Talaaga o le Soifuaga

E Ui Ina Vaivai ae Ou te Malosi

UA FAAMATALAINA E LEOPOLD ENGLEITNER

Na seʻi le fana a le leoleo, ma tuu mai i loʻu ulu, ma faapea mai: “Ua e sauni e te oti? O le a ou fanaina oe ona ua lē mafai lava ona toe suia oe.” Sa ou taumafai e faatoʻatoʻa loʻu leo ma tali atu, “Ua ou sauni.” Sa ou sauni, moeiini oʻu mata, ma faatali i le taimi e ʻamoti ai lana fana, ae leai se mea na tupu. Na ʻeʻē, ma aveese le fana mai loʻu ulu ma faapea mai: “Ua e matuā valea tele ma lou lē fefe i le oti!” Na faapefea ona ou oo i lea tulaga mataʻutia?

SA OU fanau mai iā Iulai 23, 1905, i le aai o Aigen-Voglhub, ma ou nofo ai i le vaega Maugā o Oseteria. O aʻu o le atalii matua o se tagata e faigaluega i se ʻili laupapa, a o loʻu tinā o le afafine o se faifaatoʻaga i lenā vaipanoa. Sa matitiva oʻu mātua ae e ese le galulue mamafa. Sa ou nofo a o oʻu laʻitiiti i le taulaga o Bad Ischl, e latalata i Salzurg, e siʻomia e vaituloto ma atumauga matagofie.

A o oʻu laʻitiiti, e masani ona ou tomānatu i mea lē tonu o loo tutupu i le olaga, e lē gata ona o le matitiva o loʻu aiga, ae faapea foʻi ma loʻu mafatia i le piʻo o loʻu tua lea na ou fanau mai ma aʻu. O le tigā o loʻu tua lea e māfua mai ona o lea faalētonu, e toetoe ai lava a lē mafai ona ou tū saʻo. E leʻi faatagaina ona ou auai i faamalositino a le aʻoga, o lea na avea ai aʻu ma mea ula a tamaiti o laʻu vasega.

I le iʻuga o le Taua Muamua a le Lalolagi, a o lagona le matamuli ona e leʻi atoa lelei le 14 o oʻu tausaga, na ou filifili ai ua tatau ona suʻe saʻu galuega ina ia ou lē toe ola mativa ai. O le pagatia i le fiaʻai o se mea e masani ona tupu i taimi uma, ma sa lagona loʻu vaivai i taimi e oso ai i  luga loʻu fiva ona o le fulū Sepania, lea na maliliu ai le faitau miliona o tagata. O le toʻatele o tagata faifaatoʻaga na faapea mai iā te aʻu, “O le ā le galuega e mafai ona avatu i se tagata ʻauvaivai e pei o oe?” Ae ui i lea, sa faafaigaluega aʻu e se tasi o faifaatoʻaga agalelei.

Aʻoaʻoina e Faatatau i le Alofa o le Atua

E ui lava o loʻu tinā o se tagata e toʻaga tele i le lotu Katoliko, ae sa seāseā lava oʻu alu i se lotu ona sa lē popole loʻu tamā i mea tau lotu. O aʻu lava ia, sa ou lē fiafia i le tapuaʻi atu i faatusa, lea sa taatele i le Lotu Katoliko Roma.

I se tasi aso iā Oketopa 1931, na fai mai ai saʻu uō e ma te ō i se sauniga faalelotu sa faia e Tagata Aʻoga o le Tusi Paia e pei ona taʻua ai Molimau a Ieova i lenā taimi. O inā, na maua ai tali i aʻu fesili tāua faale-Tusi Paia, e pei o le: Pe fiafia le finagalo o le Atua i tapuaʻiga i tupua? (Esoto 20:4, 5) Pe e iai se afi i seoli? (Failauga 9:5) Po o le a toe faatutūina ē ua maliliu?—Ioane 5:28, 29.

