O Aogā o le Foʻia o Feeseeseaʻiga

INA ua toeitiiti lava maliu Eti, ae sa ita pea Pili iā te ia. I le 20 tausaga muamua atu, na faia ai e Eti se faaiʻuga na pogai ai ona teʻa Pili ma lana galuega, o le mea lenā na matuā valavala ai lava lenei uō mamae. Sa taumafai Eti e faatoese atu iā Pili, ina ia mafai ona oti filemu o ia. Ae peitaʻi, e leʻi fia faalogo Pili i le faatoesega a Eti.

Ae, ina ua mavae le 30 tausaga mulimuli ane, a o latalata foʻi ina maliu Pili, sa ia faamatala mai le māfuaaga na ia lē talia ai le faatoesega a Eti. Sa ia faapea mai: “Sa lē tatau ona faia e Eti le mea lea na ia faia iā te aʻu, o lana uō sili ona māfana. E ui lava ua mavae le 20 tausaga, ae ou te leʻi manaʻo lava e faia se faaleleiga. . . . Atonu na ou sesē i lenā mea, ae o le lagona lenā na oo iā te aʻu.” *

O ni feeseeseaʻiga e lē masani ona iʻu i ni tulaga matuiā faapena, ae o le tele o taimi, e oo ai i tagata ni faalogona tigā ma le feita. Seʻi manatu i se tagata ua iai le lagona e pei o Eti. I le iloaina o lana faaiʻuga na māfua ai ona faaleagaina faalogona o se isi, atonu na ola ai lava lea tagata ma se loto fuatia ifo ua leaga, ma lofitūina ai i faalogona nofo sala, ona ua motusia la laʻua faauōga māfana. Ae peitaʻi, ua tigā ona faalogona pe a mafaufau atu i le lē toe iai o se alofa o lana uō.

Ae peitaʻi, o se tasi e iai manatu e pei o Pili, ua vaai iā te ia lava e faapea, e leai se mea sesē na ia faia, ma atonu ua matuā tigā ma ita ai lava. Ua manatu o ia, na iloa lava e lana uō iʻuga lē lelei o le a iai, ma atonu sa ia fuafuaina lenei mea e faaleaga ai o ia. Pe a iai se feeseeseaʻiga i le va o ni tagata se toʻalua, e masani lava ona manatu le isi, o ia e saʻo, ae tuuaʻi uma lava le leaga i le isi. O lea la, ua femisaʻi nei ni tagata se toʻalua sa avea muamua ma uō mamae.

E masani foʻi ona liliu ese le tasi pe a savali  ane le isi, ma e ʻalofia e le tasi le isi pe a fetaui ma le toʻatele o tagata. E pupula sauā atu le tasi i le isi ma le ita. Afai foʻi e fetautalaaʻi, e soona faamaʻati le lafo atu o upu faitio, e pei e tutui i se pelu.

E ui e iai mea la te matuā feeseeseaʻi ai, ae e iai ni mataupu la te ioe faatasi i ai. Atonu e la te faailoa mai e iai o la faafitauli matuiā, ae o se mea e faanoanoa ai le faamutaina o se faigāuō māfana. Ua lagona e i laʻua uma le loto tigā, ma ua la tau fai iloa e tatau ona faia se mea e foʻia ai le tigā. Ae o ai la o le a tausolomua ona faia se gaoioiga e faaleleia ai le faigāuō ua faaleagaina, ma foʻia ai le faafitauli? E leai se tasi o i laʻua na fia faia se mea.

I le luaafe tausaga ua mavae, na matuā aasa ai fefinauaʻiga a aposetolo o Iesu Keriso i nisi taimi. (Mareko 10:35-41; Luka 9:46; 22:24) Ina ua uma se tasi o a latou fefinauaʻiga aasa, na fesili atu Iesu: “Pe se ā na outou fefinauaʻi ai i le ala?” Ae leai se tasi o i latou na tali atu, ona o le māsiasi. (Mareko 9:33, 34) Sa fesoasoani aʻoaʻoga a Iesu iā i latou e faaleleia ai a latou feeseeseaʻiga. O loo faaauau pea ona fesoasoani ana fautuaga, ma fautuaga a ona aposetolo i tagata i le foʻiaina o feeseeseaʻiga ma toe faaleleia ai faigāuō ua malepelepe. Seʻi o tatou vaai pe faapefea ona faia o lenā mea.

