Fafine na Faafiafiaina le Finagalo o Ieova

“Ia totogi Ieova i lau galuega, ia tuuina mai iā te oe se taui tele mai iā Ieova.”—RUTA 2:12.

1, 2. E faapefea ona aogā iā i tatou le manatunatu i faaaʻoaʻoga o loo i le Tusi Paia i fafine na faafiafiaina le finagalo o Ieova?

O LE mataʻu i le Atua na māfua ai ona lē usiusitai ni fafine se toʻalua i le poloaʻiga a Farao. O le faatuatua na ala ai ona tuu e se fafine talitane lona ola i se tulaga lamatia, ina ia puipuia ai ni tagata asiasi Isaraelu se toʻalua. O le mafaufau lelei ma le agamalu i se tulaga faigatā, na fesoasoani i se fafine e faasaoina ai ola o le toʻatele o tagata, ma taofia ai lē na faauuina e Ieova mai le nofosala i le faamasaaina o le toto. O le faatuatua iā Ieova le Atua atoa foʻi ma le agaga talimālō, na uunaʻia ai se fafine ua oti lana tane e ave meaʻai na totoe iā te ia mo le perofeta a le Atua. O nisi nei o le tele o faaaʻoaʻoga faale-Tusi Paia, o fafine na faafiafiaina le finagalo o Ieova.

² O le silafaga a Ieova i fafine na, ma faamanuiaga na ia aao i ai mo i latou, ua faaalia ai e lē tāua iā Ieova pe fafine pe tamāloloa, ae o le mea e sili ona fiafia i ai lona finagalo, o uiga faaleagaga o se tagata. I lenei lalolagi ua pupū i meafaitino ma foliga vaaia o mea, o se luʻitau le faamuamuaina o le itu faaleagaga o se tasi. Ae e mafai ona faafetaiaʻia lenā luʻitau, e pei ona faaalia e le faitau miliona o fafine matataʻu i le Atua, o ē ua avea o se vaega toʻatele o tagata o le Atua i aso nei. Ua faaaʻoaʻo na fafine Kerisiano i le faatuatua, le tofā mamao, le talimālō ma isi uiga lelei na faaalia e fafine matataʻu i le Atua o loo taʻua i le Tusi Paia. O le mea moni, e naunau foʻi tane Kerisiano e faaaʻoaʻo atu i uiga faapena, ia na faaalia e fafine amio lelei i aso anamua. Ina ia iloa le auala tatou te ono faaaʻoaʻo atili ai i fafine na, seʻi o tatou auʻiliʻilia tala o le Tusi Paia e uiga i fafine e pei ona taʻua i le amataga.—Roma 15:4; Iakopo 4:8.

Fafine na Lē Usiusitai iā Farao

3, 4. (a) Aiseā na lē usiusitai ai Sepela ma Puʻa iā Farao ina ua ia faatonuina le fasiotia o tama meamea uma o Isaraelu faatoʻā fananau mai? (e) Na faapefea ona tauia e Ieova fafine faatosaga e toʻalua mo lo la loto tetele ma le matataʻu iā te ia?

³ I faamasinoga na faia i Nuremberg i Siamani ina ua māeʻa le Taua Lona Lua a le Lalolagi, na taumafai le toʻatele o ē na faasalaina mo le fasiotia o le faitau miliona o tagata, e fai ni faamolemolega mo lenā soligatulafono mataʻutia, e ala i le finau atu e faapea na pau le mea na latou faia o le usiusitai i faatonuga. Seʻi faatusatusa tagata na i fafine faatosaga Isaraelu e toʻalua o Sepela ma Puʻa, o ē na nonofo i Aikupito anamua a o pule se Farao sauā e lē o mailoa lona igoa. Ona o le mataʻu i le faatuputupulaʻia o le faitau aofaʻi o tagata Eperu, na faatonuina ai e Farao faatosaga nei e toʻalua e faamautinoa ua fasiotia tama meamea uma Eperu faatoʻā fananau mai. O le ā le tali a fafine i lenā faatonuga matuā lē alofa? “E leʻi faia foʻi le mea na fai atu ai le tupu o Aikupito iā te i laʻua, a ua la faaola lava i tama tane.” Aiseā na lē fefefe ai fafine nei i tagata? Ona o lo la “matataʻu i le Atua.”—Esoto 1:15, 17; Kenese 9:6.

