O Repeka—O se Fafine Toʻaga e Mataʻu i le Atua

SEʻI faapea o oe lea ua e filifilia se avā ma lou atalii. O le ā le ituaiga o fafine o le a e filifilia? O ā ni agavaa e manaʻomia ona iā te ia? Po o le a e vaavaai mo se tasi e lalelei, e atamai, agalelei, ma toʻaga? Pe e muamua ona e vaavaai i nisi o ona uiga faaalia?

O le faafitauli lenā na fesagaʻi ma Aperaamo. Sa folafola atu e Ieova faamanuiaga o le a tuufaasolo mai i ana fanau e ala mai i lona atalii o Isaako. E amata ona tatou talanoaina le mataupu lenei i le taimi lea ua toeaina ai ia Aperaamo, ae e leʻi faaipoipo lava lona atalii. (Kenese 12:1-3, 7; 17:19; 22:17, 18; 24:1) Talu ai, o le a maua e Isaako ma sana avā ma sa laʻua fanau o le a fai i le lumanaʻi ia faamanuiaga, o lea ua fuafuaina ai e Aperaamo e saʻili se avā e talafeagai ma Isaako. I mea uma lava, e tatau ona avea o ia o se auauna a Ieova. Talu ai e leai se fafine faapena e mafai ona maua i Kanana, i le nuu o loo nofo ai Aperaamo, ua tatau ai ona ia saʻili atu i se isi mea. O lea na filifilia ai Repeka. Na faapefea ona maua o ia? Po o ia o se fafine faaleagaga? O le ā e mafai ona tatou aʻoaʻoina mai i le iloiloina o lana faaaʻoaʻoga?

Le Saʻiliga mo se Fafine e Agavaa

Ua aauina atu e Aperaamo lana auauna aupito matua, e foliga mai o Elisara, i le nuu mamao o Mesopotamia e aumai ai se avā ma Isaako mai i tauaiga o Aperaamo, o ē tapuaʻi iā Ieova. Sa matuā tāua lava le mataupu, o lea na faatauto ai Elisara e na te lē aveina atu se fafine Kanana e fai ma avā a Isaako. E tatau ona iloa uma le maumauaʻi o Aperaamo i lenei mea.—Kenese 24:2-10.

 Ina ua oo atu Elisara i le nuu o loo nonofo ai tauaiga o Aperaamo, na ia avatu ai ana kamela e sefulu i se vaieli. Seʻi manatu i lea vaaiga! Ua oo i le afiafi ma ua tatalo atu Elisara e faapea: “O aʻu nei, ou te tū i luga o le vaipuna; o le a ō mai foʻi afafine o tagata o le aai e utu vai; ia faapea ona fai, o le teine ou te faapea atu i ai, Seʻi e tuutuu ifo lau kate soʻu inu ae; ona faapea mai lea o ia, Inā inu ia, ou te faainua foʻi au kamela; o le teine lea ua e tofia ma lau auauna o Isaako; ou te iloa foʻi i lea mea ua e alofa mai i loʻu matai.”—Kenese 24:11-14.

Ua iloa lava e tagata uma o le aai e faapea, e mafai e se kamela ua matuā fia inu lava ona inuina ia ni vai se tele (e oo atu i le 25 kalone po o le 100 lita o vai). O lea, o se fafine ua ofo na te faainuina ia ni kamela se sefulu, ua tatau ona nofo sauni mo se galuega mamafa. O lona faia o lenā galuega a o matamata atu isi tagata e aunoa ma le ofoina atu o se fesoasoani, e mautinoa ai lava lona malosi, onosai, lotomaulalo ma lona agalelei i tagata ma manu.

O le ā le mea ua tupu? “E leʻi uma atu lana upu, a ua sau Repeka, o le afafine o Petueli, le tama tane lea a Meleka, le avā a Nakori, o le uso o Aperaamo, sa i lona ua lana kate. O le teine e matuā lalelei lava, o le taupou, . . . ua alu ifo o ia i le vai, ua utu ai lana kate, ma toe alu aʻe. Ona momoʻe atu lea o le auauna e faafetaiaʻi iā te ia, ua faapea atu, Soʻu inu ae sina vai ai lau kate. Ona faapea mai lea o ia, Le alii e, taumafa ia; ona vave tuu ifo lea e ia o lana kate i lona lima, ma tuu atu iā te ia e inu ai.”—Kenese 24:15-18.

Pe na Agavaa Repeka?

