Aogā o le Faamaoni

I NISI o atunuu, e fiafia tele tamaiti e tau faalili i se isi tamaitiiti e ala i le faapipii o ni fugafugāmutia i lona ofu māfanafana. E pipii nei fuga i le ofu e tusa lava po o ā gaoioiga a le tamaitiiti e fai, pe savali, tamoʻe, minoi solo, pe osooso foʻi, ae e pipii mau lava. E na o le pau le auala e mafai ona aveese ai, o le auau ese lea taʻitasi. Peitaʻi, o se mea e fiafia tele i ai tamaiti laiti.

E moni, e lē o tagata uma e fiafia pe a pipii ni fugafugāmutia i o latou ofu, peitaʻi o se mea e maofa tele ai ona o le auala e pipii mau ai. E tai faapena le uiga o le tagata faamaoni. E tausisia pea e ia se faiā tumau ma se tasi. E na te faataunuuina ona tiute ma faiva e tusa lava po o ā tulaga faigatā e tulaʻi mai. Ua faamanatu mai e le upu “faamaoni” isi uiga lelei e pei o le moni, tuutoina ma le matuā alofa i ai. Peitaʻi, e te fiafia pe a faamaoni atu isi iā te oe, ae faamata e mafai ona e faamaoni i isi? Pe afai e mafai, o ai e ao ona e faamaoni i ai?

Faamaoni i le Faaipoipoga

E tāua tele le faamaoni i le faaipoipoga, ae pagā lea, e masani lava ona leai se faamaoni e faaalia ai. O se tane ma se avā o loo tausisia pea le faamaoni i la laʻua tautoga o le faaipoipoga, lea o loo nonofo faatasi ma galulue mo le lelei o le isi paaga, ua la uia se laasaga i le mauaina o le fiafiaga moni ma le puipuiga malu. Aiseā? Auā na foafoaina le tagata ma le manaʻoga ina ia faaali atu le faamaoni, ma ia faamaoni mai foʻi isi iā te ia. Ina ua faia le uluaʻi faaipoipoga i le faatoʻaga o Etena, na fetalai atu le Atua: “O le mea lea e tuua ai e le tane lona tamā ma lona tinā, a e faatasi ma lana avā.” O le tulaga foʻi lea e tasi mo le avā; e tatau ona faatasi ma lana tane. O lea la, e tatau ona faamaoni le tane ma le avā ma ia galulue faatasi.—Kenese 2:24; Mataio 19:3-9.

E moni ua loa taimi talu ona tupu lenā mea. Po o lona uiga la, o se amioga faaanamua le faamaoni? E toʻatele e faapea mai e leai. Na iloa e tagata suʻesuʻe i Siamani e faapea, e 80 pasene o tagata na talosagaina na manatu e tāua tele le faamaoni i se faaipoipoga. O se isi suʻesuʻega na faia ina ia iloa ai po o ā uiga e sili ona manaʻomia mai i tamāloloa ma fafine. Na talosagaina ni tamāloloa ina ia tusia i lalo uiga e lima, e sili ona latou moomoo ai mai fafine ma faapena foʻi i fafine mai tamāloloa. O le uiga na sili ona tāua i itupā uma e lua, o le faamaoni.

Ioe, o le faamaoni o le faavae mausalī lea mo se faaipoipoga taulau manuia. Peitaʻi, pei ona tatou iloaina i le mataupu ua mavae atu, e tele ina viiviia ma taʻuleleia le faamaoni ae e faigatā ona faatinoina. O se faaaʻoaʻoga, o le maualuga o le fuainumera o tatalaga faaipoipoga ua iloa ai le taatele o le lē faamaoni. E faapefea  i paaga faaipoipo ona tetee atu i lenei uiga masani, ma faamaoni pea le tasi i le isi?

E Faatumauina ai le Faaipoipoga

O le a iai le faamaoni pe a saʻilia e le tane ma le avā auala e saga faamalosia ai lo la alofa mo le isi. O se faaaʻoaʻoga, e sili ona lelei le faapea atu “o la taʻua” na i lo “o laʻu,” o lona uiga, “o a ta uō,” “o la taʻua fanau,” “o lo ta aiga,” “o mea na tutupu iā taʻua,” ma isi lava faaupuga. Pe a faia ni filifiliga e faatatau i fale, galuega, faia o se fanau, faafiafiaga, tafaoga, po o tulaga tau tapuaʻiga, e tāua i le tane ma le avā ona manatu i faalogona o le isi.—Faataoto 11:14; 15:22.

