‘Ua Iloa le Tasi Penina Tau Tele’

“Ua taufaoa ai le malo o le lagi, o loo ua avea faamalosi foʻi e i latou o taufao.”—MATAIO 11:12.

1, 2. (a) O le ā le gaoioiga e seāseā faia na faamatalaina e Iesu i se tasi o ana faataoto i le Malo? (e) O le ā na fetalai ai Iesu i lana faataoto i le penina tau tele?

PE E mafai ona e avatu mea uma lava ua iā te oe ina ia maua mai ai se mea e sili ona tāua? E ui lava e alu uma le malosi o tagata i le saʻilia o le ʻoa, le pule, le taʻutaʻua po o tulaga maualuga, ae e seāseā tagaʻi se tasi i se mea e sili ona tāua, ona lotomalie lea e tuua mea uma ina ia maua mai lea mea tāua. Sa faasino atu e Iesu Keriso lenei gaoioiga mataʻina e seāseā faia, i se tasi o ana faataoto faatupu manatu e uiga i le Malo o le Atua.

² E na o soo o Iesu na ia faamatala atu i ai lenei faataoto po o talafaatusa e uiga i se penina tau tele. O le fetalaiga lenei a Iesu: “E tusa foʻi le malo o le lagi ma le tagata faatauʻoa, ua saʻiliʻili penina lelei; ua iloa e ia le tasi penina tau tele, ona alu ai lea o ia, ua faatau atu ana mea uma, i le faatau aʻi mai.” (Mataio 13:36, 45, 46) O le ā na finagalo Iesu ina ia aʻoaʻoina e tagata na faalogologo iā te ia mai i lenei faataoto? E faapefea ona tatou maua aogā mai fetalaiga a Iesu?

E Tau Tele Penina

3. Aiseā na matuā tāua ai penina i aso anamua?

³ E tāua tele penina talu mai aso anamua mo le faia o teuga. E pei ona mātauina e se tasi tusitala Roma o Pliny, “e sili atu ona tāua [penina] na i lo se isi mea tāua.” E lē pei o auro, ario ma isi maa tāua, o le penina e maua mai i se mea ola. E iai le ituaiga o tio e maua ai le penina. E tupu lenei mea pe a iai se oneone po se ʻiliʻili i totonu o le tio, e faamatuu atu e le tio se mea e taʻua o le nacre ma faaauau ai ona ufitia pea lea mea ninii seʻia oo ina maua ai se penina matagofie. I aso anamua, na maua mai ai penina aupito sili ona matagofie i le Sami Ulaula, i le vaifagaloa o Peresia ma le Vasa Initia, e mamao ese mai Isaraelu. E lētioa la ona faimalaga se ‘faatauʻoa ina ia saʻiliʻili ni penina lelei,’ e pei o le fetalaiga a Iesu. E manaʻomia ni taumafaiga fitā ina ia maua ai penina tau tele.

4. O le ā le lesona autū o le faataoto a Iesu i le tagata faatauʻoa?

⁴ E ui lava ua loa ona taugatā penina, ae foliga mai, e lē o le aogā tautupe na avea ma lesona autū o le faataoto a Iesu. I lenei faataoto,  e leʻi faatusaina e Iesu le Malo o le Atua i se penina tau tele, ae na ia faauaʻi atu manatu i se ‘faatauʻoa ua saʻiliʻili i penina lelei’ ma le mea na ia faia ina ua ia maua le penina lelei. E lē pei o se faatauoloa masani le tagata faatau penina, ae o se faatauʻoa faimalaga e tomai faapitoa i lenei pisinisi, o le faatau mai ma le toe faatau atu o penina, ma na te mātauina mea iloagatā e uiga ese ai se penina. E na te iloa lelei le penina moni, ma e lē faavaleaina o ia e faatauʻoa faitogafiti.

5, 6. (a) O le ā se mea mataʻina i le faatauʻoa i le faataoto a Iesu? (e) O le ā ua faaalia e le faataoto i le ʻoa na natia e uiga i le faatauʻoa faimalaga?

