Talaaga o le Soifuaga

“Se ā se Mea Ou te Taui Aʻi Atu iā Ieova?”

FAAMATALAINA E MARIA KERASINIS

Ina ua 18 oʻu tausaga, sa avea aʻu o se tasi na lē fiafia ma māsiasi ai oʻu mātua, o sē na teena e loʻu aiga ma amusia e loʻu nuu. Sa lē taulau faiga faatauanau, le pulepuletutū faalotu, ma faamataʻuga e taumafai ai e faavaivaia loʻu faamaoni i le Atua. Sa ou mautinoa, o le pipiimau ma le faamaoni i upu moni o le Tusi Paia, o le a tauia e le Atua. Pe a ou toe tepa i tua i le sili atu ma le 50 tausaga talu ona ou auauna iā Ieova, ua mafai ai ona ou ioeina upu a le faisalamo e faapea: “Se ā se mea ou te taui aʻi atu iā Ieova ona o lona agalelei mai uma lava iā te aʻu?”—Salamo 116:12.

NA OU fanau i le 1930, i le nuu o Aggelokastro, e tusa ma le 12 maila [20 kilomita] mai le uafu o Kenikerea, i le itu i sasaʻe o le ogaeleele vaiti o Korinito, o i inā na faavaeina ai se faapotopotoga o Kerisiano moni i le uluaʻi senituri.—Galuega 18:18; Roma 16:1.

Sa toʻafilemu lava le olaga o loʻu aiga. Sa avea loʻu tamā o se alii tāua o le nuu, ma sa faaaloalogia tele o ia. O aʻu o le lona tolu o le fanau e toʻalima. Sa tausia i matou e o matou mātua e avea o ni tagata tuutoina atu i le Lotu Eleni o le Orthodox. Sa ou auai i le Misasā i Aso Sa uma lava. Sa ou ifo atu i ata faalelotu, tutu molī gaʻo i totonu o falesā o le nuu, ma tausia anapogi uma lava. Sa masani foʻi ona ou mafaufau e fia avea aʻu ma taupousā. Ae mulimuli ane, na lē fiafia ai oʻu mātua iā te aʻu.

Faafiafiaina i Upu Moni o le Tusi Paia

Ina ua 18 oʻu tausaga, na ou iloa ai, sa faitauina e Katina, le tuafafine o le tane a loʻu uso, e nofo i le nuu tuaoi ia lomiga a Molimau a Ieova,  ma ua lē o toe alu o ia i se lotu. Sa faapopoleina ai aʻu i lenei mea, ma sa ou manaʻo ai e fesoasoani atu ina ia toe faafoʻi mai o ia i le auala saʻo e pei ona ou manatu ai. I lea, ina ua ou asiasi atu, sa ou fuafuaina ai ma te ō ma te sāvalivali, ma loʻu manatu e ma te afe i le fale o le patele. Na amata e le patele le talanoaga i upu faifai faasaga i Molimau a Ieova, i lona taʻua o i latou o “tagata taufaasesē” o ē na faasesēina ia Katina. E tolu lelei pō sosoo o fai le talanoaga. Sa faamaonia atu e Katina le sesē o ana tuuaʻiga uma lava e ala i le faamatalaina atu o ni mau ua saunia lelei mai le Tusi Paia. I le iʻuga, na faapea atu le patele iā Katina, ona o oe o se teine aulelei tele ma e te atamai, e tatau ona e faia mea e te fiafia i ai a o talavou, ona faatoʻā e saʻili ai lea i le Atua pe a oo ina e matua.

Ou te leʻi faia lava se tala i oʻu mātua e uiga i lenā talanoaga, ae i le Aso Sa na sosoo ai, ou te leʻi alu ai i le lotu. I le aoauli, na sau ai loa le patele i lo matou faleoloa. Sa fai atu i ai saʻu faamolemolega, o aʻu lea na nofo e fesoasoani i loʻu tamā i le faleoloa.

Na faapea mai le patele iā te aʻu: “O le māfuaaga moni lenā, po ua tāʻaina oe e le teine lelā?”

Na ou fai saʻo atu lava: “E sili ona lelei talitonuga o tagata la i lo o tatou.”

Na liliu atu le patele i loʻu tamā ma faapea atu: “Lau Susuga Economos, ia tuliese vave nei lou tauaiga lenā; ua lamatia lou aiga ona o ia.”

