e manatunatu i mataupu faaleagaga, o le a faigofie ai ona talanoa atu i mea faaleagaga. Na iloa e le tupu o Tavita lenei sootaga. Na ia pese e faapea: “Ia mālie foʻi iā te oe upu a loʻu gutu, ma mafaufauga o loʻu loto, Ieova e.” (Salamo 19:14) Na faapea mai foʻi le faisalamo o Asafo: “Ou te manatunatu foʻi i au [le Atua] galuega uma, ou te mafaufau i mea na e faia.” (Salamo 77:12) A faaautū le loto ma le mafaufau i upu moni o le Afioga a le Atua o le a faigofie ona tatou talanoa atu na o mea lelei lava. Sa lē mafai ona taofiofia Ieremia i lona fia tautala atu e faatatau i mea na aʻoaʻo ai o ia e Ieova. (Ieremia 20:9) O lea, e mafai foʻi ona tatou faia faapea pe afai tatou te manatunatu e lē aunoa i mataupu faaleagaga.—1 Timoteo 4:15.

7, 8. O ā mataupu e lelei mo talanoaga e ati aʻe ai isi?

7 O le iai o se faasologa lelei faaleagaga, o le a aumaia ai iā i tatou le tele o mataupu mo talanoaga e ati aʻe ai isi. (Filipi 3:16) E tatou te mauaina mea matagofie e taʻu atu i isi e ala mai i fonotaga, tauaofiaga, sauniga a le faapotopotoga, lomiga fou, mau i aso taʻitasi ma faaopoopoga o loo iai. (Mataio 13:52) Tatou te maua mai foʻi le faagaeeina faaleagaga i la tatou faiva faa-Kerisiano!

8 Na mātauina ma le matuā maofa e le tupu o Solomona ia ituaiga eseese o laau, manu vae fa, manulele ma iʻa i Isaraelu. (1 Tupu 4:33) Sa fiafia o ia e talanoa i galuega na foafoaina e le Atua. E mafai foʻi ona tatou faia faapea. E olioli auauna a Ieova e talanoa i mataupu eseese, peitaʻi e masani ona fiafia tagata e mātele i le faaleagaga e faaaofia ai mea faaleagaga i a latou talanoaga.—1 Korinito 2:13.

“Ia Outou Manatunatu i ia Lava Mea”

9. O le ā le apoapoaʻiga na avatu e Paulo i le faapotopotoga i Filipi?

9 Po o ā lava mataupu o loo talanoaina, o le a faalaeiauina isi i a tatou talanoaga pe afai tatou te usiusitai i le apoapoaʻiga a le aposetolo o Paulo i le faapotopotoga i Filipi. Na ia tusi atu e faapea: “O mea uma ua moni, o mea uma ua taʻuleleia, o mea uma ua tonu, o mea uma ua mamā, o mea uma ua matagofie, ma mea uma ua logoleleia, afai foʻi o se isi amio lelei, po o se tasi mea e viia, ia outou manatunatu i ia lava mea.” (Filipi 4:8) E matuā tāua mataupu na taʻua e Paulo lea ua ia faapea mai ai, “ia outou manatunatu i ia lava mea.” E tatau ona faatumuina ai o tatou mafaufau ma loto i na mea. O lea seʻi o tatou iloiloina le auala e uaʻi atu ai i mea taʻitasi e valu na taʻua e Paulo e mafai ona fesoasoani i a tatou talanoaga.

10. E faapefea ona faaaofia i a tatou talanoaga mea ua moni?

10 O mea ua moni e sili atu mea e aofia ai i lo le na o le saʻo o le faamatalaga ma e lē o sesē. E faasino atu i se mea e tonu ma maufaatuatuaina e pei o le upu moni o le Afioga a le Atua. O lea la, pe a tatou talanoa i isi e faatatau i upu moni o le Tusi Paia lea na faagaeetia ai i tatou, o lauga sa faalaeiauina ai i tatou po o se fautuaga faale-Tusi Paia na fesoasoani iā i tatou, o loo tatou manatunatu la i mea ua moni. I le isi itu, ua tatou teena mea “ua igoa pepelo ai o le poto” lea na o le faafoliga mai e moni. (1 Timoteo 6:20, LT) E lē gata i lea, o le a tatou ʻalofia ai le toe taʻua o tala feaveaʻi, po o tala o mea na tutupu e aunoa ma le faamautinoa pe moni pe leai.