⁵ E iai se isi mea mataʻina i lenei faatauʻoa. O se faatauʻoa masani, e muamua ona ia iloa le tau e mafai ona maua pe a faatau atu le penina, ina ia iloa ai pe fia na te faatauina ina ia maua se tupe faasili. E na te ono mafaufau foʻi pe iai se manaʻoga mo penina ina ia vave taulia. O lona uiga, e manaʻo o ia ia vave maua le tupe faasili mai i lenei fefaatauaʻiga, ae lē o le teuina o le penina. E lē faapena la le tagata faatauʻoa i le faataoto a Iesu. E lē naunau o ia i tupe po o meafaitino. O le mea moni, e naunau o ia e tuua “ana mea uma,” o ana meatotino, ina ia maua le mea o ia saʻilia.

⁶ O manatu o le toʻatele o faatauʻoa, e lē o se faiga atamai le mea na faia e le tamāloa i le faataoto a Iesu. E lē faia e se faatauʻoa atamai lea gaoioiga lē manuia. Peitaʻi, e ese le mea na faatāua e le faatauʻoa i le faataoto a Iesu. E leʻi tauia o ia i le mauaina o se tulaga lelei tautupe, ae o le olioli ma le lotomalie ona na maua se mea e sili ona tāua. E manino lenei manatu i se isi talafaatusa na avatu e Iesu. Na ia fetalai: “E tusa foʻi le malo o le lagi i le ʻoa ua natia i le fanua; ua iloa e le tasi, ona nanā ai lea e ia; ua alu foʻi ma le fiafia, ma faatau atu ana mea uma, i le faatau aʻi mai lea fanua.” (Mataio 13:44) Ioe, o le olioli i le iloaina ma le mauaina o le ʻoa ua lava lea e uunaʻia ai o ia e faatau atu ana mea uma. Pe e iai nisi faapena i aso nei? Pe e iai se ʻoa aogā e mafai ona tuua mea uma lava ina ia maua ai?

O Ē Talisapaia le Tāua o le Malo

7. Na faaalia faapefea e Iesu lona talisapaia o le tāua o le Malo?

⁷ I le faamatalaina atu o ana faataoto, na fetalai ai Iesu e uiga i le “malo o le lagi.” Na ia matuā talisapaia le tāua o le Malo. Ua aumaia e tala o le Evagelia faamaoniga sili o lenā mea moni. Ina ua mavae lona papatisoina i le 29 T.A., na “talaʻi atu e Iesu, ua faapea atu, ‘Inā salamo ia outou; auā ua latalata mai le malo o le lagi.’” I le tolu ma le ʻafa tausaga, na ia aʻoaʻoina ai le toʻatele o tagata e uiga i le Malo. Na femalagaaʻi o ia i nuu, “ua faataamilo o ia i aai ma faoa aai, ua talaʻi ma folafola le tala lelei o le malo o le Atua.”—Mataio 4:17; Luka 8:1.

8. O le ā na faia e Iesu e faaalia ai mea o le a faataunuuina e le Malo?

⁸ Na faaalia e Iesu le mea o le a faataunuuina e le Malo o le Atua, e ala i le faia o le tele o vavega i le nuu. E aofia ai le faamālōlōina o ē mamaʻi, fafaga ē fia taumamafa, faatoʻafilemuina le sami ma le matagi ma toe faatutūina o ē ua maliliu. (Mataio 14:14-21; Mareko 4:37-39; Luka 7:11-17) I le iʻuga, na ia faamaonia lona faamaoni i le Atua ma le Malo, e ala i le tuuina atu o lona soifua e maliu i se maliu faamaturo i le laau. E pei lava ona lotomalie lenā faatauʻoa femalagaaʻi e faatau atu mea uma ua iā te ia ina ia maua ai le “penina tau tele,” ua faapena ona soifua ma maliu Iesu mo le Malo.—Ioane 18:37.

