Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Manatu Tāua Mai le Tusi o Kenese—II

Manatu Tāua Mai le Tusi o Kenese—II

O Loo Ola le Afioga a Ieova

Manatu Tāua Mai le Tusi o Kenese—II

UA AOFIA i le tusi o Kenese le 2,369 tausaga o le talafaasolopito o tagata, mai le foafoaina o le uluaʻi tamāloa o Atamu e oo atu i le maliu o le atalii o Iakopo o Iosefa. O uluaʻi mataupu e 10 faapea ma fuaiupu e 9 o le mataupu e 11, ua aofia ai le tala mai i le foafoaga e oo atu i le gaosia o le olo i Papelu, na talanoaina i le isi lomiga o le Olomatamata na muamua atu. * O lenei mataupu o loo iloiloina ai manatu tāua o isi mataupu o loo totoe o le tusi o Kenese, e faatatau i feutagaʻiga a le Atua ma Aperaamo, Isaako, Iakopo ma Iosefa.

UA AVEA APERAAMO MA UŌ A LE ATUA

(Kenese 11:10–23:20)

Na soifua mai i le 350 tausaga ina ua mavae le Lolo, se tasi o lē na tāua i le Atua ma na tupuga mai i le gafa o le atalii o Noa o Semu. O lona suafa o Aperamo lea na suia mulimuli ane iā Aperaamo. Na faatonuina Aperamo e le Atua ina ia tuua le aai o Uro i Kaletaia, ae avea ma sē mau i faleʻie i le nuu ua folafola atu e Ieova o le a tuuina atu iā te ia ma ana fanau. Talu ai lona faatuatua ma lona usiusitai, ua taʻua ai Aperaamo o le “uō a le Atua.”—Iakopo 2:23.

Na gaoioi Ieova faasaga i tagata amioleaga o Sotoma ma isi aai latalata ane, ae laveaʻiina Lota ma ona afafine. Na faataunuuina se folafolaga a le Atua ina ua fanau mai le atalii o Aperaamo o Isaako. I tausaga mulimuli ane, na tofotofoina ai le faatuatua o Aperaamo ina ua faatonuina o ia e ofo lona atalii e fai ai le taulaga. Na usitai Aperaamo peitaʻi, na taofia o ia e se agelu. E aunoa ma se masalomia, o Aperaamo o se tagata faatuatua, ma sa faamautinoa atu iā te ia e faapea, e ala i lana fanau o le a manuia ai atunuu uma o le lalolagi. Na matuā faavauvau Aperaamo i le maliu o lana avā pele o Sara.

Taliina Fesili Faale-Tusi Paia:

12:1-3—O anafea na amata ai le feagaiga ma Aperaamo, ma o le ā le umi? O le feagaiga a Ieova ma Aperamo e faapea, “e manuia foʻi iā te oe [Aperamo] o aiga uma o le lalolagi,” e foliga mai na amata ina ua sopoʻia e Aperamo le vaitafe o le Eufirate a o ia agaʻi atu i Kanana. Na tupu lenei mea iā Nisani 14, 1943 T.L.M., i le 430 tausaga a o lumanaʻi le laveaʻiina o Isaraelu mai Aikupito. (Esoto 12:2, 6, 7, 40, 41) O le feagaiga ma Aperaamo o se “feagaiga e faavavau.” O le a faaauau pea lenā feagaiga seʻia oo ina faamanuia aiga uma o le lalolagi ma faaumatia fili uma o le Atua.—Kenese 17:7; 1 Korinito 15:23-26.

15:13—O anafea na faataunuuina ai tausaga e 400 o puapuaga na valoiaina mo ē na tupuga mai iā Aperamo? O lenei vaitaimi o le puapuaga sa amata mai i le 1913 T.L.M., ina ua teʻa ma le susu le atalii o Aperaamo o Isaako i le pe a ma le 5 o ona tausaga, ma o lona ʻafa uso o Isamaeli, ua 19 ona tausaga na “tauemu” iā te ia. (Kenese 21:8-14; Kalatia 4:29) Na faaiʻuina lenei vaitaimi o puapuaga ina ua laveaʻiina Isaraelu mai le nofo pologa i Aikupito i le 1513 T.L.M.