11. O ā mea ua taʻuleleia e mafai ona faaaofia i a tatou talanoaga?

11 O mea ua taʻuleleia o mataupu ia e sili ona tāua e lē o ni mea faatauvaa. E aofia ai vala tāua e faatatau i la tatou faiva faa-Kerisiano, o aso faigata o loo tatou ola ai ma le manaʻoga mo i tatou ia tumau i le amio lelei. Pe afai tatou te talanoa i na mataupu tāua, o le a toe faamalosia ai lo tatou naunautaʻiga ia mataala faaleagaga, tumau i le faamaoni ma faaauau i le talaʻiga o le tala lelei. O le mea moni, o mea mananaia na tutupu i la tatou faiva, ma mea tutupu i le lalolagi lea ua faamanatu mai ai iā i tatou o loo tatou ola i aso e gata ai, ua saunia ai le tele o mataupu eseese mo talanoaga e faagaeetia ai.—Galuega 14:27; 2 Timoteo 3:1-5.

12. E tusa ai ma le fautuaga a Paulo ia manatunatu i mea ua tonu ma mamā, o le ā e tatau ona ʻalofia?

12 O le upu ua tonu o lona uiga o le faia o le mea saʻo i le silafaga a le Atua—o le ausiaina lea o ana tapulaa. Ua faaalia e le mamā le manatu o le lē ponā i mafaufauga ma amio. E lē tatau ona faaaogāina i a tatou talanoaga ia faamatalaga taufaaleaga, tausuaga matagā ma tala leaga e uiga lua. (Efeso 5:3; Kolose 3:8) O Kerisiano atamamai, latou te o ese mai i talanoaga pe afai ua amata ona aafia ai faamatalaga faapena i mea latou te faigaluega ai po o aʻoga foʻi.

13. Ia taʻua ni faaaʻoaʻoga o talanoaga e taulaʻi atu i mea ua matagofie ma logoleleia.

13 Ina ua faailoa mai e Paulo ia manatunatu i mea ua matagofie, o loo ia faasino atu i talanoaga faafiafia loto ma manaia pe faatupu ai le alofa, na i lo talanoaga e faatupu ai le ita, lotoleaga po o finauga. O mea ua logoleleia o loo faasino atu i faamatalaga ua faamaonia. O na faamatalaga e aofia ai talaaga o soifuaga o uso ma tuafāfine faamaoni, ia o loo taʻua i mekasini o le Olomatamata ma le Ala Mai! Aiseā e lē faamatala atu ai i isi ou lagona pe a uma ona e faitauina na mataupu e faamalosia ai le faatuatua? Maʻeu le faalaeiauina i le faalogo atu i mea faaleagaga ua mafai ona faataunuuina e isi! O na talanoaga o le a atiina aʻe ai le alofa ma le autasi i le faapotopotoga.

14. (a) O le ā e tatau ona tatou fai ina ia faaalia ai le amiolelei? (e) E faapefea ona aafia i a tatou faamatalaga mea e viia?

14 Ua toe faapea mai Paulo “afai foʻi o se isi amio lelei.” O le amio lelei o loo faasino atu i le tulaga silisili ona lelei tau amio. E tatau ona tatou faautauta ia pulea a tatou faamatalaga i mataupu silisili o le Tusi Paia ma ia lē sala ese a tatou faamatalaga mai mea ua tonu, mamā ma lelei. O se mea e viia ai o lona uiga “o se mea e ao ona faamālō i ai.” Pe afai e te faalogo i se lauga manaia pe mātauina foʻi se faaaʻoaʻoga faamaoni a se tasi i le faapotopotoga, ia talanoa e faatatau i ai—i le tagata o loo aafia ai faapea ma isi. Na masani ona viiviia e Paulo uiga lelei o ona uso tapuaʻi. (Roma 16:12; Filipi 2:19-22; Filemoni 4-7) O le mea moni, e tatau ona viia galuega a Lē na Foafoaina i tatou. O i inā tatou te maua ai le tele o mataupu mo talanoaga e ati aʻe ai.—Faataoto 6:6-8; 20:12; 26:2.

Ia Faia Talanoaga e Ati Aʻe Ai

15. O le ā le faatonuga faale-Tusi Paia o loo faatonuina ai mātua ina ia faia ni talanoaga uigā ma a latou fanau?

15 Ua faapea mai le Teuteronome 6:6, 7: “Ia i ai foʻi i lou loto o upu nei ou te fai atu ai iā te oe i le aso nei. Ia e matuā aʻoaʻo soo ai i lau fanau, ma ia e tautalatala aʻi, pe a e nofo i lou fale, pe a e savali foʻi i le ala, pe a e taoto, pe a e tulaʻi foʻi.” E manino mai, i lenei faatonuga e manaʻomia e mātua ona faia ni talanoaga uigā faaleagaga ma a latou fanau.