9. O le ā le uiga na iai i uluaʻi soo o Iesu e seāseā vaaia?

⁹ E lē gata na faaautū le soifuaga o Iesu i le  Malo, ae na ia faapotopoto foʻi se vaega toʻaitiiti o soo. O i latou foʻi nei na matuā talisapaia le tāua o le Malo. O nisi o i latou o Aneterea, o lē na avea muamua ma soo o Ioane le Papatiso. Ina ua faalogo i faamaoniga a Ioane, o Iesu o le “Tamaʻi mamoe a le Atua,” na vave ona tosina atu iā Iesu Aneterea ma se isi soo o Ioane, atonu o se atalii o Sepetaio e igoa foʻi iā Ioane, ma avea ma ē talitonu. Ae e leʻi muta ai i inā le mataupu. O le taimi lava lenā, na alu atu ai Aneterea i lona uso o Simona ma faapea atu iā te ia: “Ua ma maua le Mesia.” E leʻi leva lava, ae iloa e Simona, (lea na igoa iā Kefa po o Peteru) o Filipo foʻi ma lana uō o Natanielu, e faapea o Iesu o le Mesia. O lea, ona o le ootia o Natanielu na ia faapea atu ai iā Iesu: “O oe lava o le Alo o le Atua, o oe lava le Tupu o Isaraelu.”—Ioane 1:35-49.

Faagaeetia e Gaoioi

10. Na faapefea ona tali atu le ʻausoo ina ua valaaulia i latou e Iesu i se taimi ina ua mavae la latou uluaʻi feiloaʻiga?

¹⁰ E ono faatusatusa atu le fiafia na iā Aneterea, Peteru, Ioane ma isi ina ua latou maua le Mesia, ma le fiafia o le faatauʻoa faimalaga ina ua ia maua le penina tau tele. O le ā o le a latou faia nei? E lē tele se faamatalaga a le Evagelia e faatatau i mea na latou faia ina ua mavae la latou uluaʻi feiloaʻiga ma Iesu. E foliga mai, o le toʻatele o i latou na toe foʻi i o latou olaga masani. Ae, pe tusa ma le ono masina po o le latalata atu foʻi i le tausaga mulimuli ane ai, na toe maliu atu ai foʻi Iesu iā Aneterea, Peteru, Ioane, ma Iakopo le uso o Ioane, i le mea o fai ai lo latou faiva i le Sami o Kalilaia. * Ina ua iloa i latou, na fetalai atu Iesu: ‘Inā mulimuli mai ia iā te aʻu, ou te faia outou ma fai faiva i tagata.’ O le ā la latou tali atu? Ua faapea mai le tala a Mataio e faatatau iā Peteru ma Aneterea: “Ona la tuua loa lea o laʻua upega, a e mulimuli atu iā te  ia.” Ae o Iakopo ma Ioane, tatou te faitau ai e faapea: “Ona la tuua loa lea o le vaa ma lo la tamā, a e mulimuli atu iā te ia.” Ua faaopoopo mai le tala a Luka, “ona latou tuu ai lea o mea uma, a e mulimuli atu iā te ia.”—Mataio 4:18-22; Luka 5:1-11.

11. Aiseā na vave tali atu ai soo i le valaaulia a Iesu?

¹¹ Po o se filifiliga na vave ona fai e le ʻausoo? E leai! E ui lava na latou toe foʻi i a latou galuega masani o le fai faiva ina ua mavae la latou uluaʻi feiloaʻiga ma Iesu, ae e lē mafesiligia o mea na latou vaai ma faalogo i ai, na pāʻia ai o latou loto ma mafaufau. I le toetoe lava mavae le tausaga atoa, na lava ma totoe lenā taimi e mafaufau loloto ai i latou i na mataupu. O lea, ua oo mai le taimi e faia ai se filifiliga. Po o le a pei i latou o le tagata faatauʻoa faimalaga o lē na faagaeetia lona loto ina ua maua le penina tau tele, e pei ona faamatalaina e Iesu, ua ‘alu ma faatau atu’ ana mea uma ina ia faatau mai ai le penina? O lea lava. O mea na latou vaai ma faalogo i ai, na faagaeetia ai i latou. Na latou iloa, ua oo mai le taimi e gaoioi ai. O lea, e pei ona taʻu mai e tala iā i tatou, na latou tuua loa mea uma ae avea ma soo o Iesu.

12, 13. (a) Na faapefea ona tali atu le toʻatele na faalogologo iā Iesu? (e) O le ā na fetalai ai Iesu e uiga i ona soo faamaoni, ma o le ā le uiga o ana fetalaiga?

