O se Tiute Tauave Faa-Kerisiano le Tausia o Ē Matutua

“E oo ina e toeaina, o aʻu lava o ia, e oo foʻi ina ulusinā, o aʻu lava ou te tauave iā te oe.”—ISAIA 46:4.

1, 2. E faapefea ona eseese le tausiga a lo tatou Tamā faalelagi ma mātua i le lalolagi?

O MĀTUA alolofa, latou te tausia a latou fanau e amata mai a o pepe meamea e oo lava ina avea ma talavou. E tusa foʻi pe a oo ina matutua le fanau ma fai o latou lava aiga, ae e faaauau pea ona uaʻi faapelepele i ai o latou tamā ma tinā ma lagolagoina i latou.

² E ui lava e faatapulaa mea e mafai ona faia e tagata mo a latou fanau, ae e uaʻi mai i taimi uma lava lo tatou Tamā o i le lagi i ana auauna faamaoni, ma lagolagoina i latou. Na fetalai atu Ieova i ona tagata filifilia i aso anamua: “E oo ina e toeaina, o aʻu lava o ia, e oo foʻi ina ulusinā, o aʻu lava ou te tauave iā te oe.” (Isaia 46:4) Maʻeu ni upu faamāfanafanaloto mo Kerisiano matutua! E lē tuulafoaʻia e Ieova ē e tumau i le faamaoni iā te ia. Na i lo lea, ua ia folafola mai e na te tausia, lagolagoina ma taʻitaʻia i latou i le faagasologa o o latou olaga, e tusa lava pe ua afu lo latou soifua.—Salamo 48:14.

3. O le ā o le a iloiloina i lenei mataupu?

³ E faapefea ona tatou faaaʻoaʻo i le alofa naunau o Ieova mo ē matutua? (Efeso 5:1, 2) O le a tatou iloiloina auala e mafai ai e fanau, ovasia o le faapotopotoga ma Kerisiano taʻitoʻatasi, ona latou tausia manaʻoga o ē matutua i lo tatou ʻauuso i le lalolagi aoao.

O le Tiute Tauave a Fanau

4. O le ā le tiute tauave a fanau Kerisiano i o latou mātua?

⁴ “Ia e āva i lou tamā ma lou tinā.” (Efeso 6:2; Esoto 20:12) E ala i le sii maia o nei upu  faigofie ma tāua mai Tusitusiga Eperu, na faamanatu atu ai e le aposetolo o Paulo i le fanau lo latou tiute tauave i o latou mātua. Ae e faapefea ona faatatauina nei upu i le tausiga o ē matutua? O se faaaʻoaʻoga faamāfanafanaloto a o lumanaʻi le vaitaimi o Kerisiano, o le a fesoasoani e taliina lenei fesili.

5. (a) O le ā na faaalia ai e leʻi galo iā Iosefa lana tiute tauave i lona tamā? (e) O le ā le uiga o le āva i mātua, ma o le ā le faaaʻoaʻoga lelei na faia e Iosefa i lenei itu?

⁵ E silia i le 20 tausaga e leʻi toe iai se fesootaʻiga a Iosefa ma lona tamā o Iakopo. Ae e mautinoa lava e leʻi mou atu le alofa o Iosefa mo lona tamā. O le mea moni, ina ua faailoa atu e Iosefa ia i ona uso, na ia fesili atu: “O ola mai pea ea loʻu tamā?” (Kenese 43:7, 27; 45:3) O le taimi lenā na pagatia ai le nuu o Kanana i se oge. O lea na auina atu ai e Iosefa le feʻau i lona tamā e faapea: “Ia e sau iā te aʻu, aua e te tuai mai. E te nofo foʻi i le nuu o Kosena, e te latalata mai iā te aʻu . . . ou te tausi foʻi iā te oe.” (Kenese 45:9-11; 47:12) Ioe, o le āva i mātua ua matutua e aofia ai le puipuia o i latou ma saunia meafaitino mo i latou, pe afai ua lē mafai ona latou tausia i latou lava. (1 Samuelu 22:1-4; Ioane 19:25-27) Na talia fiafia e Iosefa lenei tiute tauave.