Ia Tauivi e Foʻia Feeseeseaʻiga

“Ou te lē fia tautala lava i lenā tagata. Ou te lē toe fia vaai foʻi i ai.” Afai na e fai atu se tala faapena i se isi, e manaʻomia ona e gaoioi, e pei ona faaalia i mau nei o le Tusi Paia.

Na aʻoaʻo e Iesu e faapea: “Pe afai foʻi e te avatu lau taulaga i le fata faitaulaga, ona e manatua ai lea ua i lou uso se mea e tigā ai o ia iā te oe, inā tuu ia i lea mea o lau taulaga i luma o le fata faitaulaga, a e alu oe ia muaʻi faalelei i lou uso, i le e sau ai, ma avatu lau taulaga.” (Mataio 5:23, 24) Na ia fetalai foʻi: “Afai e agaleaga mai lou uso iā te oe, ia e alu, ma aʻoaʻi iā te ia tau lava o oulua ma ia.” (Mataio 18:15) E tusa lava pe na e agaleaga i se tasi, pe na agaleaga mai se tasi iā te oe, ae ua faamamafaina i fetalaiga a Iesu e ao ona e vave faia se leleiga ma lea tagata. E ao foʻi ona e faia lenei mea “ma le loto o le agamalu.” (Kalatia 6:1) O le sini o lenā leleiga, e lē o le faia o ni faamolemolega ina ia taʻuleleia ai oe, pe ina ia faamalosia ai lau uō e fai atu se faatoesega, ae ina ia foʻia le feeseeseaʻiga. Pe e aogā lenei fautuaga a le Tusi Paia?

O Eneso, o se pule i se ofisa tele. * Mo le tele o tausaga, na manaʻomia ai o ia e lana galuega e taulimaina mataupu maʻaleʻale ma tagata eseese, ma ia tausia ni faiā lelei ma i latou i le galuega. Ua ia iloa foʻi e faigofie ona tutupu ni feeseeseaʻiga. Fai mai o ia: “I nisi taimi, sa iai ni o matou feeseeseaʻiga ma isi. Ae ina ua tupu lenei mea, sa ma nonofo i lalo ma lenā tagata ma talanoa i le faafitauli. Ia e alu saʻo lava iā te ia. Ia oulua faafesagaʻi faatasi ma le sini, ia foʻia le feeseeseaʻiga. E lē taitai lava ona lē aogā lenā auala.”

Ua faauō atu Alisa i tagata e eseese a latou aganuu, ma ua faapea mai o ia: “I nisi taimi, ou te fai atu ai se tala, ona ou toe lagona lea, ai po o lē fiafia se isi i laʻu tala. Ona ou alu atu lea ma faatoese i lenā tagata. Ai ona e masani ona ou faatoese soo, e tusa lava la pe e lē o ita mai le isi tagata, ae e lelei ai lava oʻu faalogona. Ua ou iloa la, e leai lava se mea o faalētonu.”

Foʻia o Toʻatugā

Ae peitaʻi, e masani lava ona lē mafai ona foʻia le fefinauaʻiga ona o toʻatugā. Pe na iai se taimi na e faapea ifo ai: “Aiseā e ao ai ona ou tausolomua i le faatupuina o le filemu? O ia na  māfua ai le faafitauli.” Ia pe na e alu i se tasi ina ia faalelei le faafitauli, ae faapea mai lenā tagata: “E leai saʻu tala e fai atua iā te oe”? E ala ona tali mai faapena isi, ona sa tigā i le mafatia o o latou faalogona. Ua faapea mai le Faataoto 18:19: “O le tagata ua agaleagaina e lona uso, e sili o ia ona faigatā i le ʻolo; o misa foʻi o uso, e tusa ia ma faamaufaalava o le ʻolo.” O lea, ia manatu mamafa i faalogona o le isi tagata. Afai e tetee mai o ia iā te oe, ia faatali teisi, ona toe taumafai ai lea i se isi taimi. Ona atonu lea o le a matala mai le “ʻolo” ma aveesea le “faamaufaalava” o le faitotoʻa, ma mafai ai ona faia se faaleleiga.