O le a iai le faamaoni, pe a naunau ma manaʻomia e le tasi le isi. O le a lē lelei faalogona o se tagata ua faaipoipo, pe a soona uaʻi tele atu lana paaga i le isi itupā. Ua fautuaina e le Tusi Paia tane ina ia faatasi pea ma a latou ‘avā na fai a o latou tauleleʻa.’ E lē tatau i se tane ona moomoo atu fua i se fafine e ese mai i lana avā. E lē tatau foʻi i le tane ona aafia i ni amioga lē mamā ma se isi fafine. O loo lapataʻi mai le Tusi Paia: “O lē mulilua i le fafine ua leai sona mafaufau; o lē na te faia lea mea, na te faaumatia e ia lona lava ola.” O le tulaga foʻi lenā e ao i le avā ona faaalia.—Faataoto 5:18; 6:32.

Pe e aogā le faamaoni i le faaipoipoga? Ioe. E mautū ma mausalī ai le faaipoipoga, ma e aogā foʻi mo le tane ma le avā. O se faaaʻoaʻoga, pe afai e faia ma le faamaoni e le tane mea lelei mo lana avā, o le a faafaigofie i le avā ona faaalia uiga e sili ona lelei. E faapena foʻi i le tane. O le maumauaʻi o le tane e faamaoni i lana avā, o le a fesoasoani iā te ia e tausisia ai tapulaa amiotonu i tafa eseese o lona olaga.

Pe a la fesagaʻia tulaga faigatā, o le a fesoasoani le faamaoni e tumau ai pea i le fiafia. I le isi itu, o le tali masani lava i faafitauli e tulaʻi mai i se faaipoipoga lea e lē o i ai se faamaoni, o le teteʻa po o le tatala. Na i lo le foʻia ai, o le a aliaʻe mai ai nisi faafitauli. I tuā i le vaitausaga e 1981 i le 1989, sa tuua ai e se tagata poto i mea tau laʻei lana avā ma lona aiga. Pe sa ia maua le fiafia i le nofo toʻatasi? Ina ua mavae tausaga e 20, na ia taʻutino mai e faapea o le tuua o lona aiga, na ia lagona ai le tuua toʻatasi ma lē lelei ai sana moe i lona fia vaai atu pea i lana fanau.

Faamaoni i le Va o Mātua ma Fanau

Pe afai e faamaoni mātua i lo laʻua va, e mautinoa lava o le a iai se aafiaga lelei i le fanau. Mulimuli ane, o le a faafaigofie e fanau ia sa tausia aʻe i se aiga faamaoni ona faataunuu o latou tiute, e lē gata i le va ma a latou paaga, ae faapena foʻi i o latou mātua a o faasolo ina afu lo la soifua.—1 Timoteo 5:4, 8.

Ioe, e lē o taimi uma e muamua ai vaivai pe lē atoatoa ai le malosi o mātua na i lo le  fanau. O nisi taimi e manaʻomia e le fanau se tausiga faapitoa ma le faamaoni. O le tulaga lea sa oo iā Herbert ma Gertrud, o ni Molimau a Ieova—mo le silia i le 40 tausaga. Na aafia la laʻua tama o Dietmar i se maʻi tugā e faaleagaina ai musele o le tino. I tausaga mulimuli e fitu o lona olaga a o leʻi maliu iā Novema 2002, sa manaʻomia ai e Dietmar se tausiga faapitoa i taimi uma. Sa tausia pea o ia ma le faamaoni e ona mātua. Sa oo lava ina la aumaia ni masini faapitoa i lo latou fale, ma auai i aʻoaʻoga tau faafomaʻi. Maʻeu se faataʻitaʻiga lelei o le faamaoni i le aiga!

E Tāua le Faamaoni mo Faauōga

Ua faapea mai Birgit: “E mafai ona ola fiafia se tagata e leʻi faaipoipo, ae e faigatā ona ola fiafia se tagata e leai sana uō.” Atonu e te ioe i lenā manatu. Pe e te faaipoipo pe leai, ae o le iai o sau uō lelei e faamaoni iā te oe, e faafiafia ai lou loto ma faaleleia ai foʻi lou olaga. Afai ua uma ona e faaipoipo, o lau uō mamae la o lau paaga faaipoipo.