6. Na faapefea ona faaalia e Iosefa lona alofa faamaoni mo lona tamā, ma e faapefea ona tatou faaaʻoaʻo iā te ia?

⁶ Ona o le faamanuiaga a Ieova, na avea ai Iosefa o se tasi o alii e sili ona mauʻoa ma malosi i Aikupito. (Kenese 41:40) Ae e leʻi manatu Iosefa e faapea, ona o lona tulaga taualoa po o lona pisi naʻuā, o le a lē mafai ai ona āva i lona tamā ua 130 tausaga. Ina ua ia iloaina ua latalata atu Iakopo (po o Isaraelu), “ona sauni lea e Iosefa o lona nofoa faataavalevale, ua alu aʻe foʻi i Kosena la te fetaiaʻi ai ma lona tamā o Isaraelu; ua na iloa atu iā te ia, ona fusi ai lea iā te ia, ma tagi pea lava i lona ua.” (Kenese 46:28, 29) O lenei faafeiloaʻiga e lē na o se auala aloaʻia e faaalia ai le faaaloalo. Na alofa faapelepele Iosefa i lona tamā matua ma e leʻi māsiasi e faaali lona alofa. Afai ua matutua o tatou mātua, faamata e faapena foʻi ona tatou opo ma fusiina i latou e faaalia ai lo tatou alofa mo i latou?

7. Aiseā na talosaga ai Iakopo e tanu o ia i Kanana?

⁷ Na faaauau ona tuutoina atoatoa Iakopo iā Ieova seʻi oo ina maliu. (Eperu 11:21) Ona o lona faatuatua i folafolaga a le Atua, na talosaga ai Iakopo e tanu lona tino i Kanana. Na āva Iosefa i lona tamā e ala i le faatinoina o lana talosaga, e ui ina taugatā ma faigatā.—Kenese 47:29-31; 50:7-14.

8. (a) O le ā le māfuaaga autū e uunaʻia ai i tatou e tausi i mātua ua matutua? (e) O le ā na faia e se auauna faataimi atoa ina ia tausia ai ona mātua ua matutua? (Tagaʻi i le pusa i le itulau 17.)

⁸ O le ā na uunaʻia Iosefa e tausi i lona tamā? O nisi o māfuaaga, ona o lona alofa ma lona nofoaitalafu i lē na tausia o ia ma lē na ia maua ai le ola, peitaʻi ane, e lē taumatea na naunautaʻi foʻi Iosefa e faafiafiaina le finagalo o Ieova. E ao ona tatou naunautaʻi foʻi faapena. Na tusi Paulo: “Afai foʻi o i ai i se fafine ua oti lana tane ni ana tama po o fanau a ana tama, ia aʻoaʻoina i latou ia muamua ona agalelei i lo latou lava aiga, ma taui atu i o latou mātua: auā o le mea mālie lea i luma o  le Atua.” (1 Timoteo 5:4) O le mea moni, o le alofa iā Ieova ma le mataʻu iā te ia, o le a uunaʻia ai i tatou e tausi i mātua ua matutua, tusa lava po o ā luʻi tatou te fesagaʻia i le tausiaina o i latou. *

Le Auala e Faaalia ai e Toeaina lo Latou Manatu Mamafa

9. O ai ua tofia e Ieova e leoleoina le lafu, e aofia ai ma Kerisiano matutua?

⁹ Ina ua pulapula lāgoto lona soifua, na faamatalaina e Iakopo e faatatau iā Ieova e faapea “o le Atua lava o lē na fagaina aʻu talu ina fanau o aʻu, ua oo mai lava i le aso nei.” (Kenese 48:15) I aso nei, ua fagaina pe leoleoina e Ieova ana auauna i le lalolagi e ala i ovasia Kerisiano po o toeaina, i lalo o le taʻitaʻiga a lona Alo o Iesu Keriso, “le Leoleo mamoe silisili.” (1 Peteru 5:2-4) E mafai faapefea ona faaaʻoaʻo ovasia iā Ieova a o latou tausiaina ē ua matutua o le lafu?

