O a Tatou Fanau o se Tofi Tautele
O a Tatou Fanau o se Tofi Tautele
“Faauta, o le fanau, o le tofi lea mai iā Ieova; o ē ua fanau mai, o le taui lea mai iā te ia.”—SALAMO 127:3.
1. Na faapefea ona maua le uluaʻi pepe?
SEʻI tomānatu i le vavega na faia e Ieova i le auala na ia faia ai le uluaʻi tamāloa ma le fafine. Na faia uma se sao o Atamu le tamā ma Eva le tinā i le sela lea na afuafuaina i le manava o Eva, ma tupu aʻe ai se pepe fou ma fanau mai ai le uluaʻi pepe. (Kenese 4:1) E oo mai lava i aso nei, e lē o malamalama lelei tagata i lenei mea, ma o le ala lea ua taʻua ai le fanau mai o se pepe, o se vavega.
2. Aiseā e manatu ai o se vavega le mea lea e tupu i le manava o le fafine maʻitaga?
2 Pe tusa o le 270 aso, e tuputupu aʻe ai i totonu o le manava o le tinā le uluaʻi sela lea na maua mai iā i laʻua ma le tamā, ma afuafua ai se pepe e faia aʻe mai le faitau tiliona o sela. Mai i lenā uluaʻi sela, o loo iai le faasologa lavelave i totonu ina ia faia ai isi ituaiga sela e sili atu i le 200. O le faagasologa lavelave o nei sela e lē faigofie ona malamalama ai tagata. Ua faatulagaina i le faagasologa saʻo ma le fetaui lelei ina ia faia ai se tagata ola!
3. Aiseā ua manatu ai le toʻatele, o le Atua na faia le pepe fou faatoʻā fanau mai?
3 O ai moni lava la, e te manatu na faia le pepe? E mautinoa lava, o Lē na faia mea uma! Na pese le faisalamo: “Ia outou iloa o Ieova o ia lava le Atua; o ia na faia i tatou.” (Salamo 100:3) Mātua e, ua outou silafia lelei, e lē o so outou poto na ala ai ona maua lenei pepe tautele. Ua na o le Atua o ia o le mataisau poto ua māfua ai ona maua le ola fou. Mo le faitau afe o tausaga, na manatu ai tagata, ua faia e le Atua se pepe i le manava o le tinā. Po o faapena lou manatu?—Salamo 139:13-16.
4. O le ā se uiga o tagata e lē o iā Ieova?
4 Peitaʻi, po o Ieova ea Lē na faia mea o sē e aunoa ma ni faalogona, na pau lava le gaoioiga na ia fai o le faatulaga ia mafai e tane ma fafine ona fanau mai ni fanau? O nisi tagata e leai ni faalogona, ae peitaʻi e lē faapena Ieova. (Salamo 78:38-40) O loo taʻua i le Salamo e 127:3: “Faauta, o le fanau, o le tofi lea mai iā Ieova; o ē ua fanau mai, o le taui lea mai iā te ia.” Seʻi tatou talanoaina po o le ā lea mea e taʻu o le tofi ma o le ā foʻi ua faailoa mai ai.
O se Tofi ma o se Taui
5. Aiseā ua avea ai fanau o se tofi?
5 O le tofi, ua pei o se meaalofa. E masani ona galulue malosi mātua ina ia maua ai se tofi mo a latou fanau. Atonu e aofia ai ni tupe, o se fanua po o se isi mea tāua. O le faamaoniga lea o le alofa o mātua mo le fanau. Ua faapea mai le Tusi Paia, ua tuuina mai e le Atua le fanau o se tofi mo mātua. O se meaalofa matagofie mai iā te ia. Afai o oe o se matua, faamata e faaalia i au gaoioiga, e te vaai i lau fanau o se meaalofa mai Lē na faia mea, lea ua tuu mai iā te oe e te tausia?
6. O le ā le finagalo o le Atua ua mafai ai e tagata ona maua ni fanau?
6 O le finagalo o Ieova ua aumaia ai lenei meaalofa, ina ia aināina le lalolagi i fanau a Atamu ma Eva. (Kenese 1:27, 28; Isaia 45:18) E leʻi faia e Ieova tagata taʻitoʻatasi uma e pei ona ia faia le faitau miliona o agelu. (Salamo 104:4; Faaaliga 4:11) Na i lo lea, na faia e le Atua le tagata faatasi ma le malosi e fanaua ai se fanau, o ē o le a pei o o latou mātua. E mautinoa o se mea matagofie lea mo se tinā ma se tamā o le fanauina mai ma le tausia aʻe o se tagata fou! I le avea o ni mātua, po o tou lotofaafetai iā Ieova ona o lenei tofi tautele?
