“Sa Ono Mafai Ona Tatalaina Loa i Latou”

NA ILOA lelei e Geneviève de Gaulle, le afafine o le uso o Charles de Gaulle, lea na avea muamua ma peresitene o le malo o Falani, ia Molimau a Ieova i le falepuipui a le ʻau Nasi i Ravensbrück, i mātū o Siamani. I se tusi na ia tusia iā Aokuso 1945, na ia taʻua ai upu na e i luga.

Iā Ianuari 27, 1945, na faasaʻolotoina ai tagata na faafalepuipuiina i Auschwitz, i Polani. Talu mai le 1996, na avea ai pea lenei aso o se aso faamanatu i Siamani mo i latou na fasiotia i le vaitaimi o le pulega a Hitila.

Iā Ianuari 27, 2003, na faia ai se lauga aloaʻia i lea aso faamanatu, ma na taʻua ai e Peter Straub, o lē ua fai ma peresitene o le palemene o Baden-Württemberg e faapea: “O i latou uma o ē na pagatia i faiga sauā ona o ō latou talitonuga faalotu pe e faapolotiki, ma na loto malilie e feoti na i lo o le gauaʻi atu, ua tatau ona tatou matuā faaaloalogia i latou, ma e lē lava upu e faamatalaina ai sea faaaloaloga. E na o Molimau a Ieova lava le lotu na matuā teena le gauaʻi atu i poloaʻiga a le pulega a Hitila: E leʻi sii i luga se lima o se tasi o i latou e fāʻalo iā Hitila. E leʻi faia foʻi se taʻutinoga e faapea, e auauna atu iā Hitila ma le malo, e pei lava ona latou lē auai foʻi i vaegaʻau ma faia ni gaoioiga e fesootaʻi atu i ai. E leʻi auai foʻi a latou fanau i gaoioiga a le faalapotopotoga o ʻautalavou a Hitila.”

Na fetalai Iesu Keriso e uiga i ona soo: “E lē ni ō le lalolagi i latou, faapei o aʻu foʻi, ou te lē so le lalolagi aʻu.” (Ioane 17:16) O lea la, na faia na mea uma e Molimau a Ieova ona o o latou talitonuga. Ua faaauau mai Straub: “Na faamalosia Molimau a Ieova e faapipiiina se faailoga lanu violē tafatolu i o latou ofu a o avea ma pagota i le falepuipui, ma e na o i latou lava sa ono mafai ona faasaʻolotoina i latou, ma faamutaina ai le faafalepuipuiina po o le fasiotia. E na o le pau lava le mea na manaʻomia, o le sainia lea o la latou taʻutinoga e teena ai lo latou faatuatua, ona saʻoloto loa lea.”

O le toʻatele o Molimau, sa matuā leai lava se manatu e faafitia lo latou faatuatua. I lea, e tusa ma le 1,200 i latou na maliliu i le taimi o le pulega a le ʻau Nasi. E toʻa 270 na fasiotia ona sa lē mafai e o latou loto fuatiaifo ona gauaʻi atu i le pulega a Hitila. Sa sili iā i latou le usiusitai i le Atua e pei ona faapea mai le mau: ‘E sili lo matou anaana i le Atua i lo matou anaana i tagata.’—Galuega 5:29.

O Molimau a Ieova, o ni tagata e pei lava o isi tagata uma, e pei ona mātauina ai e Ulrich Schmidt, le peresitene o le palemene o North Rhine-Westphalia. I le faasino atu i lana lauga, na taʻua ai i le polosiua o le Landtag Intern e faapea “o i latou o tagata e pei o isi tagata uma, ae na usiusitai i o latou loto fuatiaifo ma tutumau ai i o latou talitonuga faalotu, na faaalia ai o i latou o ni tagata lototetele, ma na latou teena ai manatu faa-Nasi ona o ō latou talitonuga faa-Kerisiano.” E tatou te mautinoa, e fiafia le finagalo o Ieova iā i latou uma o ē e pipii faamaoni atu iā te ia, e ui i tulaga faigatā. Ua tatou faitau i le Faataoto 27:11 e faapea: “Loʻu atalii e, ia poto oe, ma e faafiafia loʻu loto; ona ou mau tali ai lea i lē faifai mai.”

[Faamatalaga i Ata i le itulau 30]

I faaaloaloga a le Holocaust Memorial Museum i le Iunaite Setete