Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

“O Tagata Mafaufau Uma, e Ta‘itasi ma Amio Poto Ia”

“O Tagata Mafaufau Uma, e Ta‘itasi ma Amio Poto Ia”

“O Tagata Mafaufau Uma, e Taʻitasi ma Amio Poto Ia”

O TAʻIALA mai le Afioga a le Atua, le Tusi Paia, “e silisili ona lelei i le auro, o le auro e sili ona lelei e tele.” (Salamo 19:7-10) Aiseā? Auā, “o le tulafono a lē ua poto, [o Ieova] o le puna o le ola lea, e ʻalo ese ai i mailei e oti ai.” (Faataoto 13:14) Pe a faatatauina fautuaga mai le Tusi Paia, e lē gata o le a faaleleia ai o tatou olaga, ae e fesoasoani foʻi e ʻalofia ai mailei o loo lamatia ai o tatou ola. Maʻeu le tāua o lo tatou saʻilia o le poto mai le Tusi Paia, ma ia ola e ōgatusa ma mea ua tatou aʻoaʻoina mai ai!

E pei ona faamauina i le Faataoto 13:15-25, na aumaia e le tupu o Isaraelu anamua o Solomona se fautuaga ua fesoasoani iā i tatou e gaoioi ai ma le poto ina ia tatou olioli ai i se soifuaga faafualoa e sili ona lelei. * O le faaaogāina o ni faataoto pupuu, ua ia faaalia ai le auala e mafai ona fesoasoani ai le Afioga a le Atua iā i tatou ina ia fiafia mai ai isi, tumau i le faamaoni i la tatou faiva, ia maua le manatu saʻo e faatatau i aʻoaʻiga, ma filifilia ma le atamai a tatou aumea. Ua ia fautuaina foʻi le atamai o le tuuina atu o ni tofi i a tatou fanau ma ia aʻoaʻi i latou i le alofa.

O le Mafaufau Lelei, e Tupu ai le Alofa

Ua faapea mai Solomona: “O le mafaufau lelei e tupu mai ai le alofa; a o le ala o ē amio leaga ua faigatā lea.” (Faataoto 13:15) Ua taʻua i se tasi tusi e faapea, o le faamatalaga i le uluaʻi gagana mo le “mafaufau lelei,” po o le malamalama lelei, “o loo faamatalaina ai le uiga o le faautauta, uta mamao, ma manatu atamai.” O se tagata e iai uiga na, e lē faigatā ona alofa mai i ai isi.

Seʻi manatu i le mafaufau lelei o le aposetolo o Paulo i le feagai ai ma lona uso Kerisiano o Filemoni, ina ua toe auina atu Onesemo le auauna a Filemoni lea na sola, ae ua avea ma Kerisiano. Na apoapoaʻi atu Paulo iā Filemoni ina ia toe talia mai Onesemo ma le agalelei e pei lava ua ia taliaina mai o Paulo lava ia. O le mea moni, na ofo atu Paulo na te totogiina se mea na aitalafu ai Onesemo iā Filemoni. E moni, sa ono mafai ona faaaogā e Paulo lana pule ma faatonuina ia Filemoni ina ia faia le mea saʻo. Ae sa manaʻo le aposetolo e taulima le mataupu i se auala atamai ma le alofa. I le faia faapea, sa mautinoa lelei ai e Paulo o le a ia maua le lagolagosua a Filemoni, ma uunaʻia ai o ia e faia se mea e sili atu na i lo o le mea na ia fai atu e fai. Pe e lē tatau ea ona tatou feutagaʻi ma uso talitonu i se auala faapenei?—Filemoni 8-21.

I le isi itu, o le ala o ē amio leaga “ua faigatā” lea. I le ā le uiga? E tusa ma se faamatalaga a se tasi tagata, o le uiga o le upu lea e faaaogā i inei o le “malosi po o le maumauaʻi, e faasino atu i amioga lē alofa a tagata amio leaga. . . . O le tagata ua maumauaʻi i ona ala leaga, e faamaaa ma lē ano i faatonuga atamai a isi, ma iʻu ai lona olaga i mala.”

Ua faapea atili mai Solomona: “O tagata mafaufau uma, e taʻitasi ma amio poto ia; a o le vale, na te faasalalauina lona valea.” (Faataoto 13:16) O le mafaufau i lenei mau ua fesootaʻi ma le poto ma e faasino atu i se tagata faautauta, o lē e mafaufau muamua a o leʻi faia se gaoioiga. Pe a fesagaʻi ma faitioga lē saʻo, pe upu leaga mai, o le tagata mafaufau, e taofi i ona laugutu. E taumafai o ia faatasi ma le tatalo ina ia faaalia fua o le agaga paia, ma lē tupu tele ai le ita. (Kalatia 5:22, 23) O le tagata faautauta, e lē tuu atu i se isi tagata po o se isi lava mea e pulea o ia. Na i lo o lea, e toʻafilemu pea o ia, ma ʻalofia ai misa ia e masani ona aafia ai se tagata e ita vave pe a fai mai e se tasi se mea sesē.