¹² Maʻeu le ese o nei tagata faamaoni mai i isi na taʻua mulimuli ane i tala a Evagelia! Na faamālōlō ma fafagaina e Iesu le toʻatele, peitaʻi na latou toe foʻi i o latou olaga masani. (Luka17:17, 18; Ioane 6:26) Na fai e isi faamolemolega ina ua valaaulia i latou e Iesu e avea ma ona soo. (Luka 9:59-62) Ae na matuā ese lava faanaunauga o ē faamaoni auā na fetalai Iesu e uiga iā i latou: “Na afua mai i ona pō o Ioane le papatiso, ua oo i nei ona pō, ua taufaoa ai le malo o le lagi, o loo ua avea faamalosi foʻi e i latou o taufao.”—Mataio 11:12.

¹³ E tusa ai ma nei fuaiupu, ua taʻua e se tagata aʻoga o le Tusi Paia, o Heinrich Meyer: “I lenei auala, o loo faamatalaina ai le matuā naunau ma le tauivi malosi mo le malo faa-Mesia . . . e faapea, e matuā tiotio ma maelega (e lē toe nofonofo ma faatalitali) i le malo.” I le pei o le tagata faatauʻoa, na vave ona iloa e nei tagata toʻaitiiti le mea matuā tāua ma latou lotomalilie ai e tuua mea uma ona o le Malo.—Mataio 19:27, 28; Filipi 3:8.

Ua Faatasi Atu Isi i le Saʻiliga

14. Na faapefea ona sauniunia e Iesu ona aposetolo mo le galuega talaʻi o le Malo, ma o le ā le iʻuga?

¹⁴ A o faia le talaʻiga a Iesu, na ia aʻoaʻoina ma fesoasoani i isi ina ia aapa atu i le Malo. Na ia uluaʻi filifilia le toʻa 12 mai i ona soo ma tofia i latou e avea ma ona aposetolo, po o i latou na ia auina atu. Na avatu e Iesu faatonuga auʻiliʻili i le auala e fai ai la latou talaʻiga, ma lapataʻiga e faatatau i luʻi ma faigatā o i luma. (Mataio 10:1-42; Luka 6:12-16) Pe a ma le lua tausaga na latou ō faatasi ai ma Iesu i ana malaga talaʻi ma maua ai se faiā vavalalata ma ia. Na latou faalogo i ana fetalaiga, molimauina ana galuega mamana, ma vaai i ana faaaʻoaʻoga. (Mataio 13:16, 17) E lē mafesiligia le matuā pāʻia o loto o i latou i nei mea uma, ma e pei lava o le tagata faatauʻoa, na latou maelega ma saʻilia ma le loto atoa le Malo.

15. O le ā le māfuaaga moni o le olioli o soo o Iesu e tusa ma lana fetalaiga?

¹⁵ E faaopoopo atu i aposetolo e toʻa 12, “ua tofia e le Alii nisi e toʻafitugafulu, ua aauina atu o i latou e taʻitoʻalua e muamua atu iā te ia, i aai uma ma mea uma o le a maliu atu i ai o ia.” Na ia fetalai atu foʻi iā i latou e faatatau i tofotofoga ma faigatā o le a oo iā i latou mulimuli ane, ma na ia faatonuina i latou ia taʻu atu i tagata: “Ua latalata iā te outou le malo o le Atua.” (Luka 10: 1-12) Na toe foʻi mai le toʻa 70 ma le matuā olioli ma avatu iā Iesu lenei lipoti: “Le Alii e, ua usiusitai mai temoni iā te i matou, ona o lou suafa.” Ae na faateʻia i latou, ina ua faailoa atu e Iesu, o le a latou maua le fiafia e sili atu i le lumanaʻi, talu ai lo latou maelega mo le Malo. Na ia fetalai atu iā te i latou: “Aua tou te olioli i lenei mea, ina ua usiusitai agaga iā te outou; a ia olioli ona ua tusia o outou igoa i le lagi.”—Luka 10:17, 20.

16, 17. (a) O le ā le fetalaiga a Iesu i ona aposetolo i lo latou pō mulimuli? (e) O le ā le olioli ma le faamautinoaga o fetalaiga a Iesu i ona soo?

