Talaaga O Le Soifuaga

Ua Ou Fiafia i Laʻu Talaʻiga na Faia i Nisi Atunuu

FAAMATALAINA E ANNA MATHEAKIS

Na mū le vaa laʻu pasese. Na ou iloa, pe a goto le vaa lea e tusa ma le 561 futu le umi, o le a ou oti ai i le sami. Sa vave lava ona ou aau ina ia ola ai, ae sa faigatā ona o āuma malolosi o le sami. E pau lava le auala na ou faaopeopea ai ona sa ou pipii mau atu i le ofu faaola sa ofuina e se tasi fafine. Sa ou tatalo i le Atua mo le malosi ma le lototele.

O LE tausaga lea e 1971, ina ua ou toe foʻi atu i loʻu tofiga faamisionare lona tolu, i Italia. Ina ua goto lenā vaa, na leiloloa ai toetoe lava o aʻu mea uma. Ae e leʻi leiloloa ai mea sili ona tāua sa iā te aʻu; o loʻu ola, le ʻauuso alofa, ma le faaeaga o le auauna atu iā Ieova. Na ou oo atu i ni konetineta se tolu ona o le auaunaga iā Ieova, ma o le goto o le vaa, o se tasi lea o mea mataʻina na tupu i loʻu olaga.

Na ou fanau i le 1922. Sa nonofo loʻu aiga i Rām Allāh, e tusa ma le 10 maila (16 kilomita) i mātū o Ierusalema. O oʻu mātua e ō mai uma i le motu o Kereta, ae o loʻu tamā na ola aʻe i Nasareta. O aʻu o le uii o le fanau e toʻatolu tama, ma teine e toʻalua. Na matuā faavauvau lo matou aiga ina ua maliu loʻu uso e pito i le ulumatua, lea na malemo i le vaitafe o le Ioritana, a o faia se tafaoga a le aʻoga. E leʻi toe fia nofo ai loʻu tinā i Rām Allāh, ma matou siitia atu ai i Atenai, i Eleni, ina ua tolu oʻu tausaga.

Maua e lo Matou Aiga le Upu Moni

E leʻi pine talu ona matou taunuu i Eleni, ae feiloaʻi ai loʻu tuagane matua o Nikos o lē ua 22 ona tausaga, i Tagata Aʻoga o le Tusi Paia, po o Molimau a Ieova e pei ona faaigoa  ai i aso nei. O le aʻoaʻoina o upu moni mai le Tusi Paia, na matuā olioli ai o ia, ma matuā maelega ai mo le talaʻiga. O le mea lenā na matuā ita ai loʻu tamā ma tuli ese Nikos. Ae peitaʻi, i taimi na alu ai loʻu tamā i Palesitina, ona matou ō faatasi lea ma loʻu tinā, ma loʻu uso, ma Nikos i sauniga faa-Kerisiano. Ou te manatua lelei upu faaviivii a loʻu tinā i mea na ia faalogo ai i na sauniga. Ae e leʻi leva, ae maua o ia i le kanesa ma maliu ai ina ua 42 ona tausaga. I lenā taimi faigatā, na vaaia ai ma le alofa e loʻu uso o Ariadne lo matou aiga. E ui lava ina laʻitiiti o ia, ae sa pei lava o ia o soʻu tinā.

Sa masani ona ave aʻu e loʻu tamā i le Lotu Orthodox, ma ina ua maliu, sa seāseā ona ou alu i le lotu. Talu ai, sa ou iloa e lē faamaoni tagata lotu i le Atua, o lea na ou lē toe alu ai.

E maliu loʻu tamā, a e ua maua saʻu galuega tumau i le matagaluega o tupe. Ae peitaʻi, sa faamuamua e loʻu tuagane le galuega talaʻi o le Malo i lona olaga, ma talaʻi ai i Eleni mo le tele o tausaga. I le 1934, na siitia atu ai o ia i Kuperu. Ae e leʻi iai ni Molimau a Ieova papatisoina i lenā motu, o lea na ia maua ai se faaeaga o le faaauilumaina o le talaʻiga i inā. Ina ua uma ona la faaipoipo ma lana avā o Galatia, sa talaʻi faataimi atoa foʻi o ia mo le tele o tausaga. * Sa masani ona auina mai e Nikos ni tusi faale-Tusi Paia ma ni mekasini, ae e seāseā lava ona matou faitauina. Sa nofo pea o ia i Kuperu seʻia oo i lona maliu.