16, 17. O le ā ua aʻoaʻoina mai e mātua Kerisiano mai faaaʻoaʻoga a Ieova ma Aperaamo?

16 E mafai ona tatou manatunatu i talanoaga uumi sa tatau ona faia e Iesu ma lona Tamā faalelagi a o la talanoaina lona tofiga i le lalolagi. Na fetalai Iesu i ona soo e faapea: “O le Tamā ua auina mai aʻu, na ia tuu mai le poloaʻiga iā te aʻu i mea ou te fai atu ai, ma mea ou te tautala atu ai.” (Ioane 12:49; Teuteronome 18:18) E lē taumatea sa tele ni taimi na talanoa atu ai Aperaamo i lona atalii o Isaako, e faatatau i le auala na faamanuia ai Ieova iā i latou ma o latou augātamā. E mautinoa na fesoasoani na talanoaga iā Iesu ma Isaako e gauaʻi atu ai ma le lotomaulalo i le finagalo o le Atua.—Kenese 22:7-9; Mataio 26:39.

17 E manaʻomia foʻi e a tatou fanau ni talanoaga e ati aʻe ai. E ao i mātua ona iai so latou taimi e talanoa ai ma a latou fanau e ui i a latou faasologa pisi o loo iai. Afai e mafai, aiseā e lē fuafua ai e taumamafa faatasi o se aiga i se taumafataga a itiiti mai e faatasi i le aso? I taimi o taumafataga po o le māeʻa foʻi, o le a iai avanoa mo talanoaga e ati aʻe ai ma e aogā mo le tulaga faaleagaga o le aiga.

18. Faamatala se mea na tupu e faaalia ai le aogā o fesootaʻiga lelei i le va o matua ma fanau.

18 O loo manatua e Alejandro o se paeonia e sili laititi atu i le 20 tausaga, ia masalosaloga sa iā te ia a o 14 ona tausaga. Ua ia faapea mai: “Ona o le aafiaga mai tamaiti aʻoga ma faiaʻoga, sa ou masalosalo ai e faatatau i le iai o se Atua ma le moni aʻiaʻi o le Tusi Paia. Sa tele ni taimi na matou fefulifulisaʻi ai ma oʻu mātua. O nei talanoaga sa fesoasoani ai iā te aʻu e lē gata e foʻia ai oʻu masalosaloga i lenei vaitaimi faigatā, ae ua mafai ai foʻi ona ou faia ni filifiliga lelei i loʻu olaga.” Ae faapefea le taimi nei? Ua faaauau mai Alejandro e faapea: “O loo oʻu nofo pea i lo matou aiga. Ona o la matou faasologa pisi ua lē mafai ai ona faia sa ma talanoaga na o maʻua ma loʻu tamā. O lea, e faatasi i le vaiaso ona ma aai ma lou tamā i le mea o loo faigaluega ai. E matuā tāua iā te aʻu nei talanoaga.”

19. Aiseā e manaʻomia ai e i tatou uma lava ia talanoaga faaleagaga?

19 Pe tatou te lē faatāuaina ea avanoa e olioli ai i talanoaga faaleagaga ma o tatou uso talitonu? E tatou te mauaina nei avanoa i sauniga, pe a tatou ō i le faiva i le fanua, faatasitasiga faasamasamanoa pe faimalaga foʻi. Sa tulimataʻia e Paulo le taimi e talanoa ai ma Kerisiano i Roma. Na ia tusi atu iā i latou e faapea: “Auā ou te naunau tele i le fia feiloaʻi ma outou, . . . ina ia tatou fefaamāfanafanai i lo tatou faatuatua, o outou atoa ma aʻu.” (Roma 1:11, 12) Ua mātauina e se toeaina Kerisiano e suafa iā Johannes e faapea: “O talanoaga faaleagaga ma uso Kerisiano e faataunuuina ai se manaʻoga tāua. E māfanafana ai le loto ma faamāmā ai avega i aso taʻitasi. E masani ona ou fesili i tagata matutua e faamatala mai iā te aʻu mea e faatatau i o latou soifuaga ma po o le ā na mafai ai ona latou tumau ma le faamaoni. I le tele o tausaga, na ou talanoa atu ai i le toʻatele o i latou, ma na ou maua mai iā i latou taʻitoʻatasi sina atamai po o se malamalamaga lea sa faaʻoaina ai loʻu olaga.”