O le mea sa sili ona faagaeetia ai aʻu ona e lē o manatu māmā mai le Atua i taua faamasaatoto, e ui lava ina latou faapea mai o loo faia i Lona suafa. Sa ou aʻoaʻoina o le “Atua o le alofa” ma e iai lona suafa e silisili ese ai lava ia, o Ieova. (1 Ioane 4:8; Salamo 83:18) Sa ou fiafia ina ua ou iloa faapea, e ala i le Malo o Ieova, o le a mafai ai ona soifua e faavavau tagata i le fiafia i se parataiso i le lalolagi atoa. Sa ou iloa ai foʻi le faamoemoe ofoofogia ua maua e nisi o tagata lē lelei atoatoa o ē ua filifilia e le Atua e auauna faatasi ma Iesu i le Malo faalelagi o le Atua. Na ou sauni e faia mea uma lava ou te mafaia mo lenā Malo. O lea, iā Me 1932, na ou papatiso ai ma avea o se tasi o Molimau a Ieova. O le faia o lenā gaoioiga e manaʻomia ai le lototele, ona o le faiga faailogatagata faaletapuaʻiga sa iai i Oseteria lea sa na o le Lotu Katoliko na iai.

Feagai ai ma le ʻInoʻino ma Teteega

Na matuā lē fiafia oʻu mātua ina ua ou faamavae mai le lotu, ma sa vave lava ona faasalalau atu e le patele le mea ua tupu mai luga o le pulelaa. Na tuufeanu o matou tuaoi i le eleele i oʻu luma e faaalia ai lo latou ʻinoʻino. Ae ui i lea, sa ou maumauaʻi e aufaatasi ma faifeʻau faataimi atoa, ma amata ai loa laʻu paeonia iā Ianuari 1934.

Na oo ina faateteleina le lē toʻa o tulaga o mea faapolotiki ona o le malosi o le taaʻina a le vaega a le ʻau Nasi na iai i lo matou vaipanoa. I le taimi a o oʻu paeonia i le Styrian Valley i Enns, sa mataʻituina lava aʻu e leoleo, ma sa manaʻomia lava ona ou ‘atamai pei o se gata.’ (Mataio 10:16) Mai le 1934-1938, sa avea sauāga ma mea e faifai pea o loʻu olaga i aso taʻitasi. E ui lava sa leai saʻu galuega, ae sa taofia loʻu mauaina o se taui lea e maua e tagata e leai ni galuega, ma sa faasala aʻu i nisi o falepuipui mo ni taimi pupuu, a e faafā ona ou iai i falepuipui mo ni taimi uumi ona o laʻu galuega talaʻi.

Nofoia e Vaegaau a Hitila Oseteria

Iā Mati 1938, na osofaʻia ai e ʻautau a Hitila Oseteria. I ni nai aso, e silia i le 90,000 tagata—pe tusa o le 2 pasene o tagata matutua na puʻea faapagota ma auina atu i falepuipui, ma nofoaga o faasalaga mamafa na tuuaʻia i le tetee i le faigāmalo a le Nasi. Na sauniuni Molimau a Ieova mo le mea o le a tupu. I le taumāfanafana o le 1937, e iai nisi o le faapotopotoga sa ou iai muamua sa malaga atu mo le 220 maila [350 kilomita] i uila vilivae i Prague ina ia auai i se tauaofiaga faavaomalo sa faia ai. A o auai i lenā tauaofiaga, na latou faalogo ai i sauāga sili ona leaga na faia i o tatou uso talitonu i Siamani. Na matou iloa i lea taimi, o matou lea o le a sosoo le sauāina.

Mai lava i le aso na tū vae ai le ʻautau a Hitila i Oseteria, na faamalosia ai ona faia faalilolilo e Molimau a Ieova a latou sauniga faapea ai ma le talaʻiga. E ui lava sa mafai ona avatu faalilolilo lomiga faale-Tusi Paia i le tuaoi o Suisilani, ae sa lē lava na lomiga mo tagata uma. O lea sa saunia faalilolilo ai e uso Kerisiano i Viena ia lomiga. Sa masani ona ou alu e tiliva lomiga i Molimau.