O Repeka, o le afafine o le atalii o le uso o Aperaamo, ma e lē gata i lona lalelei, ae e tauagafau. E lē matamuli e talanoa atu i se tagata ese, ae e lē soona faamasani foʻi i ai. Sa ia faia se gaoioiga ina ua talosaga atu Elisara mo sina vai e inu ai. Sa faatalitalia le faia o lenā gaoioiga, talu ai o le faailoga masani lenā o le faaaloalo. Ae faapefea le vaega lona lua o le talosaga a Elisara?

 Ua faapea atu Repeka: “Le alii e, taumafa ia.” Ae e leʻi gata ai i inā. Ua toe faapea atu Repeka: “Ou te utufia foʻi ma au kamela, seʻia latou feinu ai ia malilie.” Sa ia faia mea e sili atu na i lo o le mea sa masani ona faatalitalia. I le fiafia tele, sa ‘faataalise ona sasaa lana kate i le umete, ona toe momoʻe ifo lea o ia i le vai e utu ae, i le ua utu ae e ia ma ana kamela uma.’ Sa pei o le emo o le mata lana gaoioi. Ua faapea mai atili le faamatalaga: “O le tagata foʻi, ua ofo o ia iā te ia.”—Kenese 24:19-21.

Ina ua iloa e Elisara o le teine e aiga iā Aperaamo, ona faapaʻū faō lea o ia ma faafetai atu iā Ieova. Sa talosaga atu o ia i le teine pe iai se mea i le fale o lona tamā e api ai o ia ma ē na latou ō atu i le pō. Ua tali atu ma le mautinoa Repeka ma momoʻe atu i le fale ma le tala fiafia e uiga i tagata asiasi.—Kenese 24:22-28.

Ina ua faalogo atu i le tala a Elisara, ona iloa ai lea e Lapana le tuagane o Repeka ma lona tamā o Petueli, o loo taʻitaʻiina e le Atua nei mea. E mautinoa lava, ua fuafuaina Repeka mo Isaako. Ua la faapea atu: “Inā ō ia oulua ma ia, ia fai o ia ma avā a le atalii o lou matai, e pei ona fetalai mai ai o Ieova.” O le ā le lagona o Repeka? Ina ua fesiligia po o le a ō loa, e na o le tasi lava le upu Eperu na ia tali atu ai, o lona uiga: “Ua ou loto malie ou te alu.” E leʻi uunaʻia faamalosi o ia e talia lenei faamalamalamaga. Na faamanino atu e Aperaamo lenei mea e magalo ai ia Elisara mai lana tautoga ‘pe afai e lē manaʻo le fafine’ lua te ō mai. Ae sa iloa e Repeka le taʻitaʻiga a Ieova i le mataupu. O lea, e aunoa ma se faalētonu, ua tuua ai e ia lona aiga ma alu atu e faaipoipo i se tagata e leʻi feiloaʻi muamua lava i ai. O lenā filifiliga lototele, o se faailoaga lea o le faatuatua. O ia moni lava lea o lana avā ua filifilia!—Kenese 24:29-59.

 Ina ua feiloaʻi ma Isaako, sa ufiufi e Repeka ona mata i se ufimata, o se faamaoniga o le gauaʻi. Ua ave o ia e Isaako e fai ma ana avā, ma o le mea moni, ona o ona uiga faatamālii, na alofa ai Isaako iā te ia.—Kenese 24:62-67.

Se Masaga Tama

E 19 tausaga e leʻi maua se tama a Repeka. Ae mulimuli ane, na ia afuafua ai se masaga tama, ae na faigatā lona maʻitaga, talu ai sa tauivi tama i totonu o lona manava, na pogai ai ona alaga atu Repeka i le Atua. E tatou te ono faia foʻi lenā mea i taimi o o tatou mafatiaga i le olaga. Ua faafofoga Ieova iā Repeka ma faamautinoa atu iā te ia e faapea, o le a avea o ia ma tinā o ni nuu se lua, ma o le a “nofo pologa foʻi le ulumatua i le uii.”—Kenese 25:20-26.

O na upu, atonu e lē na o le pau lenā o le māfuaaga na sili ai le alofa o Repeka mo lana tama laʻitiiti, o Iakopo. Ona e eseese foʻi tama. O Iakopo e “agamalu,” a o Esau e iai le uiga e lē manatu mamafa i mea faaleagaga, o lea na ia faatau atu ai iā Iakopo mo se ʻaiga se tasi lona tofi o le ulumatua, o lana aiā e maua ai folafolaga a le Atua. O le faaipoipo atu o Esau i fafine sa Hetī se toʻalua na faaalia ai lona lē manatu mamafa; ma oo ina manatu faatauvaa i mea tāua faaleagaga, ma pogai ai ona matuā mafatia ona mātua.—Kenese 25:27-34; 26:34, 35.