10. O le ā ua faia e tuuina atu ai se fesoasoani faaletino i Kerisiano matutua? (Tagaʻi i le pusa i le itulau 19.)

¹⁰ E leʻi leva lava talu ona amata le faapotopotoga Kerisiano, na tofia ai e le ʻauaposetolo ni tane e “toʻafitu e taʻuleleia, e tutumu i le Agaga Paia ma le poto” ina ia vaavaaia “le tufatufaina o mea i aso fai soo,” o meataumafa mo fafine Kerisiano matitiva o ē ua oti a latou tane. (Galuega 6:1-6) Mulimuli ane, na faatonuina e Paulo le ovasia o Timoteo e tusia suafa o tinā matutua ua oti a latou tane ua fai ma faaaʻoaʻoga lelei o ē ua agavaa e maua se fesoasoani faaletino. (1 Timoteo 5:3, 9, 10) E faapena foʻi ona naunau ovasia o le faapotopotoga e faamaopoopoina se fesoasoani talafeagai mo Kerisiano matutua pe a iai se manaʻoga. Ae e iai isi mea e aofia ai i le tausiaina o ē faamaoni ua matutua.

11. O le ā le fetalaiga a Iesu i le foaʻi itiiti a le fafine mativa ua oti lana tane?

¹¹ A o lata i le faaiʻuga o lana faiva i le lalolagi, na alaala ai i lalo Iesu i le malumalu ma ua “silafia foʻi e ia le vao tagata o lafo tupe i le mea e teu ai tupe.” Ona taulaʻi lea o lana silasila i se tasi tagata. Ua faaauau le tala: “Ua alu ane foʻi le tasi fafine mativa ua oti lana tane, ua lafo ane ai tupe iti e lua.” Ona valaauina lea e Iesu o ona soo ma fetalai i ai: “E moni, ou te fai atu iā te outou, o mea a lenā fafine mativa ua oti lana tane, ua lafo i le mea e teu ai tupe, ua sili ia i a latou uma na lafo i ai; auā o i latou uma, ua latou lafo nisi mea mai a latou mea ua tele; a o ia ua mativa ua ia lafo ana mea uma sa iā te ia, o ana mea uma e ola  ai.” (Mareko 12:41-44) Na itiiti le foaʻi a le fafine pe a fua i le aofaʻi o lana tupe, ae na silafia e Iesu le tāua o le foaʻi a le fafine i le silafaga a lona Tamā, auā na faaalia ai lona tuutoina atu atoatoa. E ui i le matua o le tinā ua oti lana tane, ae na amanaʻia e Iesu lana foaʻi.

12. E faapefea ona faaalia e toeaina lo latou talisapaia o mea ua faia e Kerisiano matutua?

¹² E pei o Iesu, e amanaʻia foʻi e ovasia Kerisiano mea ua faia e tagata matutua e faaauiluma ai le tapuaʻiga moni. E tele māfuaaga e faamālō ai toeaina i ē matutua ona o lo latou sao i le faiva ma sauniga, o a latou taaʻiga lelei i le faapotopotoga ma lo latou tutumau. O le faamālō atu i ē matutua e fesoasoani iā i latou ia maua “se mea e mitamita ai” i la latou auaunaga paia, ma ʻalofia ai le lotomafatia ona o le faatusatusaina o i latou i mea ua faia e isi Kerisiano, po o mea na latou faia i taimi ua teʻa.—Kalatia 6:4.

13. O ā auala e mafai ona faaaogā ai e toeaina ia tomai ma le poto masani o ē matutua?

¹³ E mafai ona amanaʻia e toeaina mea lelei ua faia e Kerisiano matutua, e ala i le faaaogāina o le poto masani ma tomai o ē matutua. I isi taimi, e ono mafai ona faaaogā ni tagata matutua faamaoni, i ni faataʻitaʻiga po o ni faatalanoaga. Na mātauina e se toeaina e faapea: “E matuā faalologo mai le aofia pe a ou faatalanoaina se uso po o se tuafafine matua, o lē na tausi aʻe lana fanau i le upu moni.” Na lipotia e toeaina i se isi faapotopotoga, le taulau manuia o se tuafafine paeonia e 71 tausaga i le fesoasoani i tagata talaʻi o le Malo, ina ia auai e lē aunoa i le faiva i le fanua. E na te faalaeiauina foʻi i latou e faia “mea masani” e pei o le faitauina o le Tusi Paia ma le mau o le aso, ma mafaufau loloto i ai.