Ua Faasagatau Mai Loʻu Aiga iā te Aʻu

Na tupu le mea lenei i le faaiʻuiʻuga o tausaga o le 1940, a o aafia Eleni i āuga mataʻutia o le taua a tagata o le atunuu. Ona o le fefe ina neʻi gaoia aʻu e fitafita lalafi solo, na fuafua ai e loʻu tamā ou te alu ou te nofo i le fale o loʻu uso matua i le nuu lea e nofo ai Katina. Na ou nofo ai i inā mo le lua masina, ma na mafai ai ona ou malamalama i nisi o mataupu tāua faale-Tusi Paia. Sa ou lagona le lē fiafia ina ua ou iloa, o le tele o aʻoaʻoga a le Lotu Orthodox, e lē o faavaeina mai i le Tusi Paia. Sa ou iloa ai e lē talia e le Atua ia tapuaʻiga e ala atu i faatusa ia o loo faia e le tele o lotu eseese, e pei o le faamamaluina o le koluse, e leʻi pogai mai i Kerisiano. Ae ina ia faafiafia le Atua, e tatau i se tasi ona tapuaʻi atu iā te ia “i le agaga ma le faamaoni.” (Ioane 4:23; Esoto 20:4, 5) A o le sili o mea uma, na ou iloa ai le faamoemoe pupula lea e folasia mai i le Tusi Paia, o le ola e faavavau i le lalolagi! O na upu moni mai le Tusi Paia, o nisi ia o aogā totino na ou maua mai iā Ieova.

I le taimi lenā, na mātauina ai e loʻu uso ma lana tane ou te leʻi faailogaina le koluse i taimi o meaʻai, ma ou te leʻi toe tatalo atu foʻi i luma o ni faatusa. O lea, i se tasi pō na la fasitoʻaluaina ai aʻu. I le aso na sosoo ai, na ou filifili ai ou te alu ese ma lo la fale, ma ou alu ai i le fale o le uso o loʻu tinā. Sa faailoa atu e le toʻalua o loʻu uso lenei mea i loʻu tamā. E leʻi umi lava mulimuli ane, ae sau loa loʻu tamā ma le maligi o ona loimata ma taumafai ina ia toe suia loʻu mafaufau. Na tootuli mai le toʻalua o loʻu uso i oʻu luma ma faatoese mai iā te aʻu ma na ou talia. Na la talosaga mai iā te aʻu ina ia ou toe foʻi i le lotu ona foʻia ai lea o le mataupu, ae sa ou tutumau lava.

Na faaauau pea omiga ina ua ou toe foʻi i le nuu o loʻu tamā. Ua leai foʻi se auala e mafai ai ona ma fesootaʻi ma Katina, ma ua leai ni aʻu lomiga e faitau, e oo lava i se Tusi Paia. Ae na ou matuā fiafia lava ina ua taumafai se tasi o oʻu tauaiga e fesoasoani iā te aʻu. Ina ua alu o ia i Korinito, na feiloaʻi ai ma se tuafafine Molimau, ma na sau ma aumai le tusi “Let God Be True” ma se kopi o le Christian Greek Scriptures, lea sa amata loa ona ou faitauina faalilolilo.

Suiga e Leʻi Faatalitalia o le Olaga

E tolu tausaga o faaauau pea teteega ogaoga. E leʻi toe iai ni a matou fesootaʻiga ma Molimau, ma ou te leʻi toe maua foʻi ni lomiga. Ae peitaʻi, e aunoa ma loʻu iloa, ua toeitiiti oo mai ni suiga tetele e aafia ai loʻu ola.

Na fai mai loʻu tamā iā te aʻu, e tatau ona ou alu i le tuagane o loʻu tinā e nofo i Tesalonia. Ae ou te leʻi alu i Tesalonia, sa ou alu muamua i se fafine suʻisuʻi i Korinito e suʻi ai loʻu ofu. Ae o se mea na ou teʻi ai, ina ua ou iloa e faigaluega ai i inā ia Katina! Sa ma fiafia lava ina ua ma toe feiloaʻi talu ai na umi se taimi o ma valavala. A o  ma tuua ma Katina le faleoloa, na matou feiloaʻi ai ma se tama talavou uiga tauagafau ua foʻi atu i le aiga mai lana galuega, sa tiʻetiʻe mai i se uila. O lona igoa o Charalambos. Ina ua ma masani lelei, na ma filifili ai loa ma te faaipoipo. O le taimi foʻi lenā iā Ianuari 9, 1952, na faailogaina ai le tuuina atu o loʻu ola iā Ieova i le papatisoga.