I se Nofoaga o Faasalaga

Iā Aperila 4, 1939, na pueʻa ai aʻu ma isi uso e toʻatolu e leoleo nanā (Gestapo) a o faia le Faamanatuga o le maliu o Keriso i Bad Ischl. Sa  avatu uma i matou i le taavale i le nofoaga ulu o leoleo a le Malo i Linz. O le taimi muamua lea ua ou tiʻetiʻe ai i se taavale ma sa tatau ona ou fiafia, ae sa lē lelei saʻu tiʻetiʻe i loʻu popole tele. I Linz, sa faasolosolo ona matuā faatigāina aʻu i fesili na suʻesuʻeina ai aʻu, ae sa lē lafoaʻia ai lava loʻu faatuatua. I le lima vaiaso mulimuli ane ai, na avatu ai aʻu i luma o le faamasino e faia suʻesuʻega i Upper Austria. Na faafuaseʻi ona lē faaauauina suʻesuʻega na fai iā te aʻu faapea ou te solitulafono; ae peitaʻi, e leʻi muta ai i inā oʻu puapuaga. Ae o le taimi lea, ua auina atu ai le isi toʻatolu i nofoaga o faasalaga, lea na maliliu ai i latou, a o faamaoni pea seʻia oo i le oti.

Sa tuuina aʻu i le ofisa nofo vaavaaia, ma iā Oketopa 5, 1939, na logo mai ai o le a ave aʻu i Buchenwald i le nofoaga o faasalaga i Siamani. Sa iai se nofoaafi faapitoa na faatalia pagota i le nofoaga o nofoaafi i Linz. O vaega o le nofoaafi, sa iai ni sela e ofi ai tagata e toʻalua. O le tamāloa lea na ma sela faatasi o le kovana na iai muamua o Upper Austria, o Dr. Heinrich Gleissner.

Na amata la ma talanoaga manaia lava ma Dr. Gleissner. Sa faaalia lona manatu mamafa moni i oʻu mafatiaga sa iai, ma sa faateʻia o ia ona e oo lava foʻi i le taimi a o galue o se kovana, na fesagaʻi lava Molimau a Ieova ma le tele o faafitauli faaletulafono i lona atunuu. Na ia faapea mai ma le faanoanoa: “Lau susuga Englietner, e lē mafai ona ou toe faasaʻoina le mea ua sesē, ae ou te manaʻo e faatoese atu. E foliga mai na lē taulau ona faia e la matou faigāmalo le faamasinoga tonu. Pe a e manaʻomia so o se fesoasoani, o le a ou faia so o se mea lava ou te mafai.” Sa ma toe feiloaʻi ina ua uma le taua. Ma na ia tausia lava lana folafolaga ma sa faapea ona ia fesoasoani iā te aʻu ia mauaina se totogi o le litaea mai le malo mo tagata ua aafia fua i faiga faa-Nasi.

“O le a Ou Fanaina Oe”

Iā Oketopa 9, 1939, na ou taunuu ai i le nofoaga o faasalaga i Buchenwald. O le taimi lava lenā, na logo atu ai i le tagata na vaaia le falepuipui o loo i ai se Molimau i tagata fou ia na faatoʻā taunuu atu, ma amata ai loa ona ia uaʻi faapitoa mai iā te aʻu. Sa ia sasaina aʻu ma le lē alofa. Ina ua ia iloa e leai se mea e na te mafaia e lafoaʻia ai loʻu faatuatua, o i inā na ia faapea mai ai loa: “O le a ou fanaina oe Engleitner. A o oʻu leʻi faia lenei mea, o le a ou tuu atu le avanoa e tusi ai sau tusi faamavae i ou mātua.” Sa ou mafaufau i ni upu faamāfanafana e tusi atu i oʻu mātua, ae o taimi uma lava ou te taumafai ai e tusi i le pepa, e na te ta ai loʻu tulilima taumatau, ma osiosi solo ai le pepa. Na tauemu ma faapea mai: “Pagā le faavalevalea! E oo lava i le tusia o ni laina sasaʻo se lua e lē mafai. Ae e lē mafai ai lava ona taofia lona faitauina o le Tusi Paia, a ea?”

