Ua Gausia e Euta le Amo o Lē Faasauā

O SE faamatalaga saʻo lenei e uiga i le lototele ma se togafiti poto. Na tupu lenei mea pe tusa ma le 3,000 tausaga ua mavae. Ua faapea mai le faamatalaga a le Tusi Paia: “Ua toe amio leaga le fanauga a Isaraelu i luma o Ieova, ona faamalosi ai lea e Ieova ia Ekelona le tupu o Moapi e tau ma Isaraelu, ina ua latou amio leaga i luma o Ieova. Ua ia faapotopoto ane iā te ia le fanauga a Amoni ma Amaleka; ona alu atu lea o ia, mana fasia Isaraelu, ua latou maua foʻi le aai o pama. Ona auauna ai lea o le fanauga a Isaraelu iā Ekelona le tupu o Moapi i tausaga e sefulu ma le valu.”—Faamasino 3:12-14.

O le nuu o Moapi, e tū i le itu i sasaʻe o le Vaitafe o Ioritana ma le Sami Mate. Ae na latou sopoʻia le vaitafe ma nonofo faataamilo ai i laufanua o Ieriko; “o le aai o laau o pama,” ma latou pulea ai Isaraelu. (Teuteronome 34:3) O le tupu o Moapi o Ekelona, “o le tagata ua matuā puta lava,” na ia taʻufaatauvaaina Isaraelu ma faamalosia ona avatu ma le tigā taulaga iā te ia mo le toetoe lava luasefulu tausaga. (Faamasino 3:17) Ae peitaʻi, o lona tāpā o taulaga, na maua ai e Isaraelu le avanoa lelei e faaumatia ai lenei tupu sauā.

Ua taʻua i le faamaumauga e faapea: “A ua alalaga atu le fanauga a Isaraelu iā Ieova, ona faatūina ai lea e Ieova o le faaola mo i latou, o Euta lea le atalii o Kira o le sa Peniaminā, o le tagata tauagavale ia; ua auina o ia e le fanauga a Isaraelu e momoli le taulaga iā Ekelona le tupu o Moapi.” (Faamasino 3:15) Atonu sa faamaonia atu e Ieova ua filifilia Euta na te avatu le taulaga. E lē o taʻua mai pe na ia faia muamua lea galuega. Ae peitaʻi, o le auala na sauniuni lelei ai Euta i la laʻua feiloaʻiga ma Ekelona, ma le auala poto na ia faaaogā, ua faailoa mai ai atonu sa masani lelei o ia i le maota o Ekelona ma le mea e mafai ona ia faia i inā. Ae, o le mea sa sili ona lelei, ona e poto le lima tauagavale o Euta.

O se Tagata e Lē Atoatoa po o se Toa?

I le gagana Eperu, o le faaupuga lima tauagavale, o lona uiga, e ‘piʻo, pe e taofia e le lima taumatau.’ Po o le uiga o lenei mea, sa lē atoatoa le malosi o Euta, pe e piʻo lona lima taumatau? Seʻi manatunatu i le faamatalaga a le Tusi Paia e uiga i tagata lima tauagavale “e toʻafitu selau” ua filifilia mai le ituaiga o Peniamina. Ua faapea mai le Faamasino 20:16: “O i latou uma nei e sasau le maa i le maatā i le lauulu, a e lē sesē.” E foliga mai, na filifilia i latou nei ona o le popoto e fai taua. E tusa ma faamatalaga a nisi tagata aʻoga o le Tusi Paia, o le “lima tauagavale,” e iloa ai le tagata e mafai ona faaaogā le lima tauagavale ma le lima taumatau,” o se mea e lē mafaia e tagata uma.—Faamasino 3:15.