¹⁶ I le pō mulimuli o Iesu ma ona aposetolo iā Nisani 14, 33 T.A., na ia faavaeina ai le Talisuaga Afiafi a le Alii, ma faatonuina i latou ina ia faamanatuina. I lenā afiafi, na fetalai atu ai Iesu i le toʻa 11 o ē o totoe: “O outou foʻi, ua outou tumau iā te aʻu i oʻu tofotofoga. E faapei ona tofia mai e loʻu Tamā o le malo iā te aʻu, e faapea foʻi ona ou tofia outou, ina ia outou aai ma inu i laʻu laoai i loʻu malo, ma ia nonofo i nofoālii, ma faamasino atu i itu aiga o Isaraelu e sefulu ma le lua.”—Luka 22:19, 20, 28-30.

¹⁷ Ina ua faalogo le ʻauaposetolo i lenā fetalaiga a Iesu, e lē taumatea na matuā olioli ma faamalieina o latou loto. Na ofoina atu iā i latou le faaeaga sili e mafai ona maua e so o se tagata. (Mataio 7:13, 14; 1 Peteru 2:9) E pei o le tagata faatauʻoa faimalaga, na latou tuua le tele o mea ae mulimuli iā Iesu ma faamuamua le Malo. Ua faamautinoa nei iā te i latou, e lē iʻuvale a latou gaoioiga o le tuua o mea uma.

18. O ai e ese mai i aposetolo e toʻa 11 o le a mauaina foʻi aogā mai le Malo?

¹⁸ E lē na o aposetolo na iai faatasi ma Iesu i lenā pō, e mauaina aogā mai le Malo. Ua finagalo le Atua, ina ia avea le 1444,000 o ē o loo aofia i le feagaiga o le Malo o ni tupu faatasi ma Iesu Keriso i le mamalu o le Malo faalelagi. E lē gata i lea, na vaaia e Ioane i le faaaliga, le “motu o tagata, . . . e lē ma faitaulia e se tasi, o loo tutū i latou i luma o le nofoālii ma luma o le Tamaʻi Mamoe, . . . ua faapea atu, ‘O i ai le faaolataga i lo tatou Atua, o lē tiʻetiʻe i le nofoālii, atoa ma le Tamaʻi Mamoe!’” O i latou nei o tagata nuu o le Malo o le a soifua i le lalolagi. *—Faaaliga 7:9, 10; 14:1, 4.

19, 20. (a) O le ā le avanoa ua tatala atu mo tagata i atunuu uma? (e) O le ā le fesili o le a talanoaina i le mataupu o sosoo mai?

 ¹⁹ A o lumanaʻi lona afio aʻe i le lagi, na faatonuina ai e Iesu ona soo faamaoni: “O lenei, ia outou ō atu e fai nuu uma lava ma soo, ma papatiso atu iā te i latou i le suafa o le Tamā, ma le Atalii, ma le Agaga Paia; ia outou aʻoaʻo atu iā te i latou ia tausi i mea uma ua ou fai atu ai iā te outou; faauta foʻi, ou te iā te outou i aso uma lava, e oo lava i le gataaga o le lalolagi.” (Mataio 28:19, 20) O le a avea tagata mai atunuu uma ma soo o Iesu Keriso. E pei ona naunau le faatauʻoa i le penina lelei, e faapena foʻi ona naunau i latou nei i le Malo, tusa lava pe faamoemoe mo le ola i le lagi po o i le lalolagi.

²⁰ Na faaalia i fetalaiga a Iesu, o le a faaauau pea le galuega o le faia ma soo seʻia oo i le “gataaga o le lalolagi.” O lea la, po o iai ea nisi i o tatou aso e pei o le tagata faatauʻoa faimalaga, o ē ua lotomalilie e tuua mea uma ona o le faamuamua o le Malo o le Atua? O le a talanoaina lenei fesili i le mataupu o sosoo mai.

[Faamatalaga pito i lalo]

E Mafai Ona E Faamatala?

• O le ā le lesona autū o le faataoto i le tagata faatauʻoa?

• Na faaalia faapefea e Iesu lona matuā naunau i le tāua o le Malo?

• O le ā na uunaʻia ai Aneterea, Peteru, Ioane ma isi e vave tali atu i le valaaulia a Iesu?

• O le ā le avanoa matagofie o loo taatia mai i luma mo tagata o atunuu uma?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Ata i le itulau 10]

‘Na latou tuua mea uma ae mulimuli iā Iesu’

[Ata i le itulau 12]

A o leʻi afio i le lagi, na faatonuina e Iesu ona soo ina ia faia soo