Na sosoo ai ma le seʻi aʻe o le fana a le leoleo, ma tuu mai i loʻu ulu, ma faatalitonu aʻu o le a ia fanaina aʻu, e pei ona ou taʻua i le amataga o lenei tala. Ona ia faaofiofi lea o aʻu i se tamaʻi  sela e tumu i tagata. E alu le pō o oʻu tū i inā. E leʻi mafai foʻi saʻu moe, ona o le tigā atoa o loʻu tino. Na pau le faamāfanafanaga sa ou maua mai iā i latou sa i totonu o le sela o le faapea mai: “O le maliu ona o se lotu valea o le maumau lea o le ola.” Sa iai Dr. Gleissner i le sela sa sosoo ma le sela na ou iai. Na ia maua tala i le mea na tupu ona faapea mai lea ma le faanoanoa ma le magafagafa, “Ua toe tulaʻi mai foʻi le sauāina matagā o Kerisiano!”

I le taumāfanafana o le 1940, na faatonuina ai pagota uma e lipoti atu mo le faia o galuega i le mea o loo eliina ai maa i le Aso Sa, e ui lava sa lē masani ona matou faigaluega i Aso Sa. O se faasalaga e fai mo nisi o pagota ona o a latou “mea sesē na fai.” Sa faatonuina i matou e ave maa lapopoʻa mai le mea o loo eli ai maa i le mea o loo matou nonofo ai. Sa taumafai ni pagota se toʻalua e tuu se maa telē lava i loʻu ua, ma sa toetoe lava a ou palasi ifo ona o le mamafa tele o le maa. Ae peitaʻi, na faafuaseʻi ona oo mai Arthur Rödl le tagata e vaaia le nofoaga, ma laveaʻia aʻu. O le vaai mai i le faigatā ma le tigā o loʻu taumafai e amo le maa, na ia faapea mai ai: “E te lē oo i le mea o loo e iai ma lenā maa e i lou ua! Tuu nei loa i lalo!” O le faatonuga lenā ma sa ou mapu i le usitaia o lenā faatonuga. Ona toe tusi atu lea o Rödl i se maa e matuā laʻitiiti lava ma faapea mai: “Tago i le maa lenā, ma ave i le mea o loo ave i ai maa. E faigofie ona ave!” Ina ua uma lenā, ona ia liliu atu lea i le tagata na vaaia i matou ma faatonu o ia: “Ia toe faafoʻi atu Tagata Aʻoga o le Tusi Paia i mea o loo api ai. Ua lava la latou galuega mo le aso!”

I le iʻuga o aso taʻitasi, sa ou maua pea le fiafia i le faatasitasi ma loʻu aiga faaleagaga. Sa fai a matou fuafuaga mo le tufatufaina atu o meaʻai faaleagaga. E tusi e se uso se fuaiupu o le Tusi Paia i se fasi pepa ona pasi atu lea i isi. Sa aumaia faalilolilo foʻi se Tusi Paia i totonu o le nofoaga o loo matou iai. Sa vaevaeina le Tusi Paia i tamaʻi tusi taʻitasi. E tolu masina o iā te aʻu le tusi a Iopu. Sa ou nanāina i totonu o oʻu totini. O le tusi a Iopu na fesoasoani iā te aʻu e tumau ai ma le lē faagaeetia.