16:2—Pe sa talafeagai ea ona ofo atu e Sarai lana auauna fafine o Akara e fai ma avā a Aperamo? O le mea sa faia e Sarai na talafeagai ma le aganuu i na aso, sa tatau i se fafine ua pa ona saunia se palake mo lana tane ina ia maua ai se suli. O le faiga o le tele o avā na amata muamua mai lava i le aiga o Kaino. Mulimuli ane, na avea o se aganuu ma sa faia foʻi e nisi tagata tapuaʻi o Ieova. (Kenese 4:17-19; 16:1-3; 29:21-28) Peitaʻi, e leʻi lafoaʻia e Ieova lana faatulagaga mai i le amataga o le tasi o le paaga. (Kenese 2:21, 22) E taʻitasi ava a Noa ma ona atalii o ē na maua foʻi le faatonuga ‘ia fanafanau ma ia tumu le lalolagi.’ (Kenese 7:7; 9:1; 2 Peteru 2:5) Na toe faamamafa mai e Iesu Keriso lenei faatulagaga o le toʻatasi o le paaga.—Mataio 19:4-8; 1 Timoteo 3:2, 12.

19:8—Pe na sesē Lota i le ofoina atu o ona afafine i tagata Sotoma? E tusa ai ma aganuu mai i Sasaʻe, o le tiute tauave a le tagata o loo talimalo le puipuia o malo i lona fale, e tusa lava pe oo ai i le oti. Sa nofo sauni Lota e faia faapea. Sa ia lototele e alu atu i fafo i le motu o tagata, tapuni le faitotoʻa ma feagai ma i latou. I le taimi na ia ofoina atu ai ona afafine, na silafia lelei lava e Lota, o ana malo o avefeʻau mai i le Atua ma atonu na ia manatu ai e mafai ona puipuia e le Atua ona afafine e pei lava ona Ia puipuia Sara i Aikupito. (Kenese 12:17-20) O le mea moni na tupu, e leʻi oo se mea leaga iā Lota ma ona afafine.

19:30-38—Pe sa manatu māmā Ieova i le onā a Lota ma le mauaina o ni fanau mai i ona afafine? E leʻi manatu māmā Ieova i le mataifale ma le onā. (Levitiko 18:6, 7, 29; 1 Korinito 6:9, 10) Sa taʻusalaina e Lota “amio faalētaupulea” a tagata Sotoma. (2 Peteru 2:6-8) O le mea moni, o le faaonāina o Lota e ona afafine i le uaina, ua faaalia mai ai na la iloa lelei lava o le a ia lē lolo atu i le faia o ni feusuaʻiga ma i laʻua a o malamalama. Peitaʻi, i le avea ma tagata aumau i le nuu, sa manatu ai ona afafine ua na o le pau lea o le ala e puipuia ai le aiga o Lota mai le mou ese atu. Ua faamauina lenei tala i le Tusi Paia e faaalia ai le faiā o tagata Moapi (e ala iā Moapi) ma sa Amonī (e ala iā Pename) i tagata Isaraelu, o ē na tupuga mai iā Aperaamo.

Lesona mo i Tatou:

13:8, 9. Maʻeu se faaaʻoaʻoga sili ona lelei na faataatia e Aperaamo i le taulimaina o feeseeseaʻiga! Seʻi aua lava neʻi o tatou saveʻuina faiā filemu ina ia maua se tulaga lelei tau tupe, po o ona o o tatou lava manaʻoga po o le loto faamaualuga.

15:5, 6. Ina ua matua Aperaamo ae e leʻi maua lava sona atalii, na ia talanoa atu i le Atua e faatatau i le mataupu. O lea, na faatoʻafilemuina ai o ia e Ieova. O le ā le iʻuga? Na “faatuatua foʻi o ia iā Ieova.” Afai tatou te tatalo atu iā Ieova ma faailoa atu mea o loo i o tatou loto, talia lana faamautinoaga mai le Tusi Paia, ma usiusitai iā te ia, o le a faamalosia ai lo tatou faatuatua.

15:16. Sa taofia e Ieova le faaooina atu o le faasalaga faafaamasinoga i sā Amorī (po o sā Kananā) a o faagasolo tupulaga e fā. Aiseā? Talu ai o ia o se Atua e onosai. Sa ia faatalitali seʻia mautinoa e lē mafai ona faaleleia le nuu. I le pei o Ieova, e manaʻomia foʻi ona tatou onosai.

18:23-33. E na o tagata amioleaga e faaumatia e Ieova. E na te puipuia ē amiotonu.

19:16. Sa “faatuatuai” Lota, ma sa toetoe lava a toso ese o ia ma lona aiga e agelu mai le aai. A o tatou faatalitali i le iʻuga o lenei lalolagi amioleaga, ia o tatou lagona le faanatinati o le taimi.

19:26. Pagā le matuā valea o le tosina ese atu po o le toe tepa i tua i mea a le lalolagi ia na tatou lafoaʻia!

