Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

‘O Ē Agamalu e Fai mo Latou Tofi le Nuu’—E Faapefea?

‘O Ē Agamalu e Fai mo Latou Tofi le Nuu’—E Faapefea?

‘O Ē Agamalu e Fai mo Latou Tofi le Nuu’—E Faapefea?

“ATONU ua e masani ma upu faamāfanafanaloto a Iesu e faapea, a o ‘ē agamalu, e fai mo latou tofi le nuu.’ Ae i le vaai atu i mea uma ua faia e le tasi tagata i le isi, faapea le lalolagi, o le ā sou manatu, o le ā se mea o totoe ai mo tagata agamalu ‘e fai mo latou tofi?’—Mataio 5:5; Salamo 37:11.

O le fesili lenei na faaaogā e Miriama, o se Molimau a Ieova e amata ai se talanoaga faale-Tusi Paia. Ae na tali ane le tamāloa lea na la talanoa e faapea, afai na faia e Iesu lenei folafolaga, ua tatau la ona avea le lalolagi ma tofi e talafeagai ma lea folafolaga, ae lē o se faupuʻega o mea ua faatamaʻia po ua lē ʻainā foʻi.

O le mea moni, o se tali matuā mautinoa lava lenā. Ae, pe e iai se māfuaaga ua tatou tali atu ai ma le mautinoa? O le mea moni, e iai, auā ua aumaia e le Tusi Paia ni māfuaaga e tatou te talitonu ai o le a faataunuuina lava lenā folafolaga. O le faataunuuga moni o lenā folafolaga, e fesootaʻi saʻo lava ma le fuafuaga a le Atua mo tagata ma le lalolagi. Ua faamautinoa mai iā i tatou e faapea, o le mea ua fuafuaina e le Atua, e na te faataunuuina lava. (Isaia 55:11) O lea la, o le ā le mea na uluaʻi fuafuaina e le Atua mo le fanau a tagata, ma o le a faapefea ona faataunuuina?

Le Fuafuaga e Faavavau a le Atua mo le Lalolagi

Na foafoaina e Ieova le Atua le lalolagi mo se fuafuaga patino. “Auā o loo faapea ona fetalai mai o Ieova, o lē na faia le lagi; o ia lava o le Atua; o le tufuga o lē na faia le lalolagi; o ia na faatumauina; na ia lē faia fua, na ia faia ina ia ʻainā, o aʻu o Ieova, a e leai se tasi.” (Isaia 45:18) I lea, na foafoaina patino lava le lalolagi ina ia ʻainā e tagata. E lē gata i lea, ua fuafuaina e le Atua le lalolagi ina ia avea ma aiga o le tagata e faavavau. “O lē na faavaeina le lalolagi i luga o ona lava faavae, ina ia lē gaee e faavavau faavavau lava.”—Salamo 104:5; 119:90.

O loo faaalia mai foʻi le fuafuaga a le Atua mo le lalolagi i le poloaʻiga lea na ia fai atu i le uluaʻi ulugalii. Na fetalai atu Ieova iā Atamu ma Eva: “Ia fanafanau ia, ma ia uluola, ma ia tumu ai le lalolagi, ia faatoʻilalo i ai, ma ia pule i iʻa i le sami, ma manu felelei, atoa ma mea ola uma e fetolofi i le eleele.” (Kenese 1:28) O le lalolagi lea na tuuina atu e le Atua iā Atamu ma Eva, e tatau ona avea ma aiga mo i laʻua ma a la fanau e faavavau. Na faalauiloa mai e le faisalamo i le tele o senituri mulimuli ane e faapea: “O le lagi, o le lagi lava, e iā Ieova lea, a ua tuuina mai e ia le lalolagi mo le fanau a tagata.”—Salamo 115:16.

Ina ia maua lenā faamoemoe ofoofogia, e tatau iā Atamu ma Eva ma a laʻua fanau ona amanaʻia Ieova le Atua, o Lē na Foafoaina Mea ma o le Foaʻi Ola, e avea ma o latou Pule Silisili Ese ma ia naunau e usiusitai iā te ia. E tusa ai ma lenei mea, e leʻi faanenefu ona avatua e Ieova lenei poloaʻiga i le tagata: “O laau uma o i le faatoʻaga e te ʻai ai. A o le laau e iloa ai le lelei ma le leaga, aua e te ʻai ai; auā o le aso e te ʻai ai e te oti ai lava.” (Kenese 2:16, 17) Ina ia faaauau pea ona ola Atamu ma Eva i le faatoʻaga i Etena, e tatau ona la usiusitai i lenā poloaʻiga faigofie ma le manino. O lo la usiusitai, o le a faailoa atu ai lo la lotofaafetai mo mea uma na faia e le Tamā faalelagi mo i laʻua.