Mulimuli ane, iā Mati 7, 1941, sa ou iai faatasi ma se vaega toʻatele lea na auina atu i le nofoaga o faasalaga i Niederhagen. Sa faasolo ina leaga loʻu tulaga a o faagasolo lea aso ma lea aso. I se tasi aso, na faatonuina aʻu ma isi uso e toʻalua e teu mea faigaluega i totonu o pusa. Ina ua uma lenā, ona matou toe foʻi atu lea ma se isi vaega o pagota i le mea o loo matou nonofo ai. Sa mātauina e se fitafita o le SS loʻu telegese tele. Sa matuā ita lava le fitafita lea iā te aʻu, ma ou teʻi i le tau o le kiki iā te aʻu mai loʻu tua, e aunoa ma soʻu iloa, lea na ou manuʻa leaga ai lava. Na matuā tigā lava, ma e ui lava i tigā ae sa ou alu lava e faigaluega i le aso na sosoo ai.

Saʻolotoga e Leʻi Faatalitalia

Iā Aperila i le 1943, na aveesea uma ai pagota mai le nofoaga o faasalaga i Niederhagen. Ina ua uma lenā, ona auina atu lea o aʻu i Ravensbrück,  le nofoaga o faasalaga mamafa sa faasolosolo ona fasiotia ai le tele o pagota. Ae peitaʻi, iā Iuni 1943, na ou maua ai se avanoa e leʻi faatalitalia e tatala ai aʻu mai le nofoaga o faasalaga. O le taimi lenā, sa lē faalagolago le tatalaina o aʻu i le lafoaʻia o loʻu faatuatua. Na pau lava le mea na manaʻomia o loʻu ioe lea e faia galuega mamafa i se faatoʻaga mo aso o totoe o loʻu olaga. Sa ou loto malie e fai lenā mea ina ia ou saʻoloto mai ai i tulaga mataʻutia o loo iai i le nofoaga o faasalaga. Sa ou alu atu i le fomaʻi o le nofoaga o faasalaga mo loʻu siaki mulimuli. Sa faateʻia le fomaʻi ina ua vaai mai iā te aʻu. Na teʻi ma leotele mai faapea: “O lea lava e te Molimau a Ieova!” Na ou tali atu, “E saʻo a oe Doctor.” Ona ia faapea mai lea, “Ona o le tulaga lenā, ou te lē iloa pe aiseā o le a matou faasaʻoloto ai oe. I le isi itu, o se mea lelei le aveese atu o se tagata e pei o oe.”

E lē o ni faamatalaga soona fai na faamatalaga. Na matuā lamatia moni lava loʻu ola. Na ʻati e ʻutu se vaega o loʻu tino, ma ona o le fasiga o aʻu na lē toe lagona ai se mea i le isi taliga, ma sa tumu loʻu tino i papala ua aloua. Ina ua mavae le 46 masina o le mativa, le fiaʻai i taimi uma, ma galuega mamafa, o loʻu mamafa na iai e na o le 54 pauna [28 kilokalama]. O le tulaga lenā na iai ina ua ou magalo mai le nofoaga o faasalaga i Ravensbrück iā Iulai 15, 1943.

Sa auina atu aʻu i loʻu nuu i se nofoaafi e aunoa ma se fitafita na vaaia aʻu, ma sa ou lipoti atu i le ofisa ulu o Leoleo Nanā i Linz. Na tuu mai e le Leoleo Nanā oʻu pepa magalo ma lapataʻi aʻu e faapea: “Afai e te manatu ua matou faasaʻolotoina oe ina ia faaauau ai lau galuega fai faalilolilo, ua faasesēina la oe! O le a sili atu isi puapuaga e oo iā te oe pe a matou toe maua oe o e talaʻi.”

Ina ua ou taunuu i loʻu aiga! E leʻi suia lava e loʻu tinā se mea i totonu o loʻu potu talu mai le taimi na uluaʻi puʻea ai aʻu, iā Aperila 4, 1939. E oo lava i laʻu Tusi Paia o loo tatala pea i luga o le laulau i talaane o loʻu moega! Sa ou tootuli ifo ma fai laʻu tatalo o le lotofaafetai.