Sa lauiloa le ituaiga o Peniamina i tagata e lima tauagavale. Ua taʻu mai i le Muamua Nofoaiga a Tupu 12:1, 2 e uiga i tagata  totoa “ē ua fesoasoani i le taua, sa iā te i latou ʻaufana, ua sasau e i latou o maa, ma fanafana i ū i le ʻaufana, i le lima taumatau atoa ma le lima tauagavale.” Ua faapea mai se tasi tusi, o lenei tomai, atonu na maua “e ala i le ʻsaisaiina o lima taumatau o tamaiti laiti faatasi ma o latou lima tauagavale,’ a o toleniina le tomai e faaaogāina le lima tauagavale.” E masani lava ona aʻoaʻoina ia fili o Isaraelu ina ia faafetaiaʻia ia fitafita e lima taumatau. I lea, o le a lē aogā le toleniga a o latou fili pe a fetaiaʻi faafuaseʻi ma se fitafita e lima tauagavale.

Se “Feʻau Faalilolilo” mo le Tupu

O le mea muamua lava na faia e Euta, o le saunia lea o ʻse pelu māna’; e faataumaʻai ona itu, e puupuu sa mafai ona natia i totonu o ona ofu. Atonu sa manatu ina neʻi suʻeina o ia. Sa masani lava ona fusia ia pelu i le itu tauagavale o le tagata, ina ia mafai e le tagata e lima taumatau ona seʻi vave aʻe. Ae ona e lima tauagavale, na nanā ai e Euta lana pelu i “lalo i ona ofu i lona vae taumatau,” i le itu e foliga mai e lē suʻeina e leoleo a le tupu. O lea, e leʻi faatalatū ai o ia ae ua “ia avatua le taulaga iā Ekelona le tupu o Moapi.”—Faamasino 3:16, 17.

E lē o taʻua maia mea na tutupu i le lotoa o le fale o Ekelona. Ua na ona faapea mai le Tusi Paia: “Ua uma ona avatua le taulaga, ona aauina [ese] atu ai lea e [Euta] o le nuu na au mai le taulaga.” (Faamasino 3:18) Na avatu e Euta le taulaga faatasi ma le nuu na aumai le taulaga i se mea mamao mai le maota o Ekelona, ma toe foʻi atu ina ua uma ona ia aaueseina atu le nuu. Aiseā? Pe na ia aumaia na tagata e puipuia o ia, po ona o se tū, po ona o le tauaveina o le taulaga? Pe sa manaʻo o ia ina ia ō ese i latou ma le saogalemu a o leʻi faataunuuina lana fuafuaga? Po o le ā lava le mea sa manatu i ai o ia, ae sa toe faaauau ma le loto toa e Euta ana gaoioiga na o ia.

“Ua foʻi mai [Euta] i le mea o i ai tupua ua taʻua o Kilikala, Ona fai atu lea o ia, ʻLe tupu e, ua iā te aʻu le feʻau faalilolilo iā te oe.” E lē o faamatalaina mai foʻi i le Tusi Paia pe na faapefea ona ia toe oo atu i luma o Ekelona. Pe sa ono masalosalo leoleo? Pe na latou manatu o le a lē lamatia lo latou alii i se tagata Isaraelu se toʻatasi? Pe sa lē faatupuina ai se masalosalo i le sau toʻatasi o Euta e faapea, ua faalataina e ia tagata o lona nuu? Po o le ā lava le tulaga, ae sa manaʻo Euta i se avanoa na o i laʻua ma le tupu, ma na ia maua lava.—Faamasino 3:19.

Ua faaauau mai le faamatalaga faagaeeina e faapea: “Ua alu atu foʻi Euta iā [Ekelona], sa nofo o ia i lona afeafe faasavili, e gata iā te ia lava; ona fai atu ai lea o Euta, Ua iā te aʻu le feʻau mai le Atua iā te oe; ona tulaʻi ai lea o ia nai le nofoa.” E leʻi manatu Euta i se feʻau tuugutu atu mai le Atua. Ae sa mafaufau Euta e faaaogāina lana pelu. Atonu sa manatu ia Ekelona o se feʻau mai lona atua o Kimosa, ʻona tulaʻi lea o le tupu nai lona nofoa.’ Sa pei o le emo o le mata ona seʻi e Euta lana pelu ma tutuʻi i le manava o Ekelona. E foliga mai e leʻi iai se laau faalava o le pelu. I lea, ua goto “atoa ma le ʻau le pelu ua lilo foʻi le pelu i le tino ua puta,” ua sau ai i fafo le otaota vale, a lē i le manuʻa, o le maliuga o Ekelona.—Faamasino 3:20-22.