O le isi toʻatugā i le foʻiaina o feeseeseaʻiga, e ono aafia ai le tulaga o le tagata. E manatu nisi, o le faatoese, po o le toe tautala atu i se tasi e ita i ai, o se tulaga e faalumaina ai. E talafeagai ona manatu i le tulaga o se tasi, ae pe avea le teena o le foʻiaina o le feeseeseaʻiga ma auala e atili faaaloalogia ai se tagata pe e taʻufaatauvaaina ai? Pe e mafai i le popole i le tulaga o le tagata ona ufiufi ai le faamaualuga?

Ua faaalia e le tusitala o le Tusi Paia o Iakopo e faapea, e iai le fesootaʻiga i le va o le ita vave ma le faamaualuga. Ina ua uma ona faailoa mai “taua” ma “misa” sa faia e Kerisiano, na ia toe faaopoopo mai: “E tetee atu le Atua i ē faamaualuluga, a e foaʻi mai le alofa tunoa i ē faamaulalo.” (Iakopo 4:1-3, 6) E faapefea ona taofia e le faamaualuga le faatupuina o le filemu?

O le faamaualuga, e faasesēina ai tagata, ona ua latou manatu, e sili i latou i lo o isi. Ua lagona e tagata faamaualuluga, ua iā i latou le pule e faamasino ai amioga tatau a isi tagata. E faapefea? Pe a tutupu mai ni lē femalilieaʻi, e masani lava ona vaai i ē latou te ita i ai o ni tagata e lē taitai ona suia pe faaleleia. O le faamaualuga, ua māfua ai ona manatu nisi i ē o loo latou feeseeseaʻi e faapea, e lē tatau ona popole fua i ai, ma e lē manaʻomia ona faatoese atu i ai. I lea, e masani lava ona manatu ē faamaualuga e tuu pea feteenaʻiga e fai pea, na i lo o le mananaʻo e foʻia.

I le pei o se poloka o taavale, e taofia ai taavale i le auala, e masani lava ona taofia e le faamaualuga le faia o laasaga e maua ai le filemu. O lea, afai e te iloa o loo e teena taumafaiga ina ia foʻia ai le faafitauli ma se tasi, atonu la o loo e tauivi ma le faamaualuga. E faapefea ona e manumalo i le faamaualuga? E ala i le atiina aʻe o le faamaulalo.

Aua le Faamaualuga ae ia Faamaulalo

E matuā fautuaina lava i le Tusi Paia le faamaulalo. “O le taui o le faamaulalo ma le mataʻu iā Ieova, o le oloa lea, ma le viiga, ma le ola.” (Faataoto 22:4) I le Salamo 138:6, ua tatou faitau ai i le silafaga a le Atua i tagata faamaulalo ma ē faamaualuga: E “maualuga Ieova, a e silasila mai o ia i lē ua faamaulalo; a o lē ua faamaualuga, e silafia mamao mai e ia.”

E toʻatele tagata latou te faatutusa le faamaulalo ma le faalumaina. E foliga mai o le lagona lenā o taʻitaʻi o le lalolagi. E ui lava o loo gauaʻi atu atunuu atoa i o latou manaʻo, ae e lē mafai e taʻitaʻi faapolotiki ona ioeina ma le faamaulalo o latou sesē. O le faalogo atu i se taʻitaʻi o faapea mai, “Faamalie atu ua ou sesē” e masani ona faasalalau atu i tala fou. Na faatomua mai i tala fou talu ai nei le faatoesega a se tasi na faigaluega muamua i le malo, ona o lona lē taulau i se mala na maliliu ai tagata.