E leʻi umi ae tofia loa aʻu e faigaluega i se faatoʻaga i le mauga. O le faifaatoʻaga, o se uō na ou iloa mai lava a o oʻu laʻitiiti, ma sa ia totogia aʻu i se tupe itiiti, e ui lava sa lē manaʻomia ona ia faia faapea. A o leʻi oo i le taua, sa faataga aʻu e le uō lenei e nanā nisi o lomiga faale-Tusi Paia i lona fale. Sa ou fiafia e faaaogā lelei nei lomiga ina ia maua ai le malosi faaleagaga. Sa faamalieina uma mea sa ou manaʻomia, ma sa ou naunau e faatalitali ai i le faatoʻaga seʻia uma le taua.

Lafilafi Solo i Mauga

Peitaʻi ane, na faapuupuuina na taimi toʻamālie na saʻoloto ai. I le ogatotonu o Aokuso 1943, na faatonuina ai aʻu e lipoti atu i se fomaʻi a fitafita mo se suʻesuʻega faafomaʻi. Muamua lava, na ia faapea mai ou te lē malosi mo se auaunaga faafitafita ona o le leaga o loʻu tua. Peitaʻi, ina ua mavae le vaiaso e tasi sa toe iloilo ai e le fomaʻi lava lenā loʻu tulaga ma toe sui lana faaiʻuga i le faapea mai: “O loo malosi mo le auaunaga faafitafita i le muaʻau.” Na umi se taimi na lē toe iloa ai e le ʻautau po o fea o oʻu iai, ae iā Aperila 17, 1945, a o toetoe lava ola le taua, na maua ai aʻu. Sa faatonuina aʻu mo le auaunaga faafitafita i muaʻau o le taua.

Na ou sola atu mo se lafitaga i mauga na latalata ane, e na o ni nai lavalava ma ni nai meaʻai ma se Tusi Paia sa iā te aʻu. Muamua lava, sa mafai ona ou moe i fafo, ae na oo ina matuā leaga lava le tau, na toʻulu ifo le kiona pe tusa e lua futu le mafiafia. Na matuā ou susū uma. Na mafai ona ou oo atu i se tamaʻi fale i le mauga lea e toetoe lava 4,000 futu [1,200 mita] le maualuga. Sa mafai ona tafuina se afi e faamāfanafana ai aʻu ma faamamago ai oʻu lavalava. Ona o  loʻu vaivai tele, na ou moe ai i se nofoa umi i luma o le taʻigaafi. E leʻi umi, ae ou ala i le matuitui o tigā na ou lagonaina. Ua mū oʻu ofu! Sa ou taavalevale solo i le fola o le fale ina ia tapē le mū. Sa putaputa uma loʻu tua i mea na mū.

E ui lava i le tulaga lamatia o le toe maua lea o aʻu e fitafita, na ou toe alu atu i le faatoʻaga i le mauga a o leʻi ao, ae sa fefe le avā a le fai faatoʻaga, ma faapea mai e aua ou te nofo i le faatoʻaga, na ia taʻu mai o loo alu le suʻega o aʻu. O lea na ou alu ai i oʻu mātua. Muamua lava, e oo lava i oʻu mātua na faatalatū e avatu aʻu i totonu, ae na oo lava ina la avatua aʻu ma faamoe i le mea e tuu ai mutia mamago, ma fai e Tinā oʻu manuʻa. Ae peitaʻi, ina ua mavae aso e lua, na fai lava si popole o oʻu mātua, o lea na ou filifili ai e toe foʻi e lafi pea i le mauga.