Aʻoaʻo Mai le Faaaʻoaʻoga a Iesu
7. Pe a faatusatusa atu i mea e faia e nisi mātua, na faaalia faapefea le naunau ma le alofa o Iesu i le “fanau a tagata”?
7 E faanoanoa, ona e lē o mātua uma e manatu i fanau o se taui. E itiiti lava le alofa o le toʻatele o isi mātua i a latou fanau. E lē o faaaʻoaʻo na mātua i uiga o Ieova po o lona Alo. (Salamo 27:10; Isaia 49:15) Seʻi tomānatu i le auala na feutagaʻi ai Iesu ma tamaiti. A o leʻi afio mai Iesu i le lalolagi o se tagata, sa avea o ia ma agaga malosi i le lagi, ua faapea mai le Tusi Paia, o lona “fiafia foʻi, sa i le fanau [a] tagata lea.” (Faataoto 8:31) Na matuā tele lona alofa mo tagata, lea na ia finagalo malie ai e tuu atu lona soifua e fai ma togiola ina ia tatou maua ai le ola e faavavau.—Mataio 20:28; Ioane 10:18.
8. Na faapefea ona faataatia e Iesu se faaaʻoaʻoga lelei mo mātua?
8 A o iai Iesu i le lalolagi, na ia faataatia se faaaʻoaʻoga lelei mo mātua. Seʻi o tatou iloiloina lana faaaʻoaʻoga. E ui lava i le pisi o Iesu ma i lalo o omiga, ae na latou faifai mea faatasi ma tamaiti. Na ia matauina tamaiti o taaalo i malae, ma sa ia taʻua a latou gaoioiga i lana aʻoaʻo atu. (Mataio 11:16, 17) I lana malaga mulimuli i Ierusalema, na silafia e Iesu o le a tigāina ma fasiotia o ia. O lea la, ina ua aumaia tamaiti iā Iesu, sa taumafai ona soo e vavao iā te i latou, atonu ina ia lē faalavelave atili atu ai i le finagalo o Iesu. Ae na faasaʻo e Iesu ona soo. O lona “fiafia” i tamaiti, na ia fetalai atu ai: “Inā tuu mai ia o tamaiti e ō mai iā te aʻu; aua le vavao iā te i latou.”—Mareko 10:13, 14.
9. Aiseā e sili ai ona tāua a tatou gaoioiga na i lo mea tatou te fai atu ai?
9 E mafai ona tatou aʻoaʻoina se lesona mai le faaaʻoaʻoga a Iesu. O ā ni o tatou uiga pe a ō mai tamaiti iā i tatou, aemaise lava pe a tatou pisi? Pe tatou te pei o Iesu? E faapitoa lava ona manaʻomia e le fanau le taimi e faatasitasi ai ma mātua, o le mea lenā na naunau Iesu e fai iā i latou, faaavanoa i ai lona taimi ma uaʻi atu i ai. E moni e lelei ma tāua le faapea atu, “Ou te alofa iā te oe.” Peitaʻi, e sili atu ona tāua a tatou gaoioiga, na i lo o a tatou tala e fai atu. E faailoa lou alofa e lē gata i au tala, ae sili atu ai au mea e fai. O le a iloa lou alofa e ala i lau tausiga, o lou taimi e faaavanoa mo i latou ma lou manatu mamafa i le fanau. Ae peitaʻi, e tusa lava pe faia e mātua nei mea uma, ae atonu e lē maua ai ni iʻuga lelei i fanau e pei ona e faatalitalia. E manaʻomia ai le onosai. E tatou te maua le onosai pe afai tatou te faaaʻoaʻo i feutagaʻiga a Iesu ma ona soo.