14. Na faapefea e se ʻautoeaina ona faaalia lo latou talisapaia o se isi ovasia ua matua?

¹⁴ E faatāuaina foʻi e toeaina mea e faia e isi ovasia ua matutua. O José, ua silia i le 70 ona tausaga ma ua autausagā o auauna o se toeaina, ma e leʻi leva talu ona māeʻa sona taotoga telē. Ona e umi se taimi ona faatoʻā malosi lea, na ia manatu ai e faamavae mai lona faaeaga o le auauna o se ovasia taʻimua. Fai mai José: “Na faateʻia aʻu i le tali a isi toeaina.  Na i lo le taliaina o laʻu talosaga, na latou fesili mai po o le ā se fesoasoani ou te moomia ina ia faaauau ai ona tausia oʻu tiute tauave.” Ona o le fesoasoani a se isi toeaina e lē matua tele, na mafai ai e José ona faaauau ona auauna fiafia o se ovasia taʻimua, ma o se faamanuiaga i le faapotopotoga. Na faapea mai se isi toeaina: “E matuā talisapaia e uso ia galuega a José o se toeaina. Latou te alolofa ma faaaloalo iā te ia ona o lona poto masani ma lana faaaʻoaʻoga o le faatuatua. E tautele o ia i la matou faapotopotoga.”

Ia Fetausiaʻi

15. Aiseā e naunau ai Kerisiano uma i mea e lelei ai ē matutua o loo auaufaatasi ma i latou?

¹⁵ E lē na o fanau o mātua ua matutua ma auauna tofia e ao ona naunau alofa i ē matutua. I le faatusaina o le faapotopotoga Kerisiano i le tino o le tagata, na tusi Paulo e faapea: “Ua faatatauina e le Atua le tino uma, ua ia tuuina foʻi le āva i le itu tino ua vaivai; ina neʻi i ai i le tino se maseiga, a ia fetausiaʻi faatasi uma itu tino.” (1 Korinito 12:24, 25) Ua faapea mai se isi faaliliuga: “O vaega eseese [o le tino] e ao ona taulaʻi atu i le mea e lelei ai le isi.” (Knox) Ina ia gaoioi ma le autasi le faapotopotoga Kerisiano, e ao ona naunau alofa tagata taʻitoʻatasi i le mea e lelei ai le isi ona uso talitonu, e aofia ai ē ua matutua.—Kalatia 6:2.

16. E faapefea ona tatou faaalia le naunau i ē matutua a o tatou auai i sauniga faa-Kerisiano?

¹⁶ E maua i sauniga Kerisiano se avanoa lelei e faaalia ai le naunau i ē matutua. (Filipi 2:4; Eperu 10:24, 25) Faamata e sema so tatou taimi e talatalanoa ai i ē matutua i na faatasiga? E ui ina talafeagai le fesili i ai po o ā mai lo latou soifua mālōlōina, ae pe e mafai ea ona tatou avatu “se mea alofa i la le Agaga,” atonu e ala i le faamatala i ai o se mea na tupu e faalaeiau ai po o se manatu mai le Tusi Paia? Talu ai e faigatā mo isi o ē matutua ona feoaʻi solo, e lelei pe a tatou ō atu iā i latou na i lo le tatou faatalitali e ō mai iā i tatou. Afai e faalētonu la latou faafofoga mai, e ono manaʻomia ona tatou talanoa lemū ma ia manino le faaleoina o upu. Ina ia mafai ona “fefaamāfanafanaʻi,” e tatau ona tatou faalogologo lelei i mea o talanoa mai ai ē matutua.—Roma 1:11, 12.