Sa ou Talia le Upu Moni

I le 1940, na asiasi mai ai George Douras, o se uō Molimau a Nikos i Atenai, ma valaaulia i matou ina ia auai i se suʻesuʻega faale-Tusi Paia i lona fale. Sa matou talia ma le fiafia. E leʻi pine lava, ae matou talanoa atu loa i isi e uiga i mea sa matou aʻoaʻoina. O le iloaina lelei o le Tusi Paia, na iʻu ai ina tuuina atu o ma ola ma loʻu uso iā Ieova. Na papatisoina Ariadne i le 1942, a o aʻu, o le 1943.

Ina ua ola le Taua Lona Lua a le Lalolagi, na valaaulia ai i maʻua e Nikos ma te ō atu i Kuperu, o lea, i le 1945, na ma ō atu ai i Nicosia. Sa saʻoloto le galuega talaʻi i Kuperu, e lē pei o Eleni. Sa matou talaʻi atu e lē gata i lea fale ma lea fale, ae sa molimau atu foʻi i ala tetele.

I le lua tausaga mulimuli ane, na toe foʻi atu ai Ariadne i Eleni. O i inā, na la feiloaʻi ai ma lē na avea ma ana tane, o se uso tapuaʻi iā Ieova, ma na nofo ai pea o ia i Atenai. E leʻi pine ae fautuaina aʻu e loʻu uso ma lana tane ina ia ou toe foʻi atu i Atenai ou te galue ai i le faiva faataimi atoa. Talu ai sa avea pea le auaunaga paeonia ma oʻu sini, o lea na ou toe foʻi atu ai i Atenai ina ia fesoasoani i le galuega.

Tatalaina Avanoa Fou

Na amata ona ou paeonia iā Novema 1, 1947, ma sa ou talaʻi mo le 150 itula i masina taʻitasi. E matuā telē lava le oganuu a la matou faapotopotoga, ma sa tele lava ina ou savali. Ae, sa ou olioli i le tele o faamanuiaga. Sa masani ona puʻe faapagota e leoleo so o se Molimau na latou maua o talaʻi pe auai i sauniga faa-Kerisiano, o lea sa puʻeina faapagota foʻi aʻu.

Na molia aʻu i le faaliulotuina o tagata, o se solitulafono matuiā lea i na taimi. Na faasala ai aʻu i le falepuipui o fafine, i Averof, i Atenai, mo le lua masina. O i ina sa iai le isi  fafine Molimau a Ieova, o lea na ma fiafia ai i se aufaatasiga faa-Kerisiano, e ui lava ina lokaina i maʻua. Ina ua uma ona tuli loʻu faasalaga, na faaauau ai pea ma le fiafia laʻu galuega paeonia. Na ou matuā olioli tele ona o le toʻatele o i latou na matou suʻesuʻe i le Tusi Paia, o loo auauna faamaoni pea iā Ieova.

I le 1949, na valaaulia ai aʻu ou te auai i le vasega lona 16 o le Aʻoga Faale-Tusi Paia a le Olomatamata o Kiliata, i Amerika. O i inā, e aʻoaʻo ai faifeʻau faataimi atoa mo le galuega faamisionare. Sa faafiafiaina ai lava aʻu ma loʻu aiga. Sa ou fuafua loa, ou te auai muamua i se tauaofiaga i le aai o Niu Ioka, i le 1950, ona ou alu atu ai loa lea i Kiliata.

Ina ua ou taunuu i Amerika, na faaeaina ai aʻu e avea o se teine teu fale i le ofisa ulu o Molimau a Ieova i le lalolagi atoa, mo ni nai masina, i le aai o Niu Ioka. Na matuā mamā, manaia ma atiina aʻe ai i le siʻomaga i inā, ma sa siʻomia aʻu e uso ma tuafāfine laumata fiafia. O le a ou manatua pea ma le fiafia le ono masina lea na ou faigaluega ai i inā. Mulimuli ane na ou auai i le Aʻoga o Kiliata, ma na vave lava ona mavae atu le lima masina o aʻoaʻoga ma suʻesuʻega filigā. Na iloa e i matou o tagata aʻoga, maʻeu le tāua ma le matagofie o le mauaina o le poto faale-Tusi Paia, o lea na faateleina ai lo matou olioli ma faanaunauga e faailoa atu i isi le upu moni e maua ai le ola.