⁴ Ioe, na fai Ieova ma malu o fafine faatosaga ma o lea na avea ai o ia ma “talita” mo i laʻua ma puipuia i laʻua mai le toʻasā o Farao. (2 Samuelu 22:31; Esoto 1:18-20) Ae e lē na pau ai lenā o le faamanuiaga a Ieova. Na tauia e Ieova Sepela ma Puʻa ma maua ai ni o laʻua lava aiga. Na faamamaluina foʻi e Ieova fafine nei e ala i le faamauina o o la igoa ma mea na la faia i lana Afioga tusia, ina ia faitau ai tupulaga i le lumanaʻi, ae ua matuā galo atu lava le igoa o  Farao.—Esoto 1:21; 1 Samuelu 2:30e; Faataoto 10:7.

5. E faapefea ona faaalia e le toʻatele o fafine Kerisiano i aso nei uiga e pei o Sepela ma Puʻa, ma o le ā le auala o le a tauia ai i latou e Ieova?

⁵ Po o iai ea ni fafine e pei o Sepela ma Puʻa i aso nei? Ioe, e iai! I tausaga taʻitasi, e faitau afe fafine faapena o loo talaʻia ma le loto tele le feʻau faasaoola a le Tusi Paia, i atunuu e faasā ai le galuega talaʻi ona o “le poloaʻiga a le tupu,” ma lamatia ai lo latou saʻolotoga atoa foʻi ma o latou soifua. (Eperu 11:23; Galuega 5:28, 29) Talu ai e uunaʻia i latou i le alofa i le Atua ma tuaoi, e lē faatagaina ai e nei fafine loto tetele se tasi e taofia i latou mai le tufatufaina atu i isi o le tala lelei o le Malo o le Atua. E mautinoa lava la, e toʻatele fafine Kerisiano o loo tauivi faasaga i teteega ma sauāga. (Mareko 12:30, 31; 13:9-13), Ua silafia lelei e Ieova galuega a na fafine lelei loto tetele, e pei foʻi o Sepela ma Puʻa, ma o le a ia faaalia lona alofa mo i latou e ala i le faamauina o o latou igoa i lana “tusi o le ola,” pe afai latou te tumau ma le faamaoni e oo i le gataaga.—Filipi 4:3; Mataio 24:13.

Ua Faafiafiaina le Finagalo o Ieova e se Fafine na Avea Muamua ma Talitane

6, 7. (a) O le ā na iloa e Raava e uiga iā Ieova ma ona tagata, ma o ā aafiaga na oo iā te ia ona o mea na ia iloaina? (e) O faapefea ona faamamaluina Raava i le Afioga a le Atua?

⁶ I le 1473 T.L.M., na iai se fafine talitane e igoa iā Raava na nofo i le aai Kanana o Ieriko. E foliga mai e tele mea na iloa e Raava. A o lalafi ni tagata asiasi Isaraelu e toʻalua i lona fale, na faamatala atu e Raava ni faamatalaga maʻoti e uiga i le malaga ese mai o Isaraelu mai Aikupito, e ui ua atoa le 40 tausaga talu ona tupu lenā mea! Na ia iloaina foʻi le manumalo e leʻi leva lava talu ona tupu i le taimi lenā o Isaraelu faasaga i tupu o sa Amorī o Sekono ma Oko. Seʻi mātau foʻi aafiaga na oo iā te ia ona o mea na ia iloaina. Na fai atu o ia i tagata asiasi: “Ua ou iloa ua foaʻiina atu e Ieova le nuu iā te outou, . . . auā o Ieova lo outou Atua, o le Atua ia i le lagi i lugā, ma le lalolagi i lalo nei.” (Iosua 2:1, 9-11) Ioe, o mea na iloa e Raava e uiga iā Ieova ma gaoioiga na Ia faia mo Isaraelu, na pāʻia ai lona loto ma faagaeetia ai o ia e faatuatua iā Ieova.—Roma 10:10.