O le Onosai ma le Alofa o Iesu
10. Na faapefea ona aʻoaʻo e Iesu i ona soo se lesona o le lotomaulalo, ma pe sa taulau i le taimi muamua?
10 Na silafia e Iesu, o loo faaauau pea ona tauvā ona soo po o ai e sili. I se tasi aso ina ua latou taunuu i Kapanaumi, na fesili atu Iesu: “ʻPe se ā na outou fefinauaʻi ai i le ala?’ A o i latou ua faalologo; auā sa latou fefinauaʻi i le ala po o ai so latou e sili.” Na i lo le aʻoaʻia malosi o i latou, na onosai Iesu ma avatu se faataʻitaʻiga, ina ia mafai ai ona ia aʻoaʻoina i latou i le lotomaulalo. (Mareko 9:33-37) Pe na latou loto maulalo ai? E leʻi suia ai i lenā taimi. Ina ua mavae le ono masina, ae tauanau e Iakopo ma Ioane lo la tinā, e talosaga atu iā Iesu mo ni o la tulaga aloaʻia i le Malo. Na toe faasaʻo foʻi ma le onosai e Iesu o la mafaufauga.—Mataio 20:20-28.
11. (a) O le ā le tū e leʻi faia e aposetolo ina ua taunuu i le potu pito i luga faatasi ma Iesu? (e) O le ā na faia e Iesu, ma pe sa taulau ana taumafaiga i lenā taimi?
11 I le 33 T.A., na faamanatuina ai e Iesu ma ona aposetolo le Paseka. Ina ua latou taunuu i le potu pito i luga, e leai ma se tasi o aposetolo e 12 na ofo atu e na te faia le tū e masani ai. O le mulumuluina lea o vae o isi, o se galuega faatauvaa e masani ona faia e se auauna, po o se fafine i le aiga. (1 Samuelu 25:41; 1 Timoteo 5:10) Atonu na faanoanoa Iesu, i le silasila atu o loo faaauau pea ona saʻili ona soo ina ia maua ni tulaga maualuluga! O lea, na mulumulu ai e Iesu o latou vae ma ia matuā talosaga atu ina ia mulimuli i lana faaaʻoaʻoga o le auauna atu i isi. (Ioane 13:4-17) Pe na latou faia faapea? Ua taʻua i le Tusi Paia mulimuli ane i lenā afiafi, “sa latou fefinauaʻi foʻi po o ai so latou e sili.”—Luka 22:24.
12. E ono faaaʻoaʻo faapefea mātua iā Iesu i le toleniga o a latou fanau?
12 Pe afai e lē gaoioi lau fanau e tusa ma au fautuaga, pe na tou silafia mātua le faalogona o Iesu? Ia manatua, e leʻi fiu Iesu e fesoasoani atu i ona soo, e ui lava e leʻi vave ona faasaʻoina o latou sesē. O lona onosai, na oo ina fuaina mai ai ni iʻuga lelei. (1 Ioane 3:14, 18) Mātua, e ao ona outou faaaʻoaʻo i le alofa ma le onosai o Iesu, ia aua lava neʻi e faavaivai i le toleniga o lau fanau.
13. Aiseā e lē tatau ai i se matua ona taofia ma le ʻinaʻinā se fesili a se tamaitiiti?
13 E ao ona iloa e tamaiti, e alolofa o latou mātua ma naunau iā i latou. Na finagalo Iesu e silafia mea o mafaufau i ai ona soo, o le ala lea na ia faafofoga lelei ai a o latou fesili atu iā te ia. Na ia fesili atu iā i latou i so latou manatu i nisi mataupu patino. (Mataio 17:25-27) O le mea moni o aʻoaʻoga lelei, e aofia ai le faalogologo lelei ma ia matuā naunau atu. E ao i se matua ona aua neʻi teena se tamaitiiti o tau fai atu sana fesili, e ala i lou faapea atu ma le ʻinaʻinā: “Alu ese ia. E te lē o vaai mai lava o lea ou te pisi?” A faapea o lenā e tele moʻi au mea o fai, taʻu i le tamaitiiti seʻi lua talanoa i se isi taimi mulimuli ane. Ona faamautinoa lea e mātua e ao ona talanoaina le mataupu. O le a lagona ai e le tamaitiiti lou manatu mamafa atu iā te ia, ma o le a faigofie ai ona taʻu atu e le tamaitiiti se mea o tupu.