Na muamua papatiso ia Charalambos. Sa fesagaʻi foʻi o ia ma teteega mai lona aiga. Sa matuā maelega lava o ia. Sa auauna o ia o se auauna fesoasoani i le faapotopotoga, ma faia le tele o suʻesuʻega faale-Tusi Paia. E leʻi umi lava se taimi, ae talia e ona uso le upu moni, ma i aso nei, e toʻatele tagata o o la aiga o loo auauna iā Ieova.

E ese le fiafia o loʻu tamā iā Charalambos, o lea, sa ia loto malie ai e ma te faaipoipo, ae sa lē faigofie ona faamalie le loto o loʻu tinā. Ae e ui i na mea uma, na ma faaipoipo lava ma Charalambos iā Mati 29, 1952. E na o loʻu tuagane matua ma se tasi o oʻu tauaiga na ō mai i le faaipoipoga. E aunoa lava ma sina oʻu iloa i lenā taimi, o le a avea Charalambos ma faamanuiaga e lē mafaatusalia, ma meaalofa moni mai iā Ieova! I le avea o se aumea iā te ia, sa mafai ona atiina aʻe ai loʻu olaga i le auaunaga iā Ieova.

Faamalosiau i o Tatou Uso

I le 1953, na ma manatu ai e ma te ō atu i Atenai. Na faamavae ia Charalambos mai le pisinisi a lona aiga ona o le manaʻo ia faateleina so ma sao i le galuega talaʻi ma saʻili sana galuega faavaitaimi. Sa ma galulue faatasi i le faiva faa-Kerisiano i aoauli, ma sa tele ni a ma suʻesuʻega faale-Tusi Paia na faia.

Ona o le faasāina e le malo o la matou faiva, sa tatau ai lava ona matou mataʻalia. O se faaaʻoaʻoga, sa ma filifili e tuu se kopi o le Olomatamata i le faamalama o se tamaʻi fale e faatau atu ai oloa i le ogatotonu o Atenai, o i inā e faigaluega faavaitaimi ai loʻu toʻalua. Na faailoa mai e se leoleo e maualuga lona tulaga e faapea, o mekasini ia, e faasā. Ae peitaʻi, na ia talosaga mai pe mafai ona maua sana kopi, ma sa ia fesili atu i le ofisa mo le saogalemu e uiga i le mekasini. Ae ina ua latou faamautinoa atu iā te ia o mekasini ua aloaʻia faaletulafono, na ia toe foʻi mai ma faailoa mai iā i maʻua. Ina ua faalogo i ai isi foʻi uso ia sa fai a latou tamaʻi fale e faatau atu ai oloa, sa amata foʻi ona latou tuuina ia kopi o Le Olomatamata i luga o faamalama o o latou fale e faatau atu ai oloa. O se tasi o tamāloa na mauaina se mekasini mai lo ma fale oloa, ua avea ma Molimau ma ua avea nei ma toeaina.

Sa ma lagona foʻi le fiafia i le vaai atu ua aʻoaʻoina e loʻu tuagane laʻitiiti le upu moni. Na sau o ia i Atenai e aʻoga faaseila i le kolisi e aʻoaʻo ai seila, ma na matou ō ai i se tauaofiaga. Sa faia faalilolilo a matou tauaofiaga i togāvao. Sa fiafia o ia i mea na faalogo i ai, ae e leʻi umi mulimuli ane, ae amata ona faimalaga o ia i vaa. I se tasi o ana malaga, na afe ai i se uafu i Anitenitina. I inā, na alu atu ai se misionare e talaʻi i le vaa, ma na talosaga atu loʻu tuagane mo a tatou mekasini. Na faatumulia i maʻua i le fiafia ina ua ma maua lana tusi o faapea mai ai: “Ua ou maua le upu moni. Faamolemole, fai saʻu tusiga mo mekasini.” I aso nei, o loo auauna faamaoni ai o ia ma lona aiga iā Ieova.