Loʻu Uluaʻi Tofiga Faamisionare

I le Aʻoga o Kiliata, na tuu mai ai iā i matou le faitalia e filifili ai ni a matou paga matou te galulue, a o leʻi tuuina mai tofiga faamisionare. Sa avea le tuafafine o Ruth Hemmig (ua faaiʻu nei iā Bosshard), ma aʻu paga. Na faafiafiaina i maʻua ma Ruth i lo ma tofiga, i Istanbul, i Take; o inā, e masani ona malaga i ai tagata mai Europa ma Asia! Na ma iloa e leʻi aloaʻia faaletulafono le galuega talaʻi i lenā atunuu, ae na ma mautinoa lava o le a fesoasoani Ieova iā i maʻua.

O Istanbul, o se aai matagofie ma mauoloa. I inā, na ma iloa ai le anoanoaʻi o faleoloa, o faleʻaiga o taumafa eseese, fale mataaga matagofie, ma ni vaaiga matagofie i le sami i luma o fale. Ae o le mea e sili ona tāua, na ma maua ai ni tagata e fia iloa le Atua. O le vaega toʻalaʻitiiti o Molimau ia e i Istanbul, e toʻatele lava i tagata mai Aminia, Eleni, ma tagata Iutaia. Ae, sa toʻatele foʻi mai isi atunuu, ma na aogā foʻi le iloa o gagana eseese, e aofia ai le gagana Take. Sa sili ona ma fiafia ina ua feiloaʻi atu i isi mai atunuu eseese o ē na galala mo le upu moni. O le toʻatele o i latou nei o loo auauna faamaoni pea iā Ieova.

Ae o le mea e faanoanoa ai, ona sa lē mafai ona toe faafou le pemita o Ruth e nofo mau ai, ma sa tatau ai ona ia tuua le atunuu. Sa ia faaauau pea i le auaunaga faataimi atoa i Suisilani. E ui lava ua mavae le tele o tausaga, ae ua ou misia lava o ia ma la ma faauōga lelei.

Siitia Atu i se Isi Itulagi

I le 1963, e leʻi toe faafouina ai loʻu pemita nofo mau i Take. Sa faigatā iā te aʻu ona tuua le ʻauuso i ina, o ē sa agaʻigaʻi i luma faaleagaga, a o tauivi ina ia manumalo i tulaga faigatā. Ina ia faafiafiaina aʻu, na agalelei mai ai loʻu aiga ma totogi loʻu pasese ou te alu ai i le tauaofiaga i Niu Ioka. I le taimi lenā, e leʻi maua mai po o fea le isi oʻu tofiga.

Ina ua uma le tauaofiaga, na tofia ai loa aʻu  i Lima, i Peru. Na ma ō saʻo lava mai Niu Ioka i Peru, faatasi ma le isi tuafafine talavou lea na ma paga. Na ou nofo i le fale o misionare lea sa i luga aʻe o le ofisa o Molimau a Ieova, ma na ou aʻoaʻoina ai le gagana Sepania. E ese le manaia o le talaʻi ai i inā, ma masani atu i uso ma tuafāfine o le faapotopotoga.

Se Isi Tofiga , ma se Isi Gagana

I le faagasologa o taimi, na amata ai ona aafia oʻu tauaiga i Eleni i āuga o le tagata matua, ma ua faalēlelei le soifua mālōlōina. E latou te leʻi tauanauina aʻu ina ia tuua loʻu tofiga, ma toe foʻi atu ina ia fesoasoani iā i latou. Ae peitaʻi, ina ua uma ona mafaufauina ma tuuina atu lenei mataupu i le tatalo, na ou iloa ai, e lelei pe a ou auauna e latalata atu i le mea o iai loʻu aiga. Na ioeina ma le alofa e uso na gafa ma lenei itu laʻu talosaga, ma tofia ai aʻu i Italia, ma na ofo mai loʻu aiga latou te totogia tupe na faaalu i loʻu siitia atu. Ae na iloa ane, sa manaʻomia tele ni faievagelia i Italia.