14. O le ā e aʻoaʻoina e mātua mai iā Iesu i le faaalia o le alofa i fanau?
14 Pe e talafeagai i mātua ona faaali lo latou alofa e ala i le fusi ma opo mai le fanau? O se isi foʻi mea lea e ao i mātua ona faataʻitaʻi ai iā Iesu. Ua taʻua i le Tusi Paia: “Ona siitia lea e ia o i latou i ona lima, ua faaee foʻi ona aao i luga iā te i latou, ma faamanuia iā te i latou.” (Mareko 10:16) O le ā sou manatu, o ā ni faalogona o le fanau? E mautinoa na latou māfana iā Iesu ma tosina atu iā te ia! Afai e iai le alofa ma le faapelepele i le va o mātua ma le fanau, o le a faigofie la ona usitai mai i aʻoaʻiga ma le aʻoaʻoina o i latou.
O le Tele o le Taimi e Faatasitasi ai ma le Fanau
15, 16. O le ā le manatu taatele i le tausia aʻe o fanau, ma o le ā e ono māfua ai?
15 Ua fesiligia e isi pe manaʻomia moni lava e le fanau le tele o le taimi e faatasitasi ai ma matuā atoa ma lo latou naunau alofa mai. Ua iai se manatu taatele e uiga i le tausia aʻe o le fanau e faapea, ia faia gaoioiga aogā ma le fanau. O loo faapea mai tagata e talitonu i lenā manatu, e lē manaʻomia e le fanau se taimi tele e faatasi ai ma mātua, pau lava le mea tāua pe afai e aogā mea latou te faia ma le fanau ma ia fuafua lelei. Faamata o lenā fautuaga e mo le lelei o le fanau?
16 Na faapea mai se tasi tusitala na faatalanoaina le toʻatele o tamaiti: “E tele ina latou faapea mai o le mea e sili ona faananau i ai, o se taimi e faifaimea faatasi ai ma o latou mātua, ia uaʻi atoatoa atu iā i latou.” Na matauina e se polofesa i se tasi o iunivesite: “Ua taumafai tagata e suʻe ni faamolemolega ina ia faaitiitia ai le taimi e faatasitasi ai ma a latou fanau.” O le ā le tele o le taimi e faatasitasi ai mātua ma a latou fanau?
17. O le ā e manaʻomia e fanau mai i o latou mātua?
17 E lē o taʻua i le Tusi Paia. Ae peitaʻi, na faalaeiauina mātua Isaraelu ina ia talanoa i a latou fanau pe a nofo i le fale, pe a savavali i le ala, pe a taoto pe tulaʻi foʻi. (Teuteronome 6:7) Ua manino mai, e ao i mātua ona talatalanoa ma a latou fanau ma aʻoaʻo i latou i aso faisoo.
18. Na faapefea e Iesu ona faaaogā avanoa e aʻoaʻo ai ona soo, ma o le ā ua aʻoaʻoina mai ai e mātua?
18 Sa aʻoaʻo e Iesu ona soo pe a latou taumamafa faatasi, malaga faatasi, pe mālōlō foʻi. Sa ia aʻoaʻo i latou i avanoa uma. (Mareko 6:31, 32; Luka 8:1; 22:14) I se tulaga talitutusa foʻi la, e ao i mātua ona mataala e talanoa ma a latou fanau i avanoa uma ma aʻoaʻo i latou i ala o Ieova.
O le Mea e Aʻoaʻo Atu ma le Auala e Faia Ai
19. O le ā e manaʻomia e ese mai le iai o se taimi e faatasitasi ai ma le fanau? (e) O le ā le mea muamua e ao i mātua ona aʻoaʻo ai le fanau laiti?
19 Ina ia taulau le tausiaina o le fanau, e lē lava le tau ina faatasitasi pe talatalanoa ma i latou. O le mea e sili ona tāua, po o ā mea o loo e aʻoaʻoina atu. Ia matau le auala o loo faamamafa ai e le Tusi Paia mea e aofia ai i le aʻoaʻo atu. O loo faapea mai: “O upu nei ou te fai atu ai iā te oe i le aso nei. Ia e matuā aʻoaʻo soo ai i lau fanau.” O ā “upu nei” ia e moomia ona aʻoaʻo atu i le fanau? E mautinoa e aofia ai ma upu e pei ona taʻua: “Ia e alofa atu iā Ieova lou Atua ma lou loto atoa, ma lou agaga atoa, ma lou malosi atoa.” (Teuteronome 6:5-7) Na fetalai Iesu o upu nei e silisili ona tāua i poloaʻiga uma a le Atua. (Mareko 12:28-30) E manaʻomia la ona aʻoaʻo muamua e mātua le fanau iti e uiga iā Ieova le Atua, faamatala iai le māfuaaga ua na o Ieova ai e tatau ona tatou alofa ma tuutoina atoatoa atu i ai.