Iā Me 5, 1945, sa faateʻia aʻu i se leo tele. Sa ou iloa atu vaalele a ʻautau Soofaatasi o felelei maulalo lava. I lenā taimi, na ou iloa ai ua toʻilalo le malo o Hitila! Na fesoasoani le agaga o Ieova e faamalosia aʻu e tumau i ni puapuaga e lē mafaamatalaina. Ua ou talitonu i le moni o upu o loo i le Salamo 55:22 lea na faamāfanafanaina ai aʻu mai le amataga o oʻu puapuaga. Sa ou ‘tuu atu mea ou te popole ai iā Ieova’ ma e ui lava sa vaivai loʻu tino, ae sa ia tausia aʻu a o oʻu savali i “le vanu o le ata o le oti.”—Salamo 23:4.

O “le Vaivai e Faaatoaina ai” le Mana o Ieova

Ina ua mavae le taua, sa fāifai mālie ona toe foʻi mea i le tulaga e pei lava ona sa masani ai. Muamua, sa ou faigaluega i le faatoʻaga a laʻu uō faifaatoʻaga i le mauga. Ina ua faalaa ane ʻautau a le Iunaite Setete iā Aperila 1946 sa ou saʻoloto ai loa mai laʻu tiute tauave o le faia o galuega mamafa tau faatoʻaga i loʻu olaga atoa.

Ina ua uma le taua, na amata ai loa ona faia e lē aunoa e uso i Bad Ischl ma itumalo latalata ane a latou sauniga. Sa amata ona latou talaʻi ma se malosi ua toe faafouina. Sa maua saʻu galuega e leoleo pō i se falegaosimea ma mafai ai ona toe amata ona paeonia. Na oo ina ou faamautū i le vaipanoa o St. Wolfgang, ma i le 1949, sa ou faaipoipo atu loa iā Theresia Kurz, sa iai sana tama teine mai lana faaipoipoga muamua. Sa ma faatasi mo le 32 tausaga seʻi oo i lona maliu i le 1981. Sa ou tausia o ia i le silia i le fitu tausaga.

Ina ua mavae le maliu o Theresia, na toe amata loa laʻu auaunaga paeonia, lea na fesoasoani tele iā te aʻu e toe maua ai le malosi mai le maliu o Theresia. O loo oʻu auauna nei o se paeonia ma o se toeaina i laʻu faapotopotoga i Bad Ischl. Ona o lea ua ou alu i le nofoa faataavalevale, ou te ofoina atu la i tagata lomiga faale-Tusi Paia ma talanoa atu i tagata e faatatau i le faamoemoe o le Malo i le paka i Bad Ischl po o luma foʻi o loʻu fale. O talanoaga lelei faale-Tusi Paia ma tagata, o se puna o le olioli tele mo aʻu.

Pe a ou toe manatu i aso ua mavae, ou te taʻutino faapea, o mea leaga na oo iā te aʻu lea na ou onosaia, ou te leʻi lagonaina ai se ita. O le mea moni, sa iai taimi sa ou lagona ai le lotomafatia ona o puapuaga. Ae peitaʻi, sa fesoasoani laʻu faiā māfana ma Ieova le Atua e faaleleia ai taimi e sili ona faigatā. O le timaʻiga a le Alii iā Paulo, “Auā o le vaivai e faaatoaina ai loʻu mana” sa faapea foʻi ona moni i loʻu olaga. O lenei, ua toetoe atoa le 100 o oʻu tausaga, ma e tutusa o ma lagona ma le aposetolo o Paulo i le faapea atu: ‘Ou te fiafia i mea e vaivai ai, o le faaleaga mai, o malaia, o le agatele mai, o le atuatuvale ona o Keriso; auā pe a ou vaivai, ona ou malosi ai lea.’—2 Korinito 12:9, 10.

[Ata i le itulau 25]

Puʻea e Leoleo, iā Aperila 1939

Pepa a Leoleo o loo iai faamaumauga o solitulafono, iā Me 1939

[Faamatalaga i Ata]

Ata uma e lua: Privatarchiv; B. Rammerstorfer

[Ata i le itulau 26]

Na maua le lafitaga i mauga na latalata ane

[Faamatalaga i Ata i le itulau 23]

Foto Hofer, Bad Ischl, Austria