O le tagata mafaufau foʻi, e gaoioi ma le poto pe a faia ni filifiliga. E na te iloa, o gaoioiga atamai, e lē faia i ni taumatematega, pe faia i faalogona ootia, auā o le mea lenā o loo faia e le toʻatele o tagata. O le mea lea, e na te iloilo ai le tulaga o mea o loo iai, ma filifili ai po o ā avanoa ia o loo iai mo ia. Ona ia saʻiliʻili lea i le Tusi Paia ma filifili po o fea tulafono o le Tusi Paia po o mataupu silisili ia o loo faatatau i lona tulaga. E tumau pea ona saʻo ala o tagata faapena.—Faataoto 3:5, 6.

‘O le Sāvali Faamaoni, e Mālōlō Ai’

Ua tuuina mai ai iā i tatou o Molimau a Ieova se feʻau mai le Atua e ao ona folafolaina. Ua fesoasoani upu o le isi faataoto ina ia tatou tumau faamaoni ai i le faataunuuina o lo tatou tofiga i lona faapea mai: ʻO le avefeʻau e amio leaga, e paʻū o ia i le leaga; a o le sāvali faamaoni e mālōlō ai.’Faataoto 13:17.

O lea e faamamafaina i inei ia uiga o le avefeʻau. Ae faapefea pe afai e faasesē pe suia e le avefeʻau le feʻau? Po o le a ia maua se faamasinoga lē fiafia? Seʻi mafaufau iā Kiasi le auauna a le perofeta o Elisaia, o lē na avatua se feʻau pepelo i le taʻitaʻiʻau Suria o Naamanu, ona o le matapeʻapeʻa. Na oo iā Kiasi le lepela o Naamanu lea na faamamāina mai ai. (2 Tupu 5:20-27) Ae faapefea pe ana lē faamaoni le avefeʻau ma lē folafolaina atu le feʻau? Ua faapea mai le Tusi Paia: “Afai e te lē tautala atu e apoapoaʻi atu ai i lē ua amio leaga, ia liliu ese i lona ala; e oti lenā tagata amio leaga i lana amio leaga; a o lona toto ou te [Ieova] tauiatua lea iā te oe.”—Esekielu 33:8.

I le isi itu, o le sāvali faamaoni, e mālōlō ai o ia lava ma i latou e faalogologo iā te ia. Na apoapoaʻi atu Paulo iā Timoteo e faapea: “Ia oe lava iā te oe, atoa ma lau e aʻoaʻo atu, ia e tumau pea i ai; auā a ē fai lenā mea, e faaolaina ai oe e oe atoa ma ē ua faalogologo iā te oe.” (1 Timoteo 4:16) Manatu i le faamālōlōga ua faia ona o le folafolaina atu o le tala lelei o le Malo. Ua fāgua ai manatu o tagata e saʻo o latou loto ma taʻitaʻia ai i latou i le upu moni lea ua faasaʻolotoina ai i latou. (Ioane 8:32) E tusa lava pe lē fia faalogo mai tagata i le feʻau, ae ua ‘faasaoina’ e le avefeʻau faamaoni lona lava ola. (Esekielu 33:9) Ia aua lava neʻi o tatou lafoaʻiina le faataunuuina o lo tatou tofiga e talaʻi. (1 Korinito 9:16) Ma seʻi o tatou faaeteete pea pe a “talaʻi atu le upu,” aua lava neʻi o tatou suivaia, pe faia ni upu faaʻoleʻole foʻi ina ia tosina mai ai tagata.—2 Timoteo 4:2.

“O Lē ua Usiusitai i le Aʻoaʻiga, e Mamalu Lava Ia”

Pe e tatau i se tagata mafaufau ona teena se fautuaga aogā ua avatu iā te ia? Ua faapea mai le Faataoto 13:18: “O le mativa ma le faamāina, e i ai ia i lē na te teena mea e aʻoaʻoina; a o lē ua usiusitai i le aʻoaʻiga, e mamalu lava ia.” E atamamai i tatou pe a talia se aʻoaʻiga e leʻi faatalitalia. O se fautuaga lelei, e ono sili atu ona aogā e tusa lava pe tatou te lē iloa o loo tatou manaʻomia. O le utagia o na fautuaga e mafai ona tatou ʻalofia ai le faatigā ulu ma le tele o mala. O le lē amanaʻia o fautuaga, e faamāina ai.