20. O le ā na faatonuina ai e le Atua mātua i aso anamua ina ia aʻoaʻo ai a latou fanau?
20 Peitaʻi, o “upu nei” lea o loo faalaeiau ai mātua e aʻoaʻo ai a latou fanau, e lē gata o le alofa ma le lotoatoa i le Atua, ae aofia ai le tele o isi mea. I le Teuteronome mataupu e 5, o le a e mātauina ai na toe taʻua e Mose tulafono na tusiaina e le Atua i luga o papamaa, o Tulafono e Sefulu. O nei tulafono sa aofia ai le aua le pepelo, aua le gaoi, aua le fasioti tagata, ma aua le mulilua. (Teuteronome 5:11-22) Na faagaeetia mātua i aso anamua, i le tāua o le aʻoaʻoina o amioga tatau i a latou fanau. E tatau i mātua Kerisiano i aso nei, ona tuuina atu faatonuga faapena ina ia faamautinoa ai se lumanaʻi mausalī ma le manuia o le fanau.
21. O le ā le uiga o le faatonuga a le Atua, ia “matuā aʻoaʻo soo” ana upu i fanau laiti?
21 Ia mātau mai foʻi, na faatonuina mātua i le auala e aʻoaʻo ai le fanau i “upu nei” po o tulafono: “Ia e matuā aʻoaʻo soo ai i lau fanau.” O le faaupuga “matuā aʻoaʻo soo” o lona uiga, “ia toe fai ma ia toe taʻu atu pea lava pea: ina ia faamamafa atili pe ia tāmau i le mafaufau.” O lona uiga la, o loo faatonuina e le Atua mātua ina ia faatulaga se polokalame o faatonuga faale-Tusi Paia, ina ia tāmau ai mataupu faaleagaga i mafaufau o le fanau.
22. O le ā na poloaʻiina ai mātua Isaraelu ina ia faatonu atu i a latou fanau, ma o le ā e lē uiga lenā mea?
22 E manaʻomia ona taulamua mātua i se polokalame faapenei. Ua faapea mai le Tusi Paia: “Ia e fusi ai [“upu nei,” po o poloaʻiga a le Atua] e fai ma faailoga i lou lima, e avea foʻi ma pale i le va o ou mata. Ia e tusi ai foʻi i pou o lou fale, atoa ma ou puipui.” (Teuteronome 6:8, 9) E lē o le uiga lenei mea faapea e ao i mātua ona tusi tulafono a le Atua i pou o fale ma puipui pe fusi foʻi i o latou lima pe faapipii i le va o o latou mata. Na i lo lea, e ao i mātua ona faamanatu atu pea lava pea aʻoaʻoga a le Atua i a latou fanau. E ao ona aʻoaʻoina e lē aunoa le fanau, ina ia pei ai o loo vāai atu le fanau i aʻoaʻoga a le Atua i taimi uma.
23. O le ā o le a talanoaina i le mataupu o sosoo mai?
23 O ā nisi o mea e faapitoa lava ona tāua e manaʻomia e mātua ona aʻoaʻo ai a latou fanau? Aiseā e tāua ai i aso nei ona aʻoaʻo ma toleni fanau ina ia iloa ona puipuia i latou lava? O le ā le fesoasoani ua maua e mātua i aso nei ina ia aʻoaʻo lelei ai a latou fanau? O le a talanoaina nei fesili ua lāgā e le toʻatele o mātua, i le mataupu o sosoo mai.
O le a Faapefea Ona E Tali?
• Aiseā e ao ai i mātua ona manatu i a latou fanau e tautele?
• O le ā ua aʻoaʻoina e mātua ma isi mai iā Iesu?
• O le ā le tele o le taimi e faatasitasi ai mātua ma a latou fanau?
• O le ā e ao ona aʻoaʻoina ai le fanau, ma o le ā le auala e ao ona aʻoaʻo atu ai?
[Fesili mo le Suʻesuʻega]
[Ata i le itulau 10]
O le ā ua aʻoaʻoina e mātua mai i le auala na aʻoaʻo atu ai Iesu?
[Ata i le itulau 11]
O ā taimi ma e faapefea i mātua Isaraelu ona aʻoaʻo a latou fanau?
[Ata i le itulau 12]
E ao i mātua ona faamanatu atu pea lava pea aʻoaʻoga a le Atua i a latou fanau