Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Lotu—O se Taa‘iga Lelei po o se Taa‘iga Leaga?

Lotu—O se Taa‘iga Lelei po o se Taa‘iga Leaga?

Lotu—O se Taaʻiga Lelei po o se Taaʻiga Leaga?

“OU TE faafetai tele lava i le Faa-Kerisiano, ma ou te iloa, e tatau foʻi i tagata i le lalolagi lea o loo tatou soifua ai ona loto faafetai ona o taaʻiga ua faia e le Faa-Kerisiano i le 2000 tausaga ua mavae.”—O upu tomua na i le tusi, Two Thousand Years—The First Millennium: The Birth of Christianity to the Crusades.

O upu na, sa viiviia ai le “Faa-Kerisiano” e se tusitala Egelani o Melvyn Bragg, ma o sē e faia faasalalauga i televise. O ana faaupuga, ua atagia mai ai moomooga o le faitau miliona o tagata o loo aināina le lalolagi, o ē o loo faapena foʻi ona lagona le matuā loto faafetai, ma le faamaoni i a latou lotu. E talitonu i latou ua avea lava le lotu ma taaʻiga malosi i le faaleleia o o latou olaga. O se faaaʻoaʻoga, ua faapea mai se tasi tusitala, o le faa-Isalama, “e tele ni mea lelei ua latou faia . . . [ia ua] aogā i tagata o le lalolagi atoa.”

Le Vaega a Lotu—e Lelei pe Leaga?

Ae peitaʻi, o isi faaupuga a Bragg, ua lāgā ai se fesili tāua e faapea, po o avea moni lotu o se taaʻiga lelei i le tulaga lautele. Ua toe faapea mai o ia: “O loo ou manaʻomia foʻi se faamalamalamaga mai le Faa-Kerisiano.” Faamalamalamaga mo le ā? Ua ia faapea mai: “O se faamalamalamaga mo le manatu faapito, le amio leaga, le lē alolofa i tagata, ma le lē faamalamalamaina o tagata, o mea ia e masani ona tutupu i lona ‘tala faasolopito.’”

E toʻatele ua faapea mai, o le manatu faapito, amio leaga, le lē alolofa i tagata ma le lē faamalamalamaina o tagata, ua matuā iloga ai le tele o lotu o le lalolagi i le faagasologa o le talafaasolopito. Ua manatu na tagata e faapea, ua na ona faafoliga mai lotu o ni ē e agalelei i tagata i ona uiga fia mamalu ma le fia paia, ae o le mea moni, e tumu i le faafiaamiotonu ma le pepelo. (Mataio 23:27, 28) Ua faapea mai le Rationalist Encyclopædia: “E leai lava se isi faaupuga e masani ona faaaogā soo i a tatou lomiga na i lo o le faaupuga, e matuā tāua lava lotu ona ua mafai ona faamalamalamaina ai tagata. . . . Ae ua faamaonia i mea tutupu i le talafaasolopito le matuā sesē o lenā faamatalaga e uiga i lotu.”

Seʻi tago la e faitau se nusipepa i aso nei, o le a e maua ai le lē mafaitaulia o faaaʻoaʻoga leaga ua faia e taʻitaʻi lotu o ē e talaʻi atu le alofa, le filemu, ma le tigāalofa, ae o loo latou tafuina le afi o le feitagaʻi, ma valaau atu i le suafa o le Atua ina ia faamanuia a latou fetauaʻiga sauā. E lētioa ona lagona e le toʻatele o tagata e faapea, ua sili atu ona avea lotu ma taaʻiga leaga i le soifuaga!

Pe e Sili Atu Ona Lelei pe a Leai ni Lotu?

Ua oo lava ina faia e nisi tagata se faaiʻuga e pei ona faia e le fai filosofia Egelani o Bertrand Russell e faapea, o le a sili atu ona lelei pe a oo atu i se taimi mulimuli ane ua “leai uma lava ni talitonuga faalotu.” Ua manatu i latou, e na o le pau lava le vaifofō tumau i faafitauli uma o tagata, o le soloiesea lea o lotu. Ae peitaʻi, atonu ua galo iā i latou, o tagata na e tetee i lotu, e mafai foʻi ona latou faapogaia le tele o le feitagaʻi ma le lē onosai e pei o i latou o lagolagoina lotu. Ua faamanatu mai iā i tatou e se tusitala faalelotu o Karen Armstrong, e faapea: “Ua faaalia i le Fasiotiga Tagata tele a le ʻau Nasi, e mafai foʻi e gaoioiga a tagata e lē lolotu ona fasiotia ai tagata e pei ona faia i taua faalotu.”—The Battle for God—Fundamentalism in Judaism, Christianity and Islam.

O lea, po o avea lotu o se taaʻiga moni mo le lelei, po o le mea ua avea ma aʻa autū o faafitauli o le fanau a tagata? Po o le soloiesea o lotu uma o le vaifofō lea? Iloilo po o le ā le tala a le Tusi Paia e uiga i lenei mataupu i le isi mataupu lea e sosoo mai. Atonu o le a faateʻia ai oe i le tali.