Na Sola Ese ma le Saogalemu

E leʻi iai se taimi na toe seʻi mai ai lana pelu, “Ua alu atu Euta i le faapaologa, ua ia pupuni foʻi i ona tua o puipui o le afeafe, ma faamau ai. Ua alu atu o ia, ona ō mai ai lea o auauna a [Ekelona]; ua latou iloa atu, faauta, ua faamauina o puipui o le afeafe; ona latou fai ane ai lea, Ai lava o loo ufiufi e ia ona aao i le afeafe faasavili.”—Faamasino 3:23, 24.

O le ā le “faapaologa” lea na ui ese ai Euta? Ua taʻua i se tasi tusi e faapea: “E lē o iloa le uiga saʻo [o le upu Eperu], ae ua manatu i ai, o le ʻfaapaologa,’ ʻo le auala e ui atu ai i totonu  o le fale.’ ” Pe na faamauina e Euta ia faitotoʻa i totonu ae alu ese i se isi auala? Po o le mea na ia lokaina faitotoʻa i fafo i se ki na ia aumai i le tupu ua maliu? Pe ona ia savali ese atu loa e pasia leoleo e peiseaī e leai se mea o tupu? E lē o taʻua maia i le Tusi Paia. Po o le ā lava le auala na faia e Euta, ae e leʻi vave ona masalosalo auauna a Ekelona i se mea e uiga i le lokaina o faitotoʻa. Sa na ona latou manatu e faapea, ʻai lava o faasavili o ia.’

A o feofeoaʻi lava auauna a le tupu, ae na sola ese Euta. Ona ia valaau atu lea i ona tagata ma faapea atu: “Ia outou mulimuli mai iā te aʻu; auā ua tuuina mai e Ieova o outou fili o Moapi i o outou lima.” Ua latou maua asaga o Ioritana, ona punitia lea e tagata o Euta le solaaga a tagata Moapi ua leai so latou taʻitaʻi i lo latou nuu. I lea, ʻna fasia ai e tagata Isaraelu ia Moapi i lea aso pe sefulu ni afe o tagata, ua malolosi ma totoa i latou uma lava, e leai foʻi se tasi na sao. Ua toʻilalo Moapi i lea aso i le lima o Isaraelu. Ona filemu ai lea o le nuu i tausaga e valugafulu.’—Faamasino 3:25-30.

Lesona Tatou te Aʻoaʻoina Mai Ai

O mea na tutupu i aso o Euta, ua aʻoaʻo mai ai iā i tatou e faapea, e iai iʻuga mataʻutia e oo mai pe a tatou faia mea leaga i le silafaga a Ieova. I le isi itu, e fesoasoani Ieova ia i latou o ē salamō ma liliu atu iā te ia.

E leʻi taulau taumafaiga a Euta ona o sona poto, po ona o le faatamala o le fili. E lē faalagolago ia le faatinoina o fuafuaga a le Atua i auala a tagata. O le māfuaaga sili na taulau ai Euta ona sa lagolagoina o ia e le Atua a o ia gaoioi e ōgatusa ma lona finagalo lē mafaatoʻilaloina ina ia faasaʻolotoina Ona tagata. Na faatūina e le Atua ia Euta, ma ina ua “faatūina e Ieova o faamasino mo [ona tagata], ona i ai lea o Ieova ma le faamasino.”—Faamasino 2:18; 3:15.