O lea, sa ou toe aʻoaʻoina ai se isi gagana fou, o le faa-Italia. O loʻu tofiga muamua lava, o le aai o Foggia. Mulimuli ane, na ou siitia atu ai i Naples, lea sa sili ona manaʻomia ai ni tagata talaʻi. O le oganuu na ou galue ai o Posilipo, o se tasi o vaega sili ona matagofie o Naples. E matuā telē le oganuu, ma e na o le toʻatasi le tagata talaʻi o le Malo sa iai. Sa ou fiafia lava i le galuega, ma na fesoasoani Ieova iā te aʻu i le amataina o le tele o suʻesuʻega faale-Tusi Paia. I le faagasologa o tausaga, na faavaeina ai se faapotopotoga telē i lenā oganuu.

O uluaʻi tagata na matou suʻesuʻeina le Tusi Paia, o se tinā ma lana fanau e toʻafā. O loo avea pea o ia ma lana fanau teine e toʻalua o ni Molimau a Ieova. Na matou suʻesuʻe foʻi ma se ulugalii sa iai sa la tama teine laʻitiiti. Sa agaʻigaʻi uma i luma le aiga i le upu moni, ma faailogaina lo latou tuuina atu iā Ieova i le papatisoga i le vai. Ua faaipoipo atu nei le tama teine i se auauna faamaoni a Ieova, ma o loo la auauna maelega pea i le Atua. A o matou suʻesuʻeina le Tusi Paia ma se aiga toʻatele, sa ou maofa i le mana o le Afioga a le Atua. Ina ua matou faitauina nisi o mau na faailoa mai ai, e lē fiafia le Atua i tapuaʻiga i tupua, e leʻi toe faatali le tinā seʻi uma le suʻesuʻega. I le taimi lava lenā, na ia lafoaʻia ai loa faatusa uma sa i lona fale!

Lamatiaga i le Vasa

A o femalagaaʻi i le va o Italia ma Eleni, e masani ona ou alu i le vaa. Sa masani ona ou fiafia i na faigāmalaga. Ae sa ese se tasi faigāmalaga i le 1971. Na ou malaga atu i le vaa o le Heleanna ou te toe foʻi i Italia. I le taeaopō lava o le aso 28 o Aokuso, na tupu ai se afi i le umukuka o le vaa. Na sosolo le afi ma ua oo ai foʻi le atuatuvale i le pasese. Na matapogia fafine, na fetagisi tamaiti, ma na feita tamāloloa ma fai atu ni upu faamataʻu. Na taufetuli atu tagata i vaa faaola i itu uma o le fogāvaa. Ae peitaʻi, sa le lava ofu faaola, ma e leʻi lelei le masini lea sa tuu ai i le sami vaa faaola. E leʻi iai soʻu ofu faaola, ae na matuā sasao lava le mumū o le afi, o lea, e na o le pau lava le mea e fai, o le oso lea i le sami.

Ina ua ou papaʻi i le sami, na ou vaaia ai se fafine o opeopea i oʻu tafatafa, sa ofu sona ofu faaola. E foliga mai e lē iloa e le fafine aʻau, o lea na ou tago atu ai i lona lima ma  toso ese mai o ia mai le vaa lea o loo goto. Ua faasolo ina sousou le sami, ma sa ou vaivai a o ou taumafai ina ia ou faaopeopea. Sa ou ole atu pea iā Ieova ina ia ou maua le lototele, ma na faamalosia ai aʻu i lenei mea. Na ou manatua le taimi na tuʻia ai le vaa lea na malaga ai le aposetolo o Paulo.—Galuega, mataupu 27.