E 12 ATALII O IAKOPO

(Kenese 24:1–36:43)

Ua faatulaga e Aperaamo ia Isaako e faaipoipo atu iā Repeka, o se fafine e faatuatua iā Ieova. Ua ia fanaua mai se masaga o Esau ma Iakopo. Ua inoino Esau i lona tofi o le ulumatua ma faatau atu iā Iakopo, o lē e mulimuli ane mauaina faamanuiaga a lona tamā. Ua sola atu Iakopo i Patanarama, o i inā ua ia faaipoipo atu ai iā Lea ma Rasela ma tausia le lafu manu a lo la tamā mo le 20 tausaga a o leʻi ō ese o ia ma lona aiga. Na maua atalii e 12 ma le afafine e toʻatasi o Iakopo mai iā Lea, Rasela ma a la auauna fafine e toʻalua. Na tauivi Iakopo ma se agelu ma faamanuia iā te ia, ma na suia ai lona igoa iā Isaraelu.

Taliina Fesili Faale-Tusi Paia:

28:12, 13—O le ā le uiga o le miti a Iakopo e aofia ai se “apefaʻi”? O lenei “apefaʻi” atonu e foliga mai e pei o se auala faasitepu e faia i maa, na faaalia ai o loo iai se fesootaʻiga i le lalolagi ma le lagi. O le ō aʻe ma ō ifo o agelu a le Atua, na faaalia ai ua auauna agelu i se auala tāua i le va o Ieova ma tagata o ē ua maua lana faamaoniga.—Ioane 1:51.

30:14, 15—Aiseā na melea ai e Rasela le avanoa e faia feusuaʻiga ma lana tane ina ia maua ni tutaima? I aso anamua, o le fua o le tutaima sa faaaogāina e fai ai se vailaau e togafitia maʻi ma mo le taofia o le tigā malosi. Sa talitonu foʻi tagata i na ona pō o le fua o lenā laau, e mafai ona faagaee ai tuʻinanauga faaleituaiga ma mafai ona fesoasoani ina ia maʻitō se tasi. (Pese a Solomona 7:13) E lē o faaalia i le Tusi Paia le faanaunauga o Rasela mo tutaima, atonu sa ia manatu e faapea, o le a fesoasoani lea iā te ia e faauma ai lona luma o le lē fanau. Peitaʻi, sa fai sina umi ona faatoʻa “faafanauina” lea o ia e Ieova.—Kenese 30:22-24.

Lesona mo i Tatou:

25:23. Ua silafia e Ieova uiga o le tagata a o leʻi fanau mai ma na te faaaogā lea malamalamaga ina ia muaʻi filifilia po o ai ua ia tofia mo ana fuafuaga. Ae peitaʻi, na te lē muaʻi fuafuaina le iʻuga e faavavau o tagata taʻitoʻatasi.—Hosea 12:3; Roma 9:10-12.

25:32, 33; 32:24-29. Sa manatu mamafa Iakopo i le mauaina o le tofi o le ulumatua o lea sa ia tauivi ai i le pō atoa ma se agelu ina ia maua se faamanuiaga, ua faaalia ai sa ia matuā faatāuaina mea paia. Ua tuuina mai e Ieova iā i tatou le tele o mea paia, e pei o la tatou faiā ma ia ma lana faalapotopotoga, le taulaga togiola, le Tusi Paia ma lo tatou faamoemoe o le Malo. Seʻi o tatou faamaonia ua pei i tatou o Iakopo i le faaalia o le talisapaia mo na mea.

34:1, 30. O le faafitauli lea na avea ma “faatigā” iā Iakopo, na tupu ona na faauō atu Tina i tagata e lē alolofa iā Ieova. E ao ona filifili ma le atamai a tatou aumea.

UA FAAMANUIA IEOVA IĀ IOSEFA I AIKUPITO

(Kenese 37:1–50:26)

O le lotoleaga ua uunaʻia ai atalii o Iakopo e faatau atu lo latou uso o Iosefa e fai ma pologa. Na faafalepuipuiina Iosefa i Aikupito ona o lona tausisi ma le faamaoni ma le lototele i faatulagaga tau amio a le Atua. Mulimuli ane, na aumaia o ia mai le falepuipui ina ia faamatala le uiga o le miti a Farao, lea na valoia ai le fitu tausaga o le a mau ai le nuu ma le isi fitu tausaga o le a oge ai. Na avea Iosefa ma lē e puleaina meaʻai i Aikupito. Na ō mai ona uso i Aikupito e suʻe ni meaʻai ona o le oge. Ua toe autasia le aiga ma nonofo mau i le nuu lauolaola o Kosena. A o latalata ina maliu Iakopo ua ia faamanuia i ona atalii ma avatu se valoaga, o le faamoemoe mautinoa lea o faamanuiaga sili o le a taunuu i se taimi a o mamao i le lumanaʻi. Na auina atu le tino maliu o Iakopo e tanu i Kanana. Ina ua maliu Iosefa i le 110 o ona tausaga, sa atualalaina lona tino, ma auina mulimuli ane i le Nuu o le Folafolaga.—Esoto 13:19.