17. E faapefea ona faaalia lo tatou naunau alofa i Kerisiano matutua ua faataotolia i le fale?

¹⁷ E faapefea pe afai e lē mafai ona auai isi o ē matutua i sauniga faa-Kerisiano? E pei ona taʻua e le Iakopo 1:27, o la tatou tiute tauave le “tauasiasi atu i ē mātua oti ma fafine ua oti a latou tane i o latou tigā.” E matuā talisapaia  e tagata matutua lo tatou asiasi atu iā i latou! A o faafalepuipuiina i Roma pe tusa o le 65 T.A., na tuua toʻatasi ai le “toeaina” o Paulo. Sa ia momoo e fia vaai iā Timoteo o lē na la galulue faatasi, o lea na ia tusi atu ai e faapea: “Ia e taumafai ona sau iā te aʻu ia vave lava.” (Filemoni 9; 2 Timoteo 1:3, 4; 4:9) E ui lava e lē o faafalepuipuiina i latou, ae ua faataotolia i fale isi tagata matutua ona ua apoia i gasegase. A tuu i se isi faaupuga, latou te ono faapea mai, ‘Faamolemole, taumafai e ō mai vave e asiasi iā te aʻu.’ Po o tatou gaoioi ea e tusa ai ma talosaga faapena?

18. O ā aogā e maua mai le asiasi atu i ē matutua?

¹⁸ Aua le manatu māmā i āuga lelei o le asia o uso ma tuafāfine faaleagaga o ē ua afu soifua. A o iai se Kerisiano e suafa iā Oneseforo i Roma, na ia faamalosi i le suʻeina o Paulo ma ina ua maua o ia, e tele taimi na “faamāfanafana” ai Onesemo iā Paulo. (2 Timoteo 1:16, 17) Na fai mai se tuafafine matua: “O se fiafiaga tele iā te aʻu le faifaimea ma ē talavou. O le mea e sili ona ou fiafia ai, e latou te faia aʻu e pei o se tagata o lo latou aiga. E faagaeetia ai loʻu agaga.” Na faapea mai se isi Kerisiano matua: “Ou te matuā talisapaia pe a lafo mai e se tasi se card, pe telefoni mai mo ni nai minute pe asiasi mai foʻi mo se taimi. E pei o se ʻea mālū iā te aʻu.”

E Tauia e Ieova Ē Alolofa

19. O ā faamanuiaga e maua i le tausiaina o ē matutua?

¹⁹ E sosia faamanuiaga e maua i le tausiaina o ē matutua. O se faaeaga le faifaimea faatasi ma ē matutua ma aʻoaʻo mai i o latou tomai ma le poto masani. O tagata e tausiaina ē matutua, latou te maua le fiafiaga sili ona o le foaʻi atu i isi, e faamalieina i latou lava ma maua le filemu o le mafaufau ona o le faataunuuina o la latou tiute tauave faale-Tusi Paia. (Galuega 20:35) E lē gata i lea, o tagata e tausiaina ē matutua, latou te lē popole ina neʻi tuulafoaʻia i latou mulimuli ane pe a oo ina matutua. Ua faamautinoa mai le Afioga a le Atua: “E faatamaoaigaina le tagata matamau; o ia foʻi lē faasūsū i nisi, e faasūsūina lava o ia.”—Faataoto 11:25.

20, 21. O le ā le silafaga a Ieova i tagata o loo tausia ē matutua, ma o le ā e ao ona avea ma o tatou faanaunauga?

²⁰ E tauia e Ieova fanau amioatua, ovasia ma isi Kerisiano alolofa ona o lo latou uaʻi atu ma le lē manatu faapito i manaʻoga o uso talitonu ua matutua. Ua ōgatusa o latou uiga ma lenei faataoto: “O lē ua alofa i le tagata mativa, na te avatua ana mea iā Ieova; e tauia mai foʻi e ia ana mea na avatu iā te ia.” (Faataoto 19:17) Afai e uunaʻia i tatou e le alofa ina ia alolofa atu i ē matitiva, e silasila i ai Ieova o se mea ua tatou avatuina iā te ia, ma e na te toe tauia i tatou. E tauia foʻi i tatou e Ieova ona o la tatou tausiga alofa i uso tapuaʻi o ē ua matutua, o le toʻatele o i latou e ‘matitiva i lenei lalolagi ae tamaoaiga i le faatuatua.’—Iakopo 2:5.