Ina ua agasala ma le loto i ai Atamu ma Eva i lo la solia o le poloaʻiga na tuuina atu iā i laʻua, o le mea moni, na la fulitua ai i lē na avatua iā i laʻua mea uma ia na la maua. (Kenese 3:6) I le faia faapea, na leiloa ai lo la aiga Parataiso matagofie, e lē gata iā i laʻua, ae mo a la fanau uma. (Roma 5:12) Pe na soloia le fuafuaga a le Atua mo le lalolagi i le lē usiusitai o le uluaʻi ulugalii?

E Lē Liliu le Atua

Na faalauiloa mai e le Atua e ala i lana perofeta o Malaki e faapea: “O aʻu o Ieova, ou te lē liliu.” (Malaki 3:6) Na faapea mai ai se tagata aʻoga o le Tusi Paia mai Falani o L. Fillion, e uiga i lenei mau, e fesootaʻi saʻo atu lava lenei faalauiloaga ma le faataunuuina o folafolaga a le Atua. Na tusia e Fillion: “Sa ono mafai ona faaumatia e Ieova lona nuu fouvale, ae ona e lē liliu le Atua i ana folafolaga, o lea, e ui i mea uma lava ua faia, ae e faamaoni pea o ia i folafolaga uma na ia faia i aso ua mavae.” O folafolaga a le Atua na faia pe i se tagata, se nuu, po o tagata uma lava, o le a lē faagaloina ae na te faataunuuina i lana lava taimi atofaina. “E manatua e ia e faavavau o lana feagaiga, o le upu na ia poloaʻi mai ai i tupulaga e afe.”—Salamo 105:8.

E mafai la faapefea ona tatou mautinoa e leʻi suia e Ieova lana uluaʻi fuafuaga e faatatau i le lalolagi? E mafai ona tatou mautinoa lenei mea, auā i le Afioga a le Atua, le Tusi Paia, o loo taʻua ai le fuafuaga a le Atua e tuuina atu le lalolagi i le fanau usiusitai a tagata. (Salamo 25:13; 37:9, 22, 29, 34) E lē gata i lea, o loo faamatalaina i le Tusi Paia le nofo filemu ma le saogalemu “i lalo o lona vine, ma lalo o lona mati,” o i latou ua faamanuiaina e Ieova, auā “e leai foʻi sē na te faamataʻu” mai. (Mika 4:4; Esekielu 34:28) O i latou ua filifilia e Ieova “latou te faia fale, ma latou mau ai; latou te totō tovine, ma latou aai i o latou fua.” O le a latou olioli i le filemu e oo lava i manu o le fanua.—Isaia 11:6-9; 65:21, 25.

E iai foʻi le isi auala o loo faataʻimua mai ai i le Tusi Paia folafolaga a le Atua. A o pule le tupu o Solomona, sa olioli ai le nuu o Isaraelu i le filemu ma le manuia. I lana pulega, “sa nonofo ma le filemu o Iuta ma Isaraelu; e taʻitasi ma nofo i lalo o lona vine, ma lalo o lona mati, e gata mai i Tanu, e pau mai i Peresepa, i ona pō uma o Solomona.” (1 Tupu 4:25) Ae, ua faapea mai le Tusi Paia, o Iesu e “sili iā Solomona,” ma na valoia mai e le faisalamo e uiga i lana pulega e faapea: “O lana nofoaiga e tupu olaola mai ai lē ua amiotonu; e manuia tele ai, seʻia leai se masina.” I le taimi lenā, o le a tele “taumafa o saito i le nuu i tumutumu lava o mauga” o le a fau ma soloi.—Luka 11:31; Salamo 72:7, 16.