Taliina o Fesili Faale-Tusi Paia:

43:32—Aiseā na inosia ai e tagata Aikupito le aai faatasi ma tagata Eperu? Atonu o le māfuaaga tele ona o le faiga faailoga tagata faaletapuaʻiga po o le faamaualuga i le lanu. Sa inosia foʻi leoleo mamoe e tagata Aikupito. (Kenese 46:34) Aiseā? Atonu ona e foliga mai sa maulalo lo latou tulaga i Aikupito. Atonu foʻi talu ai e lē lava le laufanua mo le galueaʻiina, sa inosia ai e tagata Aikupito i latou o loo saʻilia ni fanua mo a latou lafumanu.

44:5—Pe na faaaogāina moni ea e Iosefa se ipu e iite ai pe faitauina ai ni faailoga valoia? O le ipu faatasi ma faaupuga na faia i ai ua manino lelei lava sa na o se vaega o se fuafuaga. O Iosefa o ia o sē tapuaʻi faamaoni iā Ieova. Sa ia lē faaaogāina moni lava le ipu e iite ai pe faitauina ni faailoga e pei lava ona e leʻi gaoia e Peniamina le ipu.

49:10—O le ā le uiga o le “tootoo” ma le “faipule”? O le tootoo o se laau itiiti lea e feaveaʻi e se pule e fai ma faailoga o le pule tau tupu. O le faipule o lona uiga e tusa ai ma le gagana Eperu, o le tootoo a le taʻitaʻi ʻau, o se laau umi e faaalia ai le iai iā te ia o le pule e faatonu ai. O le taʻua e Iakopo o nei mea na faaalia ai o le a faamautūina le pule i le ituaiga o Iuta seʻia afio mai Sailo. O le tagata na tupuga mai iā Iuta o Iesu Keriso, o lē ua tuuina atu i ai e Ieova le pule faalelagi. Ua iā Keriso le pule ma le mana e faatonu ai.—Salamo 2:8, 9; Isaia 55:4; Tanielu 7:13, 14.

Lesona mo i Tatou:

38:26. Na sesē Iuta i ana feutagaʻiga ma Tamara, le avā a lona atalii ua maliu. Peitaʻi, ina ua faaalia mai iā te ia lana vaega i le maʻitō a Tamara, sa taʻutino atu ma le lotomaulalo e Iuta lana mea sesē. E tatau foʻi ona tatou vave taʻu a tatou mea sesē.

39:9. O le tali atu a Iosefa i le avā a Potifara ua faaalia ai, sa talafeagai ona manatu ma le finagalo o le Atua i mataupu tau amio ma sa taʻitaʻia lona lotofuatiaifo e mataupu silisili a le Atua. E tatau foʻi ona tatou tauivi e faia le mea lava lea e tasi a o tatou agaʻigaʻi i luma i le malamalamaga saʻo o le upu moni.

41:14-16, 39, 40. E mafai e Ieova ona suia tulaga o mea mo i latou e matataʻu iā te ia. Pe a aafia i tatou i puapuaga, e atamai ona faatuatua iā Ieova ma tumau ma le faamaoni iā te ia.

Sa Tumau i Latou i le Faatuatua

O Aperaamo, Isaako, Iakopo ma Iosefa o i latou o ni tane faatuatua e matataʻu i le Atua. O tala i o latou soifuaga o loo faamauina i le tusi o Kenese, e faamalosia ai le faatuatua ma tatou aʻoaʻoina ai le tele o lesona aogā.

E mafai ona e mauaina aogā mai i lenei tala a o e faaauau le faitauina o lau Tusi Paia faalevaiaso mo le Aʻoga o le Faiva Faatiokarate. O le iloiloina o faamatalaga ua muamua atu, o le a fesoasoani ia olaola ai pea nei tala iā te oe.

[Faamatalaga pito i lalo]

^ pala. 3 Tagaʻi i le mataupu “O Loo Ola le Afioga a Ieova—Manatu Tāua Mai le Tusi o Kenese—I” i Le Olomatamata o Ianuari 1, 2004.

[Ata i le itulau 26]

Ua faamanuia Ieova iā Iosefa

[Ata i le itulau 26]

O Aperaamo o se tagata faatuatua

[Ata i le itulau 26]

Na faasaoina Lota o lē e amiotonu ma ona afafine

[Ata i le itulau 29]

Na talisapaia e Iakopo mea paia. Pe e faapena oe?