20. O le ā e mafai ona tatou faia pe a fesagaʻi ma se tagata matamuli?

20 Ae faapefea pe afai e foliga mai e musu se tasi pe a e talanoa atu i mataupu faaleagaga? Aua le fiu ai. Atonu e mafai ona e maua mulimuli ane se taimi e sili ona lelei. Na taʻua e Solomona e faapea: “O le upu ua fai faatatauina, o moli auro ia i ato ario togitogi faamamanuina.” (Faataoto 25:11) Ia malamalama lelei iā i latou o ē matamumuli. “O le atamai i le loto o le tagata, o le vai loloto lea; a o le tagata faautauta, na te utufia mai ai.” * (Faataoto 20:5) Ae e sili atu i lenā, aua lava neʻi e lotovaivai e talanoa atu i isi e faatatau i mea ua pāʻia ai lou loto talu ai lou popole i uiga faaalia o isi tagata.

E Tauia Talanoaga Faaleagaga

21, 22. O ā aogā tatou te maua mai i le faia o talanoaga faaleagaga?

21 Na fautua mai Paulo e faapea: “Aua neʻi alu atu se upu leaga ai o outou gutu, na o le upu lelei e ati aʻe ai i mea e aogā, e tupu ai le lelei i ē faalogologo i ai.” (Efeso 4:29; Roma 10:10) Atonu e alu ai taumafaiga ina ia faafoe ai talanoaga i se mataupu e faalaeiau ai, peitaʻi e tele faamanuiaga e maua mai ai. O talanoaga faaleagaga e mafai ai ona tufa atu lo tatou faatuatua i isi ma ati aʻe ai lo tatou ʻauuso.

22 O lea la, seʻi o tatou faaaogā le meaalofa o le tautala e ati aʻe ai isi ma viia ai le Atua. O le a avea na talanoaga ma mea e faamalieloto iā i tatou ma faalaeiauga i isi. Ae laualuga i mea uma, o le a faafiafia ai le finagalo o Ieova auā o loo ia uaʻi mai i a tatou talanoaga ma e fiafia lona finagalo pe a tatou talanoa i mea saʻo. (Salamo 139:4; Faataoto 27:11) Pe afai e faaleagaga a tatou talanoaga, tatou te mautinoa o le a lē faagaloina i tatou e Ieova. Ua faapea mai le Tusi Paia e tusa ai ma i latou o loo auauna iā Ieova i o tatou aso: “Ona fetautalatalaʻi lea ē na matataʻu iā Ieova; ua liliu mai foʻi e Ieova ona fofoga, ma ua faafofoga mai; ona tusia lea o le tusi e faamanatu i ona luma, mo ē matataʻu iā Ieova, ma mafaufau i lona suafa.” (Malaki 3:16; 4:5) Maʻeu le tāua o le avea o a tatou talanoaga ma mea e ati aʻe ai faaleagaga!

[Faamatalaga pito i lalo]

^ pala. 20 E matuā loloto lava nisi vaieli i Isaraelu. I Kipeona, na mauaina ai e tagata suʻesuʻe i toēga mea anamua se faatanoa pe tusa ma le 80 futu [25 mita] le loloto. E iai se auala faasitepu e mafai ai e tagata ona ō ifo i lalo ina ia utufia mai ai ni vai.

O le a Faapefea Ona E Tali?

• O le ā e faaalia e a tatou talanoaga e faatatau iā i tatou?

• O ā mea e ati aʻe ai e mafai ona tatou talanoa i ai?

• O le ā le vaega tāua e mafai ona faia e talanoaga i le aiga ma le faapotopotoga Kerisiano?

• O ā aogā e aumaia e talanoaga e ati aʻe ai?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Ata i le itulau 12]

E taulaʻi talanoaga e ati aʻe ai i . . .

“mea uma ua moni”

“o mea uma ua taʻuleleia”

“o mea uma e viia”

“mea uma ua logoleleia”

[Faamatalaga i Ata]

Video cover, Stalin: U.S. Army photo; Creator book cover, Eagle Nebula: J. Hester and P. Scowen (AZ State Univ.), NASA

[Ata i le itulau 13]

O taimi o taumafataga o le avanoa sili lenā e faia ai talanoaga faaleagaga