I le faamaoni i ana fetalaiga, o le a faamautinoa ai e Ieova le Atua e faapea, o le tofi lea na ia folafolaina mai, o le a lē gata ina maua, ae o le a toe faafoʻisia i ona tulaga matagofie uma na iai. Ua taʻu mai e le Afioga a le Atua i le Faaaliga 21:4 e faapea, i le lalolagi fou folafolaina, “e soloiesea foʻi e le Atua loimata uma i o latou mata; e leai foʻi se toe oti, po o se faanoanoa, po o se auē, e leai foʻi se toe puapuaga.” O le mea ua folafolaina mai, o le Parataiso moni lava.—Luka 23:43.

Le Auala e Maua ai le Tofi Folafolaina

O le faaliliuina o le lalolagi e avea ma parataiso, o le a faia e se pulega e faatinoina mai le lagi lana pule, o se Malo ua avea ai Iesu Keriso ma tupu. (Mataio 6:9, 10) Muamua lava, o lenā Malo, o le a “fano ai foʻi i latou o ē na fano ai le lalolagi.” (Faaaliga 11:18; Tanielu 2:44) Ona faataunuuina ai lea e le “Alii o le filemu,” o Iesu Keriso nei upu faavaloaga: “E leai se mea e gata mai ai ona tele o lona malo ma le filemu o lona malo.” (Isaia 9:6, 7) I le pulega a lenā Malo, o le a maua ai e le faitau miliona o tagata le avanoa e fai ai mo latou tofi le lalolagi, e aofia ai ma i latou o le a toe faatutūina mai i le ola e ala i le toetū.—Ioane 5:28, 29; Galuega 24:15.

O ai o le a mafai ona olioli i le mauaina o lenā tofi matagofie? Manatu i upu a Iesu e faapea: “Amuia ē agamalu; auā e fai mo latou tofi le nuu.” (Mataio 5:5) O le ā le uiga o le upu agamalu? E masani ona faamatalaina e lomifefiloi le upu “agamalu” e faapea, e agavaivai, e taofiofi, gauaʻi, ma le toʻafilemu. Ae peitaʻi, o le upu Eleni lea sa faaaogāina, e iai sona uiga loloto. Na taʻua i le tusi a William Barclay le New Testament Wordbook e faapea: “I lenā upu, e iai le uiga o le agavaivai, ae i lenā agavaivai, e lē faapea e palaai ae maumauaʻi.” Ua faaalia ai se tulaga malosi faalemafaufau e mafai ai e se tagata ona onosaia tigā e aunoa ma le ita pe fia taui atu ma sui, ona o le iai o se faiā lelei ma le Atua, ma ua avea lenā faiā ma puna o le malosi iā te ia.—Isaia 12:2; Filipi 4:13.

O sē e agamalu, e na te talia ma le lotomaulalo ia tapulaa tau amio a le Atua i vala uma o lona olaga; e lē maumauaʻi e faia mea i lana lava auala po o manatu o isi. E aʻoaʻogofie foʻi o ia, e fiafia e aʻoaʻoina o ia e Ieova. Na tusi le faisalamo o Tavita e faapea: “E taʻitaʻiina e [Ieova] o ē agamalu i le faamasinoga; na te aʻoaʻo mai foʻi i ē agamalu i lona ala.”—Salamo 25:9; Faataoto 3:5, 6.

Po o le a e iai faatasi ma “ē agamalu” o ē o le a fai mo latou tofi le lalolagi? O le iloa Ieova ma lona finagalo e ala i le suʻesuʻeina ma le filigā o lana Afioga ma faatinoina mea ua e aʻoaʻoina, e mafai foʻi ona e vaavaai atu i luma e ulu atu i le lalolagi parataiso ma ola ai e faavavau.—Ioane 17:3.

[Ata i le itulau 5]

Ua faaalia manino i le poloaʻiga na tuuina atu e le Atua iā Atamu ma Eva lana fuafuaga mo le lalolagi

[Ata i le itulau 6, 7]

O le pulega o le filemu ma le saogalemu a Solomona, na faataʻimua mai ai le folafolaga i le tofi

[Faamatalaga i Ata]

O mamoe ma fanua laugatasi i tua atu: Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.; Arabian oryx: Hai-Bar, Yotvata, Israel; faamalūina o laufanua mo faatoʻaga: Garo Nalbandian

[Ata i le itulau 7]

Po o le a e iai i le lalolagi amiotonu lea o loo taatia mai i le lumanaʻi?