Mātau le faamatalaga i se tasi lomifefiloi e uiga i le lotomaulalo e faapea: “O se uiga e faaalia ai le faamaulalo, po o le manatu maulalo o se tasi iā te ia lava . . . o le tuufaafeagai o le faamaualuga.” O lea, o le lotomaulalo, ua faamatalaina ai le manatu faamaulalo o se tagata e uiga iā te ia lava, ae lē o manatu o isi e uiga iā te ia. O le ioeina ma le lotomaulalo e se tasi o ana mea sesē na fai, ma talosaga atu mo se faamagaloga, e lē faalumaina ai se tagata; na i lo o lea, ua taʻuleleia ai lona talaaga. Ua taʻua i le Tusi Paia e faapea: “E muamua ona faamaualuga o le loto o le tagata, i le malaia o ia; a e muamua le faamaulalo i le mamalu.”—Faataoto 18:12.

Na faapea mai se tasi faiaʻoga e uiga i le ʻaufaipolotiki, o ē e lē faatoese mo a latou mea sesē: “Ua latou manatu e faapea, o le taʻutino o  na mea sesē, o se faailoga lea o le vaivai. O tagata vaivai ma lē mautonu, e seāseā ona faapea mai, ‘Faamalie atu ua ou sesē.’ A o tagata e loto tetele, e lē faatalatū e fai atu, ‘Faamolemole ua ou sesē.’” E faapena foʻi iā i latou e leai ni o latou tulaga pule faalemalo. Afai e te taumafai e suia le faamaualuga i le faamaualalo, o le a matuā faaleleia ai lou faamoemoe mo se filemu i se fefinauaʻiga. Mātau le auala na iloa ai e se tasi o aiga lenei mea moni.

O se lē femalamalamaaʻi, na māfua ai ona feitagaʻi ia Iulia ma lona tuagane o Viliamu. O lea na matuā ita ai lava Viliamu iā Iulia ma lana tane, o Iosefa. O lea, na taofia ai e Viliamu a latou fesootaʻiga uma ma i laʻua. Na oo lava ina ia toe faafoʻi uma atu meaalofa na avatu e Iulia ma Iosefa iā te ia mo le tele o tausaga. A o mavae atu le tele o masina, na oo ai ina suia e le feitagaʻi le māfana vavalalata sa olioli ai muamua Viliamu ma lona tuafafine.

Ae peitaʻi, na manatu Iosefa e faatatauina le fautuaga o loo i le Mataio 5:23, 24. Sa taumafai o ia e fesootaʻi Viliamu ma le agaga o le lotomaulalo, ma sa aauina atu foʻi i ai ni tusi na ia faatoese atu ai ona o le faatigā iā te ia. Sa fautuaina foʻi e Iosefa lana avā ina ia faamagalo lona tuagane. Mulimuli ane, na iloa ai e Viliamu le manaʻo moni o Iosefa ma Iulia e foʻia le faafitauli, ma na fāi ifo ai lona ita. Sa feiloaʻi atu Viliamu ma lana avā iā Iulia ma Iosefa; na taufai faatoese i latou uma, na latou feopoopotaʻi ma toe faaleleia la latou faauōga.

Afai e te moomoo ina ia faaleleia se feeseeseaʻiga ma se tasi, ia faatatauina ma le onosai aʻoaʻoga a le Tusi Paia ma taumafai ia tausia le filemu ma lenā tagata. O le a fesoasoani Ieova iā te oe. O le a taunuu moni iā te oe le fetalaiga a Ieova i le nuu o Isaraelu anamua: “E! ana uaʻi mai ou taliga i aʻu poloaʻiga, po ua tusa ma se vaitafe lou manuia.”—Isaia 48:18.

[Faamatalaga pito i lalo]

[Ata i le itulau 7]

O le faatoese atu, e masani lava ona toe faaleleia ai faiā filemu