Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Pe e Mafai Ona Tumau Lotu?

Pe e Mafai Ona Tumau Lotu?

Pe e Mafai Ona Tumau Lotu?

UA FAAPEA mai le taʻitaʻi lotu mai Uganda e suafa iā Stephen Tirwomwe: “O loo talitonu pea tagata o Peretania i le Atua, ae e lē mananaʻo e tuutoina atu i le Keriso.” Pe tusa ma le 20 tausaga ua mavae, na sao ai o ia mai faiga sauā na faia i le taumafai e soloiesea lana lotu i Uganda. I aso nei, o loo talaʻi atu o ia i faapotopotoga a tamāloloa i Leeds, i Egelani, e lauga atu ai mo se sefulu minute a o leʻi ō atu lana aofia e taaalo i le bingo.

O loo faapena foʻi ona tauivi ai le Misiona lea faatoʻā faavaeina a le Lotu Egelani i Amerika ma lenā lava lamatiaga faaleagaga. Ua taʻua i le initineti a le misiona e faapea: “Ua avea nei le Iunaite Setete ma nofoaga mau o se aofaʻiga tele o tagata i le lalolagi e tautala i le gagana Peretania, e lē ō i ni lotu, ma ua lē toe aafia i mea faaleagaga. . . . Ua avea ai i matou o se oganuu ua manaʻomia se galuega faamisionare.” I le feita ona o le lē taulau o taumafaiga ina ia suia la latou lotu, na lē toe usiusitai ai le misiona fou i a latou tulafono faalotu, ae aufaatasi atu ma taʻitaʻi o Asia ma Aferika e amata “ona faalautele atu le galuega faamisionare i le Iunaite Setete.”

Ae, aiseā ua talaʻi atu ai misionare mai Aferika, Asia, ma Amerika Latina i tagata o Europa ma Amerika i Mātū, o atunuu ua faapea mai o Kerisiano?

O Ai Moni Lava ua Faaolaina?

E sili atu i le fa selau tausaga, na ō atu ai foʻi le toʻatele o misionare maelega mai Europa i le tele o atunuu sa avea ma ona kolone, e pei o Aferika, Asia, le Pasefika, ma Amerika i Saute. Sa latou ō atu e talaʻi atu la latou lotu iā i latou na taʻua o tagata faapaupau i na atunuu. Mulimuli ane, sa aufaatasi atu ai foʻi ia atunuu kolone o Amerika na faapea mai sa faavae i tapulaa faa-Kerisiano, ma iʻu ai ina faavaeina i le lalolagi atoa sa latou lava galuega faamisionare e sili atu i misionare mai Europa. I le taimi nei, ua suia le tulaga o mea.

Ua faapea mai ia lē na faavaeina le Nofoaga Tutotonu o Suʻesuʻega i le Faa-Kerisiano i Atunuu i Sasaʻe, o Andrew Walls: “Ua suia le tulaga o i latou ua faapea mai o Kerisiano.” I le 1900, e 80 pasene o i latou mai Europa ma Amerika i Mātū, ua faapea mai o i latou o Kerisiano. Ae peitaʻi i aso nei, e 60 pasene o i latou o loo nonofo i Aferika, Asia, ma Amerika Latina, ua faapea mai o i latou o Kerisiano. Ua taʻua i se lipoti talu ai nei e faapea: “O loo faalagolago ia le lotu Katoliko i Europa i patele mai Filipaina ma Initia,” ma “e toʻatasi mai le toʻaono ia patele o loo auauna i ʻaulotu Katoliko i Amerika e aauina mai i isi atunuu.” O le toʻatele o misionare Aferika, e mai Ghana, ua avea o ni fai evagelia i Holani, ma ua manatu iā i latou lava “o se lotu faamisionare i se atunuu e lē lolotu.” Ua faia foʻi e le ʻaufaievagelia mai Pasili ni gaoioiga maelega i nofoaga eseese i Peretania. Ua iloa e se tasi tusitala e faapea: “Ua toe solo i tua gaoioiga maelega a misionare Kerisiano.”

O le a Oo Mai se Fetaiaʻiga

E foliga mai e manaʻomia tele ia misionare ona o le faateleina o le lē ō i ni lotu i konetineta o Europa ma Amerika i Mātū. Ua faapea mai se tasi mekasini o tala fou: “I Sikotilani, e itiiti ifo i le 10 pasene o Kerisiano e ō i le lotu e lē aunoa.” Ae i Falani ma Siamani e sili atu ona toʻa laʻitiiti Kerisiano e ō i lotu. Ina ua suʻesuʻeina, ua mātauina i se tasi lipoti e faapea: “E tusa ma le 40 pasene o tagata Amerika, ma le 20 pasene o tagata Kanata ua faapea mai e ō e lē aunoa i le lotu.” I se faatusatusaga, ua faapea mai, e toetoe lava 70 pasene o tagata Filipaina e ō e lē aunoa i le lotu, e faapena foʻi i isi atunuu atiaʻe.

E lē gata i lea, o i latou e ō i lotu i atunuu i saute o le lalolagi, e foliga mai e sili atu ona tausisi i uputuu faalotu na i lo o atunuu i mātū. O se faaaʻoaʻoga, i suʻesuʻega na faia i tagata Katoliko i le Iunaite Setete ma Europa, e latou te faailoa mai ma le maumauaʻi e faapea, ua faateleina le lē faatuatuaina o pulega a taʻitaʻi lotu, ma finau mai ina ia faamalosia le faia o se sao o tagata uma ia aofia ai ma fafine. Ae i le isi itu, o Katoliko i atunuu i saute o le lalolagi, e matuā fiafia lava i latou i le tulaga lea e iai le lotu e tusa ma nei mataupu. A o agaʻi ina suia le tulaga siitia o lotu i le itu i saute, ae ua uma ona faataatia le faavae mo ni feteenaʻiga i le lumanaʻi. Ua valoia e le tagata suʻesuʻe i le talafaasolopito ma lotu, o Philip Jenkins e faapea: “E foliga mai, i totonu o le sefulu po o le luasefulu tausaga, e lē toe amanaʻia ai e isi tagata Kerisiano isi a latou aumea Kerisiano moni.”

I le iloiloina o nei gaoioiga, ua faapea mai Walls, ua tulaʻi vave mai ai lava se fesili e faapea, “po ua mafai faapefea e Kerisiano i Aferika, Asia, Amerika Latina, Amerika i Mātū ma Europa ona ola faatasi i le lotu e tasi, ma faailoa atu ma le faamaoni le faatuatuaga lava e tasi.” O le ā sou manatu? Pe mafai ona tumau ia lotu i se lalolagi fevaevaeaʻi? O le ā le faavae mo le autasi o Kerisiano moni? O le a aumaia i le mataupu lea e sosoo mai ia ni tali mai le Tusi Paia, faatasi ai ma le faamaoniga mautinoa e faapea, ua tupu olaola i le taimi nei se nuu autasi faa-Kerisiano i le lalolagi aoao.

[Ata i le itulau 4]

O le fale lenei sa avea muamua ma falesā, ae ua avea nei ma faleʻaiga e faaauiluma ai musika

[Faamatalaga i Ata]

AP Photo/Nancy Palmieri