I le pipii atu i le ofu o le fafine, sa ou tauivi ai mo le fā itula ina ia faafetaiaʻia āuma, ma sa ou aau pe a maua loʻu malosi ma valaau atu iā Ieova mo se fesoasoani. Mulimuli ane, na ou vaaia ai se tamaʻi vaa o sau. Na laveaʻiina aʻu, ae na maliu si aʻu uō. Ina ua matou taunuu atu i le taulaga i le aai o Bari, i Italia, na ave aʻu i se falemaʻi. Sa ou nofo i le falemaʻi mo ni nai aso, ma e toʻatele Molimau a Ieova na asiasi mai iā te aʻu, ma saunia ma le agalelei mea na ou manaʻomia. Na maofa tagata sa iai i le falemaʻi ona o lo latou alofa faa-Kerisiano. *

Ina ua ou malosi lelei, na tofia aʻu i Roma. Na talosaga mai ina ia ou galue i le oganuu o pisinisi i le aai, ma ona o le fesoasoani a Ieova, na ou galue ai i inā mo le lima tausaga. E 20 tausaga na ou olioli ai i le talaʻiga i Italia, ma oo ai ina ou alofa tele i tagata Italia.

Toe Foʻi i le Mea na Ou Amata Ai

Na faasolo ina matuā tulaga faalētonu le soifua mālōlōina o Ariadne ma lana tane. Na ou manatu, afai ou te nofo latalata atu iā i laʻua, o le a mafai ai ona ou toe taui atu i sina gaoioiga faatauvaa mea uma na la faia ona o le alofa iā te aʻu. Ae na ou matuā faanoanoa ina ua ou tuua Italia. Ae peitaʻi, na malilie uso na gafa ma ia tulaga, ou te paeonia ai i Atenai, o le aai lea na amata ai laʻu auaunaga faataimi atoa i le 1947, ma na ou faia faapea talu mai le 1985.

Sa ou talaʻi i oganuu na tofia mai i la matou lava faapotopotoga, ma na ou talosaga atu ai i uso i le ofisa o le lālā pe mafai ona ou talaʻi i le oganuu o pisinisi i le aai. E tolu tausaga na ma galulue ai i inā ma laʻu paga paeonia. Sa mafai ai ona ma avatu se molimau māeʻaeʻa i ē e seāseā maua atu i aiga.

I aso nei, e ui lava ina malosi pea loʻu naunau e auauna, ae ua lē tutusa ma le malosi o loʻu tino. O lea ua maliu le tane a loʻu uso. A o loʻu uso o Ariadne, lea sa pei o se tinā iā te aʻu, ua po lana vaai. Ae o aʻu, sa lelei lava loʻu malosi talu mai tausaga na ou auauna faataimi atoa ai. Ae peitaʻi, talu ai nei, na ou paʻū ai i se faasitepu ma gau ai loʻu lima taumatau. Na ou toe paʻū foʻi ma gau ai loʻu ivi suilapalapa. Sa faia soʻu taotoga, ma faataotolia ai mo se taimi umi. Ua faalēlelei laʻu savali. O lea ua ou faaaogāina se tootoo, ma e faatoʻā mafai ona ou alu i se mea, pe a iai se tasi ma te ō. Ae o loo ou faia pea le mea e sili ou te mafaia ma le faamoemoe o le a faaleleia loʻu tulaga. O laʻu talaʻiga i aso nei e ui ina itiiti, ae ua avea ma mea ou te matuā fiafia ma loto malie i ai.

Pe a ou toe manatunatu i tausaga fiafia i le faiva faataimi atoa, ua ou matuā loto faafetai ai iā Ieova. Ua ia saunia pea faatasi ma lana faalapotopotoga ia taʻiala maufaatuatuaina, faapea le fesoasoani alofa ua mafai ai ona faaaogā atoatoa loʻu tomai e auauna atu iā te ia. O loʻu faanaunauga ma le loto atoa, ia faamalosia pea aʻu e Ieova ina ia faaauau ai ona ou auauna iā te ia. Ua ou fiafia ona o sina sao itiiti ua ou faia i le galuega talaʻi i le lalolagi aoao lea o loo ia faatonutonuina.—Malaki 3:10.

[Faamatalaga pito i lalo]

[Ata i le itulau 9]

I matou ma loʻu uso, o Ariadne, ma lana tane o Michalis, a o ou alu atu i Kiliata

[Ata i le itulau 10]

I maʻua ma Ruth Hemmig ina ua tofia i Istanbul, i Take

[Ata i le itulau 11]

I Italia i tausaga o le 1970

[Ata i le itulau 12]

I maʻua ma loʻu uso o Ariadne i aso nei