Se Fesoasoani Aogā i Faaliliuga

E FINAGALO le Tusitala o le Tusi Paia o Ieova le Atua, ina ia folafola atu le tala lelei o lona Malo “i atunuu uma, ma itu aiga, ma gagana eseese, ma nuu.” (Faaaliga 14:6) E finagalo foʻi o Ia ina ia maua e tagata uma lana Afioga tusia. I lea itu, ua faaliliuina ai le Tusi Paia i le tele o gagana na i lo o se isi lava tusi i le lalolagi. E faitau afe le ʻaufaaliliu ua faia ni taumafaiga fitā e faaliliu Afioga a le Atua i se isi gagana.

Ae, e lē na o le faaliliu o le Tusi Paia o le sini lea. E masani lava ona faaaogā le Tusi Paia e avea ma fesoasoani i le faaliliuina o isi mea. E toʻatele le ʻaufaaliliu ua latou faatusatusa faaliliuga o faaupuga faale-Tusi Paia i gagana eseese, ina ia maua ai se faaliliuga saʻo mo nisi o upu. Ua faaaogāina nei la le Tusi Paia e avea o se fesoasoani mo nisi foʻi faaliliuga i komepiuta.

E faigatā lava ona maua se faaliliuga e malamalama i ai mai se komepiuta. Ua manatu nisi e lē mafai e se komepiuta ona faaliliuina se mea. Aiseā? Talu ai o se gagana, e lē na o se lisi o ni upu. Ae e tofu lava le gagana ia ma tuufaatasiga o upu, o tulafono o le kalama, ma upu e ese mai i na tulafono, o alagāupu, ma upu faaaloalo. E leʻi taulau taumafaiga na faia ina ia faapolokalameina se komepiuta i nei mea. Na matuā faigatā ona malamalama i faaliliuga na faia e komepiuta.

E tusa ma se faamatalaga a Franz Josef Och, o se saienitisi i faaliliuga e faia i komepiuta e faapea, i le taimi nei, ua saʻili ai e saienitisi ni auala fou e faia ai faaliliuga i komepiuta. Seʻi faapea o loo e manaʻo e faaliliu le gagana Hindi i le faa-Peretania. Muamua, e fili mai ni faamatalaga o loo maua uma i gagana e lua. Ona kopi loa lea i totonu o le komepiuta. Ona faatusatusa lea e le komepiuta o faamatalaga na. O se faaaʻoaʻoga la, pe afai e maua pea e le komepiuta i nisi o vaipanoa se upu Hindi lava e tasi, ma i taimi taʻitasi e tutusa lelei ma le upu faa-Peretania “fale,” ona iloa lea e le komepiuta, o le upu Hindi, e tatau ona faapea o le upu “fale.” E masani lava o upu e sosoo ane ai, o ni upu e faamatala ai, e pei o le,  “telē,” “laʻitiiti,” “tuai,” po o le “fou.” I lea, e faia ai e le komepiuta se lisi o faaupuga ma upu e fesootaʻi. Pe a uma loa ona faia o sea lisi mo ni nai aso, ona faatino loa lea e le komepiuta o mea na ia maua mai i le polokalame o faamatalaga fou. E ui lava e lē lelei le faaliliuga e tusa ai ma le kalama ma le sologa lelei, ae ua lava a lenā e mafai ona malamalama ai i le uiga ma faamatalaga tāua.

E faalagolago tele le lelei o se faaliliuga i le telē ma le lelei o faamatalaga na muaʻi kopi i le komepiuta. O i inei la, ua aogā ai le Tusi Paia. E tele gagana ua faaliliuina i ai le Tusi Paia, e faigofie ona maua, ma o loo iai le anoanoaʻi o faaupuga. O lea, o le Tusi Paia, o le tusi muamua lava lea na filifilia e i latou na faia saʻiliʻiliga mo le faapolokalameina o komepiuta i ni gagana fou.