Taumafaiga ia Maua e Iakopo ia Faamanuiaga

E lē o taʻua i le Tusi Paia pe na iloa e Isaako e tatau ona auauna Esau iā Iakopo. Ae i le isi itu, sa iloa uma e Repeka ma Iakopo, e maua e Iakopo ia faamanuiaga. Ua vave lava ona gaoioi Repeka ina ua faalogo ua manaʻo Isaako e faamanuia iā Esau pe afai e na te faia se mea taumafa ma lona tamā mai i se manu e maua i ana tuliga. O loo tumau pea le maelega ma le gaoioi vave lea sa iloa ai Repeka a o talavou. Ona “fai atu” lea o ia iā Iakopo ina ia aumai ni tamaʻi oti se lua iā te ia. O le a ia saunia se mea taumafa e fiafia i ai lana tane. Ona faafoliga lea o Iakopo iā Esau ina ia maua ai le faamanuiaga. Sa tetee Iakopo i lea mea. O le a iloa lava e lona tamā le togafiti ma fetuu ai iā te ia! Ae ua maumauaʻi atu lava Repeka, ua ia faapea atu: “Laʻu tama e, ia iā te aʻu lou fetuu.” Ona ia faia lea o le mea taumafa, ma faafoliga Iakopo iā Esau, ma auina atu loa o ia i lana tane.—Kenese 27:1-17.

E lē o taʻua maia le pogai na gaoioi ai faapea ia Repeka. E toʻatele tagata na faitioina lana gaoioiga, ae e lē o faapena le Tusi Paia, e oo foʻi iā Isaako ina ua ia iloaina ua maua e Iakopo le faamanuiaga. Na i lo o lea, na toe faaopoopo atu e Isaako ia faamanuiaga. (Kenese 27:29; 28:3, 4) Ua iloa e Repeka le mea na valoia e Ieova e faatatau i lana fanau tama. O lea, na ia gaoioi ai ina ia faamautinoa ua tuuina atu iā Iakopo le faamanuiaga e tatau mo ia. E manino lava, ua ōgatusa lenei mea ma le finagalo o Ieova.—Roma 9:6-13.

Auina Atu Iakopo i Karana

Ua faalēaogāina e Repeka ia fuafuaga a Esau e ala i le uunaʻia o Iakopo e sola seʻia mavae atu le ita o lona uso. Ua ia talosaga atu iā Isaako ina ia malie mai i lana fuafuaga e tuu atu Iakopo e alu, e aunoa ma lona taʻua o le ita o Esau iā Iakopo. Na i lo o lea, ua ia talosaga atu ma le atamai i lana tane e ala i le faaleo atu o lona popole ina neʻi faaipoipo atu Iakopo i se fafine o Kanana. Ua matuā malie atoatoa Isaako i lea manatu ma poloaʻiina ai ia Iakopo ina ia aua neʻi faaipoipo atu i se fafine o na nuu, ae auina atu o ia i le aiga o Repeka e saʻili ai se avā e mataʻu i le Atua mo ia. E leai se tala o taʻua mai ai pe na toe vaai Repeka iā Iakopo, ae na matuā telē se taui o gaoioiga a Repeka mo tagata Isaraelu i le lumanaʻi.—Kenese 27:43–28:2.

O mea ia ua tatou iloa e uiga iā Repeka, ua tatou viiviia ai o ia. Sa lalelei tasi lava o ia, ae sa sili atu ona lalelei moni lona tuutoina i le Atua. O uiga na sa manaʻo iai Aperaamo mo se avā a lona atalii. E foliga mai, sa sili atu foʻi isi ona uiga lelei na i lo o le mea na faatalitalia e Aperaamo. O lona faatuatua ma le lototele e mulimuli i le taʻitaʻiga a le Atua, faapea lona maelega, tauagafau, limafoaʻi ma le talimālō, o uiga na e manaʻomia ona faataʻitaʻi i ai fafine Kerisiano uma. O uiga nei o loo fia silasila i ai Ieova i se fafine Kerisiano moni e fai ma faataʻitaʻiga lelei.