⁷ Na uunaʻia Raava e gaoioi ona o lona faatuatua. Na “tali filemuina e ia” tagata asiasi Isaraelu, ma na ia usitaia a la faatonuga faasaoola ina ua osofaʻia e Isaraelu le aai o Ieriko. (Eperu  11:31; Iosua 2:18-21) E mautinoa na faafiafiaina le finagalo o Ieova i gaoioiga faatuatua a Raava, talu ai na faagaeeina e Ieova le soo o Iakopo e tusia faatasi igoa o Raava ma Aperaamo le uō a le Atua, e fai ma faaaʻoaʻoga e mulimuli i ai Kerisiano. Na tusi Iakopo e faapea: “E faapea foʻi Raava le fafine talitane, e leʻi taʻuamiotonuina ea o ia i galuega, ina ua talia e ia ē na aauina atu, na ia au ese atu ai foʻi iā te i laʻua i le tasi ala?”—Iakopo 2:25.

8. Na faapefea ona faamanuia e Ieova Raava i lona faatuatua ma le usiusitai?

⁸ E tele auala na tauia ai e Ieova Raava. O se tasi o auala, na faasaoina faavavega e Ieova le soifua o Raava ma ē uma na sulufaʻi atu i lona fale—o lona uiga, o “le aiga o lona tamā, ma i latou uma na iā te ia.” Ona ia faatagaina lea o i latou e aumau “i Isaraelu,” ma sa tatau ona feutagaʻi ma i latou e pei lava o tama a le eleele. (Iosua 2:13; 6:22-25; Levitiko 19:33, 34) Ae e lē na o le pau ai lenā. Na tuuina atu foʻi e Ieova iā Raava le faaeaga o le avea ma sē e tupuga mai ai Iesu Keriso. Maʻeu se faaaliga ofoofogia o le agalelei i se fafine na avea muamua o se tagata Kanana ifo i tupua! *—Salamo 130:3, 4.

9. E faapefea ona faalaeiauina nisi o fafine i aso nei ona o le silafaga a Ieova iā Raava ma nisi o fafine Kerisiano o le uluaʻi senituri?

⁹ E pei o Raava, ua iai nisi o fafine Kerisiano e amata mai le uluaʻi senituri e oo mai le asō, ua lafoaʻia ni olaga o amioga lē mamā ina ia faafiafiaina ai le Atua. (1 Korinito 6:9-11) E lē taumatea o nisi o i latou na ola aʻe i se siʻomaga e talitutusa ma Kanana i aso anamua, lea na taatele ai amioga lē mamā ma na manatu i ai o mea lava e masani ai. E ui i lea, na uunaʻia i latou e suia o latou ala ona o le faatuatua e faavae aʻe i le poto saʻo o le Tusi Paia. (Roma 10:17) O lea la, e mafai ona faapea atu e uiga i fafine na, “e le mā ai le Atua iā te i latou, ina ia taʻua o ia o lo latou Atua.” (Eperu 11:16) Maʻeu se faaeaga!

Faamanuiaina Ona o Lona Mafaufau Lelei

10, 11. O ā mea na tutupu iā Napalu ma Tavita na uunaʻia ai Apikaila e gaoioi?

¹⁰ O le toʻatele o fafine faamaoni i aso anamua na maoaʻe le lelei o o latou mafaufau, ma faapea ona avea ai i latou ma ē pele i tagata o Ieova. O se tasi o fafine na, o Apikaila le avā a se tamāloa maumea i Isaraelu e pule i fanua, e igoa iā Napalu. O le mafaufau lelei o Apikaila na ala ai ona faasaoina ola o tagata ma taofia ai foʻi Tavita, o lē o le a fai mulimuli ane ma tupu o Isaraelu, mai le nofosala i le faamasaa toto. E mafai ona tatou faitau i le tala iā Apikaila o loo faamauina i le 1 Samuelu mataupu e 25.