O le uō e lē na o se tasi e te masani ai. E toʻatele tagata tatou te masani ai e pei o tuaoi, o ē faigaluega faatasi ma tagata tatou te feiloaʻi ai. O le mauaina o se uō moni e alu ai le taimi, malosi ma e aafia ai foʻi o tatou faalogona. O se mea e mitamita ai le faauō atu i se isi tagata. E aogā le iai o ni uō, ae e aofia ai ma ni gaoioiga.

E tatau ona tatou talatalanoa lelei ma a tatou uō. Atonu e talatalanoa ona o se mea ua tupu. Ua faapea mai Birgit: “A iai se mea e tupu iā te aʻu po o laʻu uō, e telefoni mai o ia iā te aʻu po ou te vili ai foʻi e faatasi pe faalua i le vaiaso. O se mea lelei le iloa e fia faalogologo mai o ia i oʻu faafitauli.” E mafai lava ona lelei a tatou faauōga e tusa lava pe o le ā le mamao o loo valavala ai. E matuā mamao le mea e nofo ai Gerda mai iā Helga, ae ua avea i laʻua ma uō lelei mo le 35 tausaga. Na taʻua e Gerda: “E ma te fetusiaʻi e faamatala mea na tutupu ma sasaa atu o ma faalogona fiafia po o le faanoanoa. E pei o se mea fiafia iā te aʻu le maua o aʻu tusi mai iā Helga. E tutusa lelei o ma mafaufauga ma faalogona.”

E tāua tele le faamaoni mo se faauōga. O le lē faamaoni, e faaleagaina ai se faauōga ua leva ona iai. E masani ona avatu e uō ni fautuaga i mataupu faalilolilo. E taʻu saʻo atu e uō mea o loo mafaufau i ai e aunoa ma le popole neʻi tigā o latou faalogona, pe neʻi faailoa atu i isi le mea o tupu. Ua faapea mai le Tusi Paia: “E alofa le uō i aso uma lava; a e fanau le uso mo le aso vale.”—Faataoto 17:17.

Talu ai e aafia o tatou mafaufauga, faalogona ma gaoioiga e a tatou uō, e tāua ai la ona faauō atu i tagata e tutusa mea tatou te faatāuaina i le olaga. O se faaaʻoaʻoga, ia faauō atu i tagata e tutusa o outou talitonuga, amioga ma tapulaa i mea e saʻo ma mea e sesē. O uō faapena e fesoasoani iā te oe e ausia ai ou sini. E lē gata i lea, aiseā o le a e faauō atu ai i se tasi e lē tutusa a oulua tapulaa ma amioga? Ua faailoa mai e le Tusi Paia le tāua o le filifilia o uō lelei i le faapea mai: “O lē latou te feoaʻi ma tagata popoto, e poto lava ia; a o le uō a ē valelea, e leaga ai lava ia.”—Faataoto 13:20.

E Mafai Ona Faamaoni

Pe a faapipii e se tamaitiiti fugafugāmutia i le ofu o se tasi, o le a ia fiafia e toe fai ma faaauau pea ona fai. E faapena foʻi le tagata e faamaoni. Aiseā? Talu ai pe a faaauau pea ona faamaoni, o le a fiafia e faaalia pea i  taimi uma. Pe afai e aʻoaʻoina se tasi ia faamaoni a o itiiti i le aiga, o le a faigofie foʻi la mulimuli ane ona ia maua ni faauōga e faavae i le faamaoni. A o faagasolo taimi, o nei faauōga mausalī ma tumau, o le a faalauleleia le ala mo le faamaoni i se faaipoipoga. O le a fesoasoani foʻi iā te ia e faamaoni ai i le faauōga e sili ona tāua.

Na fetalai Iesu o le poloaʻiga sili o le alofa iā Ieova le Atua ma o tatou loto, agaga, manatu ma le malosi atoa. (Mareko 12:30) O lona uiga e tatau ona tatou matuā faamaoni atu i le Atua. O le faamaoni iā Ieova le Atua e aumaia ai faamanuiaga. O le a lē taitai ona ia faia se mea tatou te faanoanoa ai, auā na ia fetalai: “Ou te alofa lava aʻu.” (Ieremia 3:12) Ioe, o le faamaoni i le Atua e aumaia ai faamanuiaga e faavavau.—1 Ioane 2:17.

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 6]

O le iai o sau uō lelei e faamaoni iā te oe, e faafiafia ai lou loto

[Ata i le itulau 5]

E tausia e tagata faamaoni o le aiga manaʻoga o isi o le aiga