²¹ Maʻeu le matagofie o le taui a le Atua! E aofia ai le ola e faavavau. Mo le toʻatele o auauna a Ieova, o lona uiga o le ola e faavavau i se lalolagi parataiso, lea o le a soloiesea ai āuga o le agasala tuufaasolo, ma o le a olioli ai ē matutua faamaoni a o toe faafoʻisia le malaulau o lo latou malosi. (Faaaliga 21:3-5) A o tatou aloalo atu i lenā taimi matagofie, tau ina ia faaauau ona tatou faataunuuina la tatou tiute tauave faa-Kerisiano o le tausiaina o ē matutua.

[Faamatalaga pito i lalo]

E Faapefea Ona E Tali?

• E mafai faapefea e le fanau ona āva i mātua ua matutua?

• E faapefea ona faaalia e toeaina lo latou talisapaia o ē matutua o le lafu?

• O ā mea e mafai ona faia e Kerisiano taʻitoʻatasi e faaalia ai lo latou naunau alofa i ē matutua?

• O ā faamanuiaga e maua ona o le tausiaina o Kerisiano matutua?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Pusa i le itulau 17]

Ina ua Moomia e Ona Mātua le Fesoasoani

Na galue Filipo o se tagata tauofo i galuega faugāfale i Liberia i le 1999, ina ua ia mauaina tala e faapea ua maʻi tigāina lona tamā. Na ia mautinoa e lē mafai e lona tinā ona tausia le maʻi na o ia, o lea na filifili ai loa e toe foʻi i lona aiga e saʻili se tausiga faafomaʻi mo lona tamā.

Na faapea mai Filipo: “E leʻi faigofie ona ou toe foʻi, ae na ou manatu e faapea o loʻu tiute tauave muamua lava le tausiaina o oʻu mātua.” I tausaga e tolu na sosoo ai, na ia siitia atu ona mātua i se isi fale talafeagai, ma faatasi ai ma le fesoasoani a uso Kerisiano o le faapotopotoga, na latou faia ni fetuutuunaʻiga i le fale ina ia talafeagai ma manaʻoga faapitoa o lona tamā.

I le taimi nei, ua sili atu ona lava saunia le tinā o Filipo i le tausiaina o le gasegase tigāina a lana tane. E leʻi leva tele atu ona taliaina e Filipo le valaaulia e galue ai o se tagata tauofo i le ofisa o le lālā o Molimau a Ieova i Maketonia.

[Pusa i le itulau 19]

Latou te Leʻi Tuulafoaʻia Ona Manaʻoga

O Ada o se Kerisiano i Ausetalia ua 85 tausaga o lona soifua. Na faataotolia o ia i le fale ona o le lē lelei o lona soifua mālōlōina, o lea na fuafua ai toeaina o le faapotopotoga e ave i ai le fesoasoani. Na latou faamaopoopoina nisi i le faapotopotoga o ē e mafai ona fesoasoani iā Ada. Na fiafia nei uso ma tuafāfine e faatinoina galuega e pei o le faamamāina o le fale, tatāina o lavalava, kuka ma faia faatau.

Ua toeitiiti atoa le sefulu tausaga talu ona tuuina atu le fesoasoani. E oo mai i le taimi nei, ua silia i le toʻa 30 Molimau a Ieova ua fesoasoani iā Ada. O loo faaauau pea ona latou asiasi iā te ia, faitau i ai lomiga faale-Tusi Paia, faamatala i ai le agaʻigaʻi i luma faaleagaga o ē o i le faapotopotoga ma tatalo e lē aunoa faatasi ma ia.

Na faapea mai se toeaina o le faapotopotoga: “O ē o loo tausiaina Ada, latou te vaai i ai o se faaeaga. Ua faagaeetia le toʻatele ona o lana auaunaga faamaoni mo le tele o tausaga, ma e lē mafai ona latou tuulafoaʻia ona manaʻoga.”

[Ata i le itulau 16]

Po o fai ma a tatou masani le opo ma fusiina o tatou mātua ua matutua e faaalia ai lo tatou alofa?

[Ata i le itulau 18]

E mafai ona faaalia e tagata uma o le faapotopotoga lo latou alofa mo uso talitonu ua afu le soifua