¹¹ O le amataga o le tala, o loo tolauapi ai Tavita ma ona tagata e lata ane i lafumanu a Napalu, lea na latou puipuia e aunoa ma se totogi i taeao ma pō ona o lo latou agalelei i lo latou uso a Isaraelu o Napalu. Ina ua utiuti taumafa a Tavita, na ia aauina atu tauleleʻa e toʻasefulu e talosaga iā Napalu mo ni meaʻai. O le avanoa lea mo Napalu e faaalia ai lona lotofaafetai  iā Tavita ma ave i ai le faaaloaloga i lē ua faauuina e Ieova. Peitaʻi, e leʻi lotofaafetai Napalu. Na pasae aʻe lona ita ma faapea ona upu leaga iā Tavita ma tutuliese atu tauleleʻa e aunoa ma ni meaʻai. Ina ua faalogo Tavita i le tala o lenei mea, na ia faapotopoto ai ni tamāloloa e toʻa 400 e tofu i latou ma le pelu, ma ō atu e tauimasui iā Napalu. Na iloa e Apikaila le tali inainā a lana tane ma faapea ona vave gaoioi ai ma le magafagafa, ina ia faamalie iā Tavita e ala i le aauina atu o le anoanoaʻi o meaʻai. Ona alu atu foʻi lea o ia iā Tavita.—Fuaiupu 2-20.

12, 13. (a) Na faapefea ona faaalia e Apikaila le mafaufau lelei ma le faamaoni iā Ieova ma lē na Ia faauuina? (e) O le ā na faia e Apikaila ina ua toe foʻi i le fale, ma o le ā na oo iā te ia?

¹² Ina ua feiloaʻi Apikaila iā Tavita, na faaalia lona faaaloalo loloto i lē na faauuina e Ieova, e ala i lona faatoga atu ma le lotomaulalo mo le alofa mutimutivale. Na fai atu o ia: “E faia lava e Ieova mo loʻu alii se aiga tumau, auā ua tau e loʻu alii taua o Ieova,” ona faapea atu lea o ia o le a tofiaina e Ieova Tavita e fai ma taʻitaʻi o Isaraelu. ((Fuaiupu 28-30.) I le taimi e tasi, na faaalia e Apikaila lona matuā loto tele e ala i le fai atu iā Tavita o le a nofosala i le faamasaa toto, pe a lē faaeteete i lana gaoioiga tauimasui. (Fuaiupu 26, 31) Na toe toʻafimālie Tavita ona o le lotomaulalo, faaaloalo loloto ma le uta mamao o Apikaila. Na tali atu Tavita: “Faafetai iā Ieova le Atua o Isaraelu, o lē na auina mai oe i le aso nei e faafetaiaʻi iā te aʻu. Faafetai foʻi i lou mafaufau, ma faafetai iā te oe, ina ua e taofi iā te aʻu i lenei aso, ina neʻi ou alu e sasaa le toto.”—Fuaiupu 32, 33.

¹³ Ina ua toe foʻi i le fale, na saʻili ai ma le lē fefe e Apikaila lana tane ina ia faailoa i ai lana meaalofa na ave iā Tavita. Peitaʻi na maua atu e Apikaila “ua onā tele” Napalu. O lea la na faatali o ia seʻi teʻa le onā o Napalu ona faamatala lea i ai. O ā ni faalogona o Napalu? Na matuā faateʻia o ia ma e foliga mai na pē ai ma lona tino. I aso e sefulu mulimuli ane, na taia ai o ia e le Atua ma oti ai. Ina ua iloa e Tavita le oti o Napalu, na ia talosaga ai iā Apikaila e la te faaipoipo, o lē atonu na fiafia ma faaaloalo loloto i ai Tavita. Na talia e Apikaila le talosaga a Tavita.—Fuaiupu 34-42.

Pe e Mafai Ona E Pei o Apikaila?