I le 1958, na valaaulia ai laʻu tane e avea ma ovasia femalagaaʻi. Talu ai sa faasāina la matou galuega ma sa matuā faigatā le tulaga o mea, sa masani ai ona faimalaga ia ovasia e aunoa ma a latou avā. Iā Oketopa 1959, na ma talosaga atu ai i uso maualuluga i le lālā pe mafai ona ma ō faatasi ma laʻu tane. Na latou malilie i ai. Sa ma  asiasi atu ma faamalosiau i faapotopotoga i Eleni tutotonu ma le itu i mātū.

Sa matuā faigatā na faigāmalaga. Sa vavamamao ma tau leai ni auala faatā. Ona sa leai sa ma taavale, sa masani ai ona ma malaga i taavale mo felaʻuaʻiga o tagata lautele po o se pikiapu, faatasi ma moa ma isi lava mea e faatau atu. Sa fai o ma seevae uumi ina ia mafai ai ona savalia ia auala palapalā. I nuu uma lava, sa iai se ofisa faavaegaau a le nuu, o lea e ma te ō atu faalilolilo ai i nuu i le pō, ina ia ʻalofia ai le suʻesuʻeina o i maʻua.

Sa matuā tāua i uso nei asiasiga. E ui lava o le toʻatele o i latou e galulue mamafa i a latou faatoʻaga, ae latou te faia taumafaiga uma ina ia auai i sauniga ia sa faia i aiga eseese i le leva o le afiafi. Sa ese foʻi le agaga talimalo o uso, i le ofoina mai iā i maʻua o mea e sili ona lelei na latou maua, e ui lava e leʻi tele ni a latou mea na i ai. I nisi taimi, sa matou momoe faatasi ai ma le aiga atoa i se potu e tasi. O le faatuatua, tumau ma le maelega o uso, o le isi lea aogā tāua na ma maua.

Faalauteleina la Ma Auaunaga

Iā Fepuari 1961, a o ma asiasi atu i le ofisa o le lālā i Atenai, na fesiligia ai i maʻua pe ma te fiafia e auauna i Peteli. Na ma tali atu i upu a Isaia e faapea: “O aʻu lenei, inā auina atu aʻu.” (Isaia 6:8) Ina ua mavae le lua masina mulimuli ane, na ma maua ai se tusi e faatonuina ai i maʻua e ma te ō atu vave loa lava i Peteli. I lea, iā Me 27, 1961, na amata ai ona ma auauna i Peteli.

Sa ma fiafia i lo ma tofiga fou ma lagona ai loa le toʻafilemu. Sa galue laʻu tane i matagaluega o le Auaunaga ma Tusiga, ma na avea ai o ia mulimuli ane o se tasi o Komiti o le Lālā. Sa ou galue i tofiga eseese i le aiga. E 18 sui o le aiga Peteli sa iai i lenā taimi, ae e toetoe lava lima tausaga o iai tagata e toʻa 40 talu ai, i le taimi lenā, sa faia ai i i Peteli le aʻoga mo toeaina. I taeao taʻitasi, sa ou fufuluina ipu, fesoasoani i le kuka, teuina o moega e 12, ma sauniuni laulau mo le taumafataga i le aoauli. I le aoauli, sa ou faia le auli o lavalava ma faamamā fale lē taʻua, ma potu. E faatasi foʻi i le vaiaso ona ou galue i le faletāmea. Sa tele ni galuega, ae ua ou fiafia ona sa mafai ona ou fesoasoani i ai.

Sa ma pisi lava i o ma tofiga i Peteli faapea foʻi le auaunaga i le fanua. O le tele o taimi, e oo atu lava i le fitu a ma suʻesuʻega faale-Tusi Paia e fai. I faaiʻuga o vaiaso, e ma te ō ai ma Charalambos pe a alu e lauga i faapotopotoga eseese. E lē mafai lava ona ma ō eseese.

Sa faia sa matou suʻesuʻega faale-Tusi Paia ma se ulugalii e matuā tuutoina i le Lotu Eleni o le Orthodox, ma o ni uō māfana a le patele lea na te taʻitaʻia le saʻilia o tagata e tetee i aʻoaʻoga a le lotu. Sa iai se potu o lo la fale sa tumu i faatusa, ia sa faamūina ai pea mea manogi ma tātā ai i le aso atoa ia pese lotu. Na fai si umi o ma asiasi iā i laʻua i Aso Tofi e fai le suʻesuʻega faale-Tusi Paia, ae asiasi ane i ai la laʻua uō patele i Aso Faraile. I se tasi aso, na la valaaulia ai i maʻua ina ia ma ō atu loa i lo la fale, ona e iai se mea manaia e faateʻia ai i maʻua. O le mea muamua na la faaali mai iā i maʻua, o le potu lenā. Na la tiaʻia uma lava a la faatusa ma toe faafou le potu. Sa agaʻigaʻi atili i luma lenei ulugalii ma papatisoina i laʻua. Na ma lagona le fiafia i le iloa, e tusa ma le 50 le aofaʻi atoa o tagata na ma faia a latou suʻesuʻega faale-Tusi Paia, ua tuuina atu o latou ola iā Ieova ma ua papatisoina.