O le avatu o se faamālō pe a tatau ai, e faagaeetia ai le loto, ma e matuā faalaeiauina ai. Ae e manaʻomia foʻi ona tatou faatalitalia se aʻoaʻiga ma taliaina. Manatu i tusi e lua na tusi atu ai le aposetolo o Paulo iā Timoteo. Sa ia faamālō atu iā te ia ona o le faamaoni, ae o loo tumu foʻi ia tusi i fautuaga mo Timoteo. Sa fautua atu ma le alofa Paulo i lenei tauleʻaleʻa talavou i mataupu e pei o le: taofimau i le faatuatua, ia maua pea se loto fuatiaifo lelei, le auala e feagai ai ma isi i le faapotopotoga, ia atiina aʻe le amioatua, ia loto malie i mea ua maua, le auala e faatonu ai isi, ma ia tetee atu i tagata ua liliu ese mai le upu moni, ma ia faaiʻuina lana faiva. E lelei foʻi la i tagata talavou o le faapotopotoga ona faatalitalia ma talia ni fautuaga mai ē sili ona agavaa.

‘Ia Feoaʻi ma Tagata Popoto’

Ua faapea mai le tupu poto: “O le manaʻo ua oo e suamalie lea i le loto; a e ʻinoʻino o ē valelea ina ʻalu ese i le leaga.” (Faataoto 13:19) Ua faapea mai se tusi e faatatau i le uiga o lenei faataoto: “Pe a ausia se sini pe e faataunuuina foʻi se manaʻo, e matuā faamalieina atoatoa ai le tagata . . . Talu ai, o le faataunuuina o se sini o se tasi, o se mea sili lea ona fiafia ai, o lea la o le alu ese mai le leaga, o se mea lea e ʻinoʻino iai ē valelea. O o latou faanaunauga, e na o auala leaga e mafai ona ausia ai, ma pe afai latou te lē ō ese i le leaga, e lē mafai lava ona faataunuuina o latou manaʻoga.” Maʻeu le tāua o le atiina aʻe o faanaunauga saʻo!

E ese le malolosi o aafiaga o a tatou aumea i o tatou mafaufauga, o mea tatou te fiafia ma mea tatou te lē fiafia i ai! Ua taʻua e Solomona le mea moni e lē masuia i lona faapea mai: “O lē latou te feoaʻi ma tagata popoto, e poto lava ia; a o le uō a ē valelea, e leaga ai lava ia.” (Faataoto 13:20) O le mea moni, pe a tatou aumea faatasi ma isi e tusa lava pe ala i faafiafiaga, le Initineti, ma mea tatou te faitau ai, e mafai ona aafia ai i tatou ma le ituaiga o tagata o le a iai i tatou. E tāua tele la le filifilia lelei o a tatou aumea!

‘Tofia Au Mea i le Fanau a Lau Fanau’

Ua faapea mai le tupu o Isaraelu: “Ua tulituliloaina ē agasala i le leaga; a e tauia ē amiotonu i le lelei.” (Faataoto 13:21) E tauia taumafaiga a le tagata amiotonu, auā e alofa Ieova i ē amiotonu. (Salamo 37:25) Ae peitaʻi, e tatau ona tatou iloa “o le tausaga ma le mea e tupu ai” e oo iā i tatou uma. (Failauga 9:11) Pe e mafai ona tatou faia se mea e sauniuni ai mo mea e leʻi faatalitalia e tutupu mai?

Ua faapea mai Solomona: “O le tagata lelei na te tofia ana mea i le fanau a lana fanau.” (Faataoto 13:22a) Maʻeu se tofi tāua ua tuua e mātua, pe a fesoasoani i a latou fanau e ave i fale le poto e uiga iā Ieova ma ia atiaʻe se faiā lelei ma ia! Ae pe lē o se tulaga atamai ea foʻi le faia o ni fuafuaga pe afai e mafai, e sauni ni mea faitino mo le aiga neʻi meanē e maliu faafuaseʻi se matua? I le tele o atunuu, e mafai ai e ulu o aiga ona fuafuaina le totogiina o ni inisiua, faia se mavaega faaletulafono, ma teu ni tupe mo a latou fanau.

Ae faapefea ia tofi o ē amioleaga? Ua faaauau mai Solomona: “A o le oloa o le tagata agasala, e teua lea mo lē amiotonu.” (Faataoto 13:22e) E lē gata i ni aogā e maua i le taimi nei, ae o le a moni lenei tulaga pe a faataunuuina e Ieova lana folafolaga e faia le “lagi fou ma le lalolagi fou” lea o le a “mau ai le amiotonu.” (2 Peteru 3:13) O le a tafiesea ai ē amioleaga, “a o ē agamalu, e fai mo latou le nuu.”—Salamo 37:11.