14. O ā uiga o Apikaila tatou te ono mananaʻo e matuā faaaʻoaʻo i ai?

¹⁴ Pe e iai ni uiga o Apikaila e te manaʻo e matuā faaaʻoaʻo i ai—po o oe o se fafine po o se tamāloa foʻi? Atonu tatou te mananaʻo e matuā faaalia le magafagafa ma le mafaufau lelei, pe a tulaʻi mai ni faafitauli. Tatou te ono mananaʻo foʻi e tautatala i se auala toʻafilemu ma le talafeagai, pe a lē mataofiofia isi. Afai o lea, aiseā e lē tatalo atu ai iā Ieova e tusa ai ma lenā tulaga? Na ia folafola mai e na te tuuina mai le poto, faautauta ma le mafaufau lelei iā i latou uma e “ōle atu ma le faatuatua.”—Iakopo 1:5, 6; Faataoto 2:1-6, 10, 11.

15. O ā tulaga e tāua tele ai ona faaalia e fafine Kerisiano uiga e pei ona sa faaalia e Apikaila?

¹⁵ E tāua tele uiga lelei faapena aemaise lava i se fafine e lē talitonu lana tane, ma e manatu māmā pe lē utagiaina foʻi mataupu silisili o le Tusi Paia. Atonu o se tamāloa e inu tele i le ʻava malosi. E faamoemoe o le a suia ala o tane faapena. E toʻatele tane ua faia faapea—ona o le agamalu, faaaloalo loloto ma le lē gaoiā o a latou avā.—1 Peteru 3:1, 2, 4.

16. Po o le ā lava lona tulaga i le aiga, ae e faapefea ona faaalia e se tuafafine Kerisiano e na te faatāuaina lana faiā ma Ieova na i lo se isi lava mea?

¹⁶ Po o ā lava tulaga faigatā e te ono onosaia i le aiga, ia manatua o loo nofo sauni pea Ieova e fesoasoani iā te oe. (1 Peteru 3:12) O lea la, ia sogasogā e faamalosia lou itu faaleagaga. Ia tatalo mo le atamai ma se loto toʻafimālie. Ioe, ia faalatalata iā Ieova e ala i le suʻesuʻeina e lē aunoa o le Tusi Paia, ia tatalo, mafaufau loloto ma ia auaufaatasi ma uso Kerisiano. E leʻi suia le alofa o Apikaila i le Atua ma lona manatu i le auauna faauuina a le Atua, ona o mafaufauga faaletagata a lana tane. Na faavae aʻe gaoioiga a Apikaila i mataupu silisili amiotonu. E oo foʻi i aiga o loo auauna faamaoni le tane i le Atua, e iloa e le avā Kerisiano e moomia pea ona ia tinoū i le faamalosia ma le tausiaina pea o lona  lava itu faaleagaga. E moni o loo i le tane le tiute tauave faale-Tusi Paia e tausi i lana avā i le itu faaleagaga ma le faaletino, ae o le mea moni, e tatau i le avā ona galue mo lona lava “faaolataga i le mataʻu ma le gatete.”—Filipi 2:12; 1 Timoteo 5:8.

Na Maua e Ia “le Taui o le Perofeta”

17, 18. (a) O le ā le tofotofoga tulaga ese o le faatuatua na tuuina atu i le fafine ua oti lana tane i Sarefata? (e) O le ā le auala na tali atu ai le fafine i le talosaga a Elia, ma na faapefea ona tauia o ia e Ieova?

¹⁷ O le auala na tausia ai e Ieova se fafine lē tagolima ua oti lana tane i ona pō o le perofeta o Elia, ua faaalia ai e matuā talisapaia e Ieova ē e lagolagoina le tapuaʻiga moni e ala i le foaʻi atu o lo latou malosi, taimi ma a latou alāmanuia. Ona o se oge faaumiumi i ona pō o Elia, na matelāina ai le toʻatele o tagata e aofia ai se fafine ma lana tama i Sarefata, ma o lenei fafine ua oti lana tane. A o toetoe lava a uma meaʻai na iā i laʻua, ae asiasi ane loa le perofeta o Elia. E tulaga ese le talosaga a Elia na fai i le fafine. E ui lava na iloa e Elia le tulaga pagatia o le fafine, ae na talosaga i ai e tao “se potoi areto itiiti” mo ia, e faaaogā ai lana toe suāuu ma le falaoa. Ae na fai atu Elia: “Auā ua faapea ona fetalai mai o Ieova le Atua o Isaraelu, E lē uma le kate falaoa, e lē faaitiitia le suāuu i le fagu, seʻia oo i le aso e foaʻiina mai ai e Ieova le ua i le laueleele.”—1 Tupu 17:8-14.