Sa ou fiafia faapitoa lava i aogā na ou maua i le auaufaatasi ma uso faauuina. Sa matuā faalaeiau lava asiasiga a sui o le Vaega Pule e pei o le  uso o Knorr, Franz, ma Henschel. Ua mavae le sili atu i le 40 tausaga, ae o loo ou lagona pea, o se faaeaga sili ma le mamalu le auauna i Peteli.

Feagai ma Maʻi ma le Maliu o Laʻu Tane

I le 1982, na amata ai ona aliaʻi mai i loʻu toʻalua faailoga o le maʻi o le Alzheimer. E oo atu i le 1990, ua matuā faaleagaina lona soifua mālōlōina, ma iʻu ai ina manaʻomia se tausiga lelei. I tausaga mulimuli e valu o lona soifuaga, sa lē mafai lava ona ma ō ese ma Peteli. Na faia e le toʻatele o uso alolofa i le aiga Peteli faapea ia ovasia taʻimua, ni fuafuaga e fesoasoani ai iā i maʻua. Ae, e ui lava i a latou fesoasoani agalelei na faia, ae sa tele lava ina ou tausia o ia i le ao atoa ma le pō. Sa matuā faigatā lava tulaga o mea i nisi taimi, ma sa lē mafai ai ona ou moe i le tele o pō.

Iā Iulai 1998, na maliu ai si aʻu tane pele. E ui ina ou matuā misia lava o ia, ae ua ou māfanafana i loʻu iloa ua lē toe mafatia o ia, ma ua ou iloa, o le a manatua o ia e Ieova faatasi ma le faitau miliona o isi tagata i le toetū.—Ioane 5:28, 29.

Lotofaafetai mo Mea Lelei Uma Mai iā Ieova

E ui lava ua maliu laʻu tane, ae e lē o tuua toʻatasi aʻu. O loo ou maua pea se faaeaga ou te auauna i Peteli, ma ua faafiafiaina aʻu i le alofa ma le tausiga a le aiga Peteli atoa iā te aʻu. Na aofia ai foʻi i loʻu aiga toʻatele ia uso ma tuafāfine uma faaleagaga mai i itu uma o Eleni. E ui ua sili atu nei ma le 70 oʻu tausaga, ae o loo mafai pea ona ou galue i le aso atoa i le umukuka ma le potu o taumafataga.

I le 1999, na faataunuuina ai ia moomooga o loʻu olaga ina ua ou asiasi atu i le ofisa ulu o Molimau a Ieova i Niu Ioka. E lē lava ni upu e faamatala ai oʻu lagona. O se mea e atiina aʻe ai e lē mafai ona faagaloina.

Pe a ou toe tepa i tua, ou te talitonu lava, e leai se isi auala e sili atu ona lelei ua mafai ona ou faaaogāina ai loʻu olaga. E leai lava se isi galuega aupito sili ua mafai e se tasi ona maua, o le auauna faataimi atoa lea iā Ieova. Ou te faapea atu ma loʻu mautinoa, e leai lava se taimi na ou mativa ai i se mea. Na tausia ma le agalelei i maʻua ma laʻu tane e Ieova, e lē gata i le itu faaleagaga, ae faapea foʻi le faaletino. Ona o mea na oo iā te aʻu, ua ou malamalama ai i le pogai na fesili ai le faisalamo: “Se ā se mea ou te taui aʻi atu iā Ieova ona o lona agalelei mai uma lava iā te aʻu?”—Salamo 116:12.

[Ata i le itulau 26]

E ma te leʻi valavala lava ma Charalambos

[Ata i le itulau 27]

Laʻu tane i lona ofisa i le lālā

[Ata i le itulau 28]

Ou te lagona o le auaunaga i Peteli o se faaeaga sili