O le tagata mafaufau, e gaoioi ma le poto e tusa lava pe laʻitiiti mea na te maua. Ua faapea mai le Faataoto13:23: “E tele le mea e ʻai i le faatoʻaga a ē matitiva; a o i ai le tasi ua faaumatia ina ua leai se faamasinoga.” O lē e laʻitiiti ana mea, e tele mea na te maua e ala i galuega mamafa ma faamanuiaga a le Atua. Ae pe a leai se amiotonu e mafai ona tafiesea ai le tamaoaiga ona o faamasinoga faapiʻopiʻo.

“Saʻili le Aʻoaʻiga mo Ia”

E manaʻomia e tagata lē lelei atoatoa ia aʻoaʻiga, e mai lava ina o tamaiti ma faasolo mai ai. “O lē ua tuuna lana sasa, ua ʻinoʻino o ia i lona atalii; a o lē ua alofa iā te ia, ua saʻili le aʻoaʻiga mo ia.”Faataoto 13:24.

O le sasa, o le faatusa o le pule. Ua faasino atu le Faataoto 13:24, i le pule a mātua. I lenei mataupu o le faia o aʻoaʻiga, e lē uiga e faapea e ao ona sasaina se tamaitiiti i taimi uma. Na i lo o lea, o loo faaatagia ai le auala e faia ai e le matua se faasaʻoga, po o le ā lava le ituaiga o faasaʻoga e faia. I se tasi tulaga, o se aʻoaʻiga e fai atu i upu alofa i se tamaitiiti, e lava a lenā e faasaʻo ai se amio sesē na faia. A o se isi tamaitiiti, atonu e manaʻomia se aʻoaʻiga malosi. Fai mai le Faataoto 17:10: “E sili ona ogoogo o le aʻoaʻiga i le tagata mafaufau, i ta e selau i le vale.”

O aʻoaʻiga a mātua, e tatau lava ona avatu i le alofa ma le faautauta ina ia aogā i le fanau. O se matua e alofa, e lē manatu māmā i mea sesē e fai e lana tamaitiiti. I le tuufeagai ai, e vaavaai i sesē o tamaiti ina ia vave ona liaʻieseina a o leʻi mauaa. O le mea moni, o se matua alofa, e na te teulotoina le apoapoaʻiga a Paulo e faapea: “O outou tamā foʻi, aua neʻi tou faaonoono atu i a outou fanau, a ia tausi atu i ai i aʻoaʻiga ma apoapoaʻiga a le Alii.”—Efeso 6:4.

Ae faapefea pe a faatuutuu le matua ma lē avatua faasaʻoga manaʻomia? Po o le a maua e se matua faapena ni iʻuga lelei mulimuli ane ona o lona faatuutuu? E matuā leai lava! (Faataoto 29:21) Ua taʻua i le Tusi Paia e faapea: “O le tama ua tuulafoaʻiina, e tupu ai le mā o lona tinā.” (Faataoto 29:15) O le lē faatinoina o le pule a mātua, e faaalia ai le lē manatu mamafa ma le leai o se alofa. Ae peitaʻi, o le faatinoina o le pule i se auala agalelei ma le maumauaʻi, e atagia atu ai le manatu alofa.

Ae o le a faamanuiaina le tagata faautauta ma le amio saʻo. Ua faamautinoa mai e Solomona e faapea: “E ʻai le amiotonu e maʻona ai o ia; a o manava o ē amio leaga, e momole ia.” (Faataoto 13:25) Ua silafia e Ieova mea e lelei mo i tatou i vala uma lava o le olaga; i a tatou mataupu faaleaiga, a tatou faiā ma isi, la tatou faiva, ma pe a aʻoaʻia i tatou. Pe a faatatauina ma le atamai ia fautuaga mai lana Afioga, o le mea moni, o le a tatou olioli ai i se auala sili ona lelei o le olaga.

[Faamatalaga pito i lalo]

[Ata i le itulau 28]

I le feagai ai ma faitioga lē saʻo, o le tagata mafaufau, na te pule lona laulaufaiva

[Ata i le itulau 29]

E tele mea lelei e faataunuuina e sē folafola ma le faamaoni le Malo

[Ata i le itulau 30]

E ui e faalaeiauina i se faamālō, ae tatau foʻi ona tatou talia se faasaʻoga

[Ata i le itulau 31]

E lē manatu māmā se matua alofa i mea sesē e faia e lana tamaitiiti