¹⁸ E faapeʻī sau tali i lenā talosaga uiga ese? E foliga mai na iloa e le fafine ua oti lana tane i Sarefata e faapea, o Elia o le perofeta a Ieova o lea na “ia faia e tusa ma le upu a Elia.” O le ā le tali a Ieova e tusa ai ma gaoioiga talimālō a lenei fafine? Na saunia faavavega e Ieova meaʻai mo le fafine, o lana tama, ma Elia i le taimi o le oge. (1 Tupu 17:15, 16) Ioe, na foaʻi mai e Ieova “le taui o le perofeta” i le fafine ua oti lana tane i Sarefata, e ui lava e lē o se tagata Isaraelu. (Mataio 10:41) Na viiviia foʻi e le Alo o le Atua lenei fafine ua oti lana tane, ina ua ia taʻua o ia e avea ma faaaʻoaʻoga a o fetalai atu i tagata lē faatuatua o le nuu na soifua aʻe ai, o Nasareta.—Luka 4:24-26.

19. O ā auala ua faaalia ai e le toʻatele o fafine Kerisiano i aso nei le agaga e pei ona sa faaalia e le fafine ua oti lana tane i Sarefata, ma o le ā le silasila a Ieova iā i latou?

¹⁹ I aso nei, e toʻatele fafine Kerisiano ua faaalia lea lava agaga, e pei ona sa faaalia e le fafine ua oti lana tane i Sarefata. O se faaaʻoaʻoga, i vaiaso taʻitasi e talimālō ai ma le alofa tuafāfine Kerisiano—o le toʻatele o i latou e lē tagolima ma e tausi aiga—i ovasia femalagaaʻi ma o latou faletua. O isi o i latou e masani ona faiʻaiga faatasi ma faifeʻau faataimi atoa o i a latou faapotopotoga,  e fesoasoani i ē matitiva, pe faia foʻi isi gaoioiga mo le lelei o isi, ma faaaogā a latou alāmanuia e lagolago ai le galuega o le Malo. (Luka 21:4) Po o silasila mai ea Ieova i nei gaoioiga lē manatu faapito? Ioe! “E lē amiolētonu le Atua, na te lē faagalogaloina la outou galuega ma le alofa ua outou faaali mai ai i lona suafa, auā na outou auauna i le ʻau paia, i lē o loo outou auauna i ai.”—Eperu 6:10.

20. O le ā o le a iloiloina i le mataupu o sosoo mai?

²⁰ I le uluaʻi senituri, na iai nisi o fafine matataʻu i le Atua na maua le faaeaga e auauna ai iā Iesu ma ona aposetolo. I le mataupu o sosoo mai, o le a tatou talanoa ai pe na faapefea i fafine nei ona latou faafiafiaina le finagalo o Ieova, ma o le a tatou iloiloina foʻi faaaʻoaʻoga i ona pō nei o fafine o loo auauna ma le loto atoa iā Ieova, e oo lava i tulaga faigatā.

[Faamatalaga pito i lalo]

Seʻi Toe Autalu

• Na faapefea i fafine nei ona faafiafiaina le finagalo o Ieova?

• Sepela ma Puʻa

• Raava

• Apikaila

• Le fafine ua oti lana tane i Sarefata

• E faapefea i le mafaufau loloto i faaaʻoaʻoga a fafine nei ona fesoasoani iā i tatou lava? Ia faataʻitaʻi.

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Ata i le itulau 9]

E toʻatele fafine faamaoni na auauna i le Atua e ui i “le poloaʻiga a le tupu”

[Ata i le itulau 10]

Aiseā ua avea ai Raava ma faaaʻoaʻoga lelei o sē e faatuatua?

[Ata i le itulau 10]

O ā uiga na faaalia e Apikaila e te manaʻo e faaaʻoaʻo i ai?

[Ata i le itulau 12]

E toʻatele fafine Kerisiano i aso nei ua latou faaalia le agaga sa i le fafine